1
00:00:01,722 --> 00:00:04,532
Od svega što je ikada rečeno
o klimatskim promenama

2
00:00:04,556 --> 00:00:08,436
jedva da smo čuli o tome kako život
na sve toplijoj planeti

3
00:00:08,460 --> 00:00:10,584
utiče na psihu.

4
00:00:10,608 --> 00:00:12,569
Ako ste čuli za klimatska istraživanja


5
00:00:12,593 --> 00:00:16,077
na koje se mi, glasnici nauke pozivamo
u našim knjigama i filmovima,

6
00:00:16,101 --> 00:00:20,092
verovatno ste osetili nalete straha,
fatalizma ili beznadežnosti.

7
00:00:20,617 --> 00:00:22,672
Ako ste iskusili klimatsku katastrofu,

8
00:00:22,696 --> 00:00:24,974
ova osećanja mogu biti mnogo dublja,

9
00:00:24,998 --> 00:00:27,394
voditi u šok, traumu,

10
00:00:27,418 --> 00:00:29,299
probleme u vezama, narkomaniju

11
00:00:29,323 --> 00:00:31,816
i gubitak ličnog identiteta i kontrole.

12
00:00:32,314 --> 00:00:36,546
Važan politički i tehnološki posao
je na putu da reguliše klimatski haos,

13
00:00:36,570 --> 00:00:39,214
ali ja sam ovde da vam probudim osećaj

14
00:00:39,238 --> 00:00:42,357
da ono što preduzimamo treba da reflektuje

15
00:00:42,381 --> 00:00:45,263
i razumevanje na koji način
klimatske promene

16
00:00:45,287 --> 00:00:48,624
predstavljaju pretnju našem mentalnom,
društvenom i duhovnom zdravlju.

17
00:00:48,970 --> 00:00:52,613
Anksioznost, tuga i depresija
među klimatskim naučnicima i aktivistima

18
00:00:52,637 --> 00:00:54,653
pojavljuju se već godinama.

19
00:00:54,677 --> 00:00:56,827
Nakon ekstremnih vremenskih situacija,

20
00:00:56,851 --> 00:00:58,581
kao što su uragan Sendi i Katrina,

21
00:00:58,605 --> 00:01:02,030
zabeležen je porast posttraumatskog
stresnog poremećaja i suicidalnosti.

22
00:01:02,030 --> 00:01:04,900
Tu su i mnogi podaci o mentalnom
zdravlju zajednica na severu

23
00:01:04,900 --> 00:01:06,244
gde je zagrevanje najbrže,

24
00:01:06,268 --> 00:01:08,331
kao na primer kod Inuita u Labradoru,

25
00:01:08,355 --> 00:01:11,228
koji se nose sa egzistencijalnim
strahom, kad se led,

26
00:01:11,252 --> 00:01:12,839
veliki deo njihovog identiteta,

27
00:01:12,863 --> 00:01:14,730
topi pred njihovim očima.

28
00:01:15,220 --> 00:01:16,585
I kao da to nije dovoljno,

29
00:01:16,609 --> 00:01:18,459
Američko psihološko udruženje

30
00:01:18,483 --> 00:01:21,355
tvrdi da su psihološki odgovori
na klimatske promene, poput

31
00:01:21,379 --> 00:01:25,609
izbegavanja sa suočavanjem, odustajanja
i bespomoćnosti, u porastu.

32
00:01:26,101 --> 00:01:29,022
To znači da nas naši svesni
i nesvesni mentalni procesi

33
00:01:29,046 --> 00:01:30,212
sprečavaju da

34
00:01:30,236 --> 00:01:33,117
identifikujemo uzroke problema,

35
00:01:33,141 --> 00:01:36,363
tražimo rešenje i ojačavamo psihu,

36
00:01:36,363 --> 00:01:39,506
ali sve nam to treba da bismo se borili.

37
00:01:40,878 --> 00:01:42,944
Proučavala sam fenomen

38
00:01:42,968 --> 00:01:45,483
koji je jedan od primera
emocionalnih teškoća,

39
00:01:45,507 --> 00:01:46,696
danas.

40
00:01:46,720 --> 00:01:48,632
I dolazi kao pitanje

41
00:01:48,656 --> 00:01:52,363
na koje mnogi ljudi moje generacije
ne znaju da odgovore.

42
00:01:52,890 --> 00:01:54,073
A to je:

43
00:01:54,097 --> 00:01:56,563
da li imati dete danas
u vreme klimatskih promena?

44
00:01:57,613 --> 00:01:59,149
Dete rođeno danas

45
00:01:59,160 --> 00:02:02,430
živeće u svetu gde su uragani,
poplave, požari,

46
00:02:02,454 --> 00:02:04,424
jednom rečju, prirodne katastrofe,

47
00:02:04,448 --> 00:02:05,852
normalna stvar.

48
00:02:06,688 --> 00:02:10,442
Najtoplihih 20 godina
desilo se u poslednjih 22.

49
00:02:11,172 --> 00:02:13,974
UN očekuje da će se dve trećine populacije

50
00:02:13,998 --> 00:02:16,971
suočiti sa nestašicom vode
za oko 6 godina.

51
00:02:17,844 --> 00:02:19,677
Svetska banka predviđa do 2050.

52
00:02:19,701 --> 00:02:22,629
140 miliona klimatskih izbeglica

53
00:02:22,653 --> 00:02:25,593
iz Subsaharske Afrike,
Latinske Amerike i Južne Azije.

54
00:02:25,617 --> 00:02:28,585
Neki predviđaju da će taj broj biti
veći od milijardu.

55
00:02:29,284 --> 00:02:31,474
Masovne migracije i nestašica

56
00:02:31,498 --> 00:02:35,479
povećavaju rizik od nasilja, rata
i političke nestabilnosti.

57
00:02:36,146 --> 00:02:40,788
Istrebili smo skoro milion vrsta, kažu UN


58
00:02:40,812 --> 00:02:41,987
mnogo za par decenija,

59
00:02:42,011 --> 00:02:46,635
a emisije gasova se povećavaju,
čak i nakon Pariskog sporazima.

60
00:02:47,373 --> 00:02:48,841
Tokom poslednjih godinu ipo,

61
00:02:48,865 --> 00:02:50,976
vodila sam brojne radionice i razgovore

62
00:02:51,000 --> 00:02:52,198
sa stotinama ljudi

63
00:02:52,222 --> 00:02:54,556
o roditeljstvu u klimatskoj krizi.

64
00:02:54,580 --> 00:02:55,736
I mogu vam reći

65
00:02:55,760 --> 00:02:59,117
da ljudi koji se pitaju
da li imati dete danas,

66
00:02:59,141 --> 00:03:01,093
ne mare za asketski ponos.

67
00:03:01,117 --> 00:03:02,649
Oni su zaprepašćeni.

68
00:03:02,673 --> 00:03:04,735
Postoji čak i pokret, Štrajk Rađanja,

69
00:03:04,759 --> 00:03:07,491
čiji članovi su odlučili
da neće imati decu

70
00:03:07,515 --> 00:03:09,704
zbog stepena ekološke krize

71
00:03:09,728 --> 00:03:12,855
i pasivnosti vlada da odgovore na pretnju.

72
00:03:12,879 --> 00:03:16,346
I druge generacije su se suočile
sa raznim apokalipsama

73
00:03:16,370 --> 00:03:20,068
ali to nije razlog da umanjimo
veoma stvarnu pretnju opstanku, danas.

74
00:03:20,489 --> 00:03:23,299
Neki misle da je bolje usvojiti dete.

75
00:03:23,323 --> 00:03:25,434
Ili da je neetički imati više od jednog,

76
00:03:25,458 --> 00:03:27,196
naročito, troje, četvoro ili više,

77
00:03:27,220 --> 00:03:30,601
jer deca povećavaju efekat staklene bašte.

78
00:03:30,625 --> 00:03:33,813
Situacija je stvarno nezavidna

79
00:03:33,837 --> 00:03:36,228
kada ljudi koji žele decu
žrtvuju pravo na njih

80
00:03:36,252 --> 00:03:40,325
jer im je rečeno da je njihov životni stil
odgovoran za problem,

81
00:03:40,349 --> 00:03:42,095
dok je krivica sistematičnija,

82
00:03:42,119 --> 00:03:44,269
ali hajde da uđemo u tu logiku.

83
00:03:45,048 --> 00:03:47,361
Jedna često citirana studija pokazuje da

84
00:03:47,385 --> 00:03:50,085
imati jedno dete manje u proseku,
u razvijenoj zemlji

85
00:03:50,109 --> 00:03:53,990
štedi oko 59 tona
ugljen dioksida godišnje.

86
00:03:54,617 --> 00:03:56,037
U poređenju,

87
00:03:56,061 --> 00:03:59,004
život bez kola, štedi skoro 2,5 tone,

88
00:03:59,028 --> 00:04:02,084
izbegavanje prekookeanskih letova -
i to samo jednog -

89
00:04:02,108 --> 00:04:04,068
štedi oko 1,5 tona,

90
00:04:04,092 --> 00:04:07,743
a veganska ishrana štedi
i do jedne tone godišnje.

91
00:04:08,760 --> 00:04:11,156
Dete iz Bangladeša

92
00:04:11,180 --> 00:04:15,024
dodaje samo 56 tona ugljen dioksida

93
00:04:15,048 --> 00:04:16,500
tokom celog života,

94
00:04:16,524 --> 00:04:21,944
dok Američko dete dodaje 9,441 tona.

95
00:04:22,428 --> 00:04:23,960
Zato neki ljudi smatraju

96
00:04:23,984 --> 00:04:26,950
da su ljudi iz zemalja sa velikom
potrošnjom ugljen-dioksida

97
00:04:26,950 --> 00:04:29,583
ti koji treba da razmisle o broju dece.

98
00:04:29,901 --> 00:04:33,250
Ali odluka o roditeljstvu,
i nečije planiranje budućnosti

99
00:04:33,274 --> 00:04:34,710
veoma su lične stvari,

100
00:04:34,734 --> 00:04:36,956
pod uticajem raznih kulturnih normi,

101
00:04:36,980 --> 00:04:40,830
religije, socioekonomskog statusa,
nivoa obrazovanja, itd.

102
00:04:41,184 --> 00:04:44,001
I tako nekima ova debata o deci
u toku klimatskih promena

103
00:04:44,025 --> 00:04:46,556
izgleda kao da je sa druge planete.

104
00:04:46,580 --> 00:04:49,763
Mnogi imaju neposrednije pretnje opstanku,

105
00:04:49,787 --> 00:04:52,084
kao, kako obezbediti hranu za obrok,

106
00:04:52,108 --> 00:04:54,205
ako su samohrana mama sa tri posla,

107
00:04:54,229 --> 00:04:57,220
ili su HIV pozitivni,
ili u migrantskom karavanu.

108
00:04:57,244 --> 00:05:00,990
Nažalost, klimatske promene se lako mešaju
sa drugim problemima.

109
00:05:01,387 --> 00:05:05,201
Uvećavaju patnje marginalizovanih.

110
00:05:06,442 --> 00:05:09,379
Jedan politikolog mi je jednom rekao
da je glavni znak

111
00:05:09,403 --> 00:05:12,513
realizacije veličine problema,

112
00:05:12,537 --> 00:05:14,912
povećanje broja informisanih žena,

113
00:05:14,936 --> 00:05:16,607
koje se odlučuju da nemaju decu.

114
00:05:17,522 --> 00:05:18,672
Zanimljivo.

115
00:05:19,236 --> 00:05:21,890
Da li i vi shvatate problem?

116
00:05:22,521 --> 00:05:26,062
Da li ste vi neko
sa pred-traumatskim stresom?

117
00:05:26,737 --> 00:05:29,023
Jedan klimatski psihijatar
je skovao taj termin,

118
00:05:29,023 --> 00:05:32,102
i inače to je sad profesija,
psihići za klimatske muke.

119
00:05:32,126 --> 00:05:34,704
Imaju posla danas kada srednjoškolci

120
00:05:34,728 --> 00:05:36,831
ne žele da apliciraju za univerzitete

121
00:05:36,855 --> 00:05:39,418
jer ne vide budućnost za sebe.

122
00:05:39,831 --> 00:05:42,262
A to me dovodi do glavne tačke.

123
00:05:42,910 --> 00:05:45,761
Sve veća briga o roditeljstvu
u klimatskoj katastrofi

124
00:05:45,785 --> 00:05:49,780
je znak koliko se ljudi
osećaju pritisnuto.

125
00:05:51,110 --> 00:05:54,791
Studenti širom sveta upravo
vrište za promenama

126
00:05:54,815 --> 00:05:56,771
bolnim glasom očaja.

127
00:05:57,645 --> 00:06:00,558
A činjenica da znamo
kako doprinosimo problemu

128
00:06:00,582 --> 00:06:02,050
koji nas ugrožava

129
00:06:02,074 --> 00:06:03,907
dovoljna je da se osetimo ludima.

130
00:06:04,947 --> 00:06:06,879
Klimatske promene su sveobuhvatajuće

131
00:06:06,903 --> 00:06:09,665
kao i načini na koje se poigravaju
sa našim umom.

132
00:06:10,648 --> 00:06:12,014
Mnogi aktivisti će reći

133
00:06:12,038 --> 00:06:14,403
da je najbolje boriti se aktivizmom.

134
00:06:14,750 --> 00:06:18,297
A psiholozi će reći da je odgovor
u psihoterapiji.

135
00:06:18,321 --> 00:06:21,226
Drugi veruju da treba zamisliti
da ste na samrti

136
00:06:21,250 --> 00:06:23,940
i razmišljati šta je bilo najvažnije
u vašem životu,

137
00:06:23,964 --> 00:06:26,363
da biste shvatili šta je najbolje učiniti

138
00:06:26,387 --> 00:06:27,982
sa vremenom koje vam je ostalo.

139
00:06:28,006 --> 00:06:29,863
Sve ove i ostale ideje nam trebaju

140
00:06:29,887 --> 00:06:31,633
da bismo se starali o svom biću

141
00:06:31,657 --> 00:06:35,783
dok priroda postaje sve grublja
prema nama.

142
00:06:35,807 --> 00:06:37,950
I bez obzira na to imate li dece,

143
00:06:37,974 --> 00:06:40,720
treba biti iskren povodom situacije

144
00:06:40,744 --> 00:06:42,611
i toga šta dugujemo jedni drugima.

145
00:06:43,601 --> 00:06:44,847
Luksuz je tretirati

146
00:06:44,871 --> 00:06:46,947
psihološki uticaj klimatskih promena

147
00:06:46,971 --> 00:06:48,132
kao sporednu stvar,

148
00:06:48,156 --> 00:06:52,442
jer se druga pitanja nauke,
tehnologije, politike, ekonomije

149
00:06:52,466 --> 00:06:55,799
čine jakim, dok je ovo nekako slabo.

150
00:06:56,807 --> 00:06:59,181
Mentalno zdravlje treba da bude glavni deo

151
00:06:59,205 --> 00:07:01,506
preživljavanja klimatskih promena,

152
00:07:01,530 --> 00:07:04,850
koji zahteva finansiranje
i etiku jednakosti i brige,

153
00:07:04,874 --> 00:07:06,541
kao i podizanje nivoa svesti.

154
00:07:06,886 --> 00:07:10,442
Jer iako ste potpuno emocionalno
izbegavajuća osoba,

155
00:07:10,466 --> 00:07:13,707
ne postoji dovoljno veliki tepih
pod koji ćete ovo gurnuti.

156
00:07:13,731 --> 00:07:14,896
Hvala.

157
00:07:14,920 --> 00:07:18,238
(Aplauz)