0:00:00.000,0:00:06.535
Autizmi është diçka për të cilin[br]shumë njerëz dinë.

0:00:07.570,0:00:09.890
Për shembull, disa njerëz mendojnë

0:00:11.095,0:00:14.440
që njerëzit autik,[br]janë njerëz me lëkurë të zbehtë

0:00:14.464,0:00:16.519
që flasin në mënyrë monotone

0:00:16.543,0:00:19.514
dhe flasin për të njëjtën temë [br]në mënyrë konstante.

0:00:21.258,0:00:26.252
Disa njerëz mendojnë që autikët nuk mund[br]ta ndajnë të drejtën nga e gabuara,

0:00:26.276,0:00:27.808
shmangin vëmendjen,

0:00:27.832,0:00:31.832
dhe zakonisht thonë një gjë të gabuar[br]në kohë të gabuar.

0:00:31.856,0:00:36.354
Disa njerëz mendojnë që autikët [br]janë socialisht të çuditshëm

0:00:36.378,0:00:38.417
dhe ju mungon humori dhe të qënit empatik.

0:00:39.679,0:00:43.060
Tani, nëse pajtoheni me atë që sapo [br]unë thashë,

0:00:43.084,0:00:44.498
më vjen keq t'ju them,

0:00:44.522,0:00:48.307
por, ju nuk e keni[br]përshtypjen e duhur për autizmin.

0:00:48.934,0:00:50.084
Si e di unë këtë?

0:00:50.744,0:00:53.593
Sepse unë e kam autizmin.

0:00:54.323,0:00:59.437
Unë kam obsesionet e mia[br]me gjëra si elektronika

0:00:59.461,0:01:01.736
dhe transportin publik,

0:01:01.760,0:01:04.188
por kjo gjë nuk më percakton mua.

0:01:04.553,0:01:08.378
Secili prej nesh jemi të ndryshëm[br]dhe unik në mënyrat tona.

0:01:09.252,0:01:12.839
Sidoqoftë, nuk ka shumë informata

0:01:12.863,0:01:16.069
në atë se si është në të vërtetë[br]një jetë autike,

0:01:16.093,0:01:19.458
kështu që njerëzit zakonisht [br]stereotipizojnë.

0:01:19.831,0:01:22.231
Dhe ne i shohim këto zakonisht në media.

0:01:22.712,0:01:26.744
Disa nga stereotipet më të[br]zakonshme në media

0:01:26.768,0:01:28.910
përfshijnë të qënit [br]socialisht të çuditshëm,

0:01:28.934,0:01:30.633
të kesh mungesë empatie

0:01:30.657,0:01:33.164
dhe madje të jesh një supergjeni.

0:01:35.687,0:01:40.503
Dhe mungesa e dijes mbi autizmin[br]nuk shkon vetëm deri aty.

0:01:40.527,0:01:44.125
A e dini se disa njerëz janë duke[br]u munduar të gjejnë kurën për autizmin?

0:01:44.149,0:01:46.752
Kjo sepse ata e shohin atë[br]si një gjë negative,

0:01:46.776,0:01:48.291
si një sëmundje.

0:01:48.950,0:01:51.410
Shumë njerëz janë duke e sfiduar këtë ide

0:01:51.434,0:01:55.990
dhe për ne, autizmi nuk është[br]një sëmundje.

0:01:56.014,0:02:00.188
Është vetëm një tjetër mënyrë[br]e të menduarit dhe të shikuarit të botës.

0:02:00.679,0:02:04.188
Truri jonë funksionon ndryshe[br]nga truri i shumicës së njerëzve.

0:02:04.577,0:02:07.926
Mendojeni këtë si kur krahasoni[br]një Xbox dhe një PlayStation.

0:02:07.950,0:02:11.490
Të dyja janë konsola shumë të afta[br]me programime të ndryshme.

0:02:12.292,0:02:16.188
Por, nëse e vendos lojën tënde të Xbox[br]në një PlayStation,

0:02:16.212,0:02:20.521
nuk do të punoje, sepse PlayStation[br]komunikon ndryshe.

