1
00:00:09,112 --> 00:00:13,152
Nawet po napisaniu jedenastu książek
i otrzymaniu kilku prestiżowych nagród

2
00:00:13,152 --> 00:00:15,491
Maya Angelou nie mogła
pozbyć się dręczącej myśli,

3
00:00:15,491 --> 00:00:19,685
że jej osiągnięcia
nie są w pełni zasłużone.

4
00:00:19,685 --> 00:00:22,592
Albert Einstein doświadczył
czegoś podobnego:

5
00:00:22,592 --> 00:00:25,966
nazywał siebie "mimowolnym oszustem",

6
00:00:25,966 --> 00:00:29,535
którego praca nie zasługiwała
na uwagę, jaką się cieszyła.

7
00:00:29,535 --> 00:00:33,374
Dokonania na miarę Angelou
czy Einsteina są rzadkością,

8
00:00:33,374 --> 00:00:36,404
ale poczucie popełnienia oszustwa
jest bardzo powszechne.

9
00:00:36,404 --> 00:00:38,408
Dlaczego tak wielu z nas myśli,

10
00:00:38,408 --> 00:00:40,594
że nie zasługujemy na swoje osiągnięcia,

11
00:00:40,594 --> 00:00:45,019
lub że nasze pomysły i umiejętności
nie są godne uwagi?

12
00:00:45,019 --> 00:00:48,401
Psycholog Pauline Rose Clance
była pierwszą badaczką

13
00:00:48,401 --> 00:00:50,925
tej bezzasadnej niepewności siebie.

14
00:00:50,925 --> 00:00:52,294
Pracując jako terapeutka,

15
00:00:52,294 --> 00:00:56,646
zauważyła, że wielu z jej
studiujących pacjentów

16
00:00:56,646 --> 00:00:58,461
mimo dobrych ocen

17
00:00:58,461 --> 00:01:01,778
ma poczucie, że nie zasługują
na swoje miejsce na uniwersytecie.

18
00:01:01,778 --> 00:01:05,021
Niektórzy nawet uważali, że zostali
przyjęci przez błąd w rekrutacji.

19
00:01:05,021 --> 00:01:07,205
Clance wiedziała,
że tym obawom brak podstaw,

20
00:01:07,205 --> 00:01:10,766
ale pamiętała, że sama czuła się tak
w szkole podyplomowej.

21
00:01:10,766 --> 00:01:14,470
Ona i jej pacjenci doświadczyli
czegoś, co ma wiele nazw:

22
00:01:14,470 --> 00:01:16,118
fenomen oszusta,

23
00:01:16,118 --> 00:01:17,662
poczucie oszustwa

24
00:01:17,662 --> 00:01:19,865
i syndrom oszusta.

25
00:01:19,865 --> 00:01:21,634
Pracując wspólnie z Suzanne Imes,

26
00:01:21,634 --> 00:01:26,616
Clance najpierw badała to zjawisko
u studentek i wykładowczyń.

27
00:01:26,616 --> 00:01:30,180
Badania wykazały w tej grupie
silne poczucie "oszustwa".

28
00:01:30,180 --> 00:01:31,645
Od czasu tego badania

29
00:01:31,645 --> 00:01:34,380
to samo zjawisko stwierdzono
niezależnie od płci,

30
00:01:34,380 --> 00:01:35,134
rasy,

31
00:01:35,134 --> 00:01:36,003
wieku

32
00:01:36,003 --> 00:01:38,370
i w wielu zawodach,

33
00:01:38,370 --> 00:01:41,419
chociaż może ono dominować
i nieproporcjonalnie wpływać

34
00:01:41,419 --> 00:01:44,759
na zmarginalizowane
i nieuprzywilejowane grupy.

35
00:01:44,759 --> 00:01:48,271
Nazywanie tego zjawiska syndromem
nie oddaje jego uniwersalności.

36
00:01:48,271 --> 00:01:51,276
To nie choroba czy wypaczenie

37
00:01:51,276 --> 00:01:53,864
i nie musi się wiązać z depresją,

38
00:01:53,864 --> 00:01:54,995
lękiem,

39
00:01:54,995 --> 00:01:56,536
czy brakiem pewności siebie.

40
00:01:56,536 --> 00:01:58,780
Skąd więc bierze się to
uczucie oszukiwania?

41
00:01:58,780 --> 00:02:01,194
Ludzie, którzy są uzdolnieni
lub odnoszą sukcesy,

42
00:02:01,194 --> 00:02:03,189
często myślą, że inni są tak samo zdolni.

43
00:02:03,189 --> 00:02:06,563
To może przerodzić się w poczucie,
że nie zasługują na uznanie

44
00:02:06,563 --> 00:02:08,596
i okazje bardziej niż inni.

