1 00:00:11,196 --> 00:00:17,459 ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 2 00:00:21,353 --> 00:00:24,353 Ας ρίξουμε μια ματιά στον γέρο Σίγκυ, τον Σίγκμουντ Φρόιντ. 3 00:00:24,504 --> 00:00:26,704 Ο οποίος είχε σίγουρα το σερί του. 4 00:00:26,799 --> 00:00:30,329 Λέει ότι η συμπεριφορά επηρεάζεται από γονείς, όνειρα, αστεία, και σεξ. 5 00:00:31,017 --> 00:00:35,245 Όχι απαραίτητα με τη σειρά αυτή. Αλλά τι σημαίνει αυτό; 6 00:00:35,449 --> 00:00:38,378 Είναι, για άλλη μια φορά, η επιρροή απ' το περιβάλλον. Σωστά; 7 00:00:38,797 --> 00:00:42,859 Πολλές επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ένα προφανές γεγονός. 8 00:00:43,096 --> 00:00:47,121 Ότι η συμπεριφορά ενός ανθρώπου προκαλείται απ' το περιβάλλον. 9 00:00:47,307 --> 00:00:52,439 Αν τα γονίδια προδιαθέτουν μια συμπεριφορά αλλά το περιβάλλον δεν την υποστηρίζει... 10 00:00:52,614 --> 00:00:56,513 ...τότε αυτή η συμπεριφορά δε θα εκδηλωθεί. 11 00:00:56,693 --> 00:01:00,889 Σ' αυτή την περίπτωση, τα γονίδια δε θα παίξουν σημαντικό ρόλο. 12 00:01:04,296 --> 00:01:08,736 Ζούμε σε μια σημαντική εποχή. Την εποχή της γονιδιωματικής. 13 00:01:09,936 --> 00:01:13,179 Το γονιδίωμα σας είναι ολόκληρη η ακολουθία του DNA σας. 14 00:01:13,343 --> 00:01:16,133 Η δική σας και η δική μου ακολουθία διαφέρουν κάπως. 15 00:01:16,765 --> 00:01:18,740 Γι' αυτό διαφέρουμε. 16 00:01:18,876 --> 00:01:22,300 Εγώ έχω καστανά μάτια. Εσείς μπορεί να έχετε μπλε ή γκρι. 17 00:01:22,538 --> 00:01:24,944 Μα δεν είναι μόνο επιφανειακές. 18 00:01:25,229 --> 00:01:29,575 Στις ειδήσεις βλέπουμε ότι τα γονίδια μπορούν να μας δώσουν φριχτές ασθένειες. 19 00:01:30,283 --> 00:01:32,934 Ίσως και να διαμορφώνουν την προσωπικότητά μας... 20 00:01:32,985 --> 00:01:35,534 ...ή να μας προκαλέσουν ψυχικές διαταραχές. 21 00:01:36,124 --> 00:01:41,135 Τα γονίδιά μας φαίνεται ότι ασκούν μεγάλη επίδραση στο πεπρωμένο μας. 22 00:01:42,832 --> 00:01:48,899 Κι όμως, προτιμώ να πιστεύω ότι είμαι περισσότερο απ' τα γονίδιά μου. 23 00:01:58,221 --> 00:02:02,404 Ομοίως, κάθε νευρωνική σύνδεση αλλάζει με την πάροδο του χρόνου. 24 00:02:03,759 --> 00:02:06,605 Τι είδους αλλαγές συμβαίνουν; Οι νευρώνες, όπως τα δέντρα... 25 00:02:06,751 --> 00:02:11,016 ...μπορούν να αναπτύξουν νέους δενδρίτες και να χάσουν παλιότερους. 26 00:02:12,331 --> 00:02:17,814 Συνάψεις μπορούν να δημιουργηθούν και να εξαλειφθούν. 27 00:02:18,315 --> 00:02:22,585 Και οι συνάψεις μπορούν να μεγαλώσουν και να συρρικνωθούν. 28 00:02:23,785 --> 00:02:27,325 Δεύτερη ερώτηση. Τι προκαλεί αυτές τις αλλαγές; 29 00:02:27,725 --> 00:02:32,854 Ισχύει, μέχρις ενός σημείου, ότι έχουν προγραμματιστεί απ' τα γονίδιά σας... 30 00:02:32,958 --> 00:02:36,554 ...