0:02:25.199,0:02:26.588
Kur shikoj në pasqyrë,

0:02:26.612,0:02:28.706
shoh dikë që mendon ndryshe.

0:02:28.730,0:02:30.603
Oh, shoh gjithashtu flokë të mira.

0:02:30.627,0:02:32.665
(Të qeshura)

0:02:32.689,0:02:39.313
(Duartrokitje)

0:02:39.337,0:02:41.448
Por, pyetja është,

0:02:41.472,0:02:44.805
a jam vërtetë i sëmurë[br]nëse thjesht mendoj ndryshe?

0:02:48.387,0:02:53.061
Problemi i vetëm me të jetuarit autik[br]në shoqërinë e sotme

0:02:53.085,0:02:56.077
është se bota thjesht nuk është[br]ndërtuar për ne.

0:02:56.101,0:02:59.652
Janë shumë mënyra të cilat[br]mund të na pengojnë.

0:03:00.478,0:03:02.057
Për shembull,

0:03:02.081,0:03:07.355
gjëja që më pengon gjatë gjithë kohës[br]janë zhurmat e larta,

0:03:07.379,0:03:10.478
që do të thotë që unë kurrë[br]nuk e vë muzikën shumë te lartë

0:03:10.502,0:03:14.601
dhe unë zakonisht nuk jam fans[br]i festave të mëdha.

0:03:15.323,0:03:18.762
Por njerëzit tjerë në këtë spektër[br]mund të pengohen

0:03:18.786,0:03:22.260
nga gjëra, si dritat e ndritshme[br]apo aromat e rënda

0:03:22.284,0:03:24.307
apo nga materialet ngjitëse,

0:03:24.950,0:03:28.217
që kanë potencialin [br]të shkaktojnë ankth e shqetësim.

0:03:28.847,0:03:34.299
Mendoni për të gjitha mbledhitë[br]në të cilat keni qenë në të kaluarën.

0:03:34.323,0:03:36.257
A ka qenë muzika e lartë?

0:03:36.807,0:03:39.394
A kanë qenë dritat shumë të ndritshme?

0:03:39.800,0:03:44.236
A kishte aroma të ushqimeve të ndryshme[br]në të njëjtën kohë?

0:03:44.260,0:03:48.243
A po ndodhnin shumë biseda,[br]të gjitha në të njëjtën kohë?

0:03:49.491,0:03:51.959
Ato gjëra ndoshta nuk ju kanë[br]penguar juve,

0:03:51.983,0:03:54.855
por, për dikë me autizëm,

0:03:54.879,0:03:56.946
ato mund të jenë shumë bezdisëse.

0:03:57.522,0:04:03.156
Pra, në këto raste,[br]ne bëjmë diçka të quajtur vet-stimulim,

0:04:03.180,0:04:06.230
që është përsëritje [br]e ndonjë lëvizje apo zhurme

0:04:06.254,0:04:11.822
apo ndonjë lëvizje të rastësishme,[br]që mund të duket normale ose jo normale.

0:04:12.853,0:04:15.242
Disa njerëz rrahin krahët e tyre

0:04:15.266,0:04:18.860
ose bëjnë ndonjë zhurmë ose rrotullohen.

0:04:20.361,0:04:23.479
Po, është mënyra jonë e të të larguarit të[br]vëmendjes.

0:04:24.559,0:04:27.432
Ndonjëherë mund ta ndiejmë të nevojshme[br]të bëjmë stimulime.

0:04:27.893,0:04:31.043
Sidoqoftë, zakonisht nuk pëlqehet,

0:04:31.067,0:04:32.934
dhe jemi të detyruar ta fshehim.

0:04:33.900,0:04:37.881
Kur ne jemi të detyruar t'i fshehim [br]sjelljet tona autike kështu,

0:04:37.905,0:04:39.239
quhet maskim.

0:04:41.460,0:04:44.491
Dhe disa njerëz maskohen më mirë [br]se disa të tjerë.

