1
00:00:00,880 --> 00:00:04,936
Prvi antidepresivi su bili napravljeni,
pored svih mogućih opcija,

2
00:00:04,960 --> 00:00:08,119
od raketnog goriva preostalog
nakon Drugog svetskog rata.

3
00:00:08,960 --> 00:00:13,896
Što je prikladno, budući da danas
svaki peti vojnik razvije depresiju,

4
00:00:13,920 --> 00:00:16,440
posttraumatski stresni poremećaj ili oba.

5
00:00:17,080 --> 00:00:20,976
Ali nisu samo vojnici
pod visokim rizikom od ovih oboljenja.

6
00:00:21,000 --> 00:00:23,590
Tu spadaju i vatrogasci,
lekari hitne pomoći,

7
00:00:23,620 --> 00:00:26,540
pacijenti oboleli od raka,
humanitarci, izbeglice -

8
00:00:26,560 --> 00:00:29,480
svako ko je izložen traumi
ili velikom životnom stresu.

9
00:00:30,000 --> 00:00:33,856
A ipak, uprkos učestalosti ovih bolesti,

10
00:00:33,880 --> 00:00:37,496
naši sadašnji tretmani, ako uopšte deluju,

11
00:00:37,520 --> 00:00:40,200
samo potiskuju simptome.

12
00:00:41,240 --> 00:00:45,620
Godine 1798, kada je Edvard Džener
otkrio prvu vakcinu -

13
00:00:45,640 --> 00:00:47,466
bila je to vakcina za velike boginje -

14
00:00:47,486 --> 00:00:51,136
nije otkrio samo jednu preventivu
za određenu bolest,

15
00:00:51,160 --> 00:00:53,256
već potpuno nov način razmišljanja -

16
00:00:53,280 --> 00:00:55,976
da lek može da spreči bolest.

17
00:00:56,000 --> 00:00:58,096
Međutim, više od 200 godina,

18
00:00:58,120 --> 00:01:02,136
nije se smatralo da se ova prevencija
može proširiti na psihijatrijske bolesti.

19
00:01:02,160 --> 00:01:03,940
Sve do 2014. godine,

20
00:01:03,970 --> 00:01:06,340
kada smo moje kolege i ja slučajno otkrili

21
00:01:06,360 --> 00:01:09,560
prve lekove koji mogu sprečiti
depresiju i PTSP.

22
00:01:10,600 --> 00:01:12,176
Otkrili smo te lekove na miševima

23
00:01:12,200 --> 00:01:16,016
i trenutno izučavamo
da li deluju na ljudima.

24
00:01:16,040 --> 00:01:18,936
Ovi preventivni psihofarmaci

25
00:01:18,960 --> 00:01:20,776
nisu antidepresivi.

26
00:01:20,800 --> 00:01:22,816
To je potpuno nova vrsta lekova.

27
00:01:22,840 --> 00:01:25,136
Deluju tako što povećavaju
otpornost na stres,

28
00:01:25,160 --> 00:01:27,656
pa hajde da ih nazovemo
pojačivačima otpornosti.

29
00:01:27,680 --> 00:01:31,496
Setite se stresnog trenutka
od koga ste se u međuvremenu oporavili.

30
00:01:31,520 --> 00:01:35,616
Možda je to bio raskid, ispit
ili ste zakasnili na avion.

31
00:01:35,640 --> 00:01:39,056
Otpornost na stres
je aktivni biološki proces

32
00:01:39,080 --> 00:01:42,086
koji nam omogućava
da se oporavimo nakon stresa.

33
00:01:42,086 --> 00:01:45,636
Slično je tome kad imate prehladu
i vaš imuni sistem se bori protiv toga.

34
00:01:45,636 --> 00:01:47,330
Nedovoljna otpornost

35
00:01:47,350 --> 00:01:49,950
pri suočavanju sa stresorom
koji je dovoljno značajan

36
00:01:49,950 --> 00:01:52,946
može dovesti do psihijatrijskog
poremećaja kao što je depresija.

37
00:01:52,946 --> 00:01:55,576
Zapravo, većinu slučajeva teže depresije

38
00:01:55,600 --> 00:01:57,680
prvobitno je izazvao stres.

39
00:01:58,680 --> 00:02:01,016
Na osnovu onoga što smo do sada
videli kod miševa,

40
00:02:01,016 --> 00:02:04,976
pojačivači otpornosti mogu da zaštite
od čisto bioloških stresora

41
00:02:05,000 --> 00:02:06,736
kao što su hormoni stresa,

42
00:02:06,760 --> 00:02:10,840
kao i od društvenih i psiholoških stresora
kao što je maltretiranje i izolovanost.

43
00:02:11,560 --> 00:02:15,696
Evo primera u kome smo miševe izlagali

44
00:02:15,720 --> 00:02:18,240
visokom nivou hormona stresa
tokom tri nedelje.

45
00:02:19,000 --> 00:02:22,896
Dakle, drugim rečima, biološki stres
bez psihološke komponente.

