1 00:00:11,196 --> 00:00:17,459 ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 2 00:00:21,143 --> 00:00:23,923 Ας ρίξουμε μια ματιά στον γέρο Σίγκυ, τον Σίγκμουντ Φρόιντ. 3 00:00:24,444 --> 00:00:26,084 Ο οποίος είχε σίγουρα το σερί του. 4 00:00:26,249 --> 00:00:30,119 Λέει ότι η συμπεριφορά επηρεάζεται από γονείς, όνειρα, αστεία, και σεξ. 5 00:00:30,887 --> 00:00:35,029 Όχι απαραίτητα με τη σειρά αυτή. Αλλά τι σημαίνει αυτό; 6 00:00:35,029 --> 00:00:37,928 Είναι, για άλλη μια φορά, η επιρροή απ' το περιβάλλον. Σωστά; 7 00:00:38,677 --> 00:00:42,599 Πολλές επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ένα προφανές γεγονός. 8 00:00:42,736 --> 00:00:46,641 Ότι η συμπεριφορά ενός ανθρώπου προκαλείται απ' το περιβάλλον. 9 00:00:47,167 --> 00:00:52,419 Αν τα γονίδια προδιαθέτουν μια συμπεριφορά αλλά το περιβάλλον δεν την υποστηρίζει... 10 00:00:52,419 --> 00:00:55,953 ...τότε αυτή η συμπεριφορά δε θα εκδηλωθεί. 11 00:00:56,423 --> 00:01:00,339 Σ' αυτή την περίπτωση, τα γονίδια δε θα παίξουν σημαντικό ρόλο. 12 00:01:04,046 --> 00:01:08,146 Ζούμε σε μια σημαντική εποχή. Την εποχή της γονιδιωματικής. 13 00:01:09,776 --> 00:01:12,659 Το γονιδίωμα σας είναι όλη η ακολουθία του DNA σας. 14 00:01:13,133 --> 00:01:15,783 Η δική σας και η δική μου ακολουθία διαφέρουν κάπως. 15 00:01:16,505 --> 00:01:18,220 Γι' αυτό διαφέρουμε. 16 00:01:18,806 --> 00:01:22,090 Εγώ έχω καστανά μάτια. Εσείς μπορεί να έχετε μπλε ή γκρι. 17 00:01:22,718 --> 00:01:24,544 Μα δεν είναι μόνο επιφανειακές. 18 00:01:25,199 --> 00:01:28,965 Στις ειδήσεις βλέπουμε ότι τα γονίδια μπορούν να μας δώσουν φριχτές ασθένειες. 19 00:01:30,073 --> 00:01:32,605 Ίσως και να διαμορφώνουν την προσωπικότητά μας... 20 00:01:32,605 --> 00:01:34,664 ...ή να μας προκαλέσουν ψυχικές διαταραχές. 21 00:01:35,944 --> 00:01:40,725 Τα γονίδιά μας φαίνεται ότι ασκούν μεγάλη επίδραση στο πεπρωμένο μας. 22 00:01:42,702 --> 00:01:48,689 Κι όμως, προτιμώ να πιστεύω ότι είμαι περισσότερο απ' τα γονίδιά μου. 23 00:01:58,021 --> 00:02:01,774 Ομοίως, κάθε νευρωνική σύνδεση αλλάζει με την πάροδο του χρόνου. 24 00:02:03,549 --> 00:02:06,441 Τι είδους αλλαγές συμβαίνουν; Οι νευρώνες, όπως τα δέντρα... 25 00:02:06,441 --> 00:02:10,536 ...μπορούν να αναπτύξουν νέους δενδρίτες και να χάσουν παλιότερους. 26 00:02:12,141 --> 00:02:17,404 Συνάψεις μπορούν να δημιουργηθούν και να εξαλειφθούν. 27 00:02:18,045 --> 00:02:21,865 Και οι συνάψεις μπορούν να μεγαλώσουν και να συρρικνωθούν. 28 00:02:23,595 --> 00:02:26,625 Δεύτερη ερώτηση. Τι προκαλεί αυτές τις αλλαγές; 29 00:02:27,545 --> 00:02:32,598 Ισχύει, μέχρις ενός σημείου, ότι έχουν προγραμματιστεί απ' τα γονίδιά σας... 30 00:02:32,598 --> 00:02:36,218 ...