0:04:44.865,0:04:50.712
Unë maskohem mirë nganjëherë,[br]saqë njerëzit nuk e dinë që jam autik

0:04:50.736,0:04:54.546
deri sa ja u jap zbulimin e madh.[br](Të qeshura)

0:04:56.430,0:04:59.620
Por, në fund të ditës,[br]bëhet shumë stresuese.

0:04:59.644,0:05:02.882
Edhe diçka si bërja e detyrave[br]të mia natën,

0:05:02.906,0:05:04.771
bëhet shumë e lodhshme.

0:05:05.839,0:05:07.902
Disa njerëz mendojnë,

0:05:09.347,0:05:11.434
për shkak se jemi të aftë të maskohemi,

0:05:11.458,0:05:13.592
konsiderohet se kjo është kura e autizmit.

0:05:13.991,0:05:16.721
Sidoqoftë, krejt çfarë kjo gjë bën[br]është të na turpërojë

0:05:16.745,0:05:19.038
që ne tregojmë veten tonë të vërtetë.

0:05:23.839,0:05:28.950
Një tjetër stereotip i zakonshëm[br]që bëhet për autizmin

0:05:28.974,0:05:31.441
është se njerëzve autik ju mungon empatia.

0:05:32.458,0:05:34.497
Dhe përsëri, kjo nuk është e vërtetë.

0:05:35.124,0:05:37.258
Unë jam shumë empatik.

0:05:37.601,0:05:40.201
Vetëm se nuk jam shumë i zoti në[br]të shfaqurit e saj.

0:05:40.997,0:05:43.152
Kurdo që një shok mundohet të më tregoje

0:05:43.176,0:05:45.843
disa nga vështirësitë[br]në të cilat po kalojnë,

0:05:45.867,0:05:48.914
unë shpesh nuk di si ta shpreh [br]përgjigjien time.

0:05:49.271,0:05:51.597
Dhe kjo është pse unë nuk shfaq [br]shumë empati

0:05:51.621,0:05:54.080
sa shokët e mi jo-autik.

0:05:57.250,0:06:01.324
Të shprehurit e emocioneve,[br]sado shumë ose pak,

0:06:01.348,0:06:02.710
është e vështirë për mua.

0:06:03.671,0:06:06.403
Dhe kjo sepse unë po shpërthej përbrenda

0:06:06.427,0:06:10.442
me çdo emocion të mundshëm që[br]një njeri i përjeton në çdo kohë.

0:06:11.188,0:06:14.498
Edhe pse sigurisht,[br]unë nuk mund t'i shpreh në atë mënyrë.

0:06:14.522,0:06:19.052
Përndryshe, të themi,[br]lumturia, për shembull,

0:06:19.076,0:06:22.354
do të vinte si shpërthim i frymëmarrjes,

0:06:22.378,0:06:25.814
përplasje e duarve dhe "woohoo" të larta.

0:06:25.838,0:06:27.377
(Të qeshura)

0:06:28.125,0:06:29.776
Kur ju mund thjesht të buzëqeshni.

0:06:29.800,0:06:32.126
(Të qeshura)

0:06:33.569,0:06:37.761
Qoftë ajo marrja e një dhurate[br]të mahnitshme për ditëlindje

0:06:37.785,0:06:43.111
apo të dëgjuarit e një ngjarje[br]tragjike në lajme,

0:06:43.135,0:06:47.895
unë nuk mund t'i shprehë përgjigjiet e mia[br]pa shpërthyer,

0:06:47.919,0:06:52.906
pra edhe një herë, unë duhet të maskohem[br]që të dukem normal.

0:06:53.990,0:06:56.855
Ndjenjat e mia të brendshme nuk kanë kufi,

0:06:56.879,0:07:01.136
por, mendja ime më lejon të shprehem[br]vetëm në mënyrë ekstreme ose fare.

0:07:03.804,0:07:05.836
Pra, unë ...