45
00:02:08,596 --> 00:02:11,186
Tak jak doświadczyli tego
Angelou i Einstein,

46
00:02:11,186 --> 00:02:13,508
często nie ma progu osiągnięcia,

47
00:02:13,508 --> 00:02:15,531
który uśmierza to poczucie.

48
00:02:15,531 --> 00:02:20,357
Poczucie oszustwa nie ogranicza się
do wysoce uzdolnionych jednostek.

49
00:02:20,357 --> 00:02:24,370
Każdy jest podatny na fenomen
znany jako pluralistyczna ignorancja,

50
00:02:24,370 --> 00:02:26,896
gdzie każdy wątpi w siebie,

51
00:02:26,896 --> 00:02:29,029
ale sądzi, że jest w tym odosobniony,

52
00:02:29,029 --> 00:02:31,244
bo nikt inny się do tego nie przyznaje.

53
00:02:31,244 --> 00:02:34,973
Jako że trudno jest dowiedzieć się,
jak ciężko pracują nasi rówieśnicy,

54
00:02:34,973 --> 00:02:37,595
jaką trudność sprawiają im dane zadania,

55
00:02:37,595 --> 00:02:39,516
czy jak bardzo wątpią w siebie,

56
00:02:39,516 --> 00:02:42,972
nie ma prostego sposobu pozbycia się
poczucia, że jesteśmy mniej zdolni

57
00:02:42,972 --> 00:02:44,727
niż otoczenie.

58
00:02:44,727 --> 00:02:46,637
Silne uczucia oszukiwania

59
00:02:46,637 --> 00:02:49,092
mogą powstrzymywać
przed dzieleniem się pomysłami,

60
00:02:49,092 --> 00:02:52,656
czy ubieganiem się o posady czy programy,
które przyniosłyby sukces.

61
00:02:52,656 --> 00:02:54,112
Jak na razie

62
00:02:54,112 --> 00:02:56,611
najlepszym sposobem walki
z syndromem oszusta

63
00:02:56,611 --> 00:02:58,153
jest rozmowa o nim.

64
00:02:58,153 --> 00:03:00,226
Wielu ludzi nim dotkniętych

65
00:03:00,226 --> 00:03:02,557
boi się, że jeśli spytają
o swoje dokonania,

66
00:03:02,557 --> 00:03:04,128
ich obawy się potwierdzą.

67
00:03:04,128 --> 00:03:07,353
Nawet pokrzepiająca odpowiedź
często nie wystarczy,

68
00:03:07,353 --> 00:03:09,317
by uśmierzyć poczucie oszukiwania.

69
00:03:09,317 --> 00:03:10,347
Ale z drugiej strony

70
00:03:10,347 --> 00:03:14,425
usłyszenie od doradcy czy mentora,
że sami doświadczyli takich uczuć,

71
00:03:14,425 --> 00:03:16,116
może pomóc w pozbyciu się ich.

72
00:03:16,116 --> 00:03:18,193
Tak samo jest w przypadku rówieśników.

73
00:03:18,193 --> 00:03:20,717
Już sama wiedza o tym,
że te uczucia mają nazwę,

74
00:03:20,717 --> 00:03:22,700
może być ogromną ulgą.

75
00:03:22,700 --> 00:03:24,191
Kiedy już wiesz o tym zjawisku,

76
00:03:24,191 --> 00:03:26,616
możesz się zmierzyć z własnym,

77
00:03:26,616 --> 00:03:29,387
zbierając i wspominając pozytywne reakcje.

78
00:03:29,387 --> 00:03:32,380
Pewna badaczka winiąca siebie
za problemy laboratorium

79
00:03:32,380 --> 00:03:35,557
zaczęła dokumentować przyczyny
każdego niepowodzenia.

80
00:03:35,557 --> 00:03:38,160
W końcu uświadomiła sobie,
że większość problemów

81
00:03:38,160 --> 00:03:39,902
zachodziła przez awarie wyposażenia,

82
00:03:39,902 --> 00:03:42,150
i zaczęła uznawać
swoje własne kompetencje.

83
00:03:42,150 --> 00:03:45,201
Może nigdy nie uda nam się
zupełnie pozbyć się tych uczuć,

84
00:03:45,201 --> 00:03:49,553
ale można otwarcie rozmawiać o szkolnych
czy zawodowych wyzwaniach.

85
00:03:49,553 --> 00:03:53,330
Ze wzrostem wiedzy
o powszechności takich uczuć

86
00:03:53,330 --> 00:03:56,808
może łatwiej przyjdzie nam
szczere mówienie o uczuciach

87
00:03:56,808 --> 00:03:59,429
i zbudowanie pewności siebie
w paru prawdach:

88
00:03:59,429 --> 00:04:00,478
masz talent,

89
00:04:00,478 --> 00:04:01,408
jesteś zdolny

90
00:04:01,408 --> 00:04:02,520
i pasujesz tutaj.