0:00:03.996,0:00:09.133
Ուրեմն, հիմա կը սկսինք, եթէ ջարդ, քու ընտանիքիդ

0:00:09.133,0:00:13.003
պատմութիւնը արդէն մինչեւ...

0:00:13.003,0:00:16.903
- Օքէյ, նախահայրերս, պապիկն ու տատիկը, ուրեմն, 1915 թուականին

0:00:16.903,0:00:22.253
իմ նախահայրերս, մօրս կողմէն եկած եմ Մարաշէն

0:00:22.261,0:00:27.515
հօրս կողմէն եկած եմ Պուրսայէն, բայց հայրս, մայրս

0:00:27.515,0:00:32.705
ծնած են, ապրած են Հալէպում, ես ալ նոյնպէս

0:00:32.705,0:00:38.530
Հալէպ քաղաքին մէջ ծնած եմ, այդտեղ դպրոց գացեր եմ

0:00:38.530,0:00:42.680
մանկութիւնս բոլոր Հալէպի մէջ անցուցեր եմ,

0:00:42.680,0:00:46.831
դպրոց գացեր եմ Հալէպ, ունեցեր եմ միջավայր

0:00:46.831,0:00:51.195
եղեր եմ հայերէն լէզուի ուսուցչուհի:

0:00:51.195,0:00:54.705
Ուրեմն, ընկերներս բոլորը թողեր եմ իմ միջավայրը

0:00:54.705,0:00:56.985
ու եկեր եմ Երեւան:

0:00:56.985,0:00:59.955
Պատմութիւններ գիտես` ինչպէ՞ս քու մեծ հայրիկները,

0:00:59.955,0:01:03.715
մեծ մայրիկները ինչպէ՞ս Թուրքիա, Սուրիա եկած են:

0:01:03.715,0:01:07.715
Ինչպէ՞ս, շատ յստակ չէ, Մարաշէն եկողները

0:01:07.715,0:01:11.449
1915 թուականին գաղթականներու խումբին հետ

0:01:11.449,0:01:15.189
միացեր են, եկեր են, հասեր են Հալէպի որբանոցը:

0:01:15.189,0:01:20.439
Հալէպի որբանոցին մէջ, ուրեմն, իմ մեծ մօրս հետ

0:01:20.439,0:01:25.159
ծանօթացուցեր են, մեծ հօրս հետ ծանօթացուցեր են

0:01:25.159,0:01:29.819
եւ ամուսնացեր են իրենք, հօրս կողմէ նորէն այդպէս

0:01:29.819,0:01:34.770
որբանոցի երեխաներ, զաւակներ եղեր են, նորէն

0:01:34.770,0:01:38.609
որբանոցի կողմէն ծանօթացուցեր են իրենց զոյգերուն

0:01:38.609,0:01:41.699
եւ ամուսնացեր են այդ պայմաններով:

0:01:41.699,0:01:48.254
Գիտես ի՞նչ կ'աշխատէին, իր գործերը:

0:01:48.254,0:01:52.425
Ես չեմ գիտեր շատ, աւելի նախնիները չեմ իմանում

0:01:52.425,0:01:57.784
ի՞նչ կ'աշխատէին, բայց ընդհանրապէս հօրս կողմէ

0:01:57.784,0:02:00.284
հողեր ունեցեր են, կալուածներ ունեցեր են

0:02:00.284,0:02:04.394
հողագործութեամբ զբաղուեր են, մօրս կողմէն ինծի համար

0:02:04.394,0:02:07.703
մութ է, շատ հին սերունդ եղեր են, հեռու եղած են

0:02:07.703,0:02:10.853
ինծի համար մութ է, որ ի՞նչ աշխատեր են,

0:02:10.853,0:02:18.423
մեծ հայրս նորէն արհեստաւոր եղած է` մէքանիք

0:02:18.423,0:02:22.423
Ուրիշ ի՞նչ ասեմ:

0:02:22.423,0:02:28.040
Եւ գիտես` ինչպէ՞ս էր, որ նոր կեանք պետք է սկսին

0:02:28.040,0:02:33.160
Հալէպի մէջ, Ցեղասպանութիւնին վերջ գիտես ի՞նչ դժուարութիւններ...[br]- Այո, անշուշտ է

0:02:33.160,0:02:36.366
ցեղասպանութենէն վերջ ունեցեր են իրենց

0:02:36.366,0:02:40.605
դժուարութիւնները, նախ, ապրեր են թիթեղեայ տուներու մէջ

0:02:40.605,0:02:44.845
եւ կոչուեր է թիթեղեայ տուներ հայերու, թիթեղեայ

0:02:44.845,0:02:50.507
տուներ կոչուեր է` արաբերենով ըսեմ «պարրաքադ ըլ արման»:

0:02:50.507,0:02:54.458
Յետոյ հայերը իրենք կառուցեր են, իրենց տուները ունեցեր են,

0:02:54.458,0:02:58.134
արդէն իրենց կեանքը դէպի առաջ յառաջացուցեր են, բայց արդէն

0:02:58.134,0:03:02.414
հազիւ մենք եկեր ենք Հալէպ կամ ըսեմ` Սիրիա ընդհանուր,

0:03:02.414,0:03:06.498
ըսեմ, ունեցեր ենք մեր եկեղեցիները, եկեղեցիներուն

0:03:06.498,0:03:09.228
կողքին անպայման ունեցեր ենք դպրոցներ,

0:03:09.228,0:03:11.928
թեկուզ տարրական դպրոցներ սկիզբը ունեցեր ենք:

0:03:11.928,0:03:16.378
Ժողովուրդը բոլոր թրքախօս եղած են, 500 տարի խօսեր են պարտադիր

0:03:16.378,0:03:22.365
թրքերէն, բայց որ, երբ Հալէպ եկած են դպրոցներու,

0:03:22.365,0:03:26.882
դպրոցներու միջոցով կրկին նոր սերունդը հայացուցին,

0:03:26.882,0:03:29.222
հայերէն սորվեցուցին սերունդէ սերունդ, մենք ալ

0:03:29.222,0:03:32.192
հայացանք, արդէն հայերէն կը խօսինք, հայկական

0:03:32.192,0:03:40.453
դպրոցներ ունինք, մինչեւ երկրորդական դպրոց ունինք հայերէնով:

0:03:40.453,0:03:48.283
Եւ Հալէպի մէջ ինչպէ՞ս Ցեղասպանութիւնը եւ ապրիլ 24-ը կը յիշէք:

0:03:48.283,0:03:53.816
Ուրեմն, ապրիլ 24-ին առաւոտը կ'երթանք գերեզմանները,

0:03:53.816,0:03:57.526
այդտեղ մատուռի շուրջ կը հաւաքուէինք աղօթքով,

0:03:57.526,0:04:04.327
յետոյ մոմավառութեամբ, այդ շրջանին մի քանի օր ակումբներէն

0:04:04.327,0:04:07.829
ներս, հայկական ակումբներուն ներս դասախօսութիւններ

0:04:07.829,0:04:13.825
տեղի կ'ունենան, որպէսզի սերունդէ սերունդ շարունակենք

0:04:13.825,0:04:18.355
յիշենք, չմոռնանք, որովհետեւ հայապահպանման հարց ունինք մենք,

0:04:18.355,0:04:22.105
միայն ապրիլ 24-ի, արցունքի հարց չէ,

0:04:22.105,0:04:26.185
մենք կը նեղուինք, կը յուզուինք, ճիշդ է մեր, մեզի

0:04:26.185,0:04:31.585
պատահածներով, բայց որ վերածնուած ազգ ենք,

0:04:31.585,0:04:34.775
մենք տակաւին կ'ապրինք, մենք տակաւին կանք:

0:04:34.775,0:04:39.765
Ինչ, որ ըսուած է, որ պիտի սպանեն մինչեւ վերջին հայը

0:04:39.765,0:04:44.666
եւ պիտի մնայ 1 հայ, այդ ալ պիտի դնեն թանգարան,

0:04:44.666,0:04:47.286
այդ մէկը չյաջողեցան իրենք, որովհետեւ իրենք չի

0:04:47.286,0:04:51.137
յաջողեցան այդ մէկը ընելու, ուրեմն մեզի համար

0:04:51.137,0:04:56.337
ապրիլ 24-ը, ճի՛շտ է` սուգ է, բայց միեւնոյն ատեն

0:04:56.337,0:05:00.887
գոյատեւման յաղթանակը ունինք, որ մենք դեռ ներկայ ենք,

0:05:00.887,0:05:05.055
դեռ կանք, դեռ պահանջք ունինք, յատուցում կ'ուզենք,

0:05:05.055,0:05:08.715
այսինքն` չենք քնած, արթուն ենք սերունդէ սերունդ,

0:05:08.715,0:05:13.515
կը պատրաստենք մեր միութիւններու միջոցով, հայ ոգիով

0:05:13.515,0:05:20.510
մեծցող, հայ հոգիով մեծցող սերունդ կը պատրաստենք:

0:05:21.143,0:05:25.983
Իսկ հիմա քու մանկութիւնդ քիչ մը...[br]- Իմ մանկութիւնս շա՛տ ուրախ...

