¿Hablas español? Parlez-vous français?
你会说中文吗?
Antwoordde je met "sí," "oui," of "是的"
terwijl je dit in het Engels bekijkt,
dan is de kans groot dat je behoort
tot de meertalige meerderheid.
En naast het eenvoudiger reizen,
of films kunnen kijken
zonder ondertitels,
houdt kennis van een andere taal in
dat je hersenen
er wellicht anders uitzien en werken
dan die van je eentalige vrienden.
Wat betekent het nu werkelijk
om een taal te kennen?
Taalvaardigheid is doorgaans opgedeeld
in twee actieve delen:
spreken en schrijven
en twee passieve delen:
luisteren en lezen.
Hoewel een uitgebalanceerde tweetalige
bijna gelijke vaardigheden
heeft in beide talen,
kennen de meeste tweetaligen
hun talen in wisselende verhoudingen.
Afhankelijk van hun situatie
en hoe ze hun taal leerden,
kunnen ze in drie algemene typen
worden ingedeeld.
Neem bijvoorbeeld Gabriella,
wier familie van Peru naar de VS
emigreerde toen ze twee jaar oud was.
Als een gelijktijdige tweetalige,
ontwikkelt Gabriella twee taalcodes
op hetzelfde moment,
met één reeks aan ideeën,
die ze in het Engels en Spaans leert,
terwijl ze de wereld
om haar heen leert kennen.
Haar tienerbroer, aan de andere kant,
kan een opeenvolgende tweetalige zijn,
met twee verschillende reeksen aan ideeën,
wanneer hij Engels op school leert,
terwijl hij thuis en met zijn vrienden
Spaans blijft spreken.
Tenslotte zijn Gabrielles ouders
waarschijnlijk ondergeschikt tweetalig,
die een tweede taal leren
door het te filteren door hun eerste taal.
Omdat alle soorten tweetaligen
geheel vaardig kunnen worden in een taal,
ongeacht accent of uitspraak,
is het verschil niet altijd
even duidelijk te merken.
Maar recente ontwikkelingen
in beeldvorming van de hersenen
hebben neurolinguisten een glimp gegeven
op hoe specifieke aspecten
van taalverwerving
het tweetalig brein beïnvloeden.
Het is algemeen bekend dat de
linkerhersenhelft dominanter is
en analytischer in logische processen,
terwijl de rechterhersenhelft meer
actief is op emotioneel en sociaal gebied,
hoewel deze scheiding
niet absoluut is en kan variëren.
Het feit dat taal
beide typen functies omvat,
terwijl lateraliteit geleidelijk
ontwikkelt als je ouder wordt,
leidde tot de
"kritieke periode" hypothese.
Volgens deze theorie
leren kinderen taal gemakkelijker,
omdat de plasticiteit
van hun ontwikkelende hersenen
hen beide hersenhelften
laat gebruiken in taalverwerving,
terwijl bij de meeste volwassenen
taal zich toespitst op één hersenhelft,
meestal de linker.
Als dit waar is,
geeft taalverwerving op jonge leeftijd
een meer volledig inzicht
in de sociale en emotionele contexten.
Omgekeerd, wijst recent onderzoek uit
dat mensen die als volwassenen
een tweede taal leerden,
minder emoties onderscheiden
en een meer rationele insteek toonden
bij de aanpak van problemen
in de tweede taal
dan in hun moedertaal.
Maar ongeacht wanneer je
een extra taal leert,
geeft meertaligheid je hersenen
een aantal opmerkelijke voordelen.
Sommige zijn zelfs zichtbaar,
zoals een hogere dichtheid
van de grijze massa,
die het merendeel van
de neuronen en synapsen bevat
en meer activiteit in bepaalde regionen
bij gebruik van een tweede taal.
De verhoogde training die een
tweetalig brein krijgt in zijn leven,
kan helpen om ziektes als Alzheimer
en dementie te vertragen
met wel vijf jaar.
De idee van grote cognitieve
voordelen van tweetaligheid
lijken nu vanzelfsprekend,
maar zouden experts
van vroeger hebben verbaasd.
Voor 1960 werd tweetaligheid
gezien als een handicap,
een rem op de ontwikkeling van het kind,
vanwege de inspanning
om de talen te onderscheiden,
een visie die werd gebaseerd
op gebrekkig onderzoek.
En hoewel recenter onderzoek wel aantoont
dat reactiesnelheid en fouten
toenemen voor sommige tweetaligen
in vergelijkende taaltests,
toont het ook dat de inspanning en
aandacht om tussen talen te wisselen,
zorgde voor meer activiteit
en mogelijk een versterking
van de dorsolaterale prefrontale cortex.
Dit is het deel van de hersenen
dat een grote rol speelt
in uitvoerende functies,
probleemoplossing, schakelen tussen taken
en concentratie bij het uitfilteren
van onnodige informatie.
Dus, hoewel tweetaligheid
je niet per se slimmer maakt,
helpt het wel je hersenen gezonder,
complexer en actief te houden
en zelfs al heb je niet het geluk gehad
om als kind een tweede taal te leren,
is het nooit te laat
om jezelf een plezier te doen
en de overstap te maken van "Hallo"
naar "Hola," "Bonjour" of "您好’s",
want een klein beetje oefening
helpt je hersenen goed op weg.