αλλά δεν είναι μόνο αυτό, επειδή υπάρχουν σήματα: 31 00:02:36,218 --> 00:02:39,520 Ηλεκτρικά σήματα, που ταξιδεύουν κατά μήκος των κλάδων των νευρώνων... 32 00:02:39,520 --> 00:02:42,950 ...και χημικά σήματα, που μεταβιβάζονται από δενδρίτη σε δενδρίτη. 33 00:02:42,950 --> 00:02:45,772 Αυτά τα σήματα αποτελούν τη νευρική δραστηριότητα. 34 00:02:46,136 --> 00:02:49,445 Και υπάρχουν πολλά αποδεικτικά στοιχεία ότι η νευρική δραστηριότητα... 35 00:02:50,760 --> 00:02:54,529 ...κωδικοποιεί τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις αντιλήψεις μας. 36 00:02:54,529 --> 00:02:57,819 Τις ψυχικές μας εμπειρίες. Και υπάρχουν πολλά αποδεικτικά στοιχεία... 37 00:02:57,819 --> 00:03:01,582 ...ότι η νευρική δραστηριότητα μπορεί να κάνει τις συνδέσεις σας να αλλάξουν. 38 00:03:02,269 --> 00:03:04,879 Και αν βάλετε αυτά τα δύο γεγονότα μαζί... 39 00:03:04,879 --> 00:03:08,753 ...θα δείτε ότι οι εμπειρίες σας μπορούν να αλλάξουν τις νευρωνικές σας συνδέσεις. 40 00:03:09,612 --> 00:03:12,369 Και γι' αυτό κάθε νευρωνική συνδεσμολογία είναι μοναδική... 41 00:03:12,369 --> 00:03:14,940 ...ακόμη κι εκείνων στα γενετικά πανομοιότυπα δίδυμα. 42 00:03:15,430 --> 00:03:18,932 Στις νευρωνικές συνδέσεις η φύση συναντά την ανατροφή. 43 00:03:20,418 --> 00:03:23,880 Και ίσως να ισχύει ότι η απλή πράξη της σκέψης και μόνο... 44 00:03:23,880 --> 00:03:26,405 ...μπορεί να αλλάξει τη νευρωτική σας συνδεσμολογία. 45 00:03:26,405 --> 00:03:29,058 Μια ιδέα που ίσως σας κάνει πιο δυνατούς. 46 00:03:30,784 --> 00:03:34,613 Ακούσατε όλοι αυτή την ερώτηση σχετικά με το θέμα για το φύλλο... 47 00:03:34,613 --> 00:03:39,408 ...που προκαλείται κοινωνικά, έναντι που προκαλείται βιολογικά και ορμονικά; 48 00:03:39,408 --> 00:03:43,052 Φυσικά, προφανώς και κατσαδιάζω λίγο παραπάνω τη βιολογική πλευρά, αλλά... 49 00:03:44,439 --> 00:03:49,934 Έχοντας ολοκληρώσει έναν πολυετή κύκλο μελετών στη βιολογία, σήμερα πιστεύω... 50 00:03:49,934 --> 00:03:54,609 ...και το πιστεύω πραγματικά αυτό, ότι η συζήτηση "Φύση εναντίων Ανατροφή"... 51 00:03:54,609 --> 00:03:59,176 ...με πολλούς τρόπους θεωρώ πως πέθανε σε αυτό το σημείο, για τον εξής λόγο: 52 00:03:59,986 --> 00:04:02,253 Ο εγκέφαλος είναι πολύ ελατός. 53 00:04:02,253 --> 00:04:06,495 Γεννιόμαστε όλοι μας με αρσενικές ή θηλυκές προδιαθέσεις... 54 00:04:06,495 --> 00:04:10,308 ...και τότε θα έχουμε ορμόνες που αυξάνουν τους συνδέσμους... 55 00:04:10,308 --> 00:04:13,403 ...για τη συμπεριφορά, η οποία αυτό υποτίθεται ότι κάνει η ορμόνη. 56 00:04:13,403 --> 00:04:17,656 Δουλειά μιας ορμόνης είναι να μας κάνει να προϊδεάζουμε σε ορισμένες συμπεριφορές. 57 00:04:17,794 --> 00:04:22,357 Ωστόσο, ο τρόπος που μεγαλώνουμε, για παράδειγμα, τα μικρά αγόρια: 58 00:04:23,472 --> 00:04:27,332 Μελέτες έχουν δείξει ότι τα μικρά αγόρια που τους είχαν πει να μην πιάσουν κάτι... 59 00:04:27,332 --> 00:04:30,657 ...συχνά θα το αρπάξουν και θα το πιάσουν, ενώ σ' ένα μικρό κορίτσι... 60 00:04:30,657 --> 00:04:34,010 ...μπορεί να δοθεί μια λεκτική διαταγή να μην το πιάσει. 61 00:04:34,010 --> 00:04:38,308 Παγκοσμίως, τα μικρά αγόρια τιμωρούνται πιο συχνά για παραβάσεις. 62 00:04:38,308 --> 00:04:45,435 Στα μικρά αγόρια λένε να μην κλαίνε. Ότι πρέπει να γίνουν "άντρες", σωστά; 63 00:04:45,746 --> 00:04:49,829 Ακόμη και σε νεαρή ηλικία, οι μπαμπάδες μερικές φορές τρομάζουν πολύ... 64 00:04:49,829 --> 00:04:54,545 ...αν το αγοράκι τους δείξει κάποιου είδους θηλυπρεπή συμπεριφορά. 65 00:04:54,545 --> 00:04:58,591 Για παράδειγμα, θυμάμαι ότι πετούσα μ' έναν τύπο που καθόταν δίπλα μου. 66 00:04:58,591 --> 00:05:05,623 Είπε ότι ο 18χρονος γιος του, όταν είδε την αδερφή του να ανοίγει ένα δώρο... 67 00:05:06,265 --> 00:05:09,849 ...νωρίτερα αυτή την εβδομάδα. Ήταν μια τσάντα. Είχε πάρει μια τσάντα. 68 00:05:09,849 --> 00:05:13,947 Ήταν 4 ετών. Και ο γιος του είπε: "Μπορώ να έχω κι εγώ μια τσάντα;" 69 00:05:14,774 --> 00:05:19,570 Και είπε ότι ένιωσε σαν κάποιος να τον κλώτσησε στο στομάχι. 70 00:05:19,570 --> 00:05:24,344 Και απλά φώναξε στον 18χρονο γιο του: "Όχι, τα αγόρια δεν έχουν τσάντες!" 71 00:05:25,673 --> 00:05:31,652 Μου ανέφερε σε μένα αυτό το γεγονός και μετά ένιωσε τόση ντροπή και αμηχανία... 72 00:05:31,652 --> 00:05:38,516 ...επειδή κατάλαβε ότι ο γιος του δεν εξέ- φρασε κάτι που να είναι θηλυπρεπής ή όχι. 73 00:05:38,754 --> 00:05:42,711 Έτσι, αυτά τα πράγματα: ο τρόπος που μεγαλώνουμε τα μικρά αγόρια και κορίτσια. 74 00:05:42,711 --> 00:05:45,964 Η νευρική δομή του εγκεφάλου μας είναι τόσο εύπλαστη. Για παράδειγμα: 75 00:05:45,964 --> 00:05:50,771 Δε γεννηθήκατε ξέροντας να παίζετε πιάνο, σωστά; Κάνατε εξάσκηση, ξανά και ξανά. 76 00:05:51,218 --> 00:05:55,325 Μπορείτε να επανεκπαιδεύσετε το μυαλό σας για να κάνετε μια ποικιλία πραγμάτων. 77 00:05:55,890 --> 00:06:01,522 Σ' όλη μας τη ζωή μαθαίνουμε, με βάση το φύλο, να ήμαστε πιο πολύ έτσι ή αλλιώς. 78 00:06:01,851 --> 00:06:05,417 Στους άντρες, οι εκφράσεις του προσώπου, για παράδειγμα, όταν τις μετρούν... 79 00:06:05,417 --> 00:06:11,545 ...και τους βάζουν ηλεκτρόδια, και τους δείχνουν μια φωτογραφία... 80 00:06:11,545 --> 00:06:14,873 ...