αλλά δεν είναι μόνο αυτό, επειδή υπάρχουν σήματα: 31 00:02:36,658 --> 00:02:39,519 Ηλεκτρικά σήματα, που ταξιδεύουν κατά μήκος των κλάδων των νευρώνων... 32 00:02:39,540 --> 00:02:42,660 ...και χημικά σήματα, που μεταβιβάζονται από δενδρίτη σε δενδρίτη. 33 00:02:43,072 --> 00:02:46,172 Αυτά τα σήματα αποτελούν τη νευρική δραστηριότητα. 34 00:02:46,316 --> 00:02:49,645 Και υπάρχουν πολλά αποδεικτικά στοιχεία ότι η νευρική δραστηριότητα... 35 00:02:49,830 --> 00:02:54,513 ...κωδικοποιεί τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις αντιλήψεις μας. 36 00:02:54,699 --> 00:02:58,012 Τις ψυχικές μας εμπειρίες. Και υπάρχουν πολλά αποδεικτικά στοιχεία... 37 00:02:58,119 --> 00:03:02,092 ...ότι η νευρική δραστηριότητα μπορεί να κάνει τις συνδέσεις σας να αλλάξουν. 38 00:03:02,519 --> 00:03:05,092 Και αν βάλετε αυτά τα δύο γεγονότα μαζί... 39 00:03:05,209 --> 00:03:08,923 ...θα δείτε ότι οι εμπειρίες σας μπορούν να αλλάξουν τις νευρωνικές σας συνδέσεις. 40 00:03:09,852 --> 00:03:12,249 Και γι' αυτό κάθε νευρωνική συνδεσμολογία είναι μοναδική... 41 00:03:12,360 --> 00:03:15,340 ...ακόμη κι εκείνων στα γενετικά πανομοιότυπα δίδυμα. 42 00:03:15,620 --> 00:03:19,782 Στις νευρωνικές συνδέσεις η φύση συναντά την ανατροφή. 43 00:03:20,678 --> 00:03:24,130 Και ίσως να ισχύει ότι η απλή πράξη της σκέψης και μόνο... 44 00:03:24,261 --> 00:03:26,782 ...μπορεί να αλλάξει τη νευρωτική σας συνδεσμολογία. 45 00:03:26,925 --> 00:03:29,668 Μια ιδέα που ίσως σας κάνει πιο δυνατούς. 46 00:03:31,504 --> 00:03:35,116 Ακούσατε όλοι αυτή την ερώτηση σχετικά με το θέμα για το φύλλο... 47 00:03:35,333 --> 00:03:39,760 ...που προκαλείται κοινωνικά, έναντι που προκαλείται βιολογικά και ορμονικά; 48 00:03:39,878 --> 00:03:43,432 Φυσικά, προφανώς και κατσαδιάζω λίγο παραπάνω τη βιολογική πλευρά, αλλά... 49 00:03:44,719 --> 00:03:50,425 Έχοντας ολοκληρώσει έναν πολυετή κύκλο μελετών στη βιολογία, σήμερα πιστεύω... 50 00:03:50,554 --> 00:03:54,742 ...και το πιστεύω πραγματικά αυτό, ότι η συζήτηση "Φύση εναντίων Ανατροφή"... 51 00:03:54,999 --> 00:03:58,346 ...με πολλούς τρόπους θεωρώ πως πέθανε σε αυτό το σημείο, για τον εξής λόγο: 52 00:03:58,437 --> 00:04:02,415 Ο εγκέφαλος είναι πολύ ελατός. 53 00:04:02,583 --> 00:04:06,757 Γεννιόμαστε όλοι μας με αρσενικές ή θηλυκές προδιαθέσεις... 54 00:04:06,855 --> 00:04:10,793 ...και τότε θα έχουμε ορμόνες που αυξάνουν τους συνδέσμους... 55 00:04:10,938 --> 00:04:13,414 ...για τη συμπεριφορά, η οποία αυτό υποτίθεται ότι κάνει η ορμόνη. 56 00:04:13,533 --> 00:04:18,066 Δουλειά μιας ορμόνης είναι να μας κάνει να προϊδεάζουμε σε ορισμένες συμπεριφορές. 57 00:04:18,224 --> 00:04:22,687 Ωστόσο, ο τρόπος που μεγαλώνουμε, για παράδειγμα, τα μικρά αγόρια: 58 00:04:23,692 --> 00:04:27,513 Μελέτες έχουν δείξει ότι τα μικρά αγόρια που τους είχαν πει να μην πιάσουν κάτι... 59 00:04:27,622 --> 00:04:30,957 ...συχνά θα το αρπάξουν και θα το πιάσουν, ενώ σ' ένα μικρό κορίτσι... 60 00:04:31,067 --> 00:04:34,550 ...μπορεί να δοθεί μια λεκτική διαταγή να μην το πιάσει. 61 00:04:34,670 --> 00:04:38,531 Παγκοσμίως, τα μικρά αγόρια τιμωρούνται πιο συχνά για παραβάσεις. 62 00:04:38,678 --> 00:04:45,445 Στα μικρά αγόρια λένε να μην κλαίνε. Ότι πρέπει να γίνουν "άντρες", σωστά; 63 00:04:45,686 --> 00:04:50,038 Ακόμη και σε νεαρή ηλικία, οι μπαμπάδες μερικές φορές τρομάζουν πολύ... 64 00:04:50,249 --> 00:04:54,699 ...αν το αγοράκι τους δείξει κάποιου είδους θηλυπρεπή συμπεριφορά. 65 00:04:54,805 --> 00:04:58,880 Για παράδειγμα, θυμάμαι ότι πετούσα μ' έναν τύπο που καθόταν δίπλα μου. 66 00:04:59,051 --> 00:05:05,823 Είπε ότι ο 18χρονος γιος του, όταν είδε την αδερφή του να ανοίγει ένα δώρο... 67 00:05:06,595 --> 00:05:10,173 ...νωρίτερα αυτή την εβδομάδα. Ήταν μια τσάντα. Είχε πάρει μια τσάντα. 68 00:05:10,349 --> 00:05:14,677 Ήταν 4 ετών. Και ο γιος του είπε: "Μπορώ να έχω κι εγώ μια τσάντα;" 69 00:05:15,174 --> 00:05:19,977 Και είπε ότι ένιωσε σαν κάποιος να τον κλώτσησε στο στομάχι. 70 00:05:20,170 --> 00:05:24,804 Και απλά φώναξε στον 18χρονο γιο του: "Όχι, τα αγόρια δεν έχουν τσάντες!" 71 00:05:25,803 --> 00:05:31,492 Μου ανέφερε σε μένα αυτό το γεγονός και μετά ένιωσε τόση ντροπή και αμηχανία... 72 00:05:31,643 --> 00:05:38,866 ...επειδή κατάλαβε ότι ο γιος του δεν εξέ- φρασε κάτι που να είναι θηλυπρεπής ή όχι. 73 00:05:39,044 --> 00:05:43,723 Έτσι, αυτά τα πράγματα: ο τρόπος που μεγαλώνουμε τα μικρά αγόρια και κορίτσια. 74 00:05:43,841 --> 00:05:46,536 Η νευρική δομή του εγκεφάλου μας είναι τόσο εύπλαστη. Για παράδειγμα: 75 00:05:46,764 --> 00:05:51,231 Δε γεννηθήκατε ξέροντας να παίζετε πιάνο, σωστά; Κάνατε εξάσκηση, ξανά και ξανά. 76 00:05:51,428 --> 00:05:55,625 Μπορείτε να επανεκπαιδεύσετε το μυαλό σας για να κάνετε μια ποικιλία πραγμάτων. 77 00:05:55,920 --> 00:06:01,832 Σ' όλη μας τη ζωή μαθαίνουμε, με βάση το φύλο, να ήμαστε πιο πολύ έτσι ή αλλιώς. 78 00:06:02,021 --> 00:06:05,782 Στους άντρες, οι εκφράσεις του προσώπου, για παράδειγμα, όταν τις μετρούν... 79 00:06:05,897 --> 00:06:11,315 ...και τους βάζουν ηλεκτρόδια, και τους δείχνουν μια φωτογραφία... 80 00:06:11,581 --> 00:06:15,296 ...που υποτίθεται ότι θα σε κάνει να μαζευτείς και να σε αγγίξει. 81 00:06:15,453 --> 00:06:19,239 Οι εκφράσεις του προσώπου τους, σε σχέση με τις γυναίκες... 82 00:06:19,372 --> 00:06:24,076 ...παρουσίασαν μεγαλύτερη συναισθηματική αντίδραση, προτού γίνει συνειδητή. 83 00:06:24,234 --> 00:06:30,078 Αμέσως μετά, όταν γίνεται συνειδητή, αρχίζουν να παγώνουν τους... 84 00:06:30,164 --> 00:06:34,198 ...αρχίζουν να παγώνουν τους μύες του προσώπου τους, για συνοφρύωμα ή χαμόγελο. 85 00:06:34,354 --> 00:06:37,625 Οι μύες του προσώπου των γυναικών ενισχύουν, και των αντρών μειώνουν. 86 00:06:37,803 --> 00:06:40,296 Οι επιστήμονες πιστεύουν, η υπόθεση είναι ότι... 87 00:06:40,414 --> 00:06:43,671 ...ότι οι άνδρες έχουν μάθει να καταπνίγουν τους συναισθηματισμούς τους. 88 00:06:43,798 --> 00:06:48,498 Σ' ευχαριστώ για την ερώτηση. Είναι ένας άπιαστος στόχος για πολλούς από εμάς. 89 00:06:48,636 --> 00:06:53,252 Και ο τρόπος που μεγαλώσαμε και το τι επιτρέπουμε στα αγόρια να κάνουν... 90 00:06:53,350 --> 00:06:57,257 ...έχει πολλά να κάνει με το πώς θα γίνουν άνδρες. 91 00:06:58,007 --> 00:07:02,031 Σκεφτείτε τον τρόπο που ενεργείτε, την έκφραση του προσώπου σας... 92 00:07:02,162 --> 00:07:06,337 ...τις αξίες που αποδέχεστε, τον τρόπο που μιλάτε, τα πάντα... 93 00:07:06,465 --> 00:07:10,097 ...και να θυμάστε ότι είναι αποτέλεσμα του περιβάλλοντός σας. 94 00:07:10,283 --> 00:07:14,748 Ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν έχει μηχανισμό αναγνώρισης του τι είναι βάσιμο ή όχι. 95 00:07:16,773 --> 00:07:23,207 ♪ (Ψαλμός που δυναμώνει σταδιακά) ♪ 96 00:08:54,893 --> 00:09:02,647 ♪ (Ορχηστρική μουσική) ♪ 97 00:09:28,121 --> 00:09:33,196 Ζωγραφίζω τον εαυτό μου επειδή θέλω να κερδίζω ένα κορίτσι. 98 00:10:57,763 --> 00:11:00,775 Αυτός είναι πολύ όμορφος. 99 00:12:32,934 --> 00:12:37,137 Όταν πίνουμε αίμα γινόμαστε δυνατοί. 100 00:14:32,261 --> 00:14:37,738 Φυλή συναντά έναν λευκό άνδρα για πρώτη φορά. 101 00:18:15,701 --> 00:18:20,376 ♪ (Η ορχηστρική μουσική εξασθενεί λίγο) ♪ 102 00:18:22,253 --> 00:18:27,824 Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα όπως κακοί, εγκληματίες, τεμπέληδες... 103 00:18:27,982 --> 00:18:32,895 ...λαμπροί άνθρωποι, κλέφτες, ή ρατσιστές. 104 00:18:33,019 --> 00:18:36,316 Μόνο άτομα με προδιάθεση για μια τέτοια συμπεριφορά. 105 00:18:36,495 --> 00:18:41,773 Μα αν το περιβάλλον δεν τους προκαλέσει, αυτή η συμπεριφορά δε θα εκδηλωθεί ποτέ. 106 00:18:51,845 --> 00:18:54,250 Να θυμάστε. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος... 107 00:18:54,372 --> 00:18:58,427 ...δεν έχει μηχανισμό αναγνώρισης του τι είναι βάσιμο και τι όχι. 108 00:18:59,525 --> 00:19:04,968 ♪ (Η ορχηστρική μουσική συνεχίζεται) ♪ 109 00:19:57,796 --> 00:20:01,808 Η πιο ακραία περίπτωση συναντάται στα άγρια παιδιά. 110 00:20:01,940 --> 00:20:04,722 Ένα άγριο παιδί είναι ένα ανθρώπινο παιδί... 111 00:20:04,863 --> 00:20:09,160 ...που έχει ζήσει χωρίς ανθρώπινη επαφή από πολύ μικρή ηλικία... 112 00:20:09,290 --> 00:20:13,116 ...και έχει λίγο ή καθόλου από την εμπειρία της ανθρώπινης φροντίδας... 113 00:20:13,219 --> 00:20:18,368 ...αγάπης ή κοινωνικής συμπεριφοράς, και, κυρίως, της ανθρώπινης γλώσσας. 114 00:20:18,831 --> 00:20:22,131 Τα άγρια παιδιά δεν έχουν τις βασικές κοινωνικές δεξιότητες... 115 00:20:22,258 --> 00:20:26,100 ...οι οποίες συνήθως αποκομίζονται κατά τη διάρκεια της επανακοινωνικοποίησης. 116 00:20:26,371 --> 00:20:30,200 Για παράδειγμα, μπορεί να μην μπορούν να μάθουν να χρησιμοποιούν την τουαλέτα... 117 00:20:30,384 --> 00:20:33,645 ...να έχουν πρόβλημα να μάθουν να περπατούν όρθια, και να δείξουν... 118 00:20:33,735 --> 00:20:37,822 ...παντελής έλλειψη ενδιαφέροντος στην ανθρώπινη δραστηριότητα γύρω τους. 119 00:20:44,647 --> 00:20:47,810 Η Οξάνα Μαλάϊα άρχισε τη ζωή της ζώντας με σκύλους. 120 00:20:47,976 --> 00:20:51,535 Εγκαταλελειμμένη από τους γονείς της, με κάποιον τρόπο επιβίωσε επί 6 χρόνια... 121 00:20:51,638 --> 00:20:54,665 ...ζώντας άγρια, προτού ληφθεί φροντίδα. 122 00:20:54,773 --> 00:20:58,074 Υπάρχουν λίγες περιπτώσεις άγριων παιδιών που έχουν κοινωνικοποιηθεί πλήρως... 123 00:20:58,202 --> 00:21:00,251 ...μετά την εγκατάλειψη που έχουν βιώσει. 124 00:21:00,372 --> 00:21:04,058 Η Οξάνα είναι τώρα 22, αλλά το μέλλον της κρέμεται ακόμα στην ισορροπία. 125 00:21:04,216 --> 00:21:08,435 Έχουν μάθει οι επιστήμονες αρκετά από τις προηγούμενες περιπτώσεις για αποκατάσταση; 126 00:21:08,600 --> 00:21:13,807 Επί 6 χρόνια, η Οξάνα Μαλάϊα ζούσε σ' ένα σκυλόσπιτο με σκυλιά. 127 00:21:14,581 --> 00:21:17,774 Πλήρως εγκαταλελειμμένη από τη μητέρα και τον πατέρα της... 128 00:21:18,208 --> 00:21:22,035 ...βρέθηκε να συμπεριφέρεται περισσότερο σαν ζώο παρά σαν ανθρώπινο παιδί. 129 00:21:23,097 --> 00:21:27,066 Επί 2 αιώνες, τα άγρια παιδιά αποτελούσαν αντικείμενο μελέτης. 130 00:21:27,214 --> 00:21:29,809 Μεγαλωμένα χωρίς αγάπη ή κοινωνική αλληλεπίδραση... 131 00:21:29,972 --> 00:21:34,133 ...τα άγρια (ή αδέσποτα) παιδιά θέτουν το ερώτημα: Τι μας κάνει ανθρώπους; 132 00:21:34,247 --> 00:21:37,794 Η Οξάνα γεννήθηκε το Νοέμβριο του 1983. 133 00:21:38,309 --> 00:21:45,665 Όταν γεννήθηκε το κοριτσάκι, ζύγιζε 2 κιλά και δεν είχε καμία ανωμαλία. 134 00:22:02,281 --> 00:22:06,359 Η Τζίνι ήταν για 13 χρόνια απομονωμένη... 135 00:22:06,471 --> 00:22:10,916 ...σε ένα σχεδόν άδειο δωμάτιο, χωρίς καμία κοινωνική επαφή. 136 00:22:11,127 --> 00:22:14,786 Αν και δεν πάσχει από καμία ψυχική ασθένεια... 137 00:22:14,911 --> 00:22:19,938 ...εξαιτίας αυτού του περιβάλλοντος συμπεριφερόταν σαν ψυχασθενής. 138 00:22:20,153 --> 00:22:23,450 Δεν μπορούσε να δημιουργήσει κοινωνικές σχέσεις. 139 00:22:23,586 --> 00:22:28,185 Δεν μπορούσε να μιλήσει. Ακόμα και το περπάτημα της ήταν παράξενο. 140 00:22:29,746 --> 00:22:34,239 Μετά από λίγο, χάρη στην επιμονή των άλλων για να την αποκαταστήσουν... 141 00:22:34,414 --> 00:22:37,494 ...η Τζίνι άρχισε να εκφράζεται μέσω της νοηματικής... 142 00:22:37,632 --> 00:22:40,665 ...και να συναναστρέφεται με ανθρώπους. 143 00:22:43,045 --> 00:22:46,197 Επίσης, πήραν την ευθύνη για να θεραπεύσουν την Τζίνι. 144 00:22:46,333 --> 00:22:49,557 Προσπάθησαν να τη βοηθήσουν να ξεπεράσει τη φρίκη της παιδικής ηλικίας της. 145 00:22:49,702 --> 00:22:52,207 Εντάξει, μωρό μου, άνοιξε το στόμα σου! 146 00:22:52,322 --> 00:22:54,764 Σ' αυτό το απλοϊκό παιχνίδι ρόλων... 147 00:22:54,886 --> 00:22:57,406 ...η Μέριλιν προσποιείται ότι είναι μητέρα της Τζίνι. 148 00:22:57,555 --> 00:23:03,384 Κάνε γρήγορα. Βιάσου, γιατί δεν έχουμε χρόνο. Ο μπαμπάς θα θυμώσει. 149 00:23:04,492 --> 00:23:08,386 Η Μέριλιν προσπαθεί να αποσπάσει αναμνήσεις από το παρελθόν της Τζίνι. 150 00:23:08,782 --> 00:23:11,121 Αναρωτιέμαι τι να σκέφτεσαι. 151 00:23:25,865 --> 00:23:30,637 Η Τζίνι είναι η υπέρτατη ένδειξη της επιρροής απ' το περιβάλλον. 152 00:23:35,444 --> 00:23:39,545 Παρ' όλα όσα είχε περάσει, τα προβλήματα της Τζίνι δεν είχαν τελειώσει. 153 00:23:40,124 --> 00:23:44,479 Στην πρώτη της ανάδοχη οικογένεια, η Τζίνι τιμωρήθηκε αυστηρά επειδή έκανε εμετό. 154 00:23:45,952 --> 00:23:50,559 Η εμπειρία ήταν τόσο τραυματική, που η Τζίνι επέστρεψε στο νοσοκομείο παίδων... 155 00:23:50,715 --> 00:23:53,946 ...όπου της προσφέρθηκε βοήθεια 156 00:23:55,526 --> 00:23:57,941 Δεν μπορούσες να κάνεις κάτι. 157 00:24:00,336 --> 00:24:04,040 Έτσι, τώρα κρατάς το στόμα κλειστό για να μην κάνεις εμετό. 158 00:24:04,835 --> 00:24:07,630 Η Τζίνι φοβόταν να ανοίξει το στόμα της. 159 00:24:07,819 --> 00:24:12,466 Αποφάσισε πως η μόνη λύση είναι η απόλυτη σιωπή. 160 00:24:23,981 --> 00:24:29,677 Εάν δεν εκθέσεις έναν άνθρωπο σε φόνο, βιασμό, παιδεραστία, κτηνοβασία... 161 00:24:29,779 --> 00:24:35,175 ...νεκροφιλία, όπλα, ρατσισμό, τότε δε θα ξέρει τι είναι όλα αυτά. 162 00:24:35,414 --> 00:24:39,370 Είναι σαν να προσπαθείς να φανταστείς ένα χρώμα που δεν έχεις ξαναδεί ποτέ.