0:00:00.539,0:00:02.611 Burada məhlula əlavə edilmiş hüceyrənin 0:00:02.611,0:00:05.397 alabiləcəyi üç fərqli vəziyyət var 0:00:05.397,0:00:07.593 və hüceyrə bu bənövşəyi dairədir, 0:00:07.593,0:00:09.444 bu da hüceyrə membranıdır. 0:00:09.444,0:00:11.087 Su molekullarını bu mavi dairələr 0:00:11.087,0:00:14.072 ilə çəkmişəm, burada isə 0:00:14.072,0:00:17.195 sulu məhlulun içində həll olan şeylər var,[br]onları da 0:00:17.195,0:00:18.891 sarı dairələr ilə təsvir eləmişəm. 0:00:18.891,0:00:21.432 Hüceyrənin ölçüsünə nəzərən,[br]su molekullarının və 0:00:21.442,0:00:25.384 həll olan hissəciklərin[br]ölçüsünü böyük çəkmişəm, 0:00:25.384,0:00:26.836 bunu belə etdim ki, burada nə 0:00:26.836,0:00:28.584 olduğunu görə bilək. 0:00:28.584,0:00:30.595 Fərz edək ki, hüceyrə membranı 0:00:30.595,0:00:34.405 fosfolipid ikiqatlı membrandır[br]və yarımkeçiricidir 0:00:34.405,0:00:37.391 və su molekullarının girib çıxmasına [br]icazə verir 0:00:37.391,0:00:39.453 beləliklə bir su molekulu içəridən 0:00:39.453,0:00:42.330 çölə çıxa ya da çöldən içəriyə girə bilər, 0:00:42.330,0:00:44.025 ancaq fərz edək ki, membran 0:00:44.025,0:00:46.249 həllolan hissəciklərin[br]girişinə icazə vermir, 0:00:46.249,0:00:47.795 buna görə də yarımkeçiricidir. 0:00:47.795,0:00:50.244 Bu, müəyyən şeylərə keçiricidir 0:00:50.244,0:00:52.488 ya da deyə bilərik ki, seçilmiş şeylərə. 0:00:52.488,0:00:55.049 İndi nə olacağını düşünürsünüz? 0:00:55.049,0:00:57.212 Deməli, görə biləcəyiniz ilk şey 0:00:57.212,0:01:00.666 həll olanın konsentrasiyasının daxildəkinə[br]müqayisədə 0:01:00.666,0:01:02.730 xaricdə daha aşağı olduğu ola bilər, 0:01:02.730,0:01:05.095 yəni istənilən an 0:01:05.095,0:01:07.319 bəzi su molekulları bu istiqamətdə 0:01:07.319,0:01:11.894 çöldən içəriyə girərkən, həmçinin də 0:01:11.894,0:01:13.923 burada içəridən çölə çıxmaqda olan 0:01:13.923,0:01:16.452 su molekullarımız olacaq, 0:01:16.452,0:01:18.058 bəs müəyyən zaman müddətindən 0:01:18.058,0:01:19.464 sonra nə baş verə bilər 0:01:19.464,0:01:21.546 və nə daha çox baş verər? 0:01:21.546,0:01:23.113 Çöldəki su molekullarına, 0:01:23.113,0:01:25.270 osmos təzyiq videosunda [br]dediyimiz kimi, 0:01:25.287,0:01:27.985 onlara həll olan hissəciklər daha [br]az maneə yaradacaq, 0:01:28.662,0:01:31.373 əgər bu su molekulu bu istiqamətdə[br]hərəkət edirsə 0:01:31.373,0:01:33.872 onda membrana gedib çıxa biləcək, 0:01:33.872,0:01:36.157 sonra isə, bəlkə də membrandan keçəcək, 0:01:36.157,0:01:39.265 həmin vaxtda isə, götürək bu su molekulu 0:01:39.265,0:01:41.460 bu istiqamətdə hərəkət edəcək 0:01:41.460,0:01:43.603 indi isə yolu kəsiləcək, geri sıçrayacaq 0:01:43.603,0:01:45.320 və buna dəyib qayıdacaq, 0:01:45.320,0:01:48.184 yəni içəridəki su molekullarının [br]önünə daha çox maneə çıxır. 0:01:48.184,0:01:51.415 Onların membran ilə tamamilə[br]əlaqədə olması və düz 0:01:51.415,0:01:53.154 istiqamətdə getmək [br]ehtimalı azdır. 