WEBVTT

00:00:04.780 --> 00:00:10.400
Żyjemy w świecie nieustających zmian.

00:00:11.334 --> 00:00:15.155
Tłumy ludzi migrujących do nowych, ogromnych miast,

00:00:15.158 --> 00:00:18.327
wypełniające strzeliste wieżowce

00:00:18.500 --> 00:00:21.436
i rozległe slumsy.

00:00:21.440 --> 00:00:25.760
Nienasycony apetyt na paliwo i żywność,

00:00:25.770 --> 00:00:28.500
nieprzewidywalne zmiany klimatu,

00:00:29.000 --> 00:00:35.087
a wszystko to w świecie z ciągle rosnącą populacją.

00:00:36.460 --> 00:00:38.277
Czy powinniśmy się martwić?

00:00:38.280 --> 00:00:41.516
Czy powinniśmy się bać?

00:00:42.660 --> 00:00:46.100
Jak nadać temu wszystkiemu sens?

00:00:52.501 --> 00:00:59.000
7 miliardów ludzi żyje obecnie na naszej planecie. Czy to nie piękne?

00:00:59.010 --> 00:01:03.500
Ale niektórzy, gdy myślą o świecie i jego przyszłości, panikują!

00:01:03.510 --> 00:01:06.267
Inni wolą o tym wszystkim nie myśleć.

00:01:06.280 --> 00:01:09.800
Ale dzisiaj pokażę, jak naprawdę się rzeczy mają.

00:01:09.971 --> 00:01:13.000
Nazywam się Hans Rosling, jestem statystykiem, który ....

00:01:13.010 --> 00:01:15.036
NIE, NIE, NIE, NIE ... nie wyłączaj!

00:01:15.040 --> 00:01:19.509
Ponieważ z najnowszych danych ze wszystkich krajów pokażę wam świat w nowy sposób.

00:01:19.510 --> 00:01:22.654
I zamierzam wam opowiedzieć, jak zmienia się światowa populacja,

00:01:22.656 --> 00:01:27.622
i co dzisiejsze dane mówią nam o przyszłości świata.

00:01:27.630 --> 00:01:32.500
Niewątpliwie stoimy wobec wielkich wyzwań,

00:01:32.730 --> 00:01:36.693
ale dobre wieści są takie, że przyszłość nie rysuje się aż tak ponuro,

00:01:36.800 --> 00:01:42.400
a ludzkość już teraz ma się lepiej, niż wielu z was myśli!

00:01:44.000 --> 00:01:45.400
"Nie panikujcie!"

00:01:45.500 --> 00:01:47.300
"Prawda o populacji"

00:01:47.400 --> 00:01:49.740
"z profesorem Hansem Roslingiem"

00:01:51.495 --> 00:01:53.350
Dzieci...

00:01:53.355 --> 00:01:55.170
Każde jest błogosławieństwem.

00:01:55.300 --> 00:01:59.000
Ale wielu uważa, że przyrost populacji wymknął się spod kontroli.

00:01:59.500 --> 00:02:02.400
Niektórzy nawet mówią o bombie populacyjnej!

00:02:03.450 --> 00:02:05.800
Czy mają rację?

00:02:07.370 --> 00:02:11.810
Zatem gdzie dziś się znajdujemy z problemem zaludnienia? I jak tu dotarliśmy?

00:02:11.900 --> 00:02:16.279
Opowiem wam historię o wszystkich, którzy kiedykolwiek żyli...

00:02:16.345 --> 00:02:20.240
Cóż, przynajmniej w ciągu ostatniego tysiąca lat.

00:02:20.250 --> 00:02:21.700
No, to jedziemy.

00:02:21.720 --> 00:02:25.122
Przedstawiam Wam dwie osie.

00:02:25.123 --> 00:02:33.194
To jest czas w latach, a to jest liczba ludności na świecie w miliardach.

00:02:33.240 --> 00:02:41.404
W roku 10 000 p.n.e., kiedy pierwsi ludzie zostali rolnikami, archeolodzy szacują,

00:02:41.420 --> 00:02:45.338
że światowa populacja wynosiła tylko 10 milionów.

00:02:45.340 --> 00:02:49.488
Wyobraźcie sobie: 10 milionów! To jak Szwecja obecnie!

