0:00:11.196,0:00:17.459 ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 0:00:21.353,0:00:24.353 Ας ρίξουμε μια ματιά στον γέρο Σίγκυ,[br]τον Σίγκμουντ Φρόιντ. 0:00:24.504,0:00:26.704 Ο οποίος είχε σίγουρα το σερί του. 0:00:26.799,0:00:30.329 Λέει ότι η συμπεριφορά επηρεάζεται[br]από γονείς, όνειρα, αστεία, και σεξ. 0:00:31.017,0:00:35.245 Όχι απαραίτητα με τη σειρά αυτή.[br]Αλλά τι σημαίνει αυτό; 0:00:35.449,0:00:38.378 Είναι, για άλλη μια φορά,[br]η επιρροή απ' το περιβάλλον. Σωστά; 0:00:38.797,0:00:42.859 Πολλές επιστημονικές έρευνες[br]έχουν δείξει ένα προφανές γεγονός. 0:00:43.096,0:00:47.121 Ότι η συμπεριφορά ενός ανθρώπου[br]προκαλείται απ' το περιβάλλον. 0:00:47.307,0:00:52.439 Αν τα γονίδια προδιαθέτουν μια συμπεριφορά[br]αλλά το περιβάλλον δεν την υποστηρίζει... 0:00:52.614,0:00:56.513 ...τότε αυτή η συμπεριφορά[br]δε θα εκδηλωθεί. 0:00:56.693,0:01:00.889 Σ' αυτή την περίπτωση, τα γονίδια[br]δε θα παίξουν σημαντικό ρόλο. 0:01:04.296,0:01:08.736 Ζούμε σε μια σημαντική εποχή.[br]Την εποχή της γονιδιωματικής. 0:01:09.936,0:01:13.179 Το γονιδίωμα σας[br]είναι ολόκληρη η ακολουθία του DNA σας. 0:01:13.343,0:01:16.133 Η δική σας και η δική μου ακολουθία[br]διαφέρουν κάπως. 0:01:16.765,0:01:18.740 Γι' αυτό διαφέρουμε. 0:01:18.876,0:01:22.300 Εγώ έχω καστανά μάτια.[br]Εσείς μπορεί να έχετε μπλε ή γκρι. 0:01:22.538,0:01:24.944 Μα δεν είναι μόνο επιφανειακές. 0:01:25.229,0:01:29.575 Στις ειδήσεις βλέπουμε ότι τα γονίδια[br]μπορούν να μας δώσουν φριχτές ασθένειες. 0:01:30.283,0:01:32.934 Ίσως και να διαμορφώνουν[br]την προσωπικότητά μας... 0:01:32.985,0:01:35.534 ...ή να μας προκαλέσουν[br]ψυχικές διαταραχές. 0:01:36.124,0:01:41.135 Τα γονίδιά μας φαίνεται ότι ασκούν[br]μεγάλη επίδραση στο πεπρωμένο μας. 0:01:42.832,0:01:48.899 Κι όμως, προτιμώ να πιστεύω[br]ότι είμαι περισσότερο απ' τα γονίδιά μου. 0:01:58.221,0:02:02.404 Ομοίως, κάθε νευρωνική σύνδεση[br]αλλάζει με την πάροδο του χρόνου. 0:02:03.759,0:02:06.605 Τι είδους αλλαγές συμβαίνουν;[br]Οι νευρώνες, όπως τα δέντρα... 0:02:06.751,0:02:11.016 ...μπορούν να αναπτύξουν νέους δενδρίτες[br]και να χάσουν παλιότερους. 0:02:12.331,0:02:17.814 Συνάψεις μπορούν να δημιουργηθούν[br]και να εξαλειφθούν. 0:02:18.315,0:02:22.585 Και οι συνάψεις μπορούν να μεγαλώσουν[br]και να συρρικνωθούν. 0:02:23.785,0:02:27.325 Δεύτερη ερώτηση.[br]Τι προκαλεί αυτές τις αλλαγές; 0:02:27.725,0:02:32.854 Ισχύει, μέχρις ενός σημείου, ότι έχουν[br]προγραμματιστεί απ' τα γονίδιά σας... 0:02:32.958,0:02:36.554 ...