0:00:01.154,0:00:02.820
Video Stenford[br]Tibb Fakültəsindən

0:00:02.820,0:00:04.990
həkim Mahadevan və Sal Xan

0:00:04.990,0:00:06.240
tərəfindən

0:00:06.240,0:00:07.240
hazırlanmışdır.

0:00:07.240,0:00:09.290
Bu videoda onurğanın boyun şöbəsinin və

0:00:09.290,0:00:11.570
boyun nahiyəsinin zədələnmələrindən[br]danışacağıq.

0:00:11.570,0:00:15.014
Boyun yaralanmaları olan xəstələrə

0:00:15.014,0:00:16.430
yanaşma prinsipindən və

0:00:16.430,0:00:20.522
hava yolu açmaq lazım gəldikdə

0:00:20.522,0:00:21.980
invaziv müdaxilələrin

0:00:21.980,0:00:23.685
necə aparıldığından

0:00:23.685,0:00:24.409
bəhs edəcəyik.

0:00:24.409,0:00:25.134
Tənəffüs

0:00:25.349,0:00:26.349
yollarında hansısa

0:00:26.565,0:00:27.885
maneə olduqda

0:00:27.885,0:00:29.047
müdaxilə edilməlidir.

0:00:29.047,0:00:30.880
Çox hallarda tənəffüs yollarını

0:00:30.995,0:00:31.995
bağlayan bu maneə

0:00:32.110,0:00:34.500
dil olur. Maneə yarandıqda

0:00:34.500,0:00:35.485
isə hava ağciyərlərə

0:00:35.485,0:00:36.470
daxil ola bilmir,

0:00:36.470,0:00:38.270
nəticədə,[br]ölüm baş verir.

0:00:38.270,0:00:40.540
Huş itirildiyi zaman, dili[br]hərəkət etdirən

0:00:40.540,0:00:42.180
əzələlər boşalır, dil udlağa

0:00:42.180,0:00:45.220
tərəf istiqamətlənir. Nəticədə,

0:00:45.220,0:00:46.470
tənəffüs yollarını

0:00:46.470,0:00:50.630
bağlayır. Bu halda burundan[br]və ya ağızdan

0:00:50.630,0:00:53.030
tənəffüs zamanı hava

0:00:53.030,0:00:54.900
nəfəs borusuna, oradan da

0:00:54.900,0:00:57.750
ağciyərlərə keçə bilmir.

0:00:57.750,0:00:58.970
Yəni,

0:00:58.970,0:00:59.970
insan huşunu itirib

0:00:59.970,0:01:00.770
şəkildəki kimi

0:01:01.250,0:01:02.710
yıxıldıqda tənəffüsü

0:01:02.710,0:01:04.582
dayana, nəfəssiz

0:01:04.582,0:01:05.582
qala bilər.

0:01:05.582,0:01:07.040
Bu zaman o

0:01:07.040,0:01:09.040
nəfəs almağa çalışsa da,

0:01:09.040,0:01:11.331
ağciyərlərə kifayət qədər hava

0:01:11.331,0:01:14.110
dola bilməyəcək. Burada

0:01:14.110,0:01:14.960
ilk müdaxilə

0:01:14.960,0:01:16.530
dilin yaratdığı maneəni

0:01:16.530,0:01:17.920
aradan qaldırmaqdır.

0:01:17.920,0:01:18.878
İlk iki şəkildə

0:01:18.878,0:01:22.100
bunun təsvirini

0:01:22.100,0:01:24.120
görürük. Birincidə

0:01:24.120,0:01:28.107
başın geriyə, çənənin önə

0:01:28.107,0:01:28.940
gətirildiyi

0:01:28.940,0:01:32.980
vəziyyəti görürük. Xəstə[br]arxasıüstə yatır,

0:01:32.980,0:01:35.510
müdaxilə edən şəxs isə[br]bir əlini onun alnına,

0:01:35.510,0:01:36.732
digər əlini çənəsinə

0:01:36.732,0:01:37.690
yerləşdirir. Başı

0:01:37.690,0:01:40.300
arxaya, çənəni isə[br]çənə sümüyündən tutaraq önə

0:01:40.300,0:01:42.630
çəkməklə dili tənəffüs[br]yollarından kənarlaşdırır.

0:01:42.630,0:01:45.120
Nəticədə, hava ağciyərlərə

0:01:45.120,0:01:47.900
daxil ola bilir.

0:01:47.900,0:01:48.620
Qeyd edim ki,

0:01:48.620,0:01:50.410
gördüyünüz bu şəkillər

0:01:50.410,0:01:51.730
real xəstələrdən alınaraq

0:01:51.730,0:01:52.650
illustrasiyaya

0:01:52.650,0:01:53.665
çevrilmişdir.

0:01:53.665,0:01:55.210
Mövzumuza

0:01:55.210,0:01:56.550
geri

0:01:56.550,0:01:58.520
qayıdaq.

0:01:58.520,0:01:59.730
Əvvəldə

0:01:59.730,0:02:01.410
danışdıqlarımıza

0:02:01.410,0:02:02.740
əlavə

0:02:02.740,0:02:04.950
edək ki,

0:02:04.950,0:02:06.105
xəstədə

0:02:06.105,0:02:08.585
onurğa sütununun

0:02:08.585,0:02:12.200
yaralanması

0:02:12.200,0:02:13.250
baş verərsə,

0:02:13.250,0:02:14.083
boynu hərəkətə

0:02:14.083,0:02:15.370
gətirmək və ya

0:02:15.370,0:02:17.286
başı arxaya çəkmək

0:02:17.286,0:02:21.290
zədələnməyə gətirib[br]çıxara bilər.

0:02:21.290,0:02:24.400
Xəstənin boynu[br]döndərilsə və ya boyun

0:02:24.400,0:02:26.360
nahiyəsinə təzyiq[br]göstərilsə, sümüklər

0:02:26.360,0:02:29.250
yerdəyişmə edə bilər[br]və bu da daha ciddi zədələnmələrə

0:02:29.250,0:02:31.570
səbəb ola bilər. Buna görə də[br]onurğanın boyun

0:02:31.570,0:02:33.540
nahiyəsinin yaralanmaları zamanı[br]bu

0:02:33.540,0:02:34.590
üsuldan istifadə

0:02:34.590,0:02:36.642
olunmur.

0:02:36.642,0:02:37.850
Sağ

0:02:37.850,0:02:38.940
tərəfdəki

0:02:38.940,0:02:41.320
metoda

0:02:41.610,0:02:43.170
üstünlük verilir.

0:02:43.170,0:02:44.792
Bu üsulda boyun nahiyəsinə daha az

0:02:44.792,0:02:45.750
təzyiq göstərilir.

0:02:46.290,0:02:47.357
Bu zaman

0:02:47.357,0:02:48.357
sümüklərin

0:02:48.357,0:02:49.690
yerdəyişmə

0:02:49.690,0:02:52.309
ehtimalı

0:02:52.309,0:02:53.309
daha az olur.

0:02:53.309,0:02:54.600
Sağdakı

0:02:54.600,0:02:55.866
şəkilə baxaq.

0:02:56.450,0:02:58.480
Burada boyun yaralanması olan

0:02:58.480,0:03:00.239
xəstədə çənəni itələmə

0:03:00.239,0:03:02.030
manevri ilə dil tənəffüs

0:03:02.030,0:03:04.113
yollarından uzaqlaşdırılır.

0:03:04.113,0:03:06.080
Bu zaman

0:03:06.080,0:03:08.190
çənə bucağı

0:03:08.190,0:03:12.680
dörd barmaqla

0:03:12.680,0:03:14.990
90 dərəcə bucaq altında

0:03:14.990,0:03:17.790
tutularaq

0:03:17.790,0:03:19.860
yuxarı

0:03:19.860,0:03:22.880
çəkilir. Baş barmaqlarla

0:03:22.880,0:03:25.350
çənə önə itələnir.

0:03:25.350,0:03:27.974
Bu, birinci şəkildəki üsula

0:03:27.974,0:03:28.790
oxşayır, ancaq

0:03:28.790,0:03:29.720
birincidən fərqli

0:03:29.720,0:03:31.178
olaraq, burada boyuna təzyiq

0:03:31.178,0:03:32.352
göstərilmir. Beləliklə,

0:03:32.352,0:03:34.310
çənəni hərəkətə gətirdikdə,[br]dil də önə

0:03:34.310,0:03:35.030
çəkilir və

0:03:35.030,0:03:36.130
tənəffüs[br]yollarında olan

0:03:36.130,0:03:37.921
maneə aradan qalxır.

0:03:37.921,0:03:39.890
Bu üsul travma keçirmiş

0:03:39.890,0:03:41.830
xəstələrdə tətbiq edilir.

0:03:41.830,0:03:46.460
Daha aydın olması üçün,[br]rentgen görüntülərinə

0:03:46.460,0:03:48.865
nəzər salaq.

0:03:48.865,0:03:51.850
Eyni pasiyenti görürük.

0:03:51.850,0:03:55.530
Birinci rentgendə onurğa sütunun[br]görünüşü normaya

0:03:55.530,0:03:58.140
tam uyğundur. Uyğunluğa[br]nəzər salsaq,

0:03:58.140,0:03:59.470
bu, fəqərə cisimlərinin

0:03:59.470,0:04:00.360
ön,

0:04:00.360,0:04:02.318
bu isə

0:04:02.318,0:04:05.850
arxa xəttidir. Daha sonra

0:04:05.850,0:04:08.370
onurğa-səfhə xətti və[br]tin çıxıntılarını birləşdirən

0:04:08.370,0:04:13.590
xətti görürük. Hər biri[br]normal görünür.

0:04:13.590,0:04:16.616
Xətləri silirəm. Burada kiçik bir

0:04:16.616,0:04:17.490
sınıq olduğunu

0:04:17.490,0:04:18.698
görürük.

0:04:18.698,0:04:19.850
Budur.

0:04:19.850,0:04:21.850
Sınığın ön

0:04:21.850,0:04:24.160
hissəsində isə

0:04:24.160,0:04:27.210
şişkinlik mövcuddur.

0:04:27.210,0:04:28.710
Bu gördüyümüz[br]yumşaq

0:04:28.710,0:04:33.770
toxumalardır. Sınıqla əlaqədar[br]olaraq şişkinlik mövcuddur.

0:04:33.770,0:04:35.650
Onurğanın boyun şöbəsi[br]bağlar vasitəsilə

0:04:35.650,0:04:38.730
stabilləşir. Bağların qopması[br]və zədələnməsi rentgendə

0:04:38.730,0:04:40.444
hər zaman görünmür.

0:04:41.110,0:04:43.230
Bəs burada

0:04:43.230,0:04:45.155
şişkinlik

0:04:45.155,0:04:49.320
olduğunu necə anladıq?

0:04:49.320,0:04:51.399
Rentgenə baxdıqda, onurğanın ön

0:04:51.399,0:04:52.900
hissəsi ilə yumşaq toxumaların

0:04:52.900,0:04:53.900
ön hissəsi arasında

0:04:53.900,0:04:54.858
olan məsafənin

0:04:54.858,0:04:55.960
artdığını görürük.

0:04:55.960,0:04:56.960
Normada isə,

0:04:56.960,0:04:58.231
bu, qısa

0:04:58.231,0:04:59.231
və nazik olur.

0:04:59.231,0:05:00.210
Digər rentgen isə

0:05:00.210,0:05:01.750
tənəffüs yollarına müdaxilə

0:05:01.750,0:05:03.770
zamanı çəkilib.

0:05:03.770,0:05:04.770
Baş geriyə,

0:05:04.770,0:05:05.770
çənə önə

0:05:05.770,0:05:08.632
üsulundan istifadə

0:05:08.632,0:05:09.340
olunub.

0:05:09.340,0:05:10.890
Bu üsulla

0:05:10.890,0:05:13.431
başı geriyə

0:05:13.431,0:05:15.200
itələdikdə bu

0:05:15.200,0:05:16.890
hissəyə təzyiq göstərilir.

0:05:16.890,0:05:17.848
Bənövşəyi rənglə

0:05:17.848,0:05:20.110
göstərdiyim bu

0:05:20.110,0:05:23.099
hissəyə

0:05:23.099,0:05:23.890
təzyiq olunur.

0:05:23.890,0:05:24.640
Baş

0:05:24.640,0:05:25.390
geriyə

0:05:25.390,0:05:27.010
itələndiyi

0:05:27.010,0:05:29.960
zaman boyun

0:05:29.960,0:05:32.905
bu formada görünür.

0:05:32.905,0:05:34.780
Xətləri yenidən çəkirəm. Fəqərə

0:05:34.780,0:05:35.613
cisimlərinin

0:05:35.613,0:05:38.510
arxa xətti normaya uyğun deyil.

0:05:38.510,0:05:41.470
Bu xəttin arxasında isə

0:05:41.470,0:05:44.040
onurğa beyni yerləşir.

0:05:44.040,0:05:46.880
Buna görə də

0:05:46.880,0:05:47.890
çox vacibdir.

0:05:47.890,0:05:50.990
İlk yardımın və tibbin əsas

0:05:50.990,0:05:53.150
tələblərindən biri də zərər verməməkdir.

0:05:53.150,0:05:56.480
Burada tənəffüs yolunu[br]başı geri, çənəni önə

0:05:56.480,0:05:58.795
çəkərək açmağa çalışmaq[br]xəstəyə ciddi

0:05:58.795,0:05:59.742
zərər verə bilər.

0:05:59.742,0:06:00.690
İndi

0:06:00.690,0:06:01.490
növbəti

0:06:01.490,0:06:02.240
şəkillərə

0:06:02.240,0:06:05.400
baxaq.

0:06:05.400,0:06:07.400
Tənəffüs yollarını açmağa

0:06:07.400,0:06:09.400
çalışıb, nəticə əldə olunmadıqda

0:06:09.400,0:06:11.760
sonrakı addım olan

0:06:11.760,0:06:14.400
intubasiyaya ehtiyac

0:06:14.400,0:06:17.950
yaranır. İntubasiya zamanı

0:06:17.950,0:06:22.210
traxeyaya salınan boru hesabına

0:06:22.210,0:06:24.090
xəstənin tənəffüsü bərpa olunur.

0:06:24.090,0:06:26.500
Şəkillərdə bunu görürük.

0:06:26.500,0:06:28.030
Koronavirus pandemiyası

0:06:28.030,0:06:29.530
zamanı bunu

0:06:29.530,0:06:31.140
yəqin ki,

0:06:31.140,0:06:33.397
hər biriniz eşitmisiniz.

0:06:33.397,0:06:34.980
İntubasiya hesabına oksigenlə

0:06:34.980,0:06:39.680
zəngin havanın birbaşa olaraq[br]ağciyərlərə daxil

0:06:39.680,0:06:41.530
olması təmin edilir.

0:06:41.530,0:06:44.520
Dil tənəffüs yollarını[br]tıxadıqda, xəstədə

0:06:44.520,0:06:47.760
qusma baş verdikdə və[br]ya o tam huşsuz vəziyyətdə

0:06:47.760,0:06:49.710
olduqda, intubasiya

0:06:49.710,0:06:50.740
aparılır.

0:06:50.740,0:06:52.240
Boru ağızdan salınaraq

0:06:52.240,0:06:54.180
qırtlağa daxil edilir.

0:06:54.180,0:06:55.850
Bu boru əyilə

0:06:55.850,0:06:57.160
bilir. Qırtlağa

0:06:57.160,0:06:58.659
daxil edildikdən sonra

0:06:58.659,0:07:03.570
bu qığırdaqların arasından[br]keçir.

0:07:03.570,0:07:06.885
Bu şəkildə hərəkət etdirilir.

0:07:06.885,0:07:10.410
Burada

0:07:10.410,0:07:13.030
səs telləri yerləşir.

0:07:13.030,0:07:16.140
Boru səs tellərinin arxasından[br]keçərək, traxeyaya,

0:07:16.140,0:07:17.420
yəni nəfəs borusuna

0:07:17.420,0:07:18.200
salınır. Çünki

0:07:18.200,0:07:19.050
maneə adətən

0:07:19.050,0:07:20.508
burada

0:07:20.508,0:07:22.610
olur.

0:07:22.610,0:07:24.040
Xəstəyə oksigenlə zəngin hava

0:07:24.040,0:07:25.220
verilir. Beləliklə,

0:07:25.580,0:07:26.750
ağciyərlər oksigenlə

0:07:26.750,0:07:28.030
təchiz olunur.

0:07:28.030,0:07:29.571
Boru hesabına

0:07:29.571,0:07:31.519
xəstəyə

0:07:31.519,0:07:32.519
oksigenlə

0:07:32.519,0:07:33.810
zəngin

0:07:34.770,0:07:35.978
hava verilir.

0:07:35.978,0:07:36.960
Bu

0:07:36.960,0:07:38.050
şəkildə 3 insan var.

0:07:38.050,0:07:39.050
Şəklə əsasən, biri

0:07:39.050,0:07:40.900
boğazını sıxırmış kimi görünür,

0:07:40.900,0:07:42.680
əslində, o, qırtlağın üzüyəbənzər

0:07:42.680,0:07:45.260
qığırdağına

0:07:45.260,0:07:47.430
təzyiq göstərir.

0:07:47.430,0:07:49.440
Burada məqsəd

0:07:49.440,0:07:52.975
qida borusunun

0:07:52.975,0:07:54.077
okklüziyasıdır.

0:07:54.077,0:07:55.410
Okklüziya dedikdə,

0:07:55.410,0:07:56.670
bağlamaq, qapamaq

0:07:56.670,0:07:58.950
nəzərdə tutulur. Burada da

0:07:58.950,0:08:01.460
qida borusuna girişi ona görə[br]bağlayırlar ki, borunun

0:08:01.460,0:08:03.827
səhvən qida borusuna

0:08:03.827,0:08:04.660
salınmasının və

0:08:04.660,0:08:07.140
qusmanın baş verməsinin

0:08:07.140,0:08:08.651
qarşısı alınsın.

0:08:09.150,0:08:10.502
Yəni mədədə olan maye və

0:08:10.502,0:08:11.502
qida qayıtmasın.

0:08:11.502,0:08:12.960
Qida borusu

0:08:12.960,0:08:16.830
buradan keçir.

0:08:16.830,0:08:17.830
Bu hissəyə

0:08:17.830,0:08:18.830
təzyiq

0:08:18.830,0:08:20.496
göstərməklə,

0:08:23.250,0:08:24.465
qida borusunu bağlayırlar

0:08:24.465,0:08:26.710
və passiv requrgitasiyanın

0:08:26.710,0:08:29.700
qarşısı alınmış olur.

0:08:29.700,0:08:32.836
Bunu

0:08:33.502,0:08:36.320
fərqli bir rənglə

0:08:36.320,0:08:38.470
göstərəcəyəm. Bu şəkildə

0:08:38.470,0:08:40.092
təzyiq göstərirlər.

0:08:40.092,0:08:41.092
Traxeya

0:08:41.092,0:08:42.050
isə

0:08:42.050,0:08:43.140
daha sərt

0:08:43.140,0:08:45.310
quruluşdadır.

0:08:45.310,0:08:47.309
Bu gördüyünüz

0:08:47.309,0:08:49.844
üzüyəbənzər

0:08:49.844,0:08:51.260
qığırdaqdır.

0:08:51.260,0:08:52.190
Təzyiq tam olaraq

0:08:52.550,0:08:54.260
bu nahiyəyə göstərilir.

0:08:54.260,0:08:55.240
Buraya basdıqda qida

0:08:55.240,0:08:56.220
borusu[br]qapanır, lakin

0:08:56.220,0:08:57.220
nəfəs borusu

0:08:57.220,0:08:58.280
açıq qalır.

0:08:58.280,0:08:59.280
Burada üç nəfər

0:08:59.280,0:09:01.930
olduğunu demişdik.

0:09:01.930,0:09:04.450
Birincisi, üzüyəbənzər qığırdağa[br]təzyiq göstərir.

0:09:04.450,0:09:05.450
İkincisi isə şəkildən

0:09:05.450,0:09:08.740
göründüyü kimi, xəstənin başını

0:09:08.740,0:09:10.027
saxlayır. Bu haqda

0:09:10.027,0:09:11.610
əvvəldə danışmışdıq.

0:09:11.610,0:09:13.860
Bunun səbəbi başın bükülməsinin

0:09:13.860,0:09:16.490
və ya açılmasının qarşısını almaqdır.

0:09:16.490,0:09:19.680
Xəstənin başını tuturlar ki,[br]baş neytral vəziyyətdə,

0:09:19.680,0:09:22.220
stabil qalsın, sümüklərdə[br]yerdəyişmə baş verməsin.

0:09:22.220,0:09:22.935
Çünki borunu

0:09:22.935,0:09:24.495
yeridərkən baş hərəkət[br]edə bilər,

0:09:24.495,0:09:26.562
əgər biri onu sabit[br]tutmasa,

0:09:26.562,0:09:27.770
zədələnmə baş verə bilər.

0:09:28.370,0:09:29.990
Sonuncusu isə, yuxarıda soldakı

0:09:29.990,0:09:30.990
şəkildəki kimi, səs

0:09:30.990,0:09:32.394
tellərinə baxaraq, borunu

0:09:32.394,0:09:33.394
daxil etməyə çalışır.

0:09:33.394,0:09:34.810
Onun əsas məqsədi

0:09:34.810,0:09:36.226
səs tellərini görə bilməkdir.

0:09:36.226,0:09:38.825
O, xəstənin boynunu hərəkətə[br]gətirə və

0:09:38.825,0:09:39.825
çəkə bilər.

0:09:39.825,0:09:40.560
Bu səbəbdən,

0:09:40.560,0:09:42.459
intubasiya üç nəfərin iştirakı ilə[br]icra

0:09:42.459,0:09:44.500
olunur. Qəza zamanı yaralını

0:09:44.500,0:09:46.030
hərəkət etdirməyin deyilməsinin

0:09:46.030,0:09:47.460
səbəbi də məhz budur.

0:09:47.460,0:09:50.100
Zərərçəkmişi qaldıraraq,[br]başını əyərək və ya

0:09:50.100,0:09:52.260
boynunu hərəkət etdirərək[br]kömək göstərmək

0:09:52.260,0:09:53.960
istəyərkən, yaralanmasına

0:09:53.960,0:09:55.810
səbəb ola bilərsiniz.

0:09:55.810,0:09:56.570
Bu səbəbdən,

0:09:57.500,0:09:59.350
təcili yardım və ixtisaslı həkimin

0:09:59.350,0:10:00.934
gəlməsini gözləmək lazımdır.

0:10:01.599,0:10:03.040


0:10:03.040,0:10:03.320


0:10:03.320,0:10:03.930


0:10:03.930,0:10:04.888


0:10:06.471,0:10:08.220


0:10:08.220,0:10:09.595


0:10:09.595,0:10:12.590


0:10:12.590,0:10:14.090


0:10:14.090,0:10:17.350


0:10:17.350,0:10:20.090


0:10:20.090,0:10:22.630


0:10:22.630,0:10:24.590


0:10:24.590,0:10:26.530


0:10:26.530,0:10:29.160


0:10:29.160,0:10:31.100


0:10:31.100,0:10:31.600


0:10:31.600,0:10:31.850


0:10:31.850,0:10:32.680


0:10:32.680,0:10:33.763


0:10:33.763,0:10:34.970


0:10:34.970,0:10:36.650