46
00:02:22,920 --> 00:02:25,136
To izaziva depresivno ponašanje.

47
00:02:25,160 --> 00:02:29,496
Ako im pre toga tri nedelje dajemo
tretman antidepresivima,

48
00:02:29,520 --> 00:02:31,730
to nema značajnog uticaja.

49
00:02:31,760 --> 00:02:37,576
Ali samo jedna doza pojačivača otpornosti
data nedelju dana pre ovog događaja

50
00:02:37,600 --> 00:02:41,600
potpuno sprečava depresivno ponašanje.

51
00:02:41,640 --> 00:02:43,896
Čak i nakon tri nedelje stresa.

52
00:02:43,920 --> 00:02:46,976
Ovo je prvi put da se pokazalo da neki lek

53
00:02:47,000 --> 00:02:49,650
sprečava negativno dejstvo stresa.

54
00:02:49,680 --> 00:02:56,130
Depresija i PTSP su hronične
i često doživotne kliničke bolesti.

55
00:02:56,160 --> 00:02:59,736
Takođe povećavaju rizik
od bolesti zavisnosti, beskućništva,

56
00:02:59,760 --> 00:03:03,416
srčanih oboljenja,
Alchajmerove bolesti i samoubistva.

57
00:03:03,440 --> 00:03:08,120
Cena lečenja samo depresije u svetu
je preko tri biliona dolara godišnje.

58
00:03:08,760 --> 00:03:12,696
Ali, sada zamislite scenario
u kome znamo da je neko pouzdano

59
00:03:12,720 --> 00:03:16,130
pod visokim rizikom od izloženosti
ekstremnom stresu.

60
00:03:16,160 --> 00:03:19,720
Recimo, volonterka Crvenog krsta
koja ide u zonu zemljotresa.

61
00:03:19,760 --> 00:03:21,736
Pored vakcine protiv tifusa,

62
00:03:21,760 --> 00:03:25,256
možemo joj dati pilulu
ili injekciju pojačivača otpornosti

63
00:03:25,280 --> 00:03:26,936
pre nego što ode.

64
00:03:26,960 --> 00:03:30,216
Time, kada pljačkaši upere oružje
u nju ili se desi nešto još gore,

65
00:03:30,240 --> 00:03:34,256
ona je makar zaštićena
od razvijanja depresije ili PTSP-a

66
00:03:34,280 --> 00:03:35,816
nakon događaja.

67
00:03:35,840 --> 00:03:38,656
To neće sprečiti da doživi stres,

68
00:03:38,680 --> 00:03:41,256
ali će joj omogućiti
da se oporavi od njega.

69
00:03:41,280 --> 00:03:43,416
To je ono što je ovde revolucionarno.

70
00:03:43,440 --> 00:03:45,416
Povećanjem otpornosti,

71
00:03:45,440 --> 00:03:50,376
možemo drastično smanjiti
njenu podložnost depresiji i PTSP-u,

72
00:03:50,400 --> 00:03:55,880
čime je potencijalno spasavamo od gubitka
posla, kuće, porodice ili čak života.

73
00:03:57,640 --> 00:04:00,376
Nakon što je Džener
otkrio vakcinu protiv velikih boginja,

74
00:04:00,400 --> 00:04:02,720
ubrzo je usledilo mnogo drugih vakcina.

75
00:04:03,560 --> 00:04:05,736
Ali prošlo je više od 150 godina

76
00:04:05,760 --> 00:04:08,610
dok vakcina protiv tuberkuloze
nije postala široko dostupna.

77
00:04:09,200 --> 00:04:10,400
Zašto?

78
00:04:11,040 --> 00:04:13,096
Delimično zato što je društvo verovalo

79
00:04:13,120 --> 00:04:16,120
da je tuberkuloza
činila ljude osetljivijim,

80
00:04:16,140 --> 00:04:18,610
kreativnijim i saosećajnijim,

81
00:04:18,640 --> 00:04:21,350
i da je uzrokovana
duševnim sklopom, a ne biologijom.

82
00:04:22,560 --> 00:04:26,320
Slične stvari se i danas govore
u vezi sa depresijom.

83
00:04:27,440 --> 00:04:29,230
Kao što je i Dženerovo otkriće

84
00:04:29,250 --> 00:04:33,040
otvorilo vrata svim vakcinama
koje su nakon toga usledile,

85
00:04:33,800 --> 00:04:37,376
lekovi koje smo otkrili
otvaraju mogućnost potpuno novog polja:

86
00:04:37,400 --> 00:04:40,040
preventivne psihofarmakologije.

87
00:04:40,800 --> 00:04:43,296
Ali da li će se to desiti za 15

88
00:04:43,320 --> 00:04:45,416
ili 150 godina,

89
00:04:45,440 --> 00:04:47,456
zavisi ne samo od nauke,

90
00:04:47,480 --> 00:04:50,690
već i od onoga što mi kao društvo
odlučimo da uradimo sa njom.

91
00:04:51,320 --> 00:04:52,536
Hvala.

92
00:04:52,560 --> 00:04:55,640
(Aplauz)