1
00:00:00,800 --> 00:00:03,800
Słowo "abstrakt" usłyszycie ode mnie wiele razy,

2
00:00:03,800 --> 00:00:07,621
więc pomyślałem, że pokuszę się dla was o próbę definicji

3
00:00:07,621 --> 00:00:09,267
albo lepiej,

4
00:00:09,267 --> 00:00:11,800
postaram się, abyście intuicyjnie pojęli sens tego słowa.

5
00:00:11,800 --> 00:00:14,067
"Abstrakt" może pojawić się jako przymiotnik - "abstrakcyjny",

6
00:00:14,067 --> 00:00:16,267
np. abstrakcyjny pomysł,

7
00:00:16,267 --> 00:00:19,267
sztuka abstrakcyjna.

8
00:00:19,267 --> 00:00:20,600
Może też oznaczać

9
00:00:20,600 --> 00:00:22,200
wyodrębnienie czegoś,

10
00:00:22,200 --> 00:00:25,067
przykładowo idei z jakieś koncepcji.

11
00:00:25,067 --> 00:00:26,836
Samo słowo "abstrakt"

12
00:00:26,836 --> 00:00:28,467
to rzeczownik.

13
00:00:28,467 --> 00:00:30,252
Zazwyczaj, jeśli używa się go w ten sposób,

14
00:00:30,252 --> 00:00:31,572
to znaczenie, które jako pierwsze przychodzi mi na myśl,

15
00:00:31,572 --> 00:00:34,200
to streszczenie pracy naukowej,

16
00:00:34,200 --> 00:00:37,133
mające służyć jak najszerszemu jej zobrazowaniu.

17
00:00:37,133 --> 00:00:38,733
To swego rodzaju podsumowanie pracy.

18
00:00:38,733 --> 00:00:40,200
Niezależnie od tego

19
00:00:40,200 --> 00:00:41,400
w jakim kontekście użyjecie słowa "abstrakt",

20
00:00:41,400 --> 00:00:44,467
to przekonacie się o jednym

21
00:00:44,467 --> 00:00:46,800
- przeważnie chodzi o wydobycie esencji

22
00:00:46,800 --> 00:00:51,200
z danego obiektu w realnym świecie,

23
00:00:51,200 --> 00:00:54,231
niezależnie czy użyjecie "abstraktu" jak rzeczownika czy przymiotnika.

24
00:00:54,231 --> 00:00:56,067
Mamy tutaj nasz "realny świat"

25
00:00:56,067 --> 00:00:58,379
nasz "realny świat",

26
00:00:58,379 --> 00:01:01,410
a tutaj jest świat

27
00:01:01,410 --> 00:01:05,267
idei i koncepcji.

28
00:01:05,267 --> 00:01:08,400
A istota abstraktu

29
00:01:08,400 --> 00:01:09,733
i wydobywania esencji

30
00:01:09,733 --> 00:01:10,933
jest taka, że wyodrębniasz ją

31
00:01:10,933 --> 00:01:13,467
z tej konkretnej rzeczywistości

32
00:01:13,467 --> 00:01:17,867
i kierujesz się ku ideom i koncepcjom.

33
00:01:17,867 --> 00:01:22,267
Dla mnie prawdopodobnie najbardziej namacalnym

34
00:01:22,267 --> 00:01:25,733
sposobem myślenia o abstrakcji, co już samo w sobie jest sprzeczne,

35
00:01:25,733 --> 00:01:28,400
myślenie o abstrakcji w namacalny sposób,

36
00:01:28,400 --> 00:01:31,713
są np. figury geometryczne,

37
00:01:31,713 --> 00:01:34,969
więc jeśli poprosiłbym was o znalezienie mi sześcianu,

38
00:01:34,969 --> 00:01:38,267
moglibyście wskazać Sześcian Borgów ("Star Trek").

39
00:01:38,267 --> 00:01:39,302
Sześcian Borgów

40
00:01:39,302 --> 00:01:44,800
Możecie też wskazać parę kostek do gry.

41
00:01:44,800 --> 00:01:46,867
Pozwólcie, że narysuję parę kostek.

42
00:01:46,867 --> 00:01:48,952
Jeśli szukalibyście sześcianów,

43
00:01:48,952 --> 00:01:51,733
to moglibyście też wskazać parę kostek,

44
00:01:51,733 --> 00:01:53,933
która wygląda mniej więcej tak.

45
00:01:53,933 --> 00:01:55,733
Moglibyście wskazać kostkę Rubika,

46
00:01:55,733 --> 00:01:56,800
w zasadzie możecie wskazać cokolwiek,

47
00:01:56,800 --> 00:01:58,733
może to być budynek, który przypomina sześcian,

48
00:01:58,733 --> 00:02:00,733
budynek, który przypomina sześcian

49
00:02:00,733 --> 00:02:03,467
albo pudełko w waszym domu, które jest sześcianem.

50
00:02:03,467 --> 00:02:07,667
W waszych umysłach zakodowane jest, jak wygląda sześcian,

51
00:02:07,667 --> 00:02:09,733
coś w rodzaju "umiem rozpoznać, że to sześcian, jeśli jakiś zobaczę",

52
00:02:09,733 --> 00:02:13,133
ale generalnie chodzi o ogólne pojęcie,

53
00:02:13,133 --> 00:02:15,600
czym jest sześcian.

54
00:02:15,600 --> 00:02:17,000
Podane wyżej przykłady skrajnie się od siebie różnią,

55
00:02:17,000 --> 00:02:19,267
to jest jakiś plastikowy przedmiot, który mogę zmieścić w dłoni,

56
00:02:19,267 --> 00:02:20,733
to są jakieś białe przedmioty,

57
00:02:20,733 --> 00:02:23,200
które nawet nie są zbliżone do geometrycznego ideału sześcianu,

58
00:02:23,200 --> 00:02:26,400
bo mają lekko zaokrąglone krawędzie.

59
00:02:26,400 --> 00:02:29,200
To jest wielki Sześcian Borgów, który... wiecie...

60
00:02:29,200 --> 00:02:31,067
jeszcze nie istnieje ;-)

61
00:02:31,067 --> 00:02:32,733
to oczywiście fikcyjny obiekt.

62
00:02:32,733 --> 00:02:35,400
Wszystkie te obiekty mają kształt sześcianu,

63
00:02:35,400 --> 00:02:37,800
to jedna z zabawnych rzeczy w geometrii

64
00:02:37,800 --> 00:02:41,733
- figury te faktycznie oddają istotę kształtów realnego świata.

65
00:02:41,733 --> 00:02:44,800
I rzeczywiście mamy taką definicję w geometrii.

66
00:02:44,800 --> 00:02:49,918
Obiekt podobny do tego,

67
00:02:49,918 --> 00:02:52,700
którego każdy bok ma dokładnie tę samą długość

68
00:02:52,900 --> 00:02:55,108
to jest długość 1 i to będzie długość 1

69
00:02:55,108 --> 00:02:56,815
i to też będzie długość 1

70
00:02:56,815 --> 00:02:58,098
chociaż nie musi być to koniecznie "1".

71
00:02:58,113 --> 00:02:59,621
Jakakolwiek będzie długość tego boku,

72
00:02:59,621 --> 00:03:00,800
to ten bok

73
00:03:00,800 --> 00:03:02,200
ten bok też będzie miał tę samą długość

74
00:03:02,200 --> 00:03:04,133
i ten także.

75
00:03:04,133 --> 00:03:05,933
Nie zamierzam podawać wam szczegółowej definicji,

76
00:03:05,933 --> 00:03:08,267
po prostu staram się pokazać wam, że istnieje

77
00:03:08,267 --> 00:03:12,200
czysto teoretyczne wyobrażenie, czym jest sześcian

78
00:03:12,200 --> 00:03:14,267
czym jest sześcian.

79
00:03:14,267 --> 00:03:16,733
Natomiast w realnym świecie, właściwie nie ma czegoś takiego

80
00:03:16,733 --> 00:03:18,533
jak idealny sześcian.

81
00:03:18,533 --> 00:03:20,333
Jeśli bylibyście naprawdę blisko tej formy,

82
00:03:20,333 --> 00:03:22,533
jeśli dokładnie zmierzylibyście wymiary jej boków

83
00:03:22,533 --> 00:03:24,667
to nie będą one identyczne,

84
00:03:24,667 --> 00:03:32,267
ale abstrakcyjna idea sześcianu zakłada, że jego boki mają dokładnie tę samą długość

85
00:03:32,267 --> 00:03:35,200
ta krawędź, ta i ta i w zasadzie wszystkie inne

86
00:03:35,200 --> 00:03:37,467
będą miały dokładnie tę samą długość.

87
00:03:37,467 --> 00:03:39,015
Tak więc przechodzimy od konkretów,

88
00:03:39,015 --> 00:03:40,933
tworów realnego świata,

89
00:03:40,933 --> 00:03:43,933
o ile XXIV albo XXV wiek można uznać za realny świat,

90
00:03:43,933 --> 00:03:49,205
do ogólnego zarysu idei przewodniej.

91
00:03:49,205 --> 00:03:51,748
Zapewne z "abstraktem" spotkacie się też

92
00:03:51,748 --> 00:03:54,267
w sztuce - sztuka abstrakcyjna

93
00:03:54,267 --> 00:03:56,467
ten obraz to właśnie przykład sztuki abstrakcyjnej

94
00:03:56,467 --> 00:03:57,933
i ta sama idea przewodnia.

95
00:03:57,933 --> 00:03:59,000
Więc jeśli spojrzycie do słownika,

96
00:03:59,000 --> 00:04:01,000
to znajdziecie 20 definicji słowa "abstrakt",

97
00:04:01,000 --> 00:04:04,200
ale wszystkie one będą próbowały powiedzieć jedno:

98
00:04:04,200 --> 00:04:09,467
sztuka abstrakcyjna to sztuka, która nie skupia się na odwzorowywaniu

99
00:04:09,467 --> 00:04:11,667
rzeczywistości takiej, jaką ona naprawdę jest.

100
00:04:11,667 --> 00:04:15,000
Dla porównania obejrzycie obrazy malarzy Renesansu,

101
00:04:15,000 --> 00:04:16,998
którzy specjalizowali się w malowaniu kształtów

102
00:04:16,998 --> 00:04:18,933
tak, jak wyglądają one w realnym świecie,

103
00:04:18,933 --> 00:04:20,333
ale malarze abstrakcyjni

104
00:04:20,333 --> 00:04:22,060
czasem nawet nie próbują

105
00:04:22,060 --> 00:04:24,267
pokazać czegoś realnego,

106
00:04:24,267 --> 00:04:26,800
chodzi im jedynie o oddanie ogólnego zarysu

107
00:04:26,800 --> 00:04:31,000
albo samego koloru, formy i tekstury.

108
00:04:31,000 --> 00:04:33,200
To jest obraz Jacksona Pollocka,

109
00:04:33,200 --> 00:04:35,533
o tutaj

110
00:04:35,533 --> 00:04:39,267
zdjęcie zrobione zostało przez naszego historyka sztuki, Stevena Zuckera

111
00:04:39,267 --> 00:04:41,800
i jak widzicie, nie ma tu nic konkretnego

112
00:04:41,800 --> 00:04:44,000
Jackson Pollock nie próbuje namalować

113
00:04:44,000 --> 00:04:46,856
psa, konia albo czegoś w tym rodzaju,

114
00:04:46,856 --> 00:04:49,333
maluje coś nieokreślonego,

115
00:04:49,333 --> 00:04:51,379
kompletnie niezależnego

116
00:04:51,379 --> 00:04:55,733
i oderwanego od rzeczywistości.

117
00:04:55,733 --> 00:04:58,133
Słowo "abstrakcja"

118
00:04:58,133 --> 00:05:01,800
nie dotyczy jednak jedynie geometrii i sztuki,

119
00:05:01,800 --> 00:05:04,800
dotyczy wszystkiego, co robimy na co dzień,

120
00:05:04,800 --> 00:05:06,467
nawet kiedy zwyczajnie z kimś rozmawiamy,

121
00:05:06,467 --> 00:05:08,815
praktycznie za każdym razem, kiedy używamy słów i symboli,

122
00:05:08,815 --> 00:05:10,867
wydobywamy to, co ważne,

123
00:05:10,867 --> 00:05:16,471
wydobywamy esencję czegoś, co naprawdę istnieje w naszej rzeczywistości.

124
00:05:16,471 --> 00:05:19,867
Więc jeśli użyję słowa "pies",

125
00:05:19,867 --> 00:05:23,671
to jest to jakiś zespół symboli, które przedstawiają coś w naszym umyśle,

126
00:05:23,671 --> 00:05:25,533
coś co kojarzy nam się z psem.

127
00:05:25,533 --> 00:05:27,467
Mamy w umyśle jakieś cechy,

128
00:05:27,467 --> 00:05:29,533
które "tworzą" psa,

129
00:05:29,533 --> 00:05:31,667
np. że ma cztery łapy,

130
00:05:31,667 --> 00:05:34,554
oklapnięte uszy i że lubimy go głaskać,

131
00:05:34,554 --> 00:05:37,458
i że jest najlepszym przyjacielem człowieka.

132
00:05:37,458 --> 00:05:39,708
Wyobrażacie sobie, że właśnie to nazywamy psem,

133
00:05:39,708 --> 00:05:41,975
że to jest istota psa.

134
00:05:41,975 --> 00:05:43,748
Ale jeśli przyjrzycie się psom w realnym świecie,

135
00:05:43,748 --> 00:05:46,538
tak naprawdę bardzo się od siebie różnią,

136
00:05:46,538 --> 00:05:48,152
jak np. dog niemiecki

137
00:05:48,152 --> 00:05:52,385
i pudelek miniaturka.

138
00:05:52,385 --> 00:05:55,429
Ale mimo to we wszystkich rozpoznajemy cechy wspólne,

139
00:05:55,429 --> 00:05:58,231
które mówią nam, że to psy.

140
00:05:58,231 --> 00:06:00,871
Do tego jeszcze te litery, które nawet lepiej przedstawiają esencję,

141
00:06:00,871 --> 00:06:02,948
gdyż przywołują obraz psa.

142
00:06:02,948 --> 00:06:05,000
Nawet jeśli napiszemy coś tak prostego jak pojedyncza cyfra,

143
00:06:05,000 --> 00:06:09,354
powiedzmy "5",

144
00:06:09,354 --> 00:06:11,533
to używamy jej tak często, że dla nas

145
00:06:11,533 --> 00:06:14,292
"5" przypomina już konkretną rzecz,

146
00:06:14,292 --> 00:06:15,687
mimo że jest tak abstrakcyjna.

147
00:06:15,687 --> 00:06:17,487
To tylko ilość czegoś,

148
00:06:17,487 --> 00:06:19,000
którą mogę przedstawić w ten sposób

149
00:06:19,000 --> 00:06:21,968
albo w ten sposób,

150
00:06:21,968 --> 00:06:24,887
albo zapisując cyframi rzymskimi...
o tak.

151
00:06:24,887 --> 00:06:26,800
albo tak.

152
00:06:26,800 --> 00:06:28,667
W każdym z tych przypadków

153
00:06:28,667 --> 00:06:32,333
ideą przewodnią jest ilość - pięć rzeczy

154
00:06:32,333 --> 00:06:35,933
Pięć. Jeśli byście kogoś poprosili, żeby wskazał wam piątkę

155
00:06:35,933 --> 00:06:38,400
to pewnie narysowałby albo wskazał coś w tym stylu,

156
00:06:38,400 --> 00:06:41,477
ale cały czas byłby to symbol "5",

157
00:06:41,477 --> 00:06:45,188
i nadal byłby to bardzo abstrakcyjny koncept.

158
00:06:45,188 --> 00:06:47,267
Tak więc to daje wam pojęcie,

159
00:06:47,267 --> 00:06:48,831
co oznacza "abstrakt".

160
00:06:48,831 --> 00:06:50,200
Można powiedzieć,

161
00:06:50,200 --> 00:06:53,000
że to coś w rodzaju, z braku lepszego słowa,

162
00:06:53,000 --> 00:06:56,400
coś w rodzaju... abstrakcyjnego konceptu,

163
00:06:56,400 --> 00:06:59,108
żeby przesadnie się już nad tym nie rozwodzić.