0:01:53.154,0:01:55.791 Onlar bu həll olan hissəciklər [br]tərəfindən dayandırılır 0:01:55.791,0:01:57.013 Müəyyən zaman müddətində 0:01:57.013,0:01:58.902 irəli və geri hərəkər edən 0:01:59.874,0:02:01.920 su molekullarımız olsa da[br]içəri girənlərin 0:02:01.920,0:02:04.196 sayının çıxanlardan [br]çox olması yəqindir, 0:02:04.196,0:02:06.523 yəni tam bir içə axım olur. 0:02:06.523,0:02:08.376 H2O-nun 0:02:10.217,0:02:14.307 yəni su molekullarının tam içə axımı. 0:02:14.307,0:02:17.132 Belə vəziyyətdə, harada ki biz həll olanın 0:02:17.132,0:02:19.122 konsentrasiyasının az olduğu bir məhlulda 0:02:19.122,0:02:20.799 olan bir hüceyrədən danışırıq, 0:02:20.799,0:02:23.870 Bu vacibdir ki, nəzərdə tutduğumuz[br]həll olanın membrana 0:02:23.870,0:02:25.704 getməsinə icazə verilməsin, 0:02:25.704,0:02:27.868 membran bu həll olana qarşı [br]keçirici olmasın. 0:02:27.868,0:02:30.644 Biz belə bir vəziyyəti, hüceyrənin içində 0:02:30.644,0:02:32.226 olduğu belə bir məhlulu 0:02:32.226,0:02:34.867 hipotonik məhlul adlandırırıq. 0:02:36.913,0:02:39.980 Hipotonik məhlul. 0:02:40.495,0:02:42.358 Hipotoniklikdən, ya da görəcəyimiz 0:02:42.358,0:02:44.673 izotoniklik və hipertoniklikdən danışanda, 0:02:46.112,0:02:49.040 bir növ membrandan keçə bilməyən bir 0:02:50.945,0:02:53.628 həll olanın nisbi konsentrasiyasından [br]danışırıq 0:02:53.628,0:02:55.944 Hipo sözü, başqa yerlərdə görmüş [br]ola bilərsiniz. 0:02:55.944,0:02:58.840 Nəyinsə azlığını göstərən ön şəkilçidir,[br]burada da 0:02:58.840,0:03:02.875 həll olanın məhluldakı konsentrasiyası[br]hüceyrənin içi ilə müqayisədə 0:03:02.875,0:03:05.241 daha azdır, buna görə də, 0:03:05.241,0:03:06.914 osmotik təzyiqimiz var, 0:03:09.704,0:03:12.088 əlimizdəki su molekulları xaricdən 0:03:12.088,0:03:14.591 hüceyrənin daxilinə gedir. 0:03:14.591,0:03:17.364 Bu da əslində hüceyrəyə təzyiq göstərir 0:03:17.364,0:03:20.331 Hüceyrə özü genişləyə bilər, hətta əgər 0:03:20.331,0:03:21.633 kifayər qədər təzyiq varsa 0:03:22.729,0:03:24.873 hətta partlaya bilər. 0:03:25.245,0:03:27.186 İndi növbəti vəziyyətə keçək. 0:03:27.186,0:03:29.869 Bu vəziyyətdə, bizim həll olanımızın 0:03:29.869,0:03:32.670 hüceyrənin xaricində və daxilindəki [br]konsentrasiyaları 0:03:32.670,0:03:35.923 demək olar ki, eynidir, ya da ən azından[br]mən elə çəkməyə çalışmışam. 0:03:35.923,0:03:38.530 Bu vəziyyətdə, bir su molekulunun 0:03:38.530,0:03:39.966 verilən müddət ərzində 0:03:39.966,0:03:41.886 xaricdən daxilə keçmək, 0:03:41.886,0:03:44.628 və daxildən xaricə çıxmaq [br]ehtimalları eyni olacaq. 0:03:45.086,0:03:47.972 Beləliklə tam içəri axım ya da çölə axım[br]olmayacaq. 0:03:47.972,0:03:49.220 Su molekullarımız həmişə 0:03:49.220,0:03:50.470 irəli və geri gedəcəklər, 0:03:50.470,0:03:52.871 lakin tam içə axım[br]ya da çölə axım olmayacaq. 0:03:53.790,0:03:55.825 Gəlin, izin verin yazım, tam axım 0:03:55.825,0:03:58.815 tam axım yoxdur. 0:03:59.686,0:04:01.269 Bu tip məhlulları, hansında ki 0:04:01.269,0:04:04.113 həll olanın məhluldakı və hüceyrənin 0:04:04.113,0:04:08.787 daxilindəki konsentrasiyaları eyni olur,[br]izotonik adlandıracağıq. 0:04:08.787,0:04:10.906 Bu bir izotonik məhluldur. 0:04:11.347,0:04:15.105 İzotonik məhlul. 0:04:15.792,0:04:19.134 Bu ön şəkilçi, izo, eyni olan [br]şeyləri bildirir. 0:04:19.134,0:04:21.633 Burada həll olanın konsentrasiyası eynidir 0:04:21.633,0:04:22.872 və tam axım yoxdur. 0:04:22.872,0:04:26.185 Hipotonik məhlulda, su molekulları 0:04:26.185,0:04:28.346 hüceyrənin içinə girir və hüceyrə şişir 0:04:28.346,0:04:29.791 elə bil şarı doldururuq. 0:04:29.791,0:04:33.030 İzotonic məhlulda isə tam axım yoxdur. 0:04:33.030,0:04:35.813 Təbii ki, axırıncı vəziyyəti [br]təsəvvür edə bilərsiniz. 0:04:35.813,0:04:38.863 Həll olanın xaricdəki konsentrasiyası 0:04:38.863,0:04:40.527 daxildəkindən yüksəkdir. 0:04:40.527,0:04:42.262 Nə olacağını təxmin edə bilərik. 0:04:42.262,0:04:43.719 Biricisi, buna nə deyim? 0:04:43.719,0:04:46.501 Deməli, məhluldakı nə isə daha çoxdur 0:04:46.501,0:04:48.788 yəni hiper ön şəkilçisini istifadə edəcəm. 0:04:48.788,0:04:52.355 Daha çox var, daha, hipertonik. 0:04:52.355,0:04:55.539 Bu hipertonik məhluldur. 0:04:56.522,0:05:00.287 Yenə də, həll olan memrabı keçə bilmir, 0:05:00.287,0:05:01.943 su molekulları isə bilir 0:05:01.943,0:05:03.635 və su molekullarımız 0:05:05.822,0:05:07.491 xaricdən daxilə və 0:05:07.491,0:05:09.501 daxildən xaricə gedir ancaq 0:05:09.501,0:05:13.138 ancaq daxildəkilərin çölə çıxarkən maneə 0:05:13.138,0:05:15.790 ilə qarşılaşmaq ehtimalı daha az olacaq 0:05:15.790,0:05:18.055 nəinki xaricdən daxil olanların, 0:05:18.055,0:05:19.965 buna görə də tam axım olacaq 0:05:19.965,0:05:21.133 Daxildən xaricə 0:05:21.133,0:05:24.069 çıxanların olması ehtimalı 0:05:24.069,0:05:27.188 xaricdən daxilə gedənlərdən daha çoxdur 0:05:27.188,0:05:29.392 çünkü onlar daha çox [br]maneə ilə qarşılaşırlar, 0:05:29.392,0:05:32.143 ona görə də onlar girə bilmirlər. 0:05:32.143,0:05:34.593 Bu vəziyyətdə, əlimizdəki su 0:05:34.593,0:05:38.213 hüceyrədən çıxacaq və hüceyrə büzüşəcək 0:05:39.398,0:05:41.331 Hüceyrə sudan gələn təzyiqi itirdiyinə 0:05:41.331,0:05:44.398 görə bir şəkildə büzüşəcək. 0:05:44.398,0:05:46.795 Bunu həqiqi canlı sistemlərdə[br]görə bilərsiniz 0:05:46.795,0:05:48.583 Əgər hipotonik bir məhlula 0:05:48.583,0:05:51.092 qırmızı bir qan hüceyrəsi qoysaq, 0:05:51.092,0:05:52.900 su onun içinə axın edəcək 0:05:52.900,0:05:55.329 və o şişəcək. 0:05:55.329,0:05:58.152 O genişləyəcək, o çox şişmiş 0:05:58.152,0:06:01.160 bir qırmızı qan hüceyrəsi kimi olacaq,[br]izotonik məhlulda isə 0:06:01.160,0:06:02.542 elə görməyə alışdığımız 0:06:02.542,0:06:04.206 qırmızı qan hüceyrəsi kimi olacaq, 0:06:04.206,0:06:06.879 bu ortadakı kiçik çökük də 0:06:07.671,0:06:09.568 olacaq, burada isə 0:06:09.568,0:06:11.073 hamısı genişləyir. 0:06:11.073,0:06:12.487 Hipertonik məhlulda isə, 0:06:12.487,0:06:15.106 qırmızı qan hüceyrəsindən su çıxacaq, 0:06:15.106,0:06:18.592 və bunun biraz büzüşdüyünü görəcəyik, 0:06:18.592,0:06:21.196 bunun kimi biraz büzüşdüyünü görəciyik, 0:06:23.866,0:06:28.167 əlimizdə çünki[br]su molekullarının çölə axımı var.