αλλά δεν είναι μόνο αυτό,[br]επειδή υπάρχουν σήματα: 0:02:36.658,0:02:39.519 Ηλεκτρικά σήματα, που ταξιδεύουν[br]κατά μήκος των κλάδων των νευρώνων... 0:02:39.540,0:02:42.660 ...και χημικά σήματα, που μεταβιβάζονται[br]από δενδρίτη σε δενδρίτη. 0:02:43.072,0:02:46.172 Αυτά τα σήματα[br]αποτελούν τη νευρική δραστηριότητα. 0:02:46.316,0:02:49.645 Και υπάρχουν πολλά αποδεικτικά στοιχεία[br]ότι η νευρική δραστηριότητα... 0:02:49.830,0:02:54.513 ...κωδικοποιεί τις σκέψεις,[br]τα συναισθήματα και τις αντιλήψεις μας. 0:02:54.699,0:02:58.012 Τις ψυχικές μας εμπειρίες.[br]Και υπάρχουν πολλά αποδεικτικά στοιχεία... 0:02:58.119,0:03:02.092 ...ότι η νευρική δραστηριότητα μπορεί[br]να κάνει τις συνδέσεις σας να αλλάξουν. 0:03:02.519,0:03:05.092 Και αν βάλετε αυτά τα δύο γεγονότα μαζί... 0:03:05.209,0:03:08.923 ...θα δείτε ότι οι εμπειρίες σας μπορούν[br]να αλλάξουν τις νευρωνικές σας συνδέσεις. 0:03:09.852,0:03:12.249 Και γι' αυτό κάθε νευρωνική συνδεσμολογία[br]είναι μοναδική... 0:03:12.360,0:03:15.340 ...ακόμη κι εκείνων[br]στα γενετικά πανομοιότυπα δίδυμα. 0:03:15.620,0:03:19.782 Στις νευρωνικές συνδέσεις[br]η φύση συναντά την ανατροφή. 0:03:20.678,0:03:24.130 Και ίσως να ισχύει ότι[br]η απλή πράξη της σκέψης και μόνο... 0:03:24.261,0:03:26.782 ...μπορεί να αλλάξει[br]τη νευρωτική σας συνδεσμολογία. 0:03:26.925,0:03:29.668 Μια ιδέα που ίσως σας κάνει πιο δυνατούς. 0:03:31.504,0:03:35.116 Ακούσατε όλοι αυτή την ερώτηση[br]σχετικά με το θέμα για το φύλλο... 0:03:35.333,0:03:39.760 ...που προκαλείται κοινωνικά, έναντι[br]που προκαλείται βιολογικά και ορμονικά; 0:03:39.878,0:03:43.432 Φυσικά, προφανώς και κατσαδιάζω[br]λίγο παραπάνω τη βιολογική πλευρά, αλλά... 0:03:44.719,0:03:50.425 Έχοντας ολοκληρώσει έναν πολυετή κύκλο[br]μελετών στη βιολογία, σήμερα πιστεύω... 0:03:50.554,0:03:54.742 ...και το πιστεύω πραγματικά αυτό,[br]ότι η συζήτηση "Φύση εναντίων Ανατροφή"... 0:03:54.999,0:03:58.346 ...με πολλούς τρόπους θεωρώ πως πέθανε[br]σε αυτό το σημείο, για τον εξής λόγο: 0:03:58.437,0:04:02.415 Ο εγκέφαλος είναι πολύ ελατός. 0:04:02.583,0:04:06.757 Γεννιόμαστε όλοι μας[br]με αρσενικές ή θηλυκές προδιαθέσεις... 0:04:06.855,0:04:10.793 ...και τότε θα έχουμε ορμόνες[br]που αυξάνουν τους συνδέσμους... 0:04:10.938,0:04:13.414 ...για τη συμπεριφορά, η οποία[br]αυτό υποτίθεται ότι κάνει η ορμόνη. 