Երբևէ տեսե՞լ եք միջնադարյան կտավներ,

որտեղ մանուկ Հիսուսը կանգնած,

նստած է իր մոր գրկում,

և զարմացել՝ ինչու է նա այդքան մեծ:

Չիմաբուեի կտավը, որտեղ հրեշտակները,

շրջապատել են գահին նստած Մադոննային,

Դուչիոյի «Մաեստան», և մի շարք այլ գործեր

նույնպես անհամաչափ են:

Եթե Մարիամը կանգներ, թվում է՝

հրեշտակները կտավում նրա կոնքին կհասնեին,

և նրա իրանը իր ոտքերի հետ համեմատ

անհամաչափ և փոքր կլիներ:

Գուցե կարծեք, որ նկարիչը այնքան էլ փորձառու չէ

իրականը պատկերելու համար

կամ զուրկ է մաթեմատիկական

համաչափության տեսնելու ունակությունից:

Բայց սա դեռ ամենը չէ:

Այս երևույթը հասկանալու համար,

պետք է տեղափոխվենք ուշ 5րդ դար,

երբ գոթերը ներխուժեցին Հռոմ:

Հռոմը մարմարից էր կառուցված

և հավիտյան կանգուն պետք է մնար:

Երկար տարիներ, այն համարվում էր

մարդկային զարգացման գագաթնակետը,

և նրա անկումը հուսալքություն բերեց:

Աստվածաբանները,

որոնք քարոզում էին հոգևոր աշխարհի մասին,

Հռոմի անկումից հետո սկսեցին մարդկանց ներգրավել,

և քրիստոնեությունը լցրեց

կայսրությունից մնացած բացը:

Հռոմի ֆիզիկական գեղեցկության փոխարեն

քրիստոնեությունը քարոզում էր

ազնվություն և հոգևոր գեղեցկություն,

և անծայրածիր դրախտ,

որը չի կարող Հռոմի պես փլուզվել:

Հռոմի անկումից հետո,

վաղ շրջանի աստվածաբանները

հրաժարվեցին ֆիզիկական գեղեցկությունից

և ընտրեցին հոգեկանը:

Նրանք հավատում էին,

որ նյութական աշխարհը ժամանակավոր է,

առաքինությունը և կրոնը՝ հավերժ:

Գեղեցիկ առարկաները կարող են հանգեցնել նյութի

և ոչ գաղափարի սխալ պաշտամունքին:

Ասում են,

6-րդ դարի վաղ շրջանի քարոզիչ Սբ. Բենեդիկտը,

գեղեցիկ կնոջ մասին մտածելիս,

իրեն գցել է փշոտ մացառուտը

և իր տանջանքների միջոցով

կենտրոնացել հոգևորի վրա:

Նա սարսափում էր,

որ գեղեցիկ կնոր իր ցանկությունը

կխանգարի իր սիրուն դեպի Աստված:

Եվրոպական քաղաքակրթության կայսրություններից

դեպի կրոն անցման ժամանակ,

տաճարները դարձան գիտելիքի պահապանները,

այսինքն, դասական գրքերը՝

աշխարհիկ հաճույքները գովերգող,

չէին արտագրվում և պահպանվում:

Առանց պաշտպանության,

նրանք դարձան քայքայման,

հրդեհների,

ջրհեղեղի

կամ միջատների զոհ:

Վանականները նոր մատյաններ չէին արտագրում,

և այս տեքստերը և գաղափարախոսությունները

անհետացան Արևմտյան Եվրոպայում

և փոխարինվեցին ուրիշ գործերով, օրինակ, Սբ. ԲԵնեդիկտի,

որոնք էլ մեզ ապահովեցին Հիսուսի և Մարիամի տվյալ պատկերներով:

Քանի որ քրիստոնեությունը այսպես ջերմեռանդորեն

հերքում էր ֆիզիկական գեղեցկությունը,

միջնադարյան նկարիչները խուսափում էին

ակնահաճո պատկերներից:

Սկզբից, տաճարները և դղյակները զարդարում էին

միայն հետաքրքիր երկրաչափական պատկերներով,

որոնք կարող էին աչքին հաճելի լինել

առանց աշխարհիկ վայելքների մասին մտքեր ծնելու:

Ուշ միջնադարում,

Հիսուսի և Մարիամի պատկերները ընդունվում էին,

բայց նկարիչները ջանում էին թաքցնել Մարիամին

և նրան անհամաչափ մեծ ոտքեր էին նկարում՝

ահռելի կոնքոսկրերով:

Գերիշխող էր այն վախը,

որ Մարիամի գեղեցիկ պատկերը

կստիպեր դիտողին սիրել կտավը

կամ Մարիամի արտաքինը,

այլ ոչ թե նրա խորհրդանշական բարոյականությունը:

Հաճելի է ենթադրել,

որ մենք Չիմաբուեից կամ Դուչիոյից լավ ենք նկարում,

բայց պետք է հիշենք, որ վրձինը վերցնելիս

նրանք բացարձակապես ուրիշ նպատակներ էին հետապնդում: