WEBVTT

00:00:05.200 --> 00:00:06.656
Cuộc sống phụ thuộc

00:00:06.680 --> 00:00:08.440
vào thế giới mà ta không thấy được.

00:00:09.320 --> 00:00:11.336
Hãy xem lại tuần của bạn cho đến bây giờ,

00:00:11.360 --> 00:00:14.576
Bạn đã xem tivi, sử dụng GPS,

00:00:14.600 --> 00:00:17.560
theo dõi thời tiết 
hay thậm chí ăn một bữa ăn chưa?

00:00:18.120 --> 00:00:20.816
Những thứ phục vụ cho
cuộc sống hằng ngày của chúng ta

00:00:21.081 --> 00:00:23.696
đều bị những vệ tinh chi phối

00:00:23.720 --> 00:00:25.416
một cách trực tiếp hay gián tiếp.

00:00:25.440 --> 00:00:27.376
Và trong khi chúng ta thường xem nhẹ

00:00:27.400 --> 00:00:29.936
những dịch vụ mà chúng mang đến,

00:00:29.960 --> 00:00:32.776
những vệ tinh này cũng
nên được chúng ta quan tâm

00:00:32.800 --> 00:00:34.776
vì chúng sẽ để lại những dấu ấn lâu dài

00:00:34.800 --> 00:00:36.519
trong không gian mà chúng theo dõi.

00:00:37.120 --> 00:00:40.736
Mọi người trên thế giới đều
sử dụng cơ sở vệ tinh hàng ngày

00:00:40.760 --> 00:00:44.816
để có được thông tin, giải trí và 
để giao tiếp.

00:00:44.841 --> 00:00:47.697
Chúng cũng được dùng để 
giám sát nông nghiệp và môi trường,

00:00:47.720 --> 00:00:50.776
kết nối Internet và điều hướng.

00:00:50.800 --> 00:00:52.496
Vệ tinh thậm chí còn được sử dụng

00:00:52.520 --> 00:00:56.000
trong việc vận hành tài chính 
và thị trường năng lượng.

00:00:56.520 --> 00:00:58.416
Nhưng những vệ tinh mà chúng ta sử dụng

00:00:58.440 --> 00:01:00.096
ngày qua ngày

00:01:00.120 --> 00:01:01.776
có một vòng đời hữu hạn.

00:01:01.800 --> 00:01:03.696
Chúng có thể bị hết nhiên liệu đẩy,

00:01:03.720 --> 00:01:05.256
có thể gặp trục trặc kĩ thuật,

00:01:05.280 --> 00:01:08.975
hoặc là hoàn thành sứ mệnh của chúng.

00:01:08.999 --> 00:01:13.136
Đến khi đó, những vệ tinh này 
trở thành rác vũ trụ,

00:01:13.160 --> 00:01:15.480
làm đảo lộn môi trường quỹ đạo.

00:01:16.275 --> 00:01:19.798
Vì vậy chúng ta cần đưa ra
một quy chuẩn để duy trì sự bền vững

00:01:19.829 --> 00:01:20.829
trong vũ trụ.

00:01:21.006 --> 00:01:23.442
Như là phân hủy những vệ tinh đã chết,

00:01:23.466 --> 00:01:25.133
hay dọn dẹp các mảnh vỡ.

00:01:25.792 --> 00:01:27.013
Nếu không,

00:01:27.061 --> 00:01:31.243
vũ trụ 
sẽ tiếp tục trở thành bãi rác vô hình.

00:01:32.224 --> 00:01:35.799
Con người luôn nói: " Vũ trụ thật lớn, 
nên có nhiều không gian trên đó.

00:01:35.871 --> 00:01:37.938
Tại sao chúng ta cần phải hành động?"

00:01:38.196 --> 00:01:41.234
Và để trả lời câu hỏi đó, 
tôi muốn vẽ một bức tranh cho các bạn

00:01:42.159 --> 00:01:45.756
Hãy tưởng tượng bạn đang lái xe 
trên đường cao tốc trong một ngày nắng đẹp

00:01:45.780 --> 00:01:47.196
đi làm việc vặt linh tinh.

00:01:47.220 --> 00:01:48.876
Mở nhạc lên,

00:01:48.900 --> 00:01:50.356
hạ cửa sổ xe xuống,

00:01:50.380 --> 00:01:53.076
với làn gió tươi mát thổi qua tóc bạn.

00:01:53.100 --> 00:01:54.300
Thoải mái, đúng không ạ?

00:01:54.940 --> 00:01:57.316
Mọi thứ diễn ra một cách nhẹ nhàng

00:01:57.340 --> 00:01:59.996
và rồi bỗng nhiên 
xe của bạn giật nảy và khựng lại

00:02:00.020 --> 00:02:01.860
ngay giữa đường cao tốc.

00:02:02.383 --> 00:02:03.978
Trong giây phút hoảng loạn đó,

00:02:04.010 --> 00:02:07.406
bạn quét mắt về phía trước 
xem có vấn đề gì xảy ra

00:02:07.514 --> 00:02:11.132
Và rồi bạn thấy 
bảng nhiên liệu đã cạn kiệt.

00:02:11.204 --> 00:02:12.404
Xe của bạn hết xăng.

00:02:12.919 --> 00:02:14.119
Vậy bạn nên làm gì?

00:02:14.157 --> 00:02:17.235
Lẽ tự nhiên bạn sẽ gọi điện cầu cứu.

00:02:17.498 --> 00:02:20.474
Nhưng sau đó 
đột nhiên bạn nhớ ra rằng chiếc xe này

00:02:20.531 --> 00:02:22.879
không thể sửa được nếu bị hư một phần,

00:02:22.989 --> 00:02:25.789
hoặc đổ đầy xăng nếu hết.

00:02:25.919 --> 00:02:28.119
Nó chỉ là không được thiết kế như thế.

00:02:28.960 --> 00:02:32.256
Vì thế bạn không còn cách nào khác 
ngoài việc bỏ lại chiếc xe

00:02:32.280 --> 00:02:33.720
trên đường cao tốc.

00:02:35.000 --> 00:02:36.336
Nếu bạn may mắn

00:02:36.360 --> 00:02:39.256
có thể đẩy được chiếc xe vào nơi đỗ xe

00:02:39.280 --> 00:02:41.416
thì nó sẽ không cản trở giao thông.

00:02:41.440 --> 00:02:42.696
Một vài tiếng trước,

00:02:42.720 --> 00:02:47.200
xe của bạn là một cỗ máy hữu dụng
mà bạn sử dụng hàng ngày.

00:02:47.800 --> 00:02:50.336
Giờ, nó chỉ là một đống kim loại vô dụng

00:02:50.360 --> 00:02:54.040
đang chiếm chỗ trên đường giao thông.

00:02:54.720 --> 00:02:58.896
Thử tưởng tượng những con đường quốc tế 
bị bao vây bởi những chiếc xe hư

00:02:58.920 --> 00:03:01.776
mà đang 
cản trở các phương tiện giao thông khác.

00:03:01.800 --> 00:03:04.696
Và thử tưởng tượng 
những mảnh vỡ rải rác khắp nơi

00:03:04.720 --> 00:03:07.176
khi một vụ va chạm xảy ra.

00:03:07.200 --> 00:03:09.576
hàng ngàn mảnh vụn nhỏ hơn

00:03:09.600 --> 00:03:11.520
trở thành những vật cản mới.

00:03:12.480 --> 00:03:16.056
Đây là mô hình của ngành công nghệ vệ tinh.

00:03:16.080 --> 00:03:18.216
Những vệ tinh mà không sử dụng được nữa

00:03:18.240 --> 00:03:22.056
thường bị bỏ rơi trên quỹ đạo nhiều năm,

00:03:22.080 --> 00:03:25.616
hoặc bị di dời như một biện pháp tạm thời.

00:03:25.640 --> 00:03:27.896
Và không có luật quốc tế nào về không gian

00:03:27.920 --> 00:03:30.560
buộc chúng ta phải tự mình dọn dẹp.

00:03:30.948 --> 00:03:33.178
Nếu không phân hủy những vệ tinh đã chết,

00:03:33.218 --> 00:03:35.618
hoặc dọn dẹp những mảnh vỡ,

00:03:35.670 --> 00:03:38.829
thì chính chúng ta 
là người gây ô nhiễm cho vũ trụ.

00:03:39.387 --> 00:03:42.751
Và điều này phần lớn là do chúng ta, 
tất cả chúng ta ở đây,

00:03:42.831 --> 00:03:45.934
đã sử dụng dịch vụ mà vệ tinh mang lại,

00:03:46.038 --> 00:03:49.299
mà không hiểu rõ được những tác hại
của sự sử dụng đó.

00:03:49.593 --> 00:03:52.616
Nếu chúng ta muốn tiếp tục sử dụng
điện thoại, xem thời tiết,

00:03:52.688 --> 00:03:55.997
và nhiều tiện ích công nghệ khác

00:03:56.053 --> 00:03:58.520
từ vệ tinh,

00:03:58.600 --> 00:04:01.267
chúng ta phải có kế hoạch dọn dẹp
trong không gian.

00:04:02.280 --> 00:04:04.536
Vệ tinh đầu tiên trên thế giới, Sputnik I,

00:04:04.560 --> 00:04:06.816
được phóng vào năm 1957,

00:04:06.840 --> 00:04:10.480
và trong năm đó, 
chỉ có tất cả 3 đợt phóng thử.

00:04:11.120 --> 00:04:14.656
Nhiều thập kỷ sau, nhiều quốc gia 
trên thế giới

00:04:14.680 --> 00:04:18.055
đã phóng hàng ngàn vệ tinh vào quỹ đạo,

00:04:18.079 --> 00:04:21.815
và tần số lần phóng 
sẽ tăng lên trong tương lai,

00:04:21.839 --> 00:04:24.416
đặc biệt nếu bạn xem xét khả năng

00:04:24.440 --> 00:04:28.040
sẽ có hơn 900 vệ tinh đang được phóng đi.

00:04:29.160 --> 00:04:31.216
Giờ, ta đưa vệ tinh 
vào nhiều quỹ đạo

00:04:31.240 --> 00:04:33.296
phụ thuộc vào chức năng của nó.

00:04:33.320 --> 00:04:35.656
Một trong những nơi phổ biến
để phóng vệ tinh

00:04:35.680 --> 00:04:37.256
là quỹ đạo thấp của Trái Đất,

00:04:37.280 --> 00:04:39.256
có lẽ để chụp ảnh bề mặt Trái Đất

00:04:39.280 --> 00:04:41.680
ở độ cao khoảng 2000 km.

00:04:42.312 --> 00:04:46.442
Những vệ tinh bị tác động tự nhiên 
từ bầu khí quyển của Trái Đất,

00:04:46.500 --> 00:04:48.436
nên quỹ đạo của chúng thường phân rã,

00:04:48.460 --> 00:04:49.996
và cuối cùng chúng bị đốt cháy,

00:04:50.020 --> 00:04:51.980
có lẽ trong vòng một vài thập kỷ tới.

00:04:52.740 --> 00:04:54.836
Một nơi phổ biến khác để phóng vệ tinh

00:04:54.860 --> 00:04:56.516
là quỹ đạo địa tĩnh

00:04:56.540 --> 00:04:59.140
ở độ cao 35.000km.

00:04:59.620 --> 00:05:03.796
Những vệ tinh cùng nằm ở vị trí cao hơn 
Trái Đất khi Trái Đất quay,

00:05:03.820 --> 00:05:08.100
khiến cho những thứ như thông tin liên lạc
hoặc phát sóng truyền hình hoạt động.

00:05:08.740 --> 00:05:13.060
Những vệ tinh ở quỹ đạo cao như thế 
có thể duy trì trong hàng thế kỷ.

00:05:14.260 --> 00:05:17.436
Và rồi có một quỹ đạo 
có tên là "Nghĩa trang",

00:05:17.460 --> 00:05:20.076
là những quỹ đạo phế thải hay bãi rác

00:05:20.100 --> 00:05:22.956
chuyên chứa những vệ tinh bị vứt đi

00:05:22.980 --> 00:05:24.196
vào cuối chu kì của chúng

00:05:24.220 --> 00:05:27.980
để không cản trở các
quỹ đạo hoạt động bình thường.

00:05:29.000 --> 00:05:33.576
Trong gần 7000 vệ tinh được phóng 
từ cuối những năm 1950,

00:05:33.600 --> 00:05:36.960
chỉ có khoảng 1/7 trong số đó
là đang hoạt động,

00:05:37.560 --> 00:05:40.456
và ngoài các vệ tinh không còn hoạt động,

00:05:40.480 --> 00:05:43.976
cũng có hàng trăm ngàn mảnh vỡ
có kích thước như đá cẩm thạch

00:05:44.000 --> 00:05:46.416
và triệu mảnh vỡ sơn
có kích thước như con chip

00:05:46.440 --> 00:05:48.440
đang quay xung quanh Trái Đất.

00:05:49.080 --> 00:05:51.856
Những mảnh vỡ không những
là mối họa lớn đối với vũ trụ,

00:05:51.880 --> 00:05:55.880
mà còn đe dọa đến những vệ tinh
chúng ta phụ thuộc hàng ngày.

00:05:56.720 --> 00:06:00.136
Giờ đây, vì những mảnh vỡ không gian 
và rác đang trở thành mối lo ngại,

00:06:00.160 --> 00:06:02.776
Các quốc gia và cộng đồng quốc tế
đang chung tay nỗ lực

00:06:02.800 --> 00:06:04.296
để phát triển
chuẩn mực kỹ thuật

00:06:04.320 --> 00:06:07.240
giúp chúng ta hạn chế sự gia tăng
số lượng những mảnh vỡ.

00:06:07.680 --> 00:06:09.936
Do đó có những đề xuất ví dụ

00:06:09.960 --> 00:06:12.056
cho phi thuyền quỹ đạo thấp của Trái Đất

00:06:12.080 --> 00:06:15.496
bị loại ra khỏi quỹ đạo
trong vòng dưới 25 năm,

00:06:15.520 --> 00:06:17.616
nhưng đó là một khoảng thời gian dài,

00:06:17.640 --> 00:06:20.960
đặc biệt nếu vệ tinh
không hoạt động hàng năm trời.

00:06:21.520 --> 00:06:24.576
Những chỉ thị cũng yêu cầu 
những tàu vũ trụ địa tĩnh đã "chết"

00:06:24.600 --> 00:06:26.840
phải di chuyển
vào quỹ đạo nghĩa trang.

00:06:27.680 --> 00:06:31.376
Nhưng do những hướng dẫn này không
được ban hành theo luật quốc tể,

00:06:31.400 --> 00:06:36.176
nên hiển nhiên những điều này chỉ
được thực hiện theo cơ chế quốc gia.

00:06:36.200 --> 00:06:38.656
Những hướng dẫn này
cũng không phải là dài hạn,

00:06:38.680 --> 00:06:40.096
chúng cũng không chủ động,

00:06:40.120 --> 00:06:43.456
hay cũng không giải quyết những mảnh vỡ 
có sẵn ở trên đấy.

00:06:43.480 --> 00:06:47.320
Chúng chỉ hạn chế 
sự tạo ra những mảnh vỡ trong tương lai.

00:06:47.880 --> 00:06:51.040
Rác vũ trụ không là trách nhiệm của ai cả.

00:06:52.025 --> 00:06:54.748
Nên, tôi lớn lên với sự trân trọng lớn lao
cho thiên nhiên

00:06:54.780 --> 00:06:58.855
và ý thức sâu sắc về dấu chân của chúng ta
trên môi trường mà ta tương tác.

00:06:58.910 --> 00:07:01.275
Một trong những luật
về quản lý môi trường

00:07:01.323 --> 00:07:03.013
là "Không để lại dấu vết"

00:07:03.045 --> 00:07:04.966
khi chúng ta quan tâm và tôn trọng

00:07:04.990 --> 00:07:06.799
thế giới hoang dã
trên Trái Đất

00:07:06.839 --> 00:07:09.506
và có trách nhiệm bảo vệ nguồn tài nguyên.

00:07:09.800 --> 00:07:12.866
Trên Trái Đất này, 
ta dễ hình dung hơn về chất thải

00:07:12.903 --> 00:07:14.593
trong môi trường tự nhiên.

00:07:14.641 --> 00:07:16.841
Chúng ta có thể thấy rác
trên những con đường,

00:07:16.887 --> 00:07:19.887
trong khu xóm và thậm chí
trong lòng đại dương.

00:07:20.800 --> 00:07:23.268
Môi trường quỹ đạo cũng như vậy

00:07:23.316 --> 00:07:26.450
nó cần sự quan tâm, chú trọng 
của chúng ta

00:07:26.475 --> 00:07:28.542
và cũng cần sự quản lý của chúng ta.

00:07:28.752 --> 00:07:31.990
Vì không gian đơn giản chỉ là 
một dạng khác của thế giới hoang dã

00:07:32.024 --> 00:07:33.624
mà chúng ta cần phải bảo vệ.

00:07:33.847 --> 00:07:35.807
Chúng ta cần nhân rộng

00:07:35.839 --> 00:07:39.577
chính sách "Không để lại dấu vết" 
đến môi trường quỹ đạo và xa hơn nữa.

00:07:39.800 --> 00:07:42.847
Và nâng cao
ý thức trách nhiệm của tập thể

00:07:42.903 --> 00:07:44.903
có thể giúp chúng ta giảm thiểu tác hại.

00:07:46.280 --> 00:07:49.136
Hiện nay, Núi Everest thật sự 
là một sự so sánh thú vị

00:07:49.160 --> 00:07:52.376
về cách tiếp cận mới chúng ta sử dụng 
để giao tiếp với môi trường,

00:07:52.400 --> 00:07:54.696
vì nó thường được ví von

00:07:54.720 --> 00:07:57.720
là bãi rác thải cao nhất thế giới.

00:07:58.640 --> 00:08:01.896
Nhiều thập kỷ sau cuộc chinh phục đầu tiên
đỉnh cao nhất thế giới

00:08:01.920 --> 00:08:04.176
hàng tấn rác bị bỏ lại bởi người leo núi

00:08:04.200 --> 00:08:06.136
đã bắt đầu gây ra sự lo lắng,

00:08:06.160 --> 00:08:08.896
và bạn có thể đã đọc trên bản tin
rằng họ dự đoán

00:08:08.920 --> 00:08:10.976
Nepal sẽ trừng trị những người leo núi

00:08:11.000 --> 00:08:14.985
bằng việc thực hiện chặt chẽ hơn 
các hình phạt và nghĩa vụ pháp lý.

00:08:15.700 --> 00:08:18.116
Mục tiêu, tất nhiên
là để bắt những người leo núi

00:08:18.140 --> 00:08:20.316
phải dọn dẹp những gì còn sót lại,

00:08:20.340 --> 00:08:25.236
nên chính quyền địa phương sẽ trả tiền 
cho người leo núi làm giảm lượng rác,

00:08:25.260 --> 00:08:28.740
hoặc những đội thám hiểm 
có thể tổ chức các cuộc dọn dẹp tự nguyện

00:08:29.220 --> 00:08:31.476
Nhưng vẫn còn nhiều nhà leo núi cảm thấy

00:08:31.500 --> 00:08:34.740
rằng những nhóm độc lập
nên tự có ý thức.

00:08:35.220 --> 00:08:38.035
Không có câu trả lời đơn giản hay dễ dàng,

00:08:38.059 --> 00:08:41.116
hay thậm chí các nỗ lực bảo tồn có ý tốt

00:08:41.140 --> 00:08:42.980
đôi khi lại gặp rắc rối

00:08:43.419 --> 00:08:46.516
Nhưng điều đó không có nghĩa là
chúng ta không nên cố gắng hết sức

00:08:46.540 --> 00:08:49.860
để bảo vệ môi trường 
mà chúng ta phụ thuộc vào,

00:08:50.540 --> 00:08:54.556
và giống như Everest, một khu vực xa xôi
và không có đủ cơ sở hạ tầng

00:08:54.580 --> 00:08:55.996
của môi trường quỹ đạo

00:08:56.020 --> 00:08:58.380
làm cho việc phân hủy rác
trở thành một thách thức

00:08:59.020 --> 00:09:01.556
Nhưng chúng ta đơn giản là 
không thể vươn tới đỉnh cao mới

00:09:01.580 --> 00:09:04.636
và thậm chí tạo ra bãi rác còn cao hơn,

00:09:04.660 --> 00:09:06.820
điều mà không có ở thế giới này.

00:09:08.380 --> 00:09:09.596
Bản chất của không gian

00:09:09.620 --> 00:09:12.196
là nếu một thành phần của vệ tinh bị hư,

00:09:12.220 --> 00:09:15.116
có rất ít cơ hội để sửa chữa,

00:09:15.140 --> 00:09:17.180
và chỉ có thể sữa với chi phí lớn.

00:09:17.860 --> 00:09:21.356
Nhưng sẽ ra sao nếu ta thiết kế 
những vệ tinh một cách thông minh hơn?

00:09:21.380 --> 00:09:22.676
Sẽ ra sao nếu mọi vệ tinh,

00:09:22.700 --> 00:09:24.996
bất kể của quốc gia nào,

00:09:25.020 --> 00:09:26.916
phải được tiêu chuẩn hóa d

00:09:26.940 --> 00:09:29.476
để tái chế, phục vụ

00:09:29.500 --> 00:09:30.980
hoặc hoạt động ra khỏi quỹ đạo?

00:09:31.660 --> 00:09:35.196
Sẽ ra sao nếu thật sự có luật quốc tế

00:09:35.220 --> 00:09:37.996
để bắt buộc sự phân hủy cuối đời
của vệ tinh

00:09:38.020 --> 00:09:40.156
thay vì di dời chúng

00:09:40.180 --> 00:09:41.780
như là một giải pháp tạm thời?

00:09:42.660 --> 00:09:45.596
Hoặc có thể nhà sản xuất vệ tinh
cần phải trả phí

00:09:45.620 --> 00:09:47.916
khi phóng vệ tinh vào quỹ đạo,

00:09:47.940 --> 00:09:50.396
và số tiền đó chỉ có thể được hoàn lại

00:09:50.420 --> 00:09:52.956
nếu vệ tinh bị phân hủy đúng cách

00:09:52.980 --> 00:09:55.700
hoặc nếu họ dọn dẹp
một lượng mảnh vỡ nhất định.

00:09:56.540 --> 00:09:59.116
Hoặc có thể một vệ tinh
cần có công nghệ trên tàu

00:09:59.140 --> 00:10:00.900
để giúp đẩy nhanh ra khỏi quỹ đạo.

00:10:01.820 --> 00:10:04.076
Có một vài dấu hiệu đáng khích lệ.

00:10:04.100 --> 00:10:08.796
Ví dụ, TechDemoSat-1 của Vương Quốc Anh, 
được phóng vào năm 2014,

00:10:08.820 --> 00:10:10.756
được thiết kế để phân hủy khi chết đi

00:10:10.780 --> 00:10:12.716
thông qua một cái buồm nhỏ

00:10:12.740 --> 00:10:15.316
Điều này có hiệu quả đối với
vệ tinh nhỏ,

00:10:15.340 --> 00:10:19.036
Những những vệ tinh cao hơn 
hoặc ở quỹ đạo lớn hơn

00:10:19.060 --> 00:10:21.916
hay lớn hơn hoàn toàn,
như kích thước của xe buýt trường học,

00:10:21.940 --> 00:10:24.356
sẽ yêu cầu những biện pháp phân hủy khác.

00:10:24.380 --> 00:10:27.356
Nên nếu bạn thích những thứ 
như laser công suất lớn

00:10:27.380 --> 00:10:29.196
hay kéo bằng lưới hay dây,

00:10:29.220 --> 00:10:31.540
nghe thật điên rồ trong ngắn hạn.

00:10:32.260 --> 00:10:34.156
Và rồi một điều rất hay

00:10:34.180 --> 00:10:37.500
là ý tưởng xe tải kéo quỹ đạo 
hoặc cơ khí không gian

00:10:37.940 --> 00:10:39.556
Tưởng tượng nếu một cánh tay robot

00:10:39.580 --> 00:10:41.436
của một xe tải kéo không gian

00:10:41.460 --> 00:10:43.756
có thể sửa những mảnh vỡ của vệ tinh,

00:10:43.780 --> 00:10:45.620
làm cho nó có thể tái sử dụng

00:10:46.340 --> 00:10:48.276
Hoặc sẽ ra sao nếu cánh tay robot đấy

00:10:48.300 --> 00:10:50.636
có thể nạp lại nhiên liệu đẩy
cho tàu vũ trụ

00:10:50.660 --> 00:10:52.636
mà phụ thuộc vào động cơ đẩy hóa học

00:10:52.660 --> 00:10:56.139
tương tự như khi bạn hay tôi có thể 
nạp nhiên liệu cho xe của chúng ta?

00:10:56.659 --> 00:10:58.316
Sửa chữa và bảo dưỡng bằng robot

00:10:58.340 --> 00:11:02.060
có thể kéo dài vòng đời của hàng trăm
vệ tinh quay xung quanh Trái Đất.

00:11:03.380 --> 00:11:06.276
Bất cứ phương pháp phân hủy 
hay dọn dẹp nào ta đưa ra,

00:11:06.300 --> 00:11:09.276
không chỉ đơn giản là vấn đề kỹ thuật.

00:11:09.300 --> 00:11:14.356
Cũng có những luật không gian 
và chính trị phức tạp mà ta phải tách ra.

00:11:14.380 --> 00:11:18.540
Tóm lại, chúng ta chưa tìm được cách
khai thác không gian một cách hiệu quả.

00:11:19.820 --> 00:11:22.716
Khám phá, cải tiến để thay đổi
cách chúng ta sống và làm việc

00:11:22.740 --> 00:11:24.716
là những thứ mà con người làm,

00:11:24.740 --> 00:11:26.236
và trong khám phá không gian,

00:11:26.260 --> 00:11:29.516
chúng ta thật ra đang
di chuyển ra khỏi biên giới Trái Đất.

00:11:29.540 --> 00:11:33.196
Nhưng khi ta đẩy ngưỡng cửa 
trên danh nghĩa học tập và cải tiến,

00:11:33.220 --> 00:11:38.700
chúng ta phải nhớ rằng trách nhiệm 
đối với môi trường không bao giờ biến mất

00:11:39.620 --> 00:11:43.796
Chắc chắn sẽ có tắc nghẽn 
ở quỹ đạo Trái Đất và địa lĩnh thấp,

00:11:43.820 --> 00:11:46.156
và ta không thể tiếp tục
phóng thêm vệ tinh mới

00:11:46.180 --> 00:11:48.476
để thay thế những cái đã bị hỏng

00:11:48.500 --> 00:11:50.556
mà trước hết không xử lý gì cả,

00:11:50.580 --> 00:11:53.036
giống như khi chúng ta 
không thể bỏ chiếc xe hư lại

00:11:53.060 --> 00:11:54.460
giữa đường cao tốc.

00:11:55.203 --> 00:11:57.418
Quỹ đạo Trái Đất 
không phải tài nguyên vô tận

00:11:57.459 --> 00:11:59.251
và vấn đề sẽ chỉ trở nên tệ hơn

00:11:59.291 --> 00:12:02.235
nếu ta không thay đổi hành vi của mình.

00:12:02.292 --> 00:12:05.005
Chúng ta cần một cam kết 
toàn cầu và tập thể

00:12:05.038 --> 00:12:08.104
để san sẻ trách nhiệm đối với 
hành tinh của chúng ta.

00:12:09.236 --> 00:12:12.736
Nên, hôm nay 
tôi sẽ giao cho các bạn một thử thách.

00:12:12.761 --> 00:12:15.228
Và đó là trở thành
người quản lý không gian.

00:12:15.360 --> 00:12:16.936
Lần sau khi sử dụng điện thoại,

00:12:16.960 --> 00:12:19.456
kiểm tra thời tiết hay sử dụng GPS,

00:12:19.480 --> 00:12:23.736
hãy nghĩ đến công nghệ vệ tinh
đã khiến cho những thứ đó hoạt động.

00:12:23.760 --> 00:12:25.616
Nhưng cũng nghĩ đến những tác động

00:12:25.640 --> 00:12:28.936
mà vệ tinh mang lại
cho môi trường bao quanh Trái Đất,

00:12:28.960 --> 00:12:33.656
và giúp tuyên truyền thông điệp rằng ta
phải chung tay giảm thiểu tác động của ta.

00:12:33.680 --> 00:12:36.216
Quỹ đạo Trái Đất mang một vẻ đẹp hùng vĩ

00:12:36.240 --> 00:12:38.816
và là cánh cổng để ta khai phá.

00:12:38.840 --> 00:12:41.360
Điều đó tùy thuộc hành động của bạn.

00:12:42.760 --> 00:12:43.976
Cảm ơn.

00:12:44.000 --> 00:12:46.080
(Vỗ tay)