0:05:25.983,0:05:29.163
Ո՞ր շրջանին մէջ:[br]- Հալէպ, Հալէպ, Հալէպ:

0:05:29.163,0:05:30.473
Հալէպ ծնած եմ:

0:05:30.473,0:05:33.633
Ո՞ր թաղամասը:[br]- Սուլէյմանիէ թաղամասը:

0:05:33.633,0:05:38.643
Հալէպ ծներ, մեծցէր եմ, նոյն իմ տանս մէջ, տունս տակաւին կայ,

0:05:38.643,0:05:43.643
բարեբախտաբար, ուրախ մանկութիւն ունեցեր եմ,

0:05:43.643,0:05:49.183
շատ ուրախ, միշտ լաւ կեանք ունեցեր եմ, միշտ:

0:05:49.610,0:05:51.800
Եւ ո՞ր դպրոց գացեր եք:

0:05:51.800,0:05:56.040
Լազար Նաճարեան դպրոց գացեր եմ, այդտեղ յաճախեր եմ,

0:05:56.829,0:06:00.829
1984-ի շրջանաւարտ եմ,

0:06:02.979,0:06:09.129
միութիւնները, որպէս ակումբ, միութիւն` ես չեմ ուզեր զատողութիւն դնել,

0:06:09.129,0:06:13.269
տարբերութիւն դնել, բոլոր միութիւններն ալ իրենց

0:06:13.269,0:06:17.740
գործերը կը կատարեն, ամէն մէկը իր ձեւով, իր սկզբունքներով,

0:06:17.740,0:06:21.538
բայց բոլորին նպատակը հայապահպանման հարցն է

0:06:21.538,0:06:26.078
սփիւռքի մէջ, թատրոններու կ'երթայինք մենք ընտանիքով

0:06:26.078,0:06:31.605
չ'ունինք այդ բարդոյթը, որ նախընտրենք որոշ ուղղութիւն մը, միւսը

0:06:31.605,0:06:36.695
արհամարհենք ու չ'երթանք, չէ՛, բոլորն ալ թատրոններու

0:06:36.695,0:06:39.705
կամ գրական երեկոներ, որ ինչ, որ կը պատրաստուէինք,

0:06:39.705,0:06:43.225
բոլորին ալ ընդհանրապէս ներկայ գտնուեր ենք:

0:06:43.225,0:06:46.945
Ես սկաուտական շարքերուն մէջ ծառայեր եմ, մի քանի

0:06:46.945,0:06:52.565
տարի կարճ ժամանակով, կեանքիս գեղեցիկ տարիներէն մէկն էր:

0:06:57.979,0:07:00.759
Եւ մինչեւ ե՞րբ դպրոց գացիր:

0:07:00.759,0:07:04.759
'84 թուականին շրջանաւարտ էի high school (աւագ դպրոց)

0:07:04.759,0:07:08.569
Եւ վերջը ըսիր... [br]- Յետոյ հայագիտական ըրած եմ:

0:07:08.569,0:07:11.209
Համալսարա՞ն:[br]- Հայագիտական այդտեղ,

0:07:11.209,0:07:16.660
համազգայինը հայագիտականի մասնաճիւղ բացած էր,

0:07:16.660,0:07:21.759
եւ աւելի առաջ, շատ-շատ առաջ British Council գացեր եմ:

0:07:26.059,0:07:30.369
Եւ վերջը ի՞նչ գործ կ'ընէիր:[br]- Հայերէն լէզուի ուսուցչուհի եղեր եմ:

0:07:31.167,0:07:36.957
Եւ երբ, որ հայերէնի ուսուցչուհի էիր, կը զգայի՞ր, որ

0:07:36.957,0:07:40.957
քու պարտականութիւնդ...[br]- Պատասխանատուութիւնս, այո,

0:07:40.957,0:07:44.707
Որ պզտիկներու հայ լեզու եւ հայ մշակույթը սորվեցնել:[br]- Այո՛, ճիշդ ատ է,

0:07:44.707,0:07:47.907
մշակույթը կարեւոր է, ոչ թէ միայն հայերէն,

0:07:47.907,0:07:50.797
հայերէն դասաւանդելը սփիւռքի մէջ, մեծ-մեծ

0:07:50.797,0:07:56.177
պատասխանատուութիւն է, միայն հայերէն գրել կարդալը չէ՛,

0:07:56.177,0:07:58.673
որ պիտի սորվեցնես, կամ քերականութիւնը

0:07:58.673,0:08:04.590
կամ գրականութիւնը, պիտի ծանօթացնես ազգին արժէքները:

0:08:04.590,0:08:08.620
Ազգին արժէքաւոր եզակի անձերուն, որպէսզի ինքը

0:08:08.620,0:08:13.020
հպարտանայ, զգայ պատկանելիութիւնը, ճանչնայ

0:08:13.695,0:08:17.695
մէկը, որ իրեն հարցնէ «Դուն ո՞վ ես», ըսէ «Ես հայ եմ»:

0:08:18.141,0:08:22.781
լաւ, հայը ո՞վ է, ինչպէս կը կարենայ ըսել, որ

0:08:22.781,0:08:26.501
հայը այն ազգն է, որ ապրած է Տիգրան Մեծի օրով,

0:08:26.501,0:08:31.759
շատ աւելի առաջ հզօր պետութիւն եղեր ենք, որ Ծովից Ծովով

0:08:31.809,0:08:35.109
ունեցեր ենք Վիկտոր Համբարձումեանի պէս եզակի

0:08:35.109,0:08:38.449
անձնաւորութիւններ, Արամ Խաչատուրեանի պէս

0:08:38.449,0:08:41.609
ուրիշ շատ անձնաւորութիւն, որ մէկ-մէկ հաշուելու

0:08:41.609,0:08:45.769
համրելու ըլլանք, մեր ֆետայիներու կեանքով, կենսագրութիւնով

0:08:45.769,0:08:49.769
պէտք է մենք հպարտանանք, սրանք բոլորը պէտք է

0:08:49.769,0:08:56.029
ծանօթացնենք նոր սերունդին, որ ինքը իմանայ որ հայը ո՞վ է

0:08:56.029,0:08:59.699
ճանչնայ հայը ո՞վ է, եւ ինք այդ պատկանելիութեան

0:08:59.699,0:09:05.779
զգացումը ունենայ, միայն հայերէնը խօսելով չի՛ բաւեր:

0:09:06.461,0:09:10.941
Եւ դուն ուսուցչիչ ո՞ր դպրոցի մէջ...[br]- Զուարդնոց վարժարան:

0:09:10.941,0:09:19.027
Եւ կը զգայի՞ր, որ աշակերտները հետագրգրուած են:

0:09:19.027,0:09:22.507
Ուսուցչուհին ինքը հետաքրքրութիւնը ստեղծէ,

0:09:22.507,0:09:25.977
գրական նիւթերը ընդհանրապէս չոր նիւթեր են

0:09:25.977,0:09:29.157
այդպէս կ'ըսեն, բայց այդպէս չէ՛, եթէ ուսուցչուհին

0:09:29.157,0:09:34.227
կարենայ ինչ-որ մշակութային երանգներ մտցնէ,

0:09:34.227,0:09:39.210
մանաւանդ մեր մշակույթը շատ գեղեցիկ է կրնաս աւելի

0:09:39.210,0:09:43.390
հետաքրքիր դարձնել, աւելի աշակերտները առարկային

0:09:43.390,0:09:48.763
կապել, այդ բոլոր աշխանաքը ըրի, չեմ գիտեր ո՞րքան կրցայ յաջողիլ,

0:09:48.763,0:09:52.911
ափսոս, որ երկար չեմ աշխատած, միայն 10 տարի:

0:09:52.911,0:09:59.091
Աւելի առաջ անգլերէնի ասպարէզով աշխատեր եմ ոչ-հայերու հետ

0:09:59.764,0:10:05.091
Եւ երբ, որ հայերէն լեզուի ուսուցչուհի էիր, կը զգայի՞ր, որ

0:10:05.091,0:10:10.147
Սուրիայի մէջ ազատ էիր, որ որեւէ մէկ բանի ըսել...[br]- Այո՛:

0:10:10.147,0:10:13.647
դպրոցի մէջ, կամ պետութիւնը ըսաւ «Ասի չես կրնար»

0:10:13.647,0:10:16.197
«Ասի կրնաս», ինչպէ՞ս էր:

0:10:16.197,0:10:24.717
Մեզի արտօնութիւն տրուած է շաբաթը 4 ժամ հայերէն լեզուն դասաւանդել

0:10:24.717,0:10:30.117
հայկական դպրոցներէն ներս եւ 2 ժամ ալ կրօնի դաս

0:10:30.117,0:10:34.237
եւ մենք ազատ էինք, մեր դասագիրքերը ունէինք հայերէնով,

0:10:34.237,0:10:39.157
կրօնի դասագիրքեր ունէինք հայերէնով նորէն, ոչ մէկ

0:10:39.157,0:10:41.937
կաշկանդում չկայ, մենք շատ ազատ եղեր ենք, նոյնիսկ

0:10:41.937,0:10:45.937
ունեցեր ենք մեր մամուլը, մեր թերթը մեր, մենք հայերէնով

0:10:45.937,0:10:49.437
գիրքեր կը տպէինք, տպելու արտօնութիւն կը ստանայինք

0:10:49.437,0:10:52.807
սուրիական կառավարութենէն եւ շատ հեշտութեամբ:

0:10:52.807,0:10:55.837
Մինչեւ այն ատեն, որ չես սխալվիր, պետութեան դէմ

0:10:55.837,0:11:04.013
բան մը չես ուղղեր կամ կրօնքի դէմ, արդէն ինքնոյն հայ ըլլալդ

0:11:04.013,0:11:07.253
մեծ յատկութիւն էր Սիրիայի մէջ, փոքրամասնութեան մէջը

0:11:07.253,0:11:10.253
մենք ամէնաշատ իրաւունքներ ստացեր էինք, բոլորը

0:11:10.253,0:11:15.481
հաւասար էին, մինչ այդ, բոլորը հաւասար էին, արաբը, հայը

0:11:15.481,0:11:19.591
ասորին, քիւրտը, բոլորը հաւասար իրաւունքներ ունէին,

0:11:19.591,0:11:23.381
բայց մենք, ուրիշ փոքրամասնութիւններուն նայելով`

0:11:23.381,0:11:26.411
մենք դպրոցներ ունէինք, մամուլ ունէինք, թատերական

0:11:26.411,0:11:30.211
սրահներ ունէինք, սկաուտական շարքեր ունէինք,

0:11:30.211,0:11:33.087
բոլոր իրաւունքները ստացած էինք, ոչ մէկ ատեն

0:11:33.087,0:11:35.837
տարբերութիւն, զատողութիւն կամ դժուարութիւն

0:11:35.837,0:11:38.967
չզգացինք պետութեան կողմէն, ոչ առաջուայ

0:11:38.967,0:11:42.327
նախագահին օրով, ոչ ալ ներկայի:

0:11:42.327,0:11:48.027
Կը զգա՞յիր դժուարութիւններ, ըսիր, որ դժուարութիւն

0:11:48.027,0:11:52.157
չի կար պետութիւնէն, բայց մարդերէ՞ն:

0:11:52.167,0:11:53.327
Ժողովու՞րդը:[br]- Հա՛:

0:11:53.327,0:11:56.977
Չէ՛, շատ յարգանքով էին մեզի նկատմամբ, արաբ

0:11:56.977,0:11:59.317
ժողովուրդը մեզ նկատմամբ շատ յարգանքով

0:11:59.317,0:12:02.527
եղած են, մենք ունեցեր ենք, բոլորս ալ ընկերութիւններ

0:12:02.527,0:12:05.417
ունեցեր ենք, լաւ ընկերներ, անկեղծ ընկերներ

0:12:05.417,0:12:09.417
ունեցեր ենք, ո՛չ մէկ ատեն մեզի չեն ըսած «Դուք հայ եք»

0:12:09.417,0:12:12.797
«Ի՞նչու այստեղ կ'ապրիք, գացէ՛ք Հայաստան»:

0:12:12.797,0:12:16.077
Ոչ մէկ ատեն չեն ըսած, ընդհակառակը, իրենք մեզմով

0:12:16.077,0:12:22.674
ուրախ էին, մեր արաբական այդ միջավայրը միշտ յարգանք

0:12:22.674,0:12:25.564
ցոյց տուած է հայերու նկատմամբ:

0:12:25.564,0:12:30.703
Բայց դեռ տարբերութիւններ կան քու շփումները

0:12:30.703,0:12:33.543
հայերուն հետ եւ ոչ-հայերուն հետ, տարբե՞ր էր:

0:12:33.543,0:12:37.543
Տարբերութիւն, որպէս սուրիացի` բոլորը մէկ են,

0:12:37.543,0:12:40.683
տարբերութիւն չի կրնար ըլլալ, որպէս սուրիական

0:12:40.683,0:12:44.683
մշակոյթ` բոլորս հաւասար, բոլորս նոյնիսկ չէինք նկատած, որ

0:12:44.683,0:12:49.153
ո՞վ, ի՞նչ է, բայց որ կրօնական առիթները, որ կ'ըլլան, անշուշտ է

0:12:49.153,0:12:54.650
մեր կրօնական այդ առիթները, որ Զատիկն է, այդ տօնական

0:12:54.650,0:12:57.770
օրերը մենք կը զգանք, որ մենք անշուշտ քրիստոնեայ ենք,

0:12:57.770,0:13:03.232
տարբեր կը նշենք, բայց ընդհանուր, ընդհանուր

0:13:03.232,0:13:07.232
ձեւով մենք մէկ էինք, տարբերութիւն չի կար մեր մէջ,

0:13:07.232,0:13:10.172
հակառակը, կ'երթայինք, կու գայինք, կ'այցելէինք իրարու,

0:13:10.172,0:13:13.172
իրենք կ'այցելէին մեր տօնական օրերուն, մենք իրենց կ'այցելէինք,

0:13:13.172,0:13:19.072
կը շնորհաւորէինք, չենք զգացած տարբերութիւնը

0:13:19.225,0:13:24.507
Եւ երբ, որ մեծցար, գործէն զատ ի՞նչ կ'ընէիր կեանքիդ մէջ:

0:13:24.507,0:13:31.747
Ուժեղ ընկերային կեանք ունէի, ուժեղ ընկերային կեանք:

0:13:31.747,0:13:36.867
Ես կը սիրեմ ընկերներ, ընկերուհիներ, եղբօրս հետ շատ

0:13:36.867,0:13:40.972
մը տեղեր գացեր, պտտեր ենք հնութեան տեղեր, ամրոցներ կամ,

0:13:40.972,0:13:45.881
Սիրիա հարուստ երկիր է իր հնութեամբ, եթէ լսած եք

0:13:45.881,0:13:51.033
Բալմէրա քաղաքը, արդէն Բալմէրան շատ նշանաւոր է,

0:13:51.033,0:13:54.423
հնութեան տեղերը շատ պտտած ենք եղբօրս հետ:

0:13:54.423,0:13:59.249
Ուրիշ բան մը կ'ուզէ՞ս բացատրել քու կեանքիդ պատերազմէն առաջ:

0:13:59.249,0:14:02.449
Սիրիա, պատերազմէն առաջ ես մասնաւոր բան մը չունիմ ըսելու,

0:14:02.449,0:14:05.529
արդէն ըսի ամէն ինչ, որ ինչպիսի կեանք ապրեր ենք,

0:14:05.529,0:14:08.529
շատ լաւ ապրեր ենք, ուրախ անցուցեր ենք

0:14:08.529,0:14:12.009
դժուարութիւններ, ընդհանրապէս, դժուարութիւն ըսելով

0:14:12.009,0:14:15.749
չենք կրնար ըսել, կեանքի նորմալ դժուարութիւններն էին,

0:14:15.749,0:14:21.259
յաղթահարեր ենք, մինչեւ պատերազմը շատ լաւ էր:

0:14:21.259,0:14:25.588
Պատերազմէն վերջ ամէն ինչ փոխուեցաւ:

0:14:25.771,0:14:34.886
2011ի առաջ նշաններ կա՞ն, որ պատերազմ պիտի ըլլայ:

0:14:34.886,0:14:41.796
Ընդհանրապէս կ'ըլլան նշաններ, դէպքեր կամ որոշ

0:14:41.796,0:14:44.606
պետութիւններ, օրինակ, կը սպառնան:

0:14:44.606,0:14:47.626
Մենք միշտ արեւելեան երկիրները եղած են

0:14:47.626,0:14:51.416
այդ վտանգի տակ, որ միշտ պատերազմի վախը եղած է,

0:14:51.416,0:14:54.746
բայց յստակօրէն մինչեւ վերջին վայրկեան չես կրնար

0:14:54.746,0:14:58.746
գիտնալ, որ անպայման պիտի պատերազմ ըլլայ, դեռեւս

0:14:58.746,0:15:02.746
ձեւով մը կը համաձայնին, այդ ձեւով կը համոզուիս

0:15:02.968,0:15:06.968
միշտ յոյս ունիս, որ չ'ըլլար պատերազմը:

0:15:07.827,0:15:13.027
Եւ ե՞րբ տեսար, ե՞րբ կը զգայիր պատերազմը սկսաւ

0:15:13.027,0:15:16.027
Հալէպի մէջ, առաջին բաները ի՞նչ էին:

0:15:16.027,0:15:20.027
Նախ ծայրամասերն էին, ձայները կը լսէինք,

0:15:20.862,0:15:24.862
արդէն ես եկայ Հայաստան, եկայ պտտելու 2 ամիս,

0:15:25.675,0:15:29.675
պիտի վերադառնայի Հալէպ, իրենք եկան Հալէպը գրաւեցին,

0:15:29.984,0:15:33.984
մնացի շրջան մը, Հալէպէն շատերը եկան

0:15:35.609,0:15:40.729
2012 թուականին էր եկան սեպտեմբերին, օգոստոսին:

0:15:40.729,0:15:46.519
Այս շրջաններն էին արդէն, ես ալ մնացի, յետոյ կրկին

0:15:46.519,0:15:50.069
վերադարձողներ եղան, Նոր տարիին ես ալ վերադարձայ,

0:15:50.069,0:15:57.079
6 ամիսով մնացի, յետոյ ետ դարձայ, 2013 թուականին

0:15:57.079,0:16:01.469
յունիսին ետ վերադարձայ Հայաստան, արդէն եկայ այստեղ:

0:16:02.146,0:16:07.626
Եւ երբ, որ կը ճամբորդէիր Սուրիա դէպի Հայաստան...[br]- Հա՛:

0:16:07.626,0:16:08.836
Ինչպէ՞ս էր ճամբան:

0:16:08.836,0:16:12.746
Առաջին անգամ ինքնաթիռով եկայ, ինքնաթիռով ալ

0:16:12.746,0:16:18.096
վերադարձայ, բայց 2-րդ գալս անձնական ինքնաշարժով

0:16:18.096,0:16:21.776
եկանք, անձնական միջոցներով թրքական սահմանէն

0:16:21.776,0:16:24.926
անցանք Վրաստան, յետոյ Հայաստան:

0:16:24.926,0:16:28.926
Դժու՞ար էր:[br]- Դժուարութիւն անշուշտ պիտ ըլլար,

0:16:29.622,0:16:32.332
պիտ ըլլար դժուարութիւն, յայտնի էր, անօրէն ձեւով

0:16:32.332,0:16:36.572
ելած ենք, դժուարութիւն պիտ ըլլար:

0:16:36.572,0:16:41.462
Եւ այդ 6 ամիսները, որ ետ գնացիր[br]- Այո:

0:16:41.462,0:16:44.872
Հալէպ, վիճակը ինչպէ՞ս էր:[br]- Շատ վատ էր:

0:16:44.872,0:16:48.542
Շատ վատ էր, հոսանք չկար, ջուր չկար,

0:16:48.542,0:16:53.500
չէ՛, ջուր կար, ներողութիւն, սկիզբը, յետոյ միշտ

0:16:54.900,0:16:59.260
մահուան վախը կար, մահուան վախը, չէ՛, աւելի

0:16:59.993,0:17:05.013
մեռնելու ձեւը, որ այդքան վայրենի, այդքան Youtube-ի մէջ

0:17:05.013,0:17:10.673
ինչեր նկարահաներ, դրեր էին, մահէն աւելի մեռնելու ձեւը

0:17:10.673,0:17:14.133
կը վախնայիր, անընդհատ իրենց ձայները կը լսէիր

0:17:14.133,0:17:18.263
ռմբակոծումը, գիշերով աւելի կ'ուժեղանար, ցերեկը

0:17:18.263,0:17:21.263
մի քիչ աւելի թեթեւ:

0:17:21.263,0:17:27.583
Եւ ի՞նչու համար ետ...[br]- Կեանքի ապահովութեան համար դարձանք:

0:17:27.583,0:17:30.013
կեանքի ապահովութեան համար դարձայ Հայաստան:

0:17:30.013,0:17:34.463
Ի՞նչու համար Հայաստանէն ետ գացիր Սուրիա:

0:17:35.160,0:17:40.610
Գացի Սուրիա, որովհետեւ եղբայրս այն ատեն Սուրիա էր,

0:17:40.610,0:17:47.420
եւ Նոր տարի պիտի անցնէր, է՛ մէկը չ'ունինք մենք,

0:17:47.420,0:17:51.170
չեմ ուզեր, չ'ուզեցի եղբայրս մնայ մինակ, ես այստեղէն

0:17:51.170,0:17:56.380
գայ այդ տեղ, ռիսք ըրի, չ'ուզեցի, աշխարհի վրայ միայն ես

0:17:56.380,0:18:00.850
կամ իրեն համար, ինքն ալ ինծի համար, այդպէս գացի,

0:18:00.850,0:18:05.040
յետոյ ալ միասին վերադարձանք արդէն:

0:18:06.070,0:18:10.500
Եւ միւս ընտանիքները Հալէ՞պ մնացէր են:

0:18:10.500,0:18:14.900
Հայր, մայր չ'ունիմ, ուրիշ հարազատ, հայրս, մայրս չկան,

0:18:14.900,0:18:22.217
արդէն մահացեր են, եղբայրս ալ... մայրս պատերազմի սկիզբը,

0:18:22.217,0:18:26.737
ոչ պատերազմի պատճառով, հիւանդութեան պատճառով,

0:18:26.737,0:18:31.107
բայց հայրս շատ աւելի շուտ մահացեր է:

0:18:34.209,0:18:40.429
Եւ առաջին անգամ, որ Հայաստան գնաց ատի քո առաջին

0:18:40.429,0:18:42.499
անգամ կեանքիդ մէջ, որ Հայաստան...

0:18:42.499,0:18:45.689
Չէ՛, 2004 թուականին եկած էի ուսուցչուհիներու հետ

0:18:45.689,0:18:49.939
վերապատրաստման եկած էի, 1 ամիս արդէն սիրահարուեր էի

0:18:49.939,0:18:55.029
Հայաստանի, հոգիս մնացեր էր այստեղ, շատ կ'ուզէի ապրիլ

0:18:55.029,0:19:00.170
Հայաստան, միշտ ալ որոշեր էինք, որ անպայման

0:19:00.170,0:19:04.170
ընտանիքով, այսինքն` եղբայրս, որ այն ատեն կու գար`

0:19:04.170,0:19:08.480
որպէս սբոսաշրջիկ կու գար Հայաստան, միշտ կ'որոշէր, որ

0:19:08.480,0:19:11.260
կը տեղափոխուինք յետոյ ետ կը վերադառնանք, կ'ըսէր

0:19:11.260,0:19:18.419
դժուար է այդտեղ, մեր գործը Հալէպ աւելի կարգին է, բայց եկանք:

0:19:18.419,0:19:25.586
Եւ այդ 2012 թուականը, որ եկած եք...[br]- Եւ վերջին գալս` 2013:

0:19:25.586,0:19:27.756
Բայց առաջինը` 2012... [br]- 2012 թուական:

0:19:27.756,0:19:30.742
Այդ ժամանակ... [br]-Առաջին-առաջինը 2004:

0:19:30.742,0:19:33.212
Երկրո՞րդը:[br]- 2012 թուական:

0:19:33.212,0:19:35.472
Ինչպէ՞ս էր, որ... [br]- Տարբերութի՞ւնը:

0:19:35.472,0:19:38.732
Ո՛չ, ինչպէ՞ս կը զգայիր Հայաստանի մէջ, կեանքը ինչպէ՞ս էր

0:19:38.732,0:19:40.799
դժուարութիւնները ի՞նչ էին:

0:19:40.799,0:19:43.142
2012-ի՞ն:[br]- Այո՛:

0:19:43.142,0:19:46.662
2004-ի՞ն այսինքն` տարբերութիւնը ի՞նչ էր:[br]- Չէ՛, չէ՛, ո՛չ տարբեր:

0:19:46.662,0:19:53.482
Միայն երբ, որ 2012 ըսիր, որ պտոյտի եկար:[br]- Այո՛:

0:19:53.482,0:19:55.722
Բայց վերջը մնացիր:[br]- Հա՛

0:19:55.722,0:19:57.322
Այդ ժամանակ ինչպէ՞ս էր:

0:19:57.322,0:20:00.502
Ապրիլը ուրիշ տեսակ բան է, բայց որպէս սբոսաշրջիկ`

0:20:00.502,0:20:05.790
տարբեր է, ապրելու շատ դժուար է, Հայաստան լաւ գործ

0:20:05.790,0:20:08.620
պիտ ունենաս անպայման:

0:20:08.620,0:20:14.356
Եւ երբ, որ մտածեցիր, որ պտոյտի եկար, բայց հիմա պիտի

0:20:14.356,0:20:19.884
մնամ, մէկը քեզի օգնե՞ց, որ գիտե՞ս ուր կ'ապէիր կամ...[br]- Ես...

0:20:19.884,0:20:24.464
Ինչպէ՞ս գործ ընել...[br]- Չէ՛, որոշ ինչպէ՞ս օգնէին:

0:20:25.260,0:20:29.848
Ես Էջմիածին կը մնայի, շատ լաւ էր ժողովուրդը, միշտ

0:20:29.848,0:20:34.313
ունեցեր եմ հարեւաններ, դրացիներ, որ հազիւ փոխադրուեր

0:20:34.313,0:20:39.033
եմ տուն մը, եկած են, միշտ հարցուցեր են` ինչի՛ պէտք ունիս:

0:20:39.257,0:20:43.978
Եթէ որ ըսէի` այո պէտք ունիմ, միշտ առաջարկեր են կաթսա,

0:20:43.978,0:20:47.558
վերմակ, բարձ, հագուելիք, եթէ ըսէի` այո պէտք ունիմ,

0:20:47.558,0:20:50.688
կ'երեւի ես սենեակներով կաթսաներ կ'ունենայի, վերմակներ

0:20:50.688,0:20:54.068
կ'ունենայի, միշտ ժողովուրդին առաջարկ եղեր է,

0:20:54.068,0:20:58.948
օգնութեան առաջարկ միշտ լաւ վերաբերմունք տեսած եմ:

0:21:02.423,0:21:05.983
Օգնութիւն` որպէս ստացեր եմ Առաքելութիւն Հայաստանէն,

0:21:05.983,0:21:09.983
տան վարձքը վճառեր են ինծի համար,

0:21:10.327,0:21:15.467
ուրիշ Կարմիր խաչէն գիրքեր ստացեր եմ ` օգնութիւն

0:21:15.467,0:21:20.084
որպէս, հա՛, կարժէ նշելը:

0:21:20.084,0:21:25.204
Եւ ունինք ՄԱԿ-ը` Միացեալ ազգերու կազմակերպութիւնը,

0:21:25.204,0:21:29.824
նորէն ինքը արդէն ձեռք երկարած է, օգնած է միշտ մեզի,

0:21:29.824,0:21:35.404
սուրիական կեդրոններ ալ ունինք` ԱԿՄԱ-ն, սնունդ կը բաժնէ

0:21:35.404,0:21:39.404
մեզի, 3 ամիս-4 ամիս անգամ մը լաւ ձեւով:

0:21:39.404,0:21:42.724
Ունինք բարեգործականը, Քանաքեր մէկը, հիմա ներկայիս

0:21:42.724,0:21:45.794
անվճար բժշկութիւն մեզի յատկացուցած է,

0:21:45.794,0:21:48.154
բժիշկները անվճար կ'աշխատին մեզի համար,

0:21:48.154,0:21:51.764
սուրիացի բժիշկներ են, պետութիւնն ալ արդէն ուսումը

0:21:51.764,0:21:55.914
անվճար ըրած է, բոլիքլինիքան անվճար ըրած է,

0:21:55.914,0:21:59.734
իր կարելիութեան սահմաններուն մէջ մեզի կ'օգնէ:

0:21:59.734,0:22:06.948
Եւ այս առաջին անգամը որ, որչա՞փ առաջին, երկրորդը...

0:22:06.948,0:22:10.018
կ'աշխատէի՞ր այդ ժամանակ:[br]- Ո՞րտեղ:

0:22:10.018,0:22:14.018
Այստեղ: [br]- Այստեղ ես անձնական դասեր տուեր եմ տան մէջը,

0:22:14.018,0:22:18.338
պարապեր եմ, հայաստանեաց լէզուն պարապել կ'ըսեն:

0:22:18.725,0:22:21.965
Ուրեմն, անձնական դասեր տուած եմ երեխաներուն,

0:22:21.965,0:22:25.965
այդ ձեւով ալ կրցեր եմ ապրիլ:

0:22:25.965,0:22:32.355
Եւ երրորդ անգամ...[br]- Չէ՛, վերջին գալուս անձնական դասեր սկսերեմ տալու,

0:22:32.355,0:22:36.745
բայց որ եկած էի` որպէս զբօսաշրջիկ, ո՛չ, պտտեր էի:

0:22:38.303,0:22:45.743
2014-ի թուականին, այդ երրորդ անգամ, որ եկար,

0:22:48.032,0:22:51.612
ո՞ւր կ'ապէիր, հիմա ալ ո՞ւր կ'ապրիս:

0:22:51.612,0:22:55.262
Ես ընդհանրապէս Էջմիածին ապրեցայ, եկայ Երեւան,

0:22:55.262,0:22:59.262
տան վարձք վճարեցի, յետոյ ետ չկրցայ շարունակել,

0:22:59.262,0:23:04.322
երբ, որ դադարեցուցին տան վարձքը, որովհետեւ Երեւան

0:23:04.322,0:23:08.942
դժուար է գոյատեւել, ետ վերադարձայ Էջմիածին:

0:23:08.975,0:23:11.755
Այդտեղ օգնեցին ինծի նորէն Առաքելութիւն Հայաստանը

0:23:11.755,0:23:17.685
օգնեց, ՄԱԿ-ը տան վարձք վճառեց, յետոյ իմ կեանքի

0:23:17.685,0:23:21.685
երազս էր Երեւան ապրիլ, Երեւան ալ աւելի առիթը կայ

0:23:21.685,0:23:27.375
աշխատանք գտնելու, կրկին դիմեցի Առաքելութիւն

0:23:27.375,0:23:29.855
Հայաստանին եւ ՄԱԿ-ին, ինծի սոցիալական տուն

0:23:29.855,0:23:32.875
յատկացուցին, սենեակ մը, հիմա ներկայիս մէկուկէս տարի է

0:23:32.875,0:23:34.525
այստեղ կ'ապրիմ:

0:23:34.525,0:23:43.495
Եւ դուն ալ հոս կ'ապրիս եւ կ'աշխատիս Առաքելութեան հետ կամ...

0:23:43.495,0:23:50.635
Ես հիմա պարապմունքներ ալ ունիմ, երեխեքի հետ կը պարապեմ:

0:23:53.410,0:23:57.950
Ասի անգլերէն դաս տալով, երբեմն ալ հայերէն,

0:23:58.928,0:24:03.838
որովհետեւ արեւմտահայերէնինը արեւելահայերէն շատ

0:24:03.838,0:24:08.235
դիւրին է, շատ աւելի դիւրին է քերականութիւնը եւ այլն,

0:24:08.235,0:24:10.855
ուղղագրութիւնը աւելի դիւրին է:

0:24:10.855,0:24:15.155
Եւ այս նոր տունը Առաքելութեան...[br]- Այո՛, սոցտունը:

0:24:15.155,0:24:18.225
Ինչպէ՞ս է կեանքը այնտեղ:

0:24:18.225,0:24:23.698
Սոցիալական տունը 5 դրացիներով կ'ապրինք, 5 հարեւան,

0:24:23.698,0:24:30.346
5 տուն է, միասին բոլորս մէկ տեղ կ'ապրինք, միակ բրոպլէմ

0:24:30.346,0:24:35.756
ունինք` ձմեռուայ խնդիրը, տան ջերացումը անցեալ տարի

0:24:37.219,0:24:42.119
անցեալ տարի մենք չ'ունեցանք բաղնիք լողանալու,

0:24:42.119,0:24:47.600
ո՛չ ալ լուացք ընելու պայմաններ չունէինք, հազիւ կաթիլ մը

0:24:47.600,0:24:52.601
ջուր կաթեր գետինը, արդէն վախնալիք էր, կը սահէին մէջը,

0:24:52.601,0:24:58.270
մեծեր ալ կան, ուրեմն, այս սոցիալական տունը` շէնքը

0:24:58.270,0:25:01.610
ՄԱԿ-ը յատկացուցեր է դրամ` նորոգութեան դրամը,

0:25:01.610,0:25:07.440
նորոգութիւններ եղած են, բայց որ որոշ պատճառներով

0:25:08.150,0:25:12.150
չէ շարունակուած, կ'երեւի ամէն ինչ չեմ գիտեր ինչպէ՞ս,

0:25:12.150,0:25:17.294
ջեռուցման հարց շատ կարեւոր է ձմեռը, այդ մէկը մենք

0:25:17.294,0:25:21.534
պէտքը ունինք, բայց ո՞վ, ինչպէ՞ս պիտ օգնէ մեզի, չեմ գիտեր:

0:25:22.055,0:25:25.465
Ի՞նչ կը կարծէս պետութիւնը կամ կազմակերպութիւնները

0:25:25.465,0:25:29.615
աւելի կրնան ընել, որ սուրիահայերուն օգնեն եւ աւելի

0:25:29.616,0:25:32.696
հանգիստ կեանք ունին այստեղ:

0:25:32.696,0:25:35.853
Պետութիւնը ինքը արդէն իր կարելիութիւնները կ'ընէ,

0:25:36.361,0:25:41.524
բայց որ իր կարողութեան սահմաններուն, սահմաններէն

0:25:41.524,0:25:44.244
ներս պիտի ըլլայ իր օգնութիւնը, բայց

0:25:44.244,0:25:47.434
կազմակերպութիւնները, որ օտար երկիրներու հետ,

0:25:47.434,0:25:52.744
բարերարներու հետ ինչ-որ կապեր ունին, կրնան աւելի

0:25:52.744,0:25:57.234
մեզի օգտակար դառնալ, ալ ո՞ր մէկ կազմակերպութիւնը,

0:25:57.234,0:26:01.084
ի՞նչ ձեւով, այդքանը իրենք գիտեն:

0:26:01.500,0:26:04.750
Կազմակերպութիւնները, կը կարծեմ, աւելի մեզի կրնան

0:26:04.750,0:26:07.780
օգնութեան ձեռք երկարել, եւ արդէն մէկ-մէկ ալ

0:26:07.780,0:26:12.260
ըրած են, ինչ-որ ՄԱԿ-ը, Կարմիր խաչը, ըրած են` այդ մէկը;

0:26:15.196,0:26:22.286
Եւ կը զգա՞յիր տեղացի Հայաստանցիներուն հետ, կը զգա՞յիր, որ

0:26:22.286,0:26:29.214
welcomed (մերուած) կը զգայի՞ր կամ շատ մշակույթի...

0:26:29.214,0:26:34.042
Հակառակը, ես աւելի արդէն հոգեկանով պատրաստուած եմ

0:26:34.042,0:26:37.832
շատ շուտուանից, որ Հայաստան կ'ուզեմ ապրիլ, եւ արդէն

0:26:37.832,0:26:39.862
Հայաստանի ժողովուրդը օտար չէ այդքան

0:26:39.862,0:26:44.460
հալէպահայերուն համար, եկած են Հալէպ, տեսած ենք,

0:26:44.460,0:26:48.880
ծանօթ ենք իրենց, եւ մենք օտար չենք, մեզի համար օտար չէ,

0:26:48.880,0:26:52.946
աւելի ճիշդը մշակոյթը` հայկական մշակոյթը,

0:26:52.946,0:26:56.786
պզտիկ տարբերութիւններ կրնան ըլլալ, որ սփիւռքի

0:26:56.786,0:27:02.246
մշակոյթը քիչ մը կ'ազդուի իր ապրած երկիրէն, այստեղը

0:27:02.246,0:27:07.561
զուտ հայկական մշակոյթ է, ամէն ինչ ալ շատ գեղեցիկ է,

0:27:07.561,0:27:12.917
յաճելի է, շատ տարբերութիւն չկայ, շուտ ընտելացայ,

0:27:12.917,0:27:19.963
շուտ ընդունեցի իրենց ամէն ձեւով, իրենց խոհանոցով,

0:27:19.963,0:27:25.313
իրենց մտածելակերպով, այդքան ալ դժուար չէ:

0:27:25.313,0:27:30.003
Այդ պզտիկ մշակոյթի կամ լեզուի տարբերութիւնները ինչպէ՞ս

0:27:30.003,0:27:34.003
քու սուրիահայ մշակոյթը կը պահէ այստեղ:

0:27:34.003,0:27:38.827
Սուրիական մշակոյթը, նախ` արեւմտահայերէնը, ես

0:27:38.827,0:27:42.377
չեմ ուզեր արեւմտահայերէնը մոռնալ, կ'ուզէի

0:27:42.377,0:27:46.037
արեւելահայերէն ալ լաւ հնչել, բայց չեմ կրնար,

0:27:46.037,0:27:51.859
կրնամ խօսիլ, կարամ խօսել, բայց հնչելը դժուար է, մենք

0:27:51.859,0:27:56.229
Մեստրոպեան հնչիւնները կորսնցուցած ենք, ափսոս,

0:27:57.354,0:28:03.537
յետոյ որպէս սուրիական մշակոյթ` կրնանք գրեթէ նոյն

0:28:03.537,0:28:07.577
հայկական` որպէս մշակոյթ, սուրիահայ որպէս` ես կրնամ

0:28:07.577,0:28:10.827
ըսել` մեր մշակոյթը նոյն կը գոյատեւենք աստեղ,

0:28:10.827,0:28:16.097
նոյն ձեւերով, նոյն սովորութիւններով կը տեւենք, կը շարունակենք:

0:28:16.097,0:28:21.085
Ուրեմն, կը զգա՞ս, որ քու հայրենիքիդ մէջ կ'ապրիս, բայց

0:28:21.085,0:28:26.165
ասի նոյն հայրենիք չէ՞ որ քու մեծ հայրիկներդ, մեծ

0:28:26.165,0:28:30.235
մայրիկներդ փախած են, բայց դեռ կը զգա՞ս, որ այստեղ քու հայրենիքդ է:

0:28:30.235,0:28:33.045
Անշուշտ է` նոյնը պիտի չ'ըլլայ, 100 տարի առաջ

0:28:33.045,0:28:38.552
ուրիշ բան մըն էր, ինքը 100 տարի չէ, արդէն 5 տարի առաջ

0:28:38.552,0:28:43.033
ուրիշ տեսակ էր Հայաստանը, հիմա աւելի դժուար է կեանքը,

0:28:43.033,0:28:47.711
յետոյ երբ զբօսաշրջիկ` որպէս tourist ,զբօսաշրջիկ ես եկայ,

0:28:47.711,0:28:51.711
ուրիշ տեսակ էր իմ դիտանկիւնս, հիմա, որ կ'ապրիմ,

0:28:51.711,0:28:58.740
աւելի դժուար է, աւելի դժուարութիւնները տեսայ, բայց իմն է:

0:28:58.740,0:29:03.960
Ես իրն եմ, պատկանելիութեան զգացումս շատ յաճելի է,

0:29:03.960,0:29:07.340
արդէն պէտք է, որ ամէն հայ իր արմատները դնէ

0:29:07.340,0:29:11.340
հայրենիքի մէջ, ամէն անձ պէտք է իր հայրենիքի մէջ

0:29:11.340,0:29:15.340
իր արմատները դնէ, ուրիշին հողին վրայ, երբ ծառը

0:29:15.340,0:29:19.340
կը տնկես, այդ ծառին շուքին տակ երբեմն չես հասցներ

0:29:19.340,0:29:23.500
նստելու, պէտք է քու հողիդ վրայ այդ ծառը տնկես:

0:29:24.821,0:29:29.569
Ուրեմն կ'ուզե՞ս այստեղ մնալ կամ ետ վերադառնալ

0:29:29.569,0:29:31.919
Հալէպ կամ ուրիշ տեղ երթալ:

0:29:31.919,0:29:37.800
Կ'ուզեմ վերադառնալ Հալէպ` որպէս կարօտ իմ

0:29:37.800,0:29:45.010
ծննդավայրը, իմ միջավայրը, իմ թաղը եւ այլն, ես 46 տարի

0:29:45.010,0:29:48.950
այդտեղ ապրեր եմ` նախքան այստեղը գալս, անշուշտ է

0:29:48.950,0:29:53.874
յիշատակներս շատ են, կարօտն ալ բոլորին, ամէն ինչին,

0:29:53.874,0:29:57.874
բայց արդէն կ'ուզեմ ապրիլ, շարունակել Հայաստան:

0:29:57.874,0:30:04.078
Եւ ի՞նչ կը յուսաս գործիդ համար կամ անձնական:[br]- Անձնակա՞ն:

0:30:04.078,0:30:10.174
Եթէ լաւ աշխատանք չ'ըլլայ, ոչ մէկ յոյս չկայ:

0:30:11.977,0:30:15.977
Աշխատանք պիտի ըլլայ, որպէսզի, յոյսդ պիտի

0:30:15.977,0:30:21.740
չի կորսնցնես, արդէն կեանքի կառչելու համար

0:30:21.740,0:30:27.335
պիտի ստեղծես դուն յոյսը, բայց առանց աշխատանքի

0:30:27.335,0:30:29.345
ոչ մէկ բան չ'ըլլար:

0:30:29.345,0:30:32.915
Ի՞նչ տեսակ աշխատանք կ'ուզես:[br]- Ինչ, որ ըլլայ:

0:30:32.915,0:30:35.425
Աա Հայաստանն է, ամէն ինչ պիտի աշխատիս,

0:30:35.425,0:30:38.165
ինչ, որ ըլլայ պիտի աշխատիս:

0:30:38.165,0:30:43.145
Ըսիր, որ ընտանիք չ'ունիս Հալէպ, բարեկամներ ունի՞ս այնտեղ:

0:30:43.145,0:30:46.165
Չէ՛, ազգականներ չ'ունիմ ես,

0:30:46.165,0:30:49.595
ընկերներ ունիմ, ընկերուհիներ ունիմ, հարեւաններ ունիմ:

0:30:49.595,0:30:54.716
Դեռ հո՞ն են կա՞մ...[br]- Ընդհանրապէս, ընդհանրապէս անցան Եվրոպա,

0:30:55.064,0:30:57.434
մեկը չմնաց ընդհանրապէս:

0:30:57.434,0:31:00.233
Տունդ դեռ հո՞ն է:[br]- Դեռ կայ:

0:31:00.233,0:31:04.863
Մէկը կը նայի՞, որ լաւ է: [br]- Այո՛:

0:31:05.588,0:31:09.328
Ի՞նչ կապ կը տեսնեք 1915-ի եւ այսօրուան դէպքերուն միջեւ:

0:31:09.332,0:31:13.332
Հիմա մենք 1915 թուականին պարտաւորուեցանք,

0:31:13.332,0:31:17.502
տեղահանուեցանք, մեր կամքով չ'ելանք, մեր ծնողները`

0:31:17.502,0:31:20.262
նախահայրերը, աւելի ճիշդ, տեղահանուած

0:31:20.262,0:31:24.262
ժողովուրդ էին 1915 թուականին, իրենք ջարդով,

0:31:24.262,0:31:29.066
կոտորածով, մահով մի քանի հոգիներ հասան

0:31:29.066,0:31:33.704
ընտանիքներէն սուրիական հողի վրայ, բայց հիմա շատ

0:31:33.704,0:31:38.214
տարբեր է, մեզի ոչ մէկը չ'ըսաւ Սուրիայէն դուրս ելէք,

0:31:38.214,0:31:42.214
երբէ՛ք, մենք ելանք դուրս, ելլողները, տակաւին շատ

0:31:42.214,0:31:48.464
հայեր կան կ'ապրին Սուրիա, Հալէպ, մէնք դուրս ելանք

0:31:48.464,0:31:52.464
մենք, որ կրնայինք ելլել, յարմարութիւններ ունէինք ելլելու,

0:31:52.464,0:31:56.600
ուզեցինք ելլել, մեզմէ շատերը, որ եկած են Հայաստան,

0:31:56.600,0:32:00.410
եկան Հայաստան ժամանակաւոր, կը խաղաղէր

0:32:00.410,0:32:03.990
պատերազմը, ետ կը վերադառնանք, այդ նպատակով

0:32:03.990,0:32:07.354
եկած են, բայց հիմա ես ուրիշներուն անունով չեմ ուզեր

0:32:07.354,0:32:12.158
խօսիլ, բայց ընդհանրապէս անոնք, որոնք արդէն այստեղ

0:32:12.158,0:32:17.178
աշխատանք ունին, չեն դառնար, եթէ սովորեր են այստեղի

0:32:17.178,0:32:20.318
կեանքը, վարժուեցան այստեղի կեանքին, եւ եթէ

0:32:20.318,0:32:24.318
աշխատանք ունին, չեմ կարծեր, որ վերադառնան, քիչ մը

0:32:24.318,0:32:27.318
կասկածելի է, որ Հալէպը ըլլայ առաջուայ պէս, շատ

0:32:27.318,0:32:30.538
ժամանակ կ'ուզէ առաջուայ պէս ըլլայ, երկար ժամանակի

0:32:30.538,0:32:32.018
հարց է:

0:32:33.008,0:32:41.929
Դուն անձնական ի՞նչն է, որ քեզի այստեղ կը կապէ:[br]- Կը կապէ՞:

0:32:42.530,0:32:48.589
Անձնական.... մանկութենէն Հայաստանի սէր կար մեր

0:32:48.589,0:32:53.299
տան մէջ, դպրոցը, միութիւնները, այդտեղ

0:32:53.299,0:32:56.189
հայապահպանման հարցը կայ, միութիւնները,

0:32:56.189,0:33:00.189
դպրոցները, բոլոր այս հարցին շուրջ կ'աշխատին, ուրեմն,

0:33:00.189,0:33:07.114
մեր տան մէջ ալ հայրենասիրութիւնը շեշտուած էր,

0:33:07.852,0:33:10.812
միշտ «Հայաստան, Հայաստան» կը հոլովէր, յետոյ

0:33:10.812,0:33:16.928
2004-ին, որ եկայ արդէն Հայաստան` 1 ամիս, իմ հոգիս

0:33:16.928,0:33:24.958
մնաց աjստեղ, կ'ուզէի գալ, ապրիլ, բայց չէինք համարձակիլ,

0:33:25.229,0:33:28.799
աշխատանքի պատճառով համարձակութիւն չ'ունէինք

0:33:28.799,0:33:32.509
այդտեղ ամէն ինչ քանդէինք, ետ գայինք այստեղէն սկսէինք,

0:33:32.509,0:33:36.399
չէինք գիտեր` կը յաջողինք, չենք յաջողիր, արդէն ես

0:33:36.399,0:33:41.919
կ'ուզէի ապրիլ Հայաստան, հիմա ալ եկեր եմ:

0:33:44.813,0:33:53.403
Եթէ մարդը... ի՞նչ խորհուրդ կու տաս...[br]- Որո՞ւ խորհուրդ տալ էր ատի, սիրիահայերու՞:

0:33:53.403,0:33:56.583
Սուրիահայեր, որ նորից եկած են Հայաստան:

0:33:56.583,0:34:00.963
Նախ` ես իրաւունք չեմ տար ես ինծի մէկու մը խորհուրդ տալ,

0:34:01.713,0:34:08.073
որովհետև կեանքի ամէն մէկ դրուագը, ամէն մէկ

0:34:08.073,0:34:11.993
ժամանակը քեզի բան մը կը սորվեցնէ, կը տեսնես, որ դուն

0:34:11.993,0:34:15.493
դեռ շատ բան չես գիտեր, այնպէս, որ խորհուրդ տալ ինծի

0:34:15.493,0:34:19.293
իրաւունք չ'ինար մէկու մը, ամէն մարդ պիտի գիտնայ իրեն

0:34:19.293,0:34:25.358
ի՞նչ յարմար է, պիտի լաւ մտածէ, այդպէս քայլը առնէ, բայց

0:34:25.358,0:34:32.172
քիչ առաջ, որ ըսի` միշտ ամէն մարդու հայրենիքը իր

0:34:34.186,0:34:41.446
ապաստանը պետք է ըլլայ, իր վերջին կանգառը պետք է

0:34:41.446,0:34:47.025
ըլլայ, իր փարոսը պէտք է ըլլայ, պէտք չէ ուրիշ օտարի

0:34:47.025,0:34:52.910
ափերուն վրայ ապրիլ, միշտ քու հողիդ վրայ պիտ ապրիս

0:34:52.910,0:34:56.980
եկող սերունդը քու հողիդ` անձնական, քու իսկական

0:34:56.980,0:34:59.810
հայրենիքի հողիդ վրայ, դուն եկող սերունդը պիտի

0:34:59.810,0:35:03.920
դաստիարակես, այդ ծառը, որ քիչ առաջ յիշեցի քու

0:35:03.920,0:35:07.160
հայրենիքիդ հողի վրայ պիտի ցանես:

0:35:07.160,0:35:10.590
Շատ գեղեցիկ խորհուրդ էր:

0:35:10.590,0:35:20.296
Եթէ կրնաս քու մասին երկու բառով բացատրել...[br]- Ի՞մ մասին:

0:35:20.296,0:35:22.396
Ի՞նչ ես երկու բառով:

0:35:22.396,0:35:26.446
Ես հպարտ եմ, որ հայ եմ, թէկուզ դժուարութիւններու

0:35:26.446,0:35:29.986
մէջ եմ եւ չեմ գիտեր գալիք օրերը ի՞նչ կ'ըլլայ, բայց

0:35:29.986,0:35:32.906
ուրախ եմ, որ Հայաստան կ'ապրիմ եւ միշտ ալ այստեղ

0:35:32.906,0:35:35.026
կ'ուզեմ ապրիլ: [br]- Շատ լաւ:

0:35:35.026,0:35:38.426
Եւ շնորհակալ եմ, նախ` շնորհակալ եմ Հայաստանի

0:35:38.426,0:35:42.426
ժողովուրդին, որ միշտ ինծի մէջք կանգնեցան:

0:35:43.077,0:35:46.857
Ինպէ՞ս սուրիահայերը կրնան դրական ազդեցութիւն ձգել Հայաստանի վրայ:

0:35:47.283,0:35:51.443
Սիրիահայերը ի՞նչ օգուտ կրնան տալ Հայաստանի:

0:35:51.956,0:35:58.856
Ամէն անձ, որ կրնայ իր ձեռքէն որոշ արհեստ մը կամ

0:35:58.856,0:36:03.425
նորութիւն մը կրնայ ձեռք բերել կամ արհեստ ունի,

0:36:03.814,0:36:08.404
եւ եթէ որ պայմաններ ստեղծուին այդ անձին, կրնայ օգուտ

0:36:08.404,0:36:12.836
բերէ Հայաստանին, ինչո՞ւ չէ, բայց որ պայմանները պէտք է

0:36:12.836,0:36:16.886
ստեղծուին, առիթը պիտի տրուի, նիւթական պայմաններ

0:36:16.886,0:36:20.856
պիտի ըլլան առաջին հերթին, որպէսզի կարենաս դուն քու

0:36:21.265,0:36:25.465
իմացածներդ, գիտցածներդ աշխատիս, ուրիշներուն ալ

0:36:25.465,0:36:29.325
օգտակար դառնաս, օրինակ, եթէ մէկը անձնական

0:36:29.325,0:36:32.275
աշխատանք մը ունենայ, օրինակ, խանութ մը ունենայ,

0:36:32.275,0:36:36.777
ինքը մենակ պիտի չ'աշխատի, ուրիշ գործաւորներ ալ

0:36:36.777,0:36:39.667
պիտի ունենայ, ուրիշ ընտանիքներ ալ այդ խանութէն պիտի

0:36:39.667,0:36:42.977
օգտուին, ասի ամէնապզտիկ օգուտն է, դեռ կան, ուրիշ

0:36:42.977,0:36:46.757
օգուտներ ալ կան, որ արհեստաւոր, արուեստագէտներ,

0:36:46.757,0:36:51.207
օրինակ, կրնան ըլլալ, սիրիահայեր, որոշ

0:36:51.302,0:36:55.302
անձնաւորութիւններ, որ զարգացած, առաջացած կրնան,

0:36:55.534,0:37:00.374
եւ կան աշխատողներ հիմա, որ որոշ կեդրոններ

0:37:00.374,0:37:04.433
կ'աշխատին Մատենադարանին մէջ կամ ուրիշ տեղեր:

0:37:04.433,0:37:08.043
Չեմ ուզեր ուղղակի անուններ տալ, արդէն սիրիահայեր կան,

0:37:08.043,0:37:12.533
որ կ'աշխատին Հայաստանի մէջ, օգուտ կու տան Հայաստանի:

0:37:13.199,0:37:22.591
Եւ դուն ինչպէ՞ս նոր ընկերուհիներ, ընկերներ կամ յամայնք...[br]- Հա՛,

0:37:22.591,0:37:28.131
նոր ընկերային կեանք...[br]- Եւ սուրիահայերո՞ւն հետ կամ հայաստանցիներո՞ւ հետ:

0:37:28.131,0:37:31.489
Ընդհանրապէս հայաստանցիներ են միջավայրս, ես կը սիրեմ

0:37:31.489,0:37:34.759
նորութիւն, յետոյ արդէն հոգեկանով պատրաստ էի

0:37:34.759,0:37:40.279
ընդունիլ, ինչ, որ նորութիւն է իրենց հետաքրքրական է,

0:37:40.279,0:37:44.279
իրենց կեանքը, նոր բան մը, եւ այդքան ալ դժուար չէր

0:37:44.279,0:37:52.529
ընդունիլը, ինծի համար հաճելի էր, եւ արդէն ունիմ, հսկայ միջավայր ունիմ:

0:37:53.185,0:38:04.335
Ըսիք, որ Հայաստանը գրկաբաց ընդունեց ձեզի, ի՞նչպիսի օրինակներ կրնաք տալ:

0:38:04.335,0:38:08.775
Հայերը ինչպէ՞ս մեզի ընդունեցին այստեղ:[br]- Օրինակ, օրինակներ ունի՞ս:

0:38:08.775,0:38:10.275
Մեզի ինչպէ՞ս ընդունեցին:

0:38:10.275,0:38:14.065
Հա՛, քիչ առաջ, որ ըսի ինչպէ՞ս ժողովուրդը, հա՛:

0:38:14.065,0:38:16.475
Եթէ պատմութիւն կամ օրինակ ունիս:

0:38:16.475,0:38:20.475
Օրինակ` պատահեր է, որ ես թրանսբորդի մէջ նստած եմ,

0:38:20.475,0:38:23.785
տեղ մը պիտի երթամ, արդէն իմ խօսակցութիւնէս

0:38:23.785,0:38:27.245
գիտցեր են արեւմտահայերէն է, օրինակ, իրենք վճառած են այդ

0:38:27.245,0:38:33.497
100 դրամը, իրենք ուզած են բան մը ընել, պատահեր է, որ,

0:38:33.961,0:38:38.231
օրինակ, վարորդը չէ վերցուցած այդ 100 դրամը կամ

0:38:38.231,0:38:42.471
նոյնիսկ թաքսիի վարորդը նորէն ինծի զեղջ երած էր իր բաժինը,

0:38:42.471,0:38:47.354
որ կրնայ, սրանք լրիւ օտարներ են, իսկ դրացիներու

0:38:47.354,0:38:51.354
պարագային` հարեւաններու պարագային, քիչ առաջ, որ ըսի

0:38:51.354,0:38:55.784
հազիւ տուն մը փոխադրուէի, կու գային «Ինչի՞ պէտք ունիս»,

0:38:56.190,0:39:00.190
արդէն այդ հարցումը կը զգաս, որ դուն մենակ չես:

0:39:02.124,0:39:07.321
Միշտ օգնողներ եղեր են մեզի, միայն ինծի չէ, բայց միշտ

0:39:07.321,0:39:11.321
օգնողներ եղած է, այնյիքն` չի նայած հաստատութիւններու,

0:39:11.321,0:39:13.391
կազմակերպութիւններու, ինչ-որ Կարմիր խաչը,

0:39:13.391,0:39:18.107
ՄԱԿ-ը, Առաքելութիւն Հայաստանը, սրանք, որ ոչ

0:39:18.107,0:39:21.377
սուրիական կազմակերպութիւններ են արդէն մեզի

0:39:21.377,0:39:26.507
կ'օգնեն, առաւել եւս ժողովուրդը ինքը արդէն մեզի օգնող շատ է:

0:39:26.507,0:39:30.507
Բան մը կա՞յ, որ կ'ուզես աւելցնել, որ չ'ըսիր:

0:39:31.024,0:39:37.371
Շատ բաներ կան, ինչպիսի՞ բան, թո՛ղ բոլոր հայերը

0:39:37.371,0:39:44.451
դառնան Հայաստան, մենք, տեսէ՛ք, օրինակ, իմ ընտանիքը,

0:39:45.200,0:39:47.810
մենք միշտ սիրած ենք Հայաստանը, չտեսած արդէն

0:39:47.810,0:39:50.070
Հայաստան մենք կը սիրէինք, Հայաստանը, որ տեսանք

0:39:50.070,0:39:53.280
արդէն մենք սիրահարուեցանք Հայաստանին, որովհետեւ

0:39:53.280,0:39:57.280
կը զգաս, որ դուն իրն ես, ինք քոնն է, քո մայրն է,

0:39:57.280,0:40:01.020
իր ամէն դերութիւններով, իր ամէն ինչով արդէն քոնն է,

0:40:01.020,0:40:06.583
դուն իրն ես, շատ ուզեցինք գալ, այստեղ հաստատուիլ

0:40:06.583,0:40:12.283
միշտ աշխատանքի հարցը դնելով` մենք քայլ չ'առինք,

0:40:12.283,0:40:16.381
ահա, տեսէ՛ք, եկաւ օրը, որ արդէն մենք եկանք, եւ այս ձեւով

0:40:16.381,0:40:19.411
պետք չէ գայինք, պէտք է մէնք աւելի կազմակերպուած

0:40:19.415,0:40:24.427
գայինք, ուրեմն, վերջաւորութեան իմացանք, որ մեր տեղը

0:40:24.427,0:40:30.257
մեր մօր գիրկն է, ոչ թէ օտար ափերը, թէկուզ լաւն է

0:40:30.257,0:40:35.529
Սիրիան` ծննդավայրը մեր, շատ լաւն է, Սիրիայի

0:40:35.529,0:40:40.522
ժողովուրդը, պետութիւնը հարազատ են մեզի համար,

0:40:40.522,0:40:45.872
բայց կը մնայ քո մայր... մայրը, քո երկիրը, ուրեմն, բոլոր

0:40:45.872,0:40:49.294
հայերը, որ մանաւանդ անոնք, որոնք յարմարութիւններ

0:40:49.294,0:40:53.294
ունին այստեղ աշխատանքի, աշխատանք ստեղծել,

0:40:53.294,0:40:58.958
պէտք չէ մտածեն, շատ մտածելու բան չկայ, արդէն պէտք է

0:40:58.958,0:41:01.858
գան այստեղէն սկսին, որպէսզի իրենցմէ վերջ յաջորդ

0:41:01.858,0:41:06.615
սերունդը շարունակէ, եւ մենք, որ գանք, սփիւռքահայերը

0:41:06.615,0:41:10.355
արդէն սկսինք, մանաւանդ երիտասարդ ուժերը, եթէ

0:41:10.355,0:41:16.785
սկսին գալ Հայաստան առանց յուսահատելու, եւ շատ մե՛ծ

0:41:16.785,0:41:20.765
յոյսեր դնելու պէտքը չկայ, այդ յոյսը դուն պիտի ստեղծես,

0:41:20.765,0:41:24.765
արդէն սերունդէ սերունդ մենք կը լաւանանք, բայց որ

0:41:24.765,0:41:28.145
հեռուէն կը նստինք, կը դիտէինք, մենք սփիւռքահայերը

0:41:28.145,0:41:31.975
«Հայաստա՜ն», Հայաստանի սէր չի՛ բաւեր, բան մը ընել

0:41:31.975,0:41:38.180
պէտք է, ամէն մարդ ինչ, որ կրնայ ընել, պէտք է ընէ, պզտիկ

0:41:38.180,0:41:43.220
պատմութիւն մը կայ, ուրեմն, անտառին մէջ հրդեհ

0:41:43.220,0:41:46.895
կը պատահի, բոլոր կենդանիները... [br]- Հրդեհ ի՞նչ է:

0:41:47.397,0:41:49.157
Fire.[br]- Օ՜հ՛:

0:41:49.157,0:41:52.386
Ուրեմն, բոլոր կենդանիները իրենց հոգին ազատելու մասին

0:41:52.386,0:41:56.506
կը խորհին եւ կը փախչին, կ'ըսէ, որ յանկարծ կը տեսնեն

0:41:56.506,0:42:02.362
ծիտիկը - bird կռնակին վրայ դարձած, շուռ եկած,

0:42:02.362,0:42:07.222
տոտիկները վեր, իրեն կ'ըսեն «Ի՞նչ կ'ընես, փախի՛ր, հոգիդ

0:42:07.222,0:42:12.015
ազատէ, հիմա կը վառիս, կը մեռնիս», կ'ըսէ «Չէ՛, ես երկինքը

0:42:12.015,0:42:17.765
կը բռնեմ», ուրեմն, այդ ծտիկը` իր պզտիկ, տկար տոտիկներով,

0:42:17.765,0:42:24.334
իրեն ինկած բաժինը կ'ընէ` երկինքը կը բռնէ, որ

0:42:24.790,0:42:28.710
ազատէ, անտառը ազատէ, ներողութիւն, հրդեհ չէր,

0:42:28.710,0:42:33.422
երկինքը փուլ կու գար, հա, ուրեմն, մենք ալ բոլորս, եթէ որ

0:42:33.422,0:42:37.532
ամէն մարդ իրեն ինկած բաժինը ընէ, այդ ծտիկին նման

0:42:37.532,0:42:41.362
չի յուսահատի, արդէն բան մը կ'ըլլայ, արդէն բան մը

0:42:41.362,0:42:45.362
կրնանք ընել այստեղի համար:

0:42:47.934,0:42:51.214
Ուրի՞շ, ուրիշ բա՞ն:[br]- Այսքան:

0:42:51.214,0:42:54.614
Ես դասատու եմ, կրնամ մինչեւ առաւօտ խօսիլ:

0:42:54.614,0:42:56.435
Շատ կը սորվինք ձեզմէ: