1
00:00:02,420 --> 00:00:08,580
Interneti: IP Adresa dhe DNS

2
00:00:10,190 --> 00:00:13,940
Tung, Une quhem Paola, dhe jam inxhiniere softuerike

3
00:00:13,940 --> 00:00:20,130
ne Microsoft. Le te bisedojme se si funksionon interneti. Puna ime eshte e nderlidhur me rrjetet

4
00:00:20,130 --> 00:00:26,489
dhe te mundesoj qe ato te flasin me njera tjetren, mirepo ne 1970 nuk ka pasur metode standarde per kete.

5
00:00:26,489 --> 00:00:32,668
Puna e Vint Cerf dhe Bob Kahn e shpiku protokolin e komunikimit ne mes te rrjetave, per

6
00:00:32,668 --> 00:00:38,559
te bere komunikimin te mundshem. Kjo shpikje beri te mundur ate se cka ne e quajme sot

7
00:00:38,559 --> 00:00:44,469
internet. Interneti eshte nje rrjet rrjetash, i cili i lidh biliona pajisje se bashku

8
00:00:44,469 --> 00:00:51,230
perreth globit. Pra ndoshta ti je i lidhur ne internet permes nje llaptopi ose permes nje telefoni me wifi,

9
00:00:51,230 --> 00:00:56,999
atehere ajo lidhje wifi lidhet me nje ofrues sherbimesh ne internet ISP dhe aj ISP te lidh ty me billiona pajisje rreth botes permes qindra e qindra rrjeteve

10
00:00:56,999 --> 00:01:01,600
te cilat jane te lidhura ngushte me njeri tjetrin. Nje gje qe shumica e njerzve nuk e vlersojne eshte se

11
00:01:01,600 --> 00:01:09,270
interneti eshte ne te vertete nje filozofi dizajni dhe nje arkitekture prokollesh

12
00:01:09,270 --> 00:01:15,640
dhe nje arkitekture e shprehur permes protokolleve. Nje protokoll eshte nje grumbull rregullash

13
00:01:15,640 --> 00:01:20,300
dhe standardesh, qe tregon se nese te gjitha partite

14
00:01:20,300 --> 00:01:26,300
pajtohen te perdorin ate, ateher do te komunikojne pa problem. Forma se si interneti funksionon fizikisht eshte me pak e rendesishme

15
00:01:26,300 --> 00:01:31,910
sesa fakti se ky dizajn filozofik ka mundesuar qe interneti te adaptoje dhe absorboje teknologji komunikative.

16
00:01:31,910 --> 00:01:37,710
Kjo per shkak se ne menyre qe nje teknologji te perdor interentin ne nje forme, asaj vetem i duhet te dije se cilin protokoll

17
00:01:37,710 --> 00:01:42,610
te marri per baze.

18
00:01:42,610 --> 00:01:49,140
Te gjitha pajisjet e ndryshme ne internet kane adresa unike. Nje adrese ne internet

19
00:01:49,140 --> 00:01:54,350
eshte nje numer, i ngjashem me ate te telefonit ose emrin e rruges,

20
00:01:54,350 --> 00:02:00,170
kjo adrese eshte unike per secilin kompjuter. Eshte e ngjashme

21
00:02:00,170 --> 00:02:04,690
se si shumica e shtepive dhe bizneseve kane nje adrese postare. Nuk ke nevoje ta njohesh nje person per t'i derguar

22
00:02:04,690 --> 00:02:09,110
atyre nje leter, mirpo duhet te dish adresen dhe si te shkruash

23
00:02:09,110 --> 00:02:14,190
adresen ne leter qe ajo te mund te bartet nga sistemi i email deri ne destinacionin.

24
00:02:14,190 --> 00:02:19,870
Sistemi i adresave ne kompjuter ne internet eshte i ngjashem dhe formon nje nder

25
00:02:19,870 --> 00:02:25,340
protokolet me te rendesishme te komunikimit i cili quhet internet protocol ose IP.

26
00:02:25,340 --> 00:02:31,890
Nje adrese kompjuterike quhet IP. Vizita e nje webfaqe eshte thjeshte kompjuteri yt duke pyetur nje kompjuter tjeter per informacion.

27
00:02:31,900 --> 00:02:36,620
Kompjuteri yt dergon nje mesazh ne kompjuterin tjeter me IP dhe poashtu dergon edhe adresen origjine, ne menyre qe kompjuteri

28
00:02:36,620 --> 00:02:41,280
tjeter te dije se ku te dergoje pergjigjen e tij,

29
00:02:41,280 --> 00:02:48,450
Mund te keni pare nje IP adrese. Eshte thjeshte

30
00:02:48,450 --> 00:02:54,910
nje grumbull numrash! Keta numra jane te organizuar ne hierarki. Njejte si nje adrese e shtepise e ka shtetin, qytetin, rrugen, dhe numrin e shtepise, nje

31
00:02:54,910 --> 00:03:02,270
IP adrese ka shume pjese. Njejte si te gjitha te dhenat tjera digjitale,

32
00:03:02,270 --> 00:03:09,520
secila nga keto numra eshte e reprezentuar ne bita. IP adresat tradicional jane 32 bita.

33
00:03:09,520 --> 00:03:16,470
Numrat fillastare zakonisht identifikojne shtetin dhe

34
00:03:16,470 --> 00:03:22,470
rrjetin regjinal te pajisjes. Pastaj i kemi nenrrjetezimet, dhe ne fund adresa

35
00:03:22,470 --> 00:03:30,470
specifike e pajisjes. Ky version i IP adreses quhet IPv4, eshte dizajnuar

36
00:03:30,470 --> 00:03:36,050
ne vitin 1973 dhe u perhap ne vitet e 80ta, dhe siguron me shume se 4 billion

37
00:03:36,050 --> 00:03:41,420
adresa unike per pajisjet e lidhura me internet. Mirpo interneti eshte bere

38
00:03:41,420 --> 00:03:47,340
me i famshem se sa edhe Vint Cerf e imagjinoj me 4 billion adresa unike nuk

39
00:03:47,340 --> 00:03:53,260
do te mjaftojne. Tani jemi ne mes te nje tranzicioni ne IP adresa me te gjata

40
00:03:53,260 --> 00:04:03,660
te quajtuara IPv6 e cila perdor 128 bites per adresa dhe siguron mbi 340 undercillion

41
00:04:03,660 --> 00:04:08,780
adresa unike. Kjo eshte me shume se mjaftueshem per cdo kokerr zalli ne Toke te kete

42
00:04:08,780 --> 00:04:15,739
IP adressen e vet. Shumica e perdoruesve kurr nuk i shohin ose nuk interesohen per IP adresat. Nje sistem i quajtur

43
00:04:15,739 --> 00:04:23,410
DNS lidh emrat ne adresat korresponduese.

44
00:04:23,410 --> 00:04:29,160
Kompjuteri yt perdor DNS per te shikuar emrat e domainave dhe te shoh nese pershteten me IP

45
00:04:29,160 --> 00:04:33,290
adresa e cila eshte perdorur per te lidhur kompjuterin tend me internet.

46
00:04:33,290 --> 00:04:38,050
Dhe shkon dicka keshtu:

47
00:04:38,050 --> 00:04:49,900
-

48
00:04:49,900 --> 00:04:59,100
0

49
00:04:59,100 --> 00:05:04,500
0

50
00:05:04,500 --> 00:05:14,040
0

51
00:05:14,040 --> 00:05:20,120
9

52
00:05:20,120 --> 00:05:27,889
Nuk ka menyre se si DNS serveri do ti perballoje te gjitha keto kerkesa nga te gjitha keto pajisje.

53
00:05:27,889 --> 00:05:33,000
Pergjigja eshte se DNS serverat jane te lidhur dhe te shperndare ne hierarki, dhe jane te ndare ne zona

54
00:05:33,000 --> 00:05:40,699
duke i ndare pergjegjesite per doimainat e medhenje sic jane/org, .com, .net

55
00:05:40,699 --> 00:05:48,030
etj. DNS eshte krijuar per te qene nje komunikim publik per qeverite me protokoll

56
00:05:48,030 --> 00:05:55,370
dhe institucionet edukative. Pershkak te hapesires se tij DNS eshte ne gjendje te pranoje sulme kibernetike.

57
00:05:55,370 --> 00:06:02,540
Nje shembull i sulmit te DNS eshte spoofing. Kjo eshte kur nje hacker hyn ne nje server DNS dhe ndryshon

58
00:06:02,540 --> 00:06:09,479
ate qe ti pershtatet emrit te gabuar te domainit me adrese te gabuar te IP.

59
00:06:09,479 --> 00:06:15,740
Kjo e mundeson sulmuesin ti dergoj njerzve webfaqe te gabuara. Nese kjo te ndodh ty ti je i qasshem per me shume probleme

60
00:06:15,740 --> 00:06:23,870
sepse je duke perdorur nje website fallc si te jete e vertete. Interneti eshte gjigand dhe

61
00:06:23,870 --> 00:06:30,790
po behet me i madh cdo dite e me shume. Mirpo sistemi i emrave ne internet protokoll eshte dizajnuar

62
00:06:30,790 --> 00:06:35,210
qe te rritet se bashku me te.