που υποτίθεται ότι θα σε κάνει να μαζευτείς και να σε αγγίξει. 81 00:06:14,873 --> 00:06:18,732 Οι εκφράσεις του προσώπου τους, σε σχέση με τις γυναίκες... 82 00:06:18,732 --> 00:06:23,814 ...παρουσίασαν μεγαλύτερη συναισθηματική αντίδραση, προτού γίνει συνειδητή. 83 00:06:23,814 --> 00:06:28,074 Αμέσως μετά, όταν γίνεται συνειδητή... 84 00:06:28,074 --> 00:06:33,118 ...αρχίζουν να παγώνουν τους μύες του προσώπου τους, για συνοφρύωμα ή χαμόγελο. 85 00:06:33,614 --> 00:06:37,283 Οι μύες του προσώπου των γυναικών ενισχύουν, και των αντρών μειώνουν. 86 00:06:37,283 --> 00:06:39,784 Οι επιστήμονες πιστεύουν, η υπόθεση είναι ότι... 87 00:06:39,784 --> 00:06:43,338 ...ότι οι άνδρες έχουν μάθει να καταπνίγουν τους συναισθηματισμούς τους. 88 00:06:43,338 --> 00:06:48,406 Σ' ευχαριστώ για την ερώτηση. Είναι ένας άπιαστος στόχος για πολλούς από εμάς. 89 00:06:48,406 --> 00:06:52,962 Και ο τρόπος που μεγαλώσαμε και το τι επιτρέπουμε στα αγόρια να κάνουν... 90 00:06:53,980 --> 00:06:56,637 ...έχει πολλά να κάνει με το πώς θα γίνουν άνδρες. 91 00:06:57,727 --> 00:07:01,892 Σκεφτείτε τον τρόπο που ενεργείτε, την έκφραση του προσώπου σας... 92 00:07:01,892 --> 00:07:06,135 ...τις αξίες που αποδέχεστε, τον τρόπο που μιλάτε, τα πάντα... 93 00:07:06,135 --> 00:07:09,753 ...και να θυμάστε ότι είναι αποτέλεσμα του περιβάλλοντός σας. 94 00:07:09,753 --> 00:07:14,618 Ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν έχει μηχανισμό αναγνώρισης του τι είναι βάσιμο ή όχι. 95 00:07:16,773 --> 00:07:23,207 ♪ (Ψαλμός που δυναμώνει σταδιακά) ♪ 96 00:08:52,473 --> 00:08:58,477 (Διακοπή του ψαλμού) ♪ (Ορχηστρική μουσική) ♪ 97 00:09:27,651 --> 00:09:33,506 Ζωγραφίζω τον εαυτό μου επειδή θέλω να κερδίζω ένα κορίτσι. 98 00:10:57,273 --> 00:10:59,985 Αυτός είναι πολύ όμορφος. 99 00:12:32,624 --> 00:12:36,507 Όταν πίνουμε αίμα γινόμαστε δυνατοί. 100 00:14:31,461 --> 00:14:37,568 Φυλή συναντά έναν λευκό άνδρα για πρώτη φορά. 101 00:18:17,041 --> 00:18:21,716 ♪ (Η ορχηστρική μουσική εξασθενεί λίγο) ♪ 102 00:18:22,113 --> 00:18:27,712 Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα όπως κακοί, εγκληματίες, τεμπέληδες... 103 00:18:27,712 --> 00:18:32,455 ...λαμπροί άνθρωποι, κλέφτες, ή ρατσιστές. 104 00:18:32,749 --> 00:18:36,255 Μόνο άτομα με προδιάθεση για μια τέτοια συμπεριφορά. 105 00:18:36,255 --> 00:18:41,543 Μα αν το περιβάλλον δεν τους προκαλέσει, αυτή η συμπεριφορά δε θα εκδηλωθεί ποτέ. 106 00:18:51,635 --> 00:18:54,042 Να θυμάστε. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος... 107 00:18:54,042 --> 00:18:58,087 ...δεν έχει μηχανισμό αναγνώρισης του τι είναι βάσιμο και τι όχι. 108 00:18:58,087 --> 00:19:02,530 ♪ (Η ορχηστρική μουσική συνεχίζεται) ♪ 109 00:19:57,456 --> 00:20:01,308 Η πιο ακραία περίπτωση συναντάται στα άγρια παιδιά. 110 00:20:01,630 --> 00:20:04,293 Ένα άγριο παιδί είναι ένα ανθρώπινο παιδί... 111 00:20:04,293 --> 00:20:08,940 ...που έχει ζήσει χωρίς ανθρώπινη επαφή από πολύ μικρή ηλικία... 112 00:20:08,940 --> 00:20:12,849 ...και έχει λίγο ή καθόλου από την εμπειρία της ανθρώπινης φροντίδας... 113 00:20:12,849 --> 00:20:18,198 ...αγάπης ή κοινωνικής συμπεριφοράς, και, κυρίως, της ανθρώπινης γλώσσας. 114 00:20:18,691 --> 00:20:21,928 Τα άγρια παιδιά δεν έχουν τις βασικές κοινωνικές δεξιότητες... 115 00:20:21,928 --> 00:20:25,981 ...οι οποίες συνήθως αποκομίζονται κατά τη διάρκεια της επανακοινωνικοποίησης. 116 00:20:25,981 --> 00:20:29,824 Για παράδειγμα, μπορεί να μην μπορούν να μάθουν να χρησιμοποιούν την τουαλέτα... 117 00:20:30,444 --> 00:20:33,665 ...να έχουν πρόβλημα να μάθουν να περπατούν όρθια, και να δείξουν... 118 00:20:33,665 --> 00:20:37,332 ...παντελής έλλειψη ενδιαφέροντος στην ανθρώπινη δραστηριότητα γύρω τους. 119 00:20:44,507 --> 00:20:47,680 Η Οξάνα Μαλάϊα άρχισε τη ζωή της ζώντας με σκύλους. 120 00:20:47,680 --> 00:20:51,388 Εγκαταλελειμμένη από τους γονείς της, με κάποιον τρόπο επιβίωσε επί 6 χρόνια... 121 00:20:51,388 --> 00:20:54,413 ...ζώντας άγρια, προτού ληφθεί φροντίδα. 122 00:20:54,413 --> 00:20:58,082 Υπάρχουν λίγες περιπτώσεις άγριων παιδιών που έχουν κοινωνικοποιηθεί πλήρως... 123 00:20:58,082 --> 00:21:00,082 ...μετά την εγκατάλειψη που έχουν βιώσει. 124 00:21:00,082 --> 00:21:03,678 Η Οξάνα είναι τώρα 22, αλλά το μέλλον της κρέμεται ακόμα στην ισορροπία. 125 00:21:03,946 --> 00:21:07,895 Έχουν μάθει οι επιστήμονες αρκετά από τις προηγούμενες περιπτώσεις για αποκατάσταση; 126 00:21:08,430 --> 00:21:13,577 Επί 6 χρόνια, η Οξάνα Μαλάϊα ζούσε σ' ένα σκυλόσπιτο με σκυλιά. 127 00:21:14,981 --> 00:21:17,758 Πλήρως εγκαταλελειμμένη από τη μητέρα και τον πατέρα της... 128 00:21:17,758 --> 00:21:21,585 ...βρέθηκε να συμπεριφέρεται περισσότερο σαν ζώο παρά σαν ανθρώπινο παιδί. 129 00:21:22,857 --> 00:21:26,496 Επί 2 αιώνες, τα άγρια παιδιά αποτελούσαν αντικείμενο μελέτης. 130 00:21:26,914 --> 00:21:29,502 Μεγαλωμένα χωρίς αγάπη ή κοινωνική αλληλεπίδραση... 131 00:21:29,502 --> 00:21:33,987 ...τα άγρια (ή αδέσποτα) παιδιά θέτουν το ερώτημα: Τι μας κάνει ανθρώπους; 132 00:21:33,987 --> 00:21:37,184 Η Οξάνα γεννήθηκε το Νοέμβριο του 1983. 133 00:21:40,249 --> 00:21:45,455 Όταν γεννήθηκε το κοριτσάκι, ζύγιζε 2 κιλά και δεν είχε καμία ανωμαλία. 134 00:22:02,071 --> 00:22:06,151 Η Τζίνι πέρασε 13 χρόνια στην απομόνωση... 135 00:22:06,151 --> 00:22:10,246 ...σε ένα σχεδόν άδειο δωμάτιο, χωρίς καμία κοινωνική επαφή. 136 00:22:10,777 --> 00:22:14,601 Αν και δεν πάσχει από καμία ψυχική ασθένεια... 137 00:22:14,601 --> 00:22:19,558 ...εξαιτίας αυτού του περιβάλλοντος συμπεριφερόταν σαν ψυχασθενής. 138 00:22:19,983 --> 00:22:22,896 Δεν μπορούσε να δημιουργήσει κοινωνικές σχέσεις. 139 00:22:22,896 --> 00:22:27,735 Δεν μπορούσε να μιλήσει. Ακόμα και το περπάτημα της ήταν παράξενο. 140 00:22:29,446 --> 00:22:34,034 Μετά από λίγο, χάρη στην επιμονή των άλλων για να την αποκαταστήσουν... 141 00:22:34,034 --> 00:22:37,462 ...η Τζίνι άρχισε να εκφράζεται μέσω της νοηματικής... 142 00:22:37,462 --> 00:22:39,855 ...και να συναναστρέφεται με ανθρώπους. 143 00:22:42,825 --> 00:22:46,023 Επίσης, πήραν την ευθύνη για να θεραπεύσουν την Τζίνι. 144 00:22:46,023 --> 00:22:49,552 Προσπάθησαν να τη βοηθήσουν να ξεπεράσει τη φρίκη της παιδικής ηλικίας της. 145 00:22:49,552 --> 00:22:51,962 Εντάξει, μωρό μου, άνοιξε το στόμα σου! 146 00:22:51,962 --> 00:22:54,386 Σ' αυτό το απλοϊκό παιχνίδι ρόλων... 147 00:22:54,386 --> 00:22:56,925 ...η Μέριλιν προσποιείται ότι είναι μητέρα της Τζίνι. 148 00:22:56,925 --> 00:23:02,914 Κάνε γρήγορα. Βιάσου, γιατί δεν έχουμε χρόνο. Ο μπαμπάς θα θυμώσει. 149 00:23:04,282 --> 00:23:07,646 Η Μέριλιν προσπαθεί να αποσπάσει αναμνήσεις από το παρελθόν της Τζίνι. 150 00:23:08,482 --> 00:23:10,481 Αναρωτιέμαι τι να σκέφτεσαι. 151 00:23:25,665 --> 00:23:29,927 Η Τζίνι είναι η υπέρτατη ένδειξη της επιρροής απ' το περιβάλλον. 152 00:23:35,234 --> 00:23:38,975 Παρ' όλα όσα είχε περάσει, τα προβλήματα της Τζίνι δεν είχαν τελειώσει. 153 00:23:39,924 --> 00:23:43,829 Στην πρώτη της ανάδοχη οικογένεια, η Τζίνι τιμωρήθηκε αυστηρά επειδή έκανε εμετό. 154 00:23:45,772 --> 00:23:50,725 Η εμπειρία ήταν τόσο τραυματική, που η Τζίνι επέστρεψε στο νοσοκομείο παίδων... 155 00:23:50,725 --> 00:23:53,176 ...όπου της προσφέρθηκε βοήθεια. 156 00:23:55,316 --> 00:23:57,731 Δεν μπορούσες να κάνεις κάτι γι' αυτό. 157 00:24:00,136 --> 00:24:03,420 Έτσι, τώρα κρατάς το στόμα κλειστό για να μην κάνεις εμετό. 158 00:24:04,605 --> 00:24:07,080 Η Τζίνι φοβόταν να ανοίξει το στόμα της. 159 00:24:07,399 --> 00:24:12,416 Αποφάσισε πως η μόνη λύση είναι η απόλυτη σιωπή. 160 00:24:23,691 --> 00:24:29,707 Εάν δεν εκθέσεις έναν άνθρωπο σε φόνο, βιασμό, παιδεραστία, κτηνοβασία... 161 00:24:29,707 --> 00:24:34,915 ...νεκροφιλία, όπλα, ρατσισμό, τότε δε θα ξέρει τι είναι όλα αυτά. 162 00:24:35,264 --> 00:24:39,040 Είναι σαν να προσπαθείς να φανταστείς ένα χρώμα που δεν έχεις ξαναδεί ποτέ.