0:07:05.860,0:07:09.517
Nuk jam i mirë me emocionet e mia,

0:07:09.541,0:07:12.569
dhe unë komunikoj ndryshe,

0:07:12.593,0:07:17.815
dhe për këtë, jam diagnostifikuar me[br]çrregullimin e spektrit të autizmit.

0:07:18.514,0:07:22.915
Kjo diagnozë më ndihmon mua[br]dhe shokët e mi dhe familjen time

0:07:22.939,0:07:26.447
ta dimë se si funksionon mendja ime.

0:07:27.511,0:07:28.925
Dhe në botë,

0:07:28.949,0:07:31.564
përafërsisht një përqind e popullatës

0:07:31.588,0:07:35.164
diagnostifikohet me çrregullimin[br]e spektrit të autizmit.

0:07:35.188,0:07:36.988
Dhe ky numër po rritet.

0:07:37.760,0:07:40.852
Sidoqoftë, ne jemi ende një[br]minoritet i madh.

0:07:41.217,0:07:44.876
Dhe ka ende shumë njerëz[br]që nuk na shohin ne si të barabartë

0:07:44.900,0:07:46.209
me njerëzit e tjerë.

0:07:48.368,0:07:50.122
Kjo është familja ime.

0:07:50.784,0:07:53.580
Në familjen time,

0:07:53.604,0:07:57.823
është edhe një person tjetër që [br]është autik.

0:07:58.411,0:07:59.688
Nëna ime.

0:07:59.712,0:08:03.348
Po, gratë adulte mund të jenë[br]autike gjithashtu.

0:08:04.690,0:08:08.261
Babai im dhe vëllai im[br]janë të dy jo-autik.

0:08:08.912,0:08:13.212
Nganjëherë mund të jetë[br]e vështirë për ne të komunikojmë,

0:08:13.236,0:08:14.386
sidoqoftë.

0:08:15.045,0:08:17.831
Nganjëherë unë them diçka si,

0:08:17.855,0:08:20.826
"Oh, Union Station i Torontos,[br]apo jo?"

0:08:20.850,0:08:24.572
duke menduar se unë mundem

0:08:24.596,0:08:27.683
t'i ndihmoj ata të kujtojnë[br]aspektet e tij.

0:08:27.707,0:08:32.617
Kur ata ndihen konfuz, zakonisht duhet të[br]sqaroj veten për atë që them.

0:08:34.284,0:08:37.807
Dhe ne shpesh duhet t'i themi gjërat

0:08:37.831,0:08:41.413
në mënyra të ndryshme që të kuptohemi[br]nga të tjerët.

0:08:42.419,0:08:43.862
Por, pavarësisht së gjithave

0:08:43.886,0:08:47.686
ne e duam njëri tjetrin dhe e respektojmë[br]njëri tjetrin si të barabartë.

0:08:48.188,0:08:50.545
Në librin e tij "NeuroTribes,"

0:08:50.569,0:08:56.786
autori Steve Silberman, citon që[br]autizmi dhe gjendjet tjera mentale

0:08:56.810,0:08:59.730
duhet të shihen si natyralisht humane,

0:08:59.754,0:09:02.609
natyralisht pjesë e spektrit human

0:09:02.633,0:09:04.577
dhe jo si defekte.

0:09:04.601,0:09:07.910
Dhe kjo është diçka me të cilën[br]pajtohem totalisht.

0:09:08.903,0:09:13.450
Nëse autizmi shihet si pjesë natyrale[br]e spektrit human,

0:09:13.474,0:09:20.069
bota do të ishte e dizajnuar të[br]funksionoje më mirë për njerëzit autik.

0:09:20.728,0:09:23.450
Unë nuk turpërohem nga autizmi im.

0:09:24.188,0:09:27.188
Dhe unë ndoshta nuk mendoj si ju,

0:09:27.212,0:09:28.887
apo veproj si ju,

0:09:28.911,0:09:32.124
por, jam përsëri njeri dhe[br]nuk jam i sëmurë

0:09:33.730,0:09:34.889
Ju falemnderit.

0:09:34.913,0:09:39.008
(Duartrokitje)