WEBVTT 00:00:01.400 --> 00:00:02.233 Toqquşma nəzəriyyəsi 00:00:02.233 --> 00:00:05.130 Maxvel-Boltzman yayımları ilə əlaqələndirilə bilər. 00:00:05.130 --> 00:00:07.590 Və ilk olaraq biz toqquşma nəzəriyyəsi ilə başlayacağıq. 00:00:07.590 --> 00:00:09.970 Toqquşma nəzəriyyəsi deyir ki hissəciklər 00:00:09.970 --> 00:00:13.860 toqquşma düzgün istiqamətdə olmalıdır və 00:00:13.860 --> 00:00:17.370 kifayət qədər kinetik enerji ilə aktivasiya enerji maneəsinin öhtəsindən gəlməlidir. 00:00:17.370 --> 00:00:21.130 Buna görə gəlin reaksiyaya baxaq hansı ki A B və C ilə reaksiyaya girir 00:00:21.130 --> 00:00:24.420 və AB +C yaradır. 00:00:24.420 --> 00:00:28.240 Enerji profilində, bizim burada solda 00:00:28.240 --> 00:00:29.580 reagentlərimiz var. 00:00:29.580 --> 00:00:33.660 Beləliklə A, atom A qırmızı rəngdə olandır, 00:00:33.660 --> 00:00:36.590 və bizim burada BC molekulumuz var. 00:00:36.590 --> 00:00:39.790 Beləliklə reaksiyanın baş verməsi üçün, 00:00:39.790 --> 00:00:43.150 bu iki hissəcik toqquşmalıdırlar, 00:00:43.150 --> 00:00:45.400 və onlar onlar aktivasiya enerji maneəsinin öhtəsindən gəlmək üçün 00:00:45.400 --> 00:00:48.070 kifayət qədər kinetik enerji ilə toqquşmalıdırlar. 00:00:48.070 --> 00:00:51.210 Beləliklə enerji profilindəki aktivasiya enerjisi, 00:00:51.210 --> 00:00:52.250 keçid vəziyyəti ilə reaktivlərin 00:00:52.250 --> 00:00:56.010 enerjisi olan buradakı 00:00:56.010 --> 00:00:57.610 zirvə arasındakı enerjidəki fərqdir. 00:00:57.610 --> 00:01:01.810 Buna görə bu enerji aktivasiya enerjimizdir. 00:01:01.810 --> 00:01:04.030 Reaksiyanın baş verməsi üçün lazım olan 00:01:04.030 --> 00:01:06.770 minimum enerji miqdarı. 00:01:06.770 --> 00:01:09.830 Buna görə əgər bu hissəciklər kifayət qədər enerji ilə toqquşsalar, 00:01:09.830 --> 00:01:13.920 biz bu aktivasiya enerji maneəsinin öhtəsindən gələ bilərik 00:01:13.920 --> 00:01:17.653 və reaksiyalar iki məhsula çevrilər. 00:01:20.020 --> 00:01:22.090 Əgər bizim reaktiv hissəciklərimiz bir birini 00:01:22.090 --> 00:01:25.340 yetərincə enerji ilə itələmirsə, onlar bir biri ilə 00:01:25.340 --> 00:01:27.070 toqquşacaq və reaksiya heç vaxt baş verməyəcək. 00:01:27.070 --> 00:01:30.820 Biz heç vaxt bu aktivasiya enerjisinin öhtəsindən gələ bilmiyəcəyik. 00:01:30.820 --> 00:01:33.420 Analogiya üçün, gəlin qolf topunu vurmaq haqqında düşünək. 00:01:33.420 --> 00:01:35.310 Gəlin düşünək ki bir təpə var, 00:01:35.310 --> 00:01:37.150 və təpənin sağ tərəfində, 00:01:37.150 --> 00:01:39.050 deşik aşağıda bir yerdədir , 00:01:39.050 --> 00:01:42.700 və təpənin sol tərəfində qolf topudur. 00:01:42.700 --> 00:01:45.720 Biz bilirik ki biz bu qolf topunu 00:01:45.720 --> 00:01:47.920 təpənin başına çatdırmaq üçün 00:01:47.920 --> 00:01:49.970 və təpəni keçib deşiyə düşməsi üçün lazım olan kinetik enerjini vermək üçün 00:01:49.970 --> 00:01:53.050 bu qolf topuna yetərincə qüvvə ilə vurmalıyıq. 00:01:53.050 --> 00:01:55.320 Biz bu təpəni 00:01:55.320 --> 00:01:58.580 potensiyal enerjinin təpəsi kimi düşünə bilərik. 00:01:58.580 --> 00:02:02.080 Və bu qolf topunun 00:02:02.080 --> 00:02:06.353 təpəni keçmək üçün lazım olan potensiyal enerjiyə çevrilən kinetik enerjisi olmalıdır. 00:02:09.390 --> 00:02:11.230 Əgər biz qolf topuna yetərincə bərk vurmasaq, 00:02:11.230 --> 00:02:13.730 onun təpəni keçmək üçün kifayət qədər enerjisi olmayacaq. 00:02:13.730 --> 00:02:16.160 Buna görə əgər biz onu yavaş vursaq, 00:02:16.160 --> 00:02:18.470 o təpənin yarısına kimi gedə biləcək və geri dönəcək. 00:02:18.470 --> 00:02:23.470 Kinetik enerji kök altında 1/2Mv-ya bərabərdir. 00:02:24.770 --> 00:02:26.630 Və M qolf topunun kütləsidir 00:02:26.630 --> 00:02:28.790 və V sürətdir. 00:02:28.790 --> 00:02:30.350 Buna görə biz onu yetərincə qüvvəylə vurmalıyıq ki 00:02:30.350 --> 00:02:33.770 onun təpəni keçəcək qədər lazım olan kinetik enerji üçün 00:02:33.770 --> 00:02:35.190 sürəti 00:02:35.190 --> 00:02:37.083 olsun. 00:02:38.740 --> 00:02:40.160 Gəlin toqquşma nəzəriyyəsini 00:02:40.160 --> 00:02:42.810 Maxvell-Boltzman yayımına tətbiq edək. 00:02:42.810 --> 00:02:45.370 Adətən Maxvell-Botlzman yayımının 00:02:45.370 --> 00:02:48.400 kəsr hissəcikləri və ya hissəciklərin nisbi sayları var 00:02:48.400 --> 00:02:52.790 y oxu üzərində və hissəcik sürəti x oxu üzərində. 00:02:52.790 --> 00:02:55.160 Və Maxvell-Botlzman yayımı 00:02:55.160 --> 00:03:00.160 bizə qaz nümunəsində 00:03:01.380 --> 00:03:02.840 olan hissəciklər üçün olan sürət intervalını göstərir. 00:03:02.840 --> 00:03:04.160 Gəlin deyək ki bizim 00:03:04.160 --> 00:03:06.420 bu hissəcik diaqramımız var. 00:03:06.420 --> 00:03:07.820 Gəlin deyək bizim müəyyən T temperaturunda 00:03:07.820 --> 00:03:10.290 qaz nümunəmiz var 00:03:10.290 --> 00:03:12.980 Bu hissəciklər eyni sürətdə hərəkət etmir, 00:03:12.980 --> 00:03:15.790 onlar üçün uyğun olan sürət intervalı var. 00:03:15.790 --> 00:03:19.820 Buna görə bir hissəcik çox yavaş ola bilər 00:03:19.820 --> 00:03:22.090 buna görə biz burada qısa xətt çəkəcəyik. 00:03:22.090 --> 00:03:24.450 Bir az daha çoxu bir qədər daha sürətli ola bilər, 00:03:24.450 --> 00:03:28.190 buna görə biz daha yüksək sürəti daha uzun xəttlə çəkirik. 00:03:28.190 --> 00:03:31.310 Və bir hissəcik ən sürətlisi ola bilər. 00:03:31.310 --> 00:03:34.293 Buna görə biz bu hissəciyi ən uzun xəttlə çəkəcəyik. 00:03:36.130 --> 00:03:38.400 Biz Maxvell-Boltzman yayımı üçün olan əyri 00:03:38.400 --> 00:03:40.310 altındakı sahə haqqında düşünə bilərik 00:03:40.310 --> 00:03:43.850 hansı ki nümunəmizdəki bütün hissəcikləri təqdim edir. 00:03:43.850 --> 00:03:47.920 Beləliklə bizim burada çox yavaş hərəkət edən bir hissəciyimiz var, 00:03:47.920 --> 00:03:50.450 və əgər biz ayrimizə baxsaq və əyrinin altında olan 00:03:50.450 --> 00:03:52.120 sahə haqqında düşünsək 00:03:52.120 --> 00:03:54.073 hansı ki aşağı sürətdədir, 00:03:54.920 --> 00:03:57.410 bu sahə əyrinin digər hissələrindən daha kiçikdir. 00:03:57.410 --> 00:03:59.640 Beləliklə bu sadəcə çox yavaş edən 00:03:59.640 --> 00:04:01.490 bir hissəcik ilə təqdim edilib. 00:04:01.490 --> 00:04:03.620 Biz əyrinin növbəti hissəsi haqqında düşünürük, 00:04:03.620 --> 00:04:06.610 daha çox, bu sahənin böyük hissəsidir 00:04:06.610 --> 00:04:09.640 və bu hissəciklər daha yüksək sürətlə hərəkət edir. 00:04:09.640 --> 00:04:14.640 Buna görə ola bilsin bu üç hissəcik 00:04:15.550 --> 00:04:17.870 daha yüksək sürətlə hərəkət edən hissəcikləri təqdim edir. 00:04:17.870 --> 00:04:21.670 Və son olaraq, bizim bu bir hissəciyimiz var, 00:04:21.670 --> 00:04:23.610 biz bu xətti digərlərindən daha uzun çəkdik. 00:04:23.610 --> 00:04:26.440 Buna görə bu hissəcik digərindən daha sürətlə hərəkət edir. 00:04:26.440 --> 00:04:29.750 Buna görə ola bilsin yuxarıdakı əyrinin altındakı bu sahə 00:04:29.750 --> 00:04:31.853 bir hissəcik tərəfindən təqdim edilir. 00:04:33.520 --> 00:04:34.890 Biz birləşmə teorisindən bilirik ki 00:04:34.890 --> 00:04:37.760 hissəciklərin reaksiyanın baş verməsi üçün 00:04:37.760 --> 00:04:42.760 olan aktivasiya enerjisinin öhtəsindən gəlmək üçün, kifayət qədər kinetik enerjisi olmalıdır. 00:04:42.850 --> 00:04:46.610 Buna görə biz Maxvel-Boltzman yayımında aktivasiya 00:04:46.610 --> 00:04:48.840 enerjisini təqdim edən xətti çəkə bilərik. 00:04:48.840 --> 00:04:52.722 Əgər mən bu xətti çəksəm, buradakı bu nöqtəli xətt, 00:04:52.722 --> 00:04:57.060 bu aktivasiya enerjimi təqdim edir. 00:04:57.060 --> 00:04:59.600 Və hissəciklərin sürəti yerinə, siz 00:04:59.600 --> 00:05:02.400 istəyirsinizsə x oxunda olan kinetik enerji haqqında düşünün. 00:05:02.400 --> 00:05:05.480 Beləliklə daha sürətli , kinetik enerjisi daha yüksək olan 00:05:05.480 --> 00:05:07.690 hissəcik hərəkət edir. 00:05:07.690 --> 00:05:11.390 Və buna görə bu xəttin altında 00:05:11.390 --> 00:05:13.010 olan sahə, 00:05:13.010 --> 00:05:14.640 bu reaksiyanın baş verməsi üçün kifayət qədər 00:05:14.640 --> 00:05:19.640 kinetik enerjisi olan hissəciklərin hamısını təqdim edir. 00:05:21.820 --> 00:05:24.300 Növbəti, gəlin görək biz temperaturu artıranda 00:05:24.300 --> 00:05:27.770 nümunəmizdəki hissəciklərimizə nə baş verir. 00:05:27.770 --> 00:05:29.240 Beləliklə biz temperaturu artıranda, 00:05:29.240 --> 00:05:32.350 Maxvell-Boltzman yayılması dəyişir. 00:05:32.350 --> 00:05:36.030 Buna görə nə baş verirsə, zirvə hündürlüyü 00:05:36.030 --> 00:05:40.360 yayılma əyrimiz daha geniş olur. 00:05:40.360 --> 00:05:43.373 Bu belə görünür ki bu daha yüksək temperaturdadır. 00:05:45.380 --> 00:05:47.210 Bizim hələ də daha aşağı sürətdə 00:05:47.210 --> 00:05:48.820 hərəkət edən hissəciklərimiz var, düzdürmü? 00:05:48.820 --> 00:05:50.440 Bunun əyrinin altında olan sahə olduğunu xatırlayın. 00:05:50.440 --> 00:05:53.583 Buna görə ola bilər ki bu bir hissəciklə təqdim edilir, 00:05:54.440 --> 00:05:56.520 və növbəti olaraq, gəlin 00:05:56.520 --> 00:06:00.180 solda Ea üçün olan əyrinin sahəsi haqqında düşünək. 00:06:00.180 --> 00:06:02.750 Beləliklə biz daha sürətli hərəkət edən 00:06:02.750 --> 00:06:05.180 hissəciklərimizi 00:06:05.180 --> 00:06:06.510 yaşıl rəngdə etmək istəyirik. 00:06:06.510 --> 00:06:09.250 Buna görə gəlin davam edim və bu xətləri bir qədər uzun çəkim 00:06:09.250 --> 00:06:12.330 amma bu xəttin sağına nə baş verdiyinə diqqət edin. 00:06:12.330 --> 00:06:14.880 Biz magenta əyri üçün 00:06:14.880 --> 00:06:17.960 əyrinin altında olan sahə haqqında düşünürük. 00:06:17.960 --> 00:06:21.350 Fikir verin sahə əvvəlki nümunəmizdən necə daha böyükdür. 00:06:21.350 --> 00:06:24.450 Ola bilsin bu dəfə bizim daha sürətlə hərəkət edən 00:06:24.450 --> 00:06:25.900 iki hissəciyimiz var. 00:06:25.900 --> 00:06:28.150 Buna görə mən bu xəttləri daha uzun çəkəcəm ki 00:06:28.150 --> 00:06:30.270 onların daha sürətlə hərəkət etdiyini göstərim. 00:06:30.270 --> 00:06:33.780 Və onlar bu xəttin sağında olduğuna görə, 00:06:33.780 --> 00:06:36.690 bu hissəciklərin hər ikisi reaksiya üçün 00:06:36.690 --> 00:06:40.840 aktivasiya enerjisini aşmaq üçün kifayət qədər kinetik enerjiyə sahibdir. 00:06:40.840 --> 00:06:44.530 Buna görə siz temperaturu artıranda , 00:06:44.530 --> 00:06:46.730 siz aktivasiya enerjisinin öhtəsindən gələ 00:06:46.730 --> 00:06:48.580 biləcək qədər kinetik enerjsi olan 00:06:48.580 --> 00:06:51.323 hissəciklərin sayını artıra bilərsiniz. 00:06:52.840 --> 00:06:54.090 Bunu qeyd etmək lazımdır ki 00:06:54.090 --> 00:06:56.770 hissəciklərin sayı dəyişmədiyi üçün, 00:06:56.770 --> 00:06:59.480 bizim bütün etdiyimiz temperaturu artırmaqdır, 00:06:59.480 --> 00:07:02.360 və əyrinin altındakı sahə eyni qalır. 00:07:02.360 --> 00:07:06.420 Beləliklə sarı əyrinin altında olan sahə , 00:07:06.420 --> 00:07:08.880 magenta rəngində olan ilə 00:07:08.880 --> 00:07:12.010 eynidir. 00:07:12.010 --> 00:07:14.640 Fərq əlbətdə ki magenta rəngində olan 00:07:14.640 --> 00:07:15.950 daha yüksək temperaturdadır, 00:07:15.950 --> 00:07:18.370 və buna görə aktivasiya enerjisi 00:07:18.370 --> 00:07:20.790 üçün kifayət qədər kinetik enerjisi olan daha çox hissəcik var. 00:07:20.790 --> 00:07:23.030 Buna görə temperaturun artması 00:07:23.030 --> 00:07:25.783 reaksiyanın sürətini artırır.