0:04:13.533,0:04:18.066 Δουλειά μιας ορμόνης είναι να μας κάνει[br]να προϊδεάζουμε σε ορισμένες συμπεριφορές. 0:04:18.224,0:04:22.687 Ωστόσο, ο τρόπος που μεγαλώνουμε,[br]για παράδειγμα, τα μικρά αγόρια: 0:04:23.692,0:04:27.513 Μελέτες έχουν δείξει ότι τα μικρά αγόρια[br]που τους είχαν πει να μην πιάσουν κάτι... 0:04:27.622,0:04:30.957 ...συχνά θα το αρπάξουν και[br]θα το πιάσουν, ενώ σ' ένα μικρό κορίτσι... 0:04:31.067,0:04:34.550 ...μπορεί να δοθεί[br]μια λεκτική διαταγή να μην το πιάσει. 0:04:34.670,0:04:38.531 Παγκοσμίως, τα μικρά αγόρια[br]τιμωρούνται πιο συχνά για παραβάσεις. 0:04:38.678,0:04:45.445 Στα μικρά αγόρια λένε να μην κλαίνε.[br]Ότι πρέπει να γίνουν "άντρες", σωστά; 0:04:45.686,0:04:50.038 Ακόμη και σε νεαρή ηλικία, οι μπαμπάδες[br]μερικές φορές τρομάζουν πολύ... 0:04:50.249,0:04:54.699 ...αν το αγοράκι τους δείξει[br]κάποιου είδους θηλυπρεπή συμπεριφορά. 0:04:54.805,0:04:58.880 Για παράδειγμα, θυμάμαι ότι πετούσα[br]μ' έναν τύπο που καθόταν δίπλα μου. 0:04:59.051,0:05:05.823 Είπε ότι ο 18χρονος γιος του, όταν είδε[br]την αδερφή του να ανοίγει ένα δώρο... 0:05:06.595,0:05:10.173 ...νωρίτερα αυτή την εβδομάδα.[br]Ήταν μια τσάντα. Είχε πάρει μια τσάντα. 0:05:10.349,0:05:14.677 Ήταν 4 ετών. Και ο γιος του είπε:[br]"Μπορώ να έχω κι εγώ μια τσάντα;" 0:05:15.174,0:05:19.977 Και είπε ότι ένιωσε[br]σαν κάποιος να τον κλώτσησε στο στομάχι. 0:05:20.170,0:05:24.804 Και απλά φώναξε στον 18χρονο γιο του:[br]"Όχι, τα αγόρια δεν έχουν τσάντες!" 0:05:25.803,0:05:31.492 Μου ανέφερε σε μένα αυτό το γεγονός και[br]μετά ένιωσε τόση ντροπή και αμηχανία... 0:05:31.643,0:05:38.866 ...επειδή κατάλαβε ότι ο γιος του δεν εξέ-[br]φρασε κάτι που να είναι θηλυπρεπής ή όχι. 0:05:39.044,0:05:43.723 Έτσι, αυτά τα πράγματα: ο τρόπος που[br]μεγαλώνουμε τα μικρά αγόρια και κορίτσια. 0:05:43.841,0:05:46.536 Η νευρική δομή του εγκεφάλου μας[br]είναι τόσο εύπλαστη. Για παράδειγμα: 0:05:46.764,0:05:51.231 Δε γεννηθήκατε ξέροντας να παίζετε πιάνο,[br]σωστά; Κάνατε εξάσκηση, ξανά και ξανά. 0:05:51.428,0:05:55.625 Μπορείτε να επανεκπαιδεύσετε το μυαλό σας[br]για να κάνετε μια ποικιλία πραγμάτων. 0:05:55.920,0:06:01.832 Σ' όλη μας τη ζωή μαθαίνουμε, με βάση το[br]φύλο, να ήμαστε πιο πολύ έτσι ή αλλιώς. 0:06:02.021,0:06:05.782 Στους άντρες, οι εκφράσεις του προσώπου,[br]για παράδειγμα, όταν τις μετρούν... 0:06:05.897,0:06:11.315 ...και τους βάζουν ηλεκτρόδια,[br]και τους δείχνουν μια φωτογραφία... 0:06:11.581,0:06:15.296 ...που υποτίθεται ότι θα σε κάνει[br]να μαζευτείς και να σε αγγίξει. 0:06:15.453,0:06:19.239 Οι εκφράσεις του προσώπου τους,[br]σε σχέση με τις γυναίκες... 0:06:19.372,0:06:24.076 ...παρουσίασαν μεγαλύτερη συναισθηματική[br]αντίδραση, προτού γίνει συνειδητή. 0:06:24.234,0:06:30.078 Αμέσως μετά, όταν γίνεται συνειδητή,[br]αρχίζουν να παγώνουν τους... 0:06:30.164,0:06:34.198 ...αρχίζουν να παγώνουν τους μύες του[br]προσώπου τους, για συνοφρύωμα ή χαμόγελο. 0:06:34.354,0:06:37.625 Οι μύες του προσώπου των γυναικών[br]ενισχύουν, και των αντρών μειώνουν. 0:06:37.803,0:06:40.296 Οι επιστήμονες πιστεύουν,[br]η υπόθεση είναι ότι... 0:06:40.414,0:06:43.671 ...ότι οι άνδρες έχουν μάθει να[br]καταπνίγουν τους συναισθηματισμούς τους. 0:06:43.798,0:06:48.498 Σ' ευχαριστώ για την ερώτηση. Είναι ένας[br]άπιαστος στόχος για πολλούς από εμάς. 0:06:48.636,0:06:53.252 Και ο τρόπος που μεγαλώσαμε και το[br]τι επιτρέπουμε στα αγόρια να κάνουν... 0:06:53.350,0:06:57.257 ...έχει πολλά να κάνει[br]με το πώς θα γίνουν άνδρες. 0:06:58.007,0:07:02.031 Σκεφτείτε τον τρόπο που ενεργείτε,[br]την έκφραση του προσώπου σας... 0:07:02.162,0:07:06.337 ...τις αξίες που αποδέχεστε,[br]τον τρόπο που μιλάτε, τα πάντα... 0:07:06.465,0:07:10.097 ...και να θυμάστε ότι είναι αποτέλεσμα[br]του περιβάλλοντός σας. 0:07:10.283,0:07:14.748 Ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν έχει μηχανισμό[br]αναγνώρισης του τι είναι βάσιμο ή όχι. 0:07:16.773,0:07:23.207 ♪ (Ψαλμός που δυναμώνει σταδιακά) ♪ 0:08:54.893,0:09:02.647 ♪ (Ορχηστρική μουσική) ♪ 0:09:28.121,0:09:33.196 Ζωγραφίζω τον εαυτό μου[br]επειδή θέλω να κερδίζω ένα κορίτσι. 0:10:57.763,0:11:00.775 Αυτός είναι πολύ όμορφος. 0:12:32.934,0:12:37.137 Όταν πίνουμε αίμα[br]γινόμαστε δυνατοί. 0:14:32.261,0:14:37.738 Φυλή συναντά έναν λευκό άνδρα[br]για πρώτη φορά. 0:18:15.701,0:18:20.376 ♪ (Η ορχηστρική μουσική εξασθενεί λίγο) ♪ 0:18:22.253,0:18:27.824 Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα όπως[br]κακοί, εγκληματίες, τεμπέληδες... 0:18:27.982,0:18:32.895 ...λαμπροί άνθρωποι, κλέφτες, ή ρατσιστές. 0:18:33.019,0:18:36.316 Μόνο άτομα με προδιάθεση[br]για μια τέτοια συμπεριφορά. 0:18:36.495,0:18:41.773 Μα αν το περιβάλλον δεν τους προκαλέσει,[br]αυτή η συμπεριφορά δε θα εκδηλωθεί ποτέ. 0:18:51.845,0:18:54.250 Να θυμάστε.[br]Ο ανθρώπινος εγκέφαλος... 0:18:54.372,0:18:58.427 ...δεν έχει μηχανισμό αναγνώρισης[br]του τι είναι βάσιμο και τι όχι. 0:18:59.525,0:19:04.968 ♪ (Η ορχηστρική μουσική συνεχίζεται) ♪ 0:19:57.796,0:20:01.808 Η πιο ακραία περίπτωση[br]συναντάται στα άγρια παιδιά. 0:20:01.940,0:20:04.722 Ένα άγριο παιδί[br]είναι ένα ανθρώπινο παιδί... 0:20:04.863,0:20:09.160 ...που έχει ζήσει χωρίς ανθρώπινη επαφή[br]από πολύ μικρή ηλικία... 0:20:09.290,0:20:13.116 ...και έχει λίγο ή καθόλου από την[br]εμπειρία της ανθρώπινης φροντίδας... 0:20:13.219,0:20:18.368 ...αγάπης ή κοινωνικής συμπεριφοράς,[br]και, κυρίως, της ανθρώπινης γλώσσας. 0:20:18.831,0:20:22.131 Τα άγρια παιδιά δεν έχουν[br]τις βασικές κοινωνικές δεξιότητες... 0:20:22.258,0:20:26.100 ...οι οποίες συνήθως αποκομίζονται κατά[br]τη διάρκεια της επανακοινωνικοποίησης. 0:20:26.371,0:20:30.200 Για παράδειγμα, μπορεί να μην μπορούν[br]να μάθουν να χρησιμοποιούν την τουαλέτα... 0:20:30.384,0:20:33.645 ...να έχουν πρόβλημα να μάθουν[br]να περπατούν όρθια, και να δείξουν... 0:20:33.735,0:20:37.822 ...παντελής έλλειψη ενδιαφέροντος[br]στην ανθρώπινη δραστηριότητα γύρω τους. 0:20:44.647,0:20:47.810 Η Οξάνα Μαλάϊα άρχισε τη ζωή της[br]ζώντας με σκύλους. 0:20:47.976,0:20:51.535 Εγκαταλελειμμένη από τους γονείς της,[br]με κάποιον τρόπο επιβίωσε επί 6 χρόνια... 0:20:51.638,0:20:54.665 ...ζώντας άγρια, προτού ληφθεί φροντίδα. 0:20:54.773,0:20:58.074 Υπάρχουν λίγες περιπτώσεις άγριων παιδιών[br]που έχουν κοινωνικοποιηθεί πλήρως... 0:20:58.202,0:21:00.251 ...μετά την εγκατάλειψη που έχουν βιώσει. 0:21:00.372,0:21:04.058 Η Οξάνα είναι τώρα 22, αλλά το μέλλον της[br]κρέμεται ακόμα στην ισορροπία. 0:21:04.216,0:21:08.435 Έχουν μάθει οι επιστήμονες αρκετά από τις[br]προηγούμενες περιπτώσεις για αποκατάσταση; 0:21:08.600,0:21:13.807 Επί 6 χρόνια, η Οξάνα Μαλάϊα[br]ζούσε σ' ένα σκυλόσπιτο με σκυλιά. 0:21:14.581,0:21:17.774 Πλήρως εγκαταλελειμμένη[br]από τη μητέρα και τον πατέρα της... 0:21:18.208,0:21:22.035 ...βρέθηκε να συμπεριφέρεται περισσότερο[br]σαν ζώο παρά σαν ανθρώπινο παιδί. 0:21:23.097,0:21:27.066 Επί 2 αιώνες, τα άγρια παιδιά[br]αποτελούσαν αντικείμενο μελέτης. 0:21:27.214,0:21:29.809 Μεγαλωμένα χωρίς αγάπη[br]ή κοινωνική αλληλεπίδραση... 0:21:29.972,0:21:34.133 ...τα άγρια (ή αδέσποτα) παιδιά θέτουν[br]το ερώτημα: Τι μας κάνει ανθρώπους; 0:21:34.247,0:21:37.794 Η Οξάνα γεννήθηκε το Νοέμβριο του 1983. 0:21:38.309,0:21:45.665 Όταν γεννήθηκε το κοριτσάκι, ζύγιζε 2 κιλά[br]και δεν είχε καμία ανωμαλία. 0:22:02.281,0:22:06.359 Η Τζίνι ήταν για 13 χρόνια απομονωμένη... 0:22:06.471,0:22:10.916 ...σε ένα σχεδόν άδειο δωμάτιο,[br]χωρίς καμία κοινωνική επαφή. 0:22:11.127,0:22:14.786 Αν και δεν πάσχει[br]από καμία ψυχική ασθένεια... 0:22:14.911,0:22:19.938 ...εξαιτίας αυτού του περιβάλλοντος[br]συμπεριφερόταν σαν ψυχασθενής. 0:22:20.153,0:22:23.450 Δεν μπορούσε[br]να δημιουργήσει κοινωνικές σχέσεις. 0:22:23.586,0:22:28.185 Δεν μπορούσε να μιλήσει.[br]Ακόμα και το περπάτημα της ήταν παράξενο. 0:22:29.746,0:22:34.239 Μετά από λίγο, χάρη στην επιμονή[br]των άλλων για να την αποκαταστήσουν... 0:22:34.414,0:22:37.494 ...η Τζίνι άρχισε να εκφράζεται[br]μέσω της νοηματικής... 0:22:37.632,0:22:40.665 ...και να συναναστρέφεται με ανθρώπους. 0:22:43.045,0:22:46.197 Επίσης, πήραν την ευθύνη[br]για να θεραπεύσουν την Τζίνι. 0:22:46.333,0:22:49.557 Προσπάθησαν να τη βοηθήσουν να ξεπεράσει[br]τη φρίκη της παιδικής ηλικίας της. 0:22:49.702,0:22:52.207 Εντάξει, μωρό μου, άνοιξε το στόμα σου! 0:22:52.322,0:22:54.764 Σ' αυτό το απλοϊκό παιχνίδι ρόλων... 0:22:54.886,0:22:57.406 ...η Μέριλιν προσποιείται[br]ότι είναι μητέρα της Τζίνι. 0:22:57.555,0:23:03.384 Κάνε γρήγορα. Βιάσου, γιατί[br]δεν έχουμε χρόνο. Ο μπαμπάς θα θυμώσει. 0:23:04.492,0:23:08.386 Η Μέριλιν προσπαθεί να αποσπάσει[br]αναμνήσεις από το παρελθόν της Τζίνι. 0:23:08.782,0:23:11.121 Αναρωτιέμαι τι να σκέφτεσαι. 0:23:25.865,0:23:30.637 Η Τζίνι είναι η υπέρτατη ένδειξη[br]της επιρροής απ' το περιβάλλον. 0:23:35.444,0:23:39.545 Παρ' όλα όσα είχε περάσει, τα προβλήματα[br]της Τζίνι δεν είχαν τελειώσει. 0:23:40.124,0:23:44.479 Στην πρώτη της ανάδοχη οικογένεια, η Τζίνι[br]τιμωρήθηκε αυστηρά επειδή έκανε εμετό. 0:23:45.952,0:23:50.559 Η εμπειρία ήταν τόσο τραυματική, που[br]η Τζίνι επέστρεψε στο νοσοκομείο παίδων... 0:23:50.715,0:23:53.946 ...όπου της προσφέρθηκε βοήθεια 0:23:55.526,0:23:57.941 Δεν μπορούσες να κάνεις κάτι. 0:24:00.336,0:24:04.040 Έτσι, τώρα κρατάς το στόμα κλειστό[br]για να μην κάνεις εμετό. 0:24:04.835,0:24:07.630 Η Τζίνι φοβόταν να ανοίξει το στόμα της. 0:24:07.819,0:24:12.466 Αποφάσισε πως η μόνη λύση[br]είναι η απόλυτη σιωπή. 0:24:23.981,0:24:29.677 Εάν δεν εκθέσεις έναν άνθρωπο σε φόνο,[br]βιασμό, παιδεραστία, κτηνοβασία... 0:24:29.779,0:24:35.175 ...νεκροφιλία, όπλα, ρατσισμό,[br]τότε δε θα ξέρει τι είναι όλα αυτά. 0:24:35.414,0:24:39.370 Είναι σαν να προσπαθείς να φανταστείς[br]ένα χρώμα που δεν έχεις ξαναδεί ποτέ.