00:02:49.490 --> 00:02:52.712
Świat złożony tylko ze Szwedów!

NOTE Paragraph

00:02:53.414 --> 00:02:56.953
Ale potem, jak mijały tysiąclecia,

00:02:56.953 --> 00:02:59.489
przybywało rolników, żywności i ludności,

00:02:59.489 --> 00:03:01.359
aż pojawiły się wielkie imperia,

00:03:01.390 --> 00:03:04.436
Egipt, Chiny, Indie...

00:03:04.436 --> 00:03:06.120
i w końcu Europa!

00:03:06.120 --> 00:03:09.672
I populacja dalej rosła, ale bardzo powoli

00:03:09.682 --> 00:03:13.772
Zatrzymam się tutaj, w roku 1800

00:03:13.782 --> 00:03:19.461
Ponieważ właśnie w roku 1800 globalna populacja osiągnęła miliard ludzi

00:03:19.461 --> 00:03:22.807
Wyobraźcie sobie... Przez cały ten czas,

00:03:22.883 --> 00:03:28.673
wzrost populacji to był tylko mały ułamek procenta, przez tysiące lat.

00:03:28.699 --> 00:03:31.780
Ale w roku 1800, z rewolucją przemysłową,

00:03:31.812 --> 00:03:33.593
wszystko się zmieniło

00:03:33.593 --> 00:03:35.578
i populacja zaczęła rosnąć szybciej.

00:03:35.624 --> 00:03:37.768
W trochę więcej niż 100 lat,

00:03:37.771 --> 00:03:39.291
osiągnęła 2 miliardy.

00:03:39.315 --> 00:03:41.733
A kiedy chodziłem do szkoły,

00:03:41.768 --> 00:03:43.233
osiągnęła 3 miliardy.

00:03:43.283 --> 00:03:45.876
I wielu mówiło:

00:03:45.876 --> 00:03:48.280
"Ziemia nie może utrzymać więcej ludzi".

00:03:48.280 --> 00:03:49.672
Nawet eksperci tak mówili.

00:03:49.685 --> 00:03:51.538
Ale oto, co się wydarzyło.

00:03:51.963 --> 00:03:53.919
Osiągnęliśmy 4 miliardy...

00:03:53.919 --> 00:03:55.249
5 miliardów...

00:03:55.249 --> 00:03:56.529
6 miliardów...

00:03:56.554 --> 00:03:58.514
7 miliardów!

00:03:58.620 --> 00:04:00.254
Wyobraźcie sobie...

00:04:00.754 --> 00:04:03.395
Więcej niż połowa światowej populacji

00:04:03.431 --> 00:04:05.241
urodziła się w czasie mojego życia.

00:04:05.407 --> 00:04:08.992
I ta liczba wciąż rośnie.

00:04:10.414 --> 00:04:13.845
Większość wzrostu ludności ostatnich lat

00:04:13.906 --> 00:04:15.492
wydarzyła się w Azji.

00:04:15.619 --> 00:04:17.748
Jak tutaj, w Bangladeszu,

00:04:17.817 --> 00:04:20.107
gdzie ludność się potroiła

00:04:20.116 --> 00:04:21.466
w czasie mojego życia.

00:04:21.466 --> 00:04:27.504
Z 50 milionów do ponad 150 milionów.

00:04:27.768 --> 00:04:31.540
Teraz to jeden z najgęściej zaludnionych

00:04:31.555 --> 00:04:32.735
krajów na świecie.

00:04:32.790 --> 00:04:39.491
Około 15 milionów żyje w zatłoczonej stolicy, Dhace.

00:04:40.100 --> 00:04:41.510
Miejscowi

00:04:41.510 --> 00:04:44.010
czy w mieście czy na wsi,

00:04:44.081 --> 00:04:48.271
są głęboko zaniepokojeni wielkością rodzin.

00:04:48.942 --> 00:04:52.150
Ale nadchodzi nowy Bangladesz...

00:04:52.168 --> 00:04:54.101
Tak jak rodzina Khan.

00:04:54.101 --> 00:04:59.150
Mama Taslima, córki Tanjina i mała Sadia.

00:04:59.200 --> 00:05:02.232
i tata Hannan.

00:05:03.760 --> 00:05:06.210
Kobietom zabiera wieki przygotowanie się,

00:05:06.260 --> 00:05:08.280
mężczyźni nie potrzebują tyle czasu.

00:05:08.500 --> 00:05:10.740
Po co to nakładasz,

00:05:10.778 --> 00:05:13.528
jeżeli potem zetrzesz to rękami?

00:05:14.176 --> 00:05:17.736
Oboje, Taslima i Hannan pochodzą z dużych rodzin.

00:05:17.738 --> 00:05:21.500
Ale postanowili mieć tylko 2 dzieci.

00:05:21.700 --> 00:05:23.772
W Bangladeszu jest slogan,

00:05:23.796 --> 00:05:26.056
który możesz wszędzie usłyszeć:

00:05:26.200 --> 00:05:29.970
"Nie więcej niż dwoje dzieci - jedno nawet lepiej!"

00:05:34.000 --> 00:05:36.600
To szczęście, że mam tylko dwoje dzieci.

00:05:37.000 --> 00:05:39.500
Gdybym miał więcej, nie stać by mnie było na to.

00:05:39.900 --> 00:05:42.000
Dla dwójki dzieci mogę kupić, co zechcą.

00:05:47.000 --> 00:05:50.300
Mój portfel jest teraz pusty!

00:05:50.812 --> 00:05:54.242
Taslima i Hannan są częścią przemiany kulturowej

00:05:54.296 --> 00:05:55.996
odejścia od dużych rodzin.

00:05:56.010 --> 00:05:59.728
I dla Taslimy, stało się to pracą.

00:06:00.100 --> 00:06:03.525
Pracuje dla Urzędu Planowania Rodziny,

00:06:03.527 --> 00:06:06.583
który w każdej wsi zatrudnia takie kobiety jak ona.

00:06:06.591 --> 00:06:09.602
Chodzi od drzwi do drzwi,

00:06:09.621 --> 00:06:13.531
żeby pomóc innym zaplanować mniejsze rodziny.

00:06:15.000 --> 00:06:16.600
Kiedy miałaś ostatni okres?

00:06:16.900 --> 00:06:19.000
Dwudziestego drugiego.

00:06:19.020 --> 00:06:21.000
Czyli nie używasz żadnej antykoncepcji?

00:06:21.500 --> 00:06:23.200
Nie będzie to problem, jeśli zajdziesz w ciążę?

00:06:23.200 --> 00:06:26.110
Niełatwo zachodzę w ciążę.

00:06:26.110 --> 00:06:28.400
Ale już masz dwójkę dzieci

00:06:28.400 --> 00:06:31.000
Nie mam czasu iść do kliniki.

00:06:31.500 --> 00:06:34.269
Taslima oferuje poradę, wsparcie moralne

00:06:34.275 --> 00:06:35.602
i co najważniejsze,

00:06:35.602 --> 00:06:39.030
szereg środków antykoncepcyjnych.

00:06:39.370 --> 00:06:40.897
Masz trzy córki,

00:06:40.998 --> 00:06:43.518
naprawdę chcesz mieć więcej dzieci?

00:06:44.780 --> 00:06:46.400
To zależy od ojca.

00:06:46.500 --> 00:06:48.510
To ty rodzisz,

00:06:48.560 --> 00:06:50.570
dlaczego to zależy od niego?

00:06:50.600 --> 00:06:53.200
Ty musisz przejść przez cały ból, a nie on.

00:06:53.270 --> 00:06:54.991
Kto musi przejść przez poród?

00:06:55.080 --> 00:06:56.940
Ja przechodzę przez poród,

00:06:56.940 --> 00:06:58.820
ale jeżeli on chce chłopca,

00:06:58.820 --> 00:07:00.000
co mogę zrobić?

00:07:00.000 --> 00:07:04.600
To pigułka, weź ją kiedy zacznie się okres

00:07:09.590 --> 00:07:11.280
Ciężko do nich dotrzeć,

00:07:11.280 --> 00:07:13.220
kiedy są mniej wyedukowani.

00:07:13.650 --> 00:07:16.640
Ale stopniowo przekazujemy przesłanie.

00:07:17.270 --> 00:07:21.148
Więc jak udane są wysiłki Taslimy i Bangladeszu

00:07:21.487 --> 00:07:23.357
z redukowaniem współczynnika dzietności?

00:07:23.487 --> 00:07:26.089
Czyli liczby dzieci na kobietę.

00:07:26.108 --> 00:07:28.912
W Szwecji założyliśmy Fundację Gapminder,

00:07:28.914 --> 00:07:31.590
żeby udostępnić światowe dane

00:07:31.689 --> 00:07:33.519
w sposób zrozumiały dla każdego.

00:07:33.749 --> 00:07:37.712
Pokażę wam sytuację w Bangladeszu.

00:07:37.720 --> 00:07:41.375
Na osi poziomej liczba dzieci na kobietę.

00:07:41.427 --> 00:07:44.853
Od 1, 2... 7 do 8

00:07:44.871 --> 00:07:47.896
A na osi pionowej,

00:07:47.896 --> 00:07:50.256
spodziewana długość życia,

00:07:50.256 --> 00:07:53.987
zakładana liczba lat, którą przeżyje noworodek.

00:07:54.122 --> 00:07:57.204
Od 30, aż do 90.

00:07:57.204 --> 00:08:00.093
Teraz... zaczynamy w 1972

00:08:00.115 --> 00:08:02.520
bardzo ważny rok dla Bangladeszu,

00:08:02.540 --> 00:08:04.950
pierwszy pełny rok niepodległości.

00:08:04.980 --> 00:08:08.400
W tym roku, Bangladesz był tam.

00:08:08.500 --> 00:08:11.489
Średnio siedmioro dzieci na kobietę,

00:08:11.522 --> 00:08:14.949
a spodziewana długość życia poniżej 50 lat.

00:08:14.984 --> 00:08:17.336
Co się wydarzyło po uzyskaniu niepodległości?

00:08:17.386 --> 00:08:20.771
Wydłużyło się życie w Bangladeszu?

00:08:20.771 --> 00:08:22.326
Zmniejszyła się liczba dzieci?

00:08:22.326 --> 00:08:23.520
Oto dane.

00:08:23.520 --> 00:08:24.795
Startuję Bangladesz.

00:08:24.795 --> 00:08:27.249
Rzeczywiście, życie się wydłuża,

00:08:27.249 --> 00:08:28.609
a dzieci coraz mniej... 6... 5...

00:08:28.680 --> 00:08:30.941
i życie coraz dłuższe... 4... 3...

00:08:30.941 --> 00:08:33.991
i zatrzymuje się prawie na 2.

00:08:33.991 --> 00:08:35.566
Czyli na 2.2

00:08:35.581 --> 00:08:37.440
A średnia życia to 70 lat.

00:08:37.480 --> 00:08:39.762
To niesamowite!

00:08:39.762 --> 00:08:42.049
W ciągu 40 lat

00:08:42.049 --> 00:08:43.353
Bangladesz przeszedł

00:08:43.357 --> 00:08:48.131
z 7... 6... 5... 4... 3... 2...

00:08:48.150 --> 00:08:51.728
To cud, co się wydarzyło w Bangladeszu!

00:08:52.300 --> 00:08:54.114
Ale czy tylko w Bangladeszu?

00:08:54.474 --> 00:08:57.013
Pokażę wam dane z całego świata.

00:08:57.013 --> 00:08:59.958
Cofnę się 50 lat,

00:08:59.958 --> 00:09:02.014
do roku 1963

00:09:02.400 --> 00:09:04.873
To są wszystkie kraje

00:09:04.890 --> 00:09:08.252
Zielone to Ameryka,

00:09:08.252 --> 00:09:09.372
północna i południowa.

00:09:09.502 --> 00:09:11.901
Żółte to Europa,

00:09:11.901 --> 00:09:13.001
wschodnia i zachodnia.

00:09:13.049 --> 00:09:15.002
Niebieskie to Afryka,

00:09:15.002 --> 00:09:16.642
na północ i południe od Sahary.

00:09:16.642 --> 00:09:19.052
A czerwone to Azja,

00:09:19.052 --> 00:09:20.869
razem z Australią i Nową Zelandią.

00:09:20.986 --> 00:09:22.687
Wielkość bańki

00:09:22.687 --> 00:09:24.518
to rozmiar populacji.

00:09:24.788 --> 00:09:25.778
Popatrzmy:

00:09:26.338 --> 00:09:29.496
Wielkie to Chiny i Indie.

00:09:29.496 --> 00:09:31.308
Bangladesz tuż za nimi.

00:09:32.121 --> 00:09:34.034
W 1963 roku

00:09:34.034 --> 00:09:37.293
średnia liczba dzieci na kobietę na świecie

00:09:37.293 --> 00:09:38.293
wynosiła 5.

00:09:38.293 --> 00:09:40.793
Ale to był podzielony świat...

00:09:40.796 --> 00:09:41.796
widzicie?

00:09:42.500 --> 00:09:46.512
Kraje tutaj, to kraje rozwinięte,

00:09:46.512 --> 00:09:48.872
małe rodziny i długie życie.

00:09:49.073 --> 00:09:52.340
A tutaj to kraje rozwijające się,

00:09:52.340 --> 00:09:54.110
z dużymi rodzinami

00:09:54.230 --> 00:09:55.230
i krótkim życiem.

00:09:55.350 --> 00:09:57.577
I bardzo mało krajów między nimi.

00:09:57.839 --> 00:10:00.598
Ale zobaczmy co się wydarzyło.

00:10:00.799 --> 00:10:02.328
Startuję świat!

00:10:02.399 --> 00:10:03.986
Zaczynamy...

00:10:03.998 --> 00:10:05.230
Widzicie...

00:10:05.293 --> 00:10:07.844
Chiny, duża bańka, poprawia się zdrowie

00:10:07.844 --> 00:10:09.557
i zaczynają planowanie rodziny,

00:10:09.557 --> 00:10:11.257
przesuwają się do mniejszych rodzin.

00:10:11.257 --> 00:10:12.590
Duża zielona,

00:10:12.590 --> 00:10:14.095
spójrzcie, Meksyk, dochodzi tam!

00:10:14.095 --> 00:10:16.970
To jest Brazylia, też zielona w Ameryce Łacińskiej.

00:10:16.970 --> 00:10:19.279
A tutaj Indie je gonią!

00:10:19.279 --> 00:10:22.200
Duże czerwone bańki
to kraje azjatyckie już na tej drodze.

00:10:22.200 --> 00:10:23.805
Wielu Afrykanów wciąż

00:10:23.805 --> 00:10:25.440
"wiele dzieci na na kobietę",

00:10:25.440 --> 00:10:26.898
I wtedy Bangladesz tam

00:10:26.898 --> 00:10:29.705
prześciga Indie w drodze do małych rodzin,

00:10:29.705 --> 00:10:32.283
I teraz prawie wszystkie kraje tam idą,

00:10:32.283 --> 00:10:33.436
nawet Afryka!

00:10:33.436 --> 00:10:36.516
Uuuu! To było trzęsienie ziemii w Haiti!

00:10:36.516 --> 00:10:39.247
I teraz wszyscy lądują tam.

00:10:39.535 --> 00:10:41.565
Co za zmiana!

00:10:42.084 --> 00:10:47.510
Dzisiaj, średnia światowa to 2.5

00:10:47.675 --> 00:10:48.752
Wyobraźcie sobie:

00:10:48.992 --> 00:10:51.902
50 lat temu wynosiła 5!

00:10:52.004 --> 00:10:53.824
Świat się zmienił:

00:10:53.824 --> 00:10:56.934
średnia liczba dzieci na kobietę

00:10:56.934 --> 00:10:59.321
spadła z 5 do 2.5

00:10:59.511 --> 00:11:01.262
I ciągle spada...

00:11:01.482 --> 00:11:03.992
Co za wielka zmiana!

00:11:04.220 --> 00:11:05.730
Ludzie mogliby pomyśleć,

00:11:05.730 --> 00:11:08.853
że Bangladesz i inne podobne kraje

00:11:08.853 --> 00:11:11.902
są jakimś epicentrum bomby populacyjnej.

00:11:11.902 --> 00:11:13.491
Nie mogliby się bardziej mylić.

00:11:13.743 --> 00:11:14.529
Dla mnie,

00:11:14.529 --> 00:11:15.927
pracownik służby zdrowia

00:11:15.927 --> 00:11:18.520
jak pani Taslima i inni,

00:11:18.740 --> 00:11:20.988
którzy zabrali swoje kraje z tej strony...

00:11:20.988 --> 00:11:23.618
całą drogę... w kilka dekad

00:11:23.810 --> 00:11:25.990
do o wiele lepszego zdrowia

00:11:25.990 --> 00:11:27.199
i mniejszych rodzin,

00:11:27.199 --> 00:11:29.415
są bohaterami naszych czasów!

00:11:29.415 --> 00:11:32.326
Zmiana, która się wydarzyła jest niesamowita.

00:11:32.339 --> 00:11:36.057
Już nie żyjemy w podzielonym świecie.

00:11:36.544 --> 00:11:41.802
Ale jak dużo ludzie wiedzą o tej niesamowitej zmianie?

00:11:41.816 --> 00:11:45.718
W Gapminder pokazujemy nie tylko dane,

00:11:45.718 --> 00:11:50.460
mierzymy też ich stopień wiedzy lub niewiedzy o świecie.

00:11:50.523 --> 00:11:54.038
Więc najpierw zrobiliśmy badanie w Szwecji.

00:11:54.038 --> 00:11:56.800
Wyniki były przygnębiające.

00:11:56.800 --> 00:11:59.849
Zatem drugie badanie zrobiliśmy w Wielkiej Brytanii.

00:11:59.849 --> 00:12:04.501
Mieliśmy wielkie nadzieje, bo Brytyjczycy byli wszędzie.

00:12:04.501 --> 00:12:06.916
Myśleliśmy, że tutaj dostaniemy dobre wyniki.

00:12:06.950 --> 00:12:08.508
Pierwsze zadanie pytanie brzmiało:

00:12:08.508 --> 00:12:13.000
Średnia liczba dzieci na kobietę w Bangladeszu.

00:12:13.000 --> 00:12:15.490
I daliśmy cztery możliwości:

00:12:15.490 --> 00:12:19.475
2.5, 3.5, 4.5 lub 5.5

00:12:19.500 --> 00:12:22.450
To wyniki brytyjskiej ankiety.

00:12:28.458 --> 00:12:31.199
Ale wy znacie poprawną odpowiedź:

00:12:31.324 --> 00:12:33.394
to 2.5.

00:12:33.450 --> 00:12:37.507
Tylko 12 procent Brytyjczyków odpowiedziało poprawnie.

00:12:37.520 --> 00:12:38.949
Więc pomyśleliśmy,

00:12:38.954 --> 00:12:43.434
że może gorzej wykształceni obniżyli wyniki?

00:12:43.500 --> 00:12:45.741
Więc wyróżniliśmy tych,

00:12:45.741 --> 00:12:49.493
co uzyskali dyplom na dobrych, brytyjskich uniwersytetach.

00:12:49.545 --> 00:12:55.632
A oto ich wyniki.

00:12:57.541 --> 00:13:00.505
Wypadli jeszcze gorzej!

00:13:00.589 --> 00:13:02.631
Możecie dojść do wniosku,

00:13:02.631 --> 00:13:04.900
że Brytyjczykom brakuje wiedzy o świecie.

00:13:05.170 --> 00:13:06.982
Nie, nie!

00:13:07.196 --> 00:13:11.683
A gdyby zapytać szympansa i jego kolegów?

00:13:11.697 --> 00:13:18.021
Napisać odpowiedzi na bananach i niech wybiorą po jednym.

00:13:18.035 --> 00:13:20.493
Oto jakie wyniki bym otrzymał.

00:13:20.950 --> 00:13:23.766
Oczywiście szympansy nic nie wiedzą o Bangladeszu.

00:13:29.052 --> 00:13:31.487
Ale dzięki czystemu prawdopodobieństwu,

00:13:31.487 --> 00:13:34.763
wybraliby poprawną odpowiedź dwa razy częściej niż Brytyjczycy.

00:13:35.620 --> 00:13:41.553
Więcej niż połowa Brytyjczyków myśli, że to 4.5 lub więcej.

00:13:43.149 --> 00:13:46.983
Problemem nie jest brak wiedzy,

00:13:46.983 --> 00:13:48.750
ale przyjęte z góry opinie!

00:13:48.797 --> 00:13:51.200
Brytyjczycy nie mogą sobie wyobrazić,

00:13:51.200 --> 00:13:52.262
nawet zgadnąć,

00:13:52.325 --> 00:13:54.366
że kobiety w Bangladeszu

00:13:54.366 --> 00:13:55.987
mają średnio 2.5 dzieci.

00:13:56.087 --> 00:13:57.557
A teraz to już nawet 2.2.

00:13:57.728 --> 00:13:59.522
To jest to czego Brytyjczycy nie wiedzą:

00:13:59.522 --> 00:14:02.442
Taslima i jej rodzina są normą w Bangladeszu,

00:14:02.442 --> 00:14:04.785
najczęściej spotykaną wielkością rodziny.

00:14:04.908 --> 00:14:07.150
I to nie tylko tam,

00:14:07.150 --> 00:14:08.633
tak jest na całym świecie.

00:14:09.061 --> 00:14:11.491
W Brazylii, rodziny dwudzietne.

00:14:12.150 --> 00:14:15.498
Vietnam, rodziny dwudzietne.

00:14:16.103 --> 00:14:18.433
Nawet w Indiach,

00:14:18.433 --> 00:14:21.887
dziś najczęściej rodzina ma dwoje dzieci.

00:14:21.887 --> 00:14:24.184
Również na kontynencie afrykańskim

00:14:24.184 --> 00:14:26.252
w wielkich miastach jak Addis Abeba,

00:14:26.600 --> 00:14:29.723
znajdziemy poniżej dwojga dzieci na kobietę.

00:14:29.930 --> 00:14:32.621
Muzułmannie, buddyści,

00:14:32.621 --> 00:14:34.134
hinduiści i chrześcijanie.

00:14:34.228 --> 00:14:36.322
Nie znajdziemy religii,

00:14:36.322 --> 00:14:38.053
kultury,

00:14:38.053 --> 00:14:39.229
kontynentu,

00:14:39.315 --> 00:14:41.820
gdzie nie ma dwudzietnych rodzin.

00:14:42.000 --> 00:14:45.680
Zmiana z rodzin wielodzietnych do dwudzietnych

00:14:45.702 --> 00:14:49.150
jest jedną z najważniejszych rzeczy na świecie,

00:14:49.150 --> 00:14:51.123
która się wydarzyła podczas mojego życia.

00:14:51.227 --> 00:14:54.500
To wydarzenie bez precedensu w historii świata!

00:14:59.600 --> 00:15:02.515
I znów wróciliśmy do Bangladeszu.

00:15:02.750 --> 00:15:04.247
Znajdźmy powody

00:15:04.247 --> 00:15:07.743
stojące za historyczną i dalej trwającą przemianą

00:15:07.743 --> 00:15:09.811
z dużych do małych rodzin.

00:15:10.500 --> 00:15:12.506
Prawie wszystkie dziewczynki

00:15:12.506 --> 00:15:13.788
w muzułmańskim Bangladeszu,

00:15:13.788 --> 00:15:15.781
jak 15 letnia Tanjina,

00:15:15.781 --> 00:15:17.488
chodzą dzisiaj do szkoły.

00:15:17.755 --> 00:15:21.263
Rząd nawet płaci rodzinom,

00:15:21.263 --> 00:15:24.549
żeby wysyłali dziewczynki do szkół ponadpodstawowych.

00:15:25.000 --> 00:15:26.990
W szkole Tanjiny

00:15:26.990 --> 00:15:30.745
jest nawet więcej dziewczynek niż chłopców.

00:15:33.500 --> 00:15:36.300
Co to za typ rodziny?

00:15:36.400 --> 00:15:37.700
Duża rodzina!

00:15:37.700 --> 00:15:39.740
Czy zabraknie im jedzenia?

00:15:39.740 --> 00:15:40.900
Tak!

00:15:40.900 --> 00:15:43.550
Ciężko przeoczyć sedno tej lekcji.

00:15:44.600 --> 00:15:46.350
Co to za typ rodziny?

00:15:46.350 --> 00:15:47.675
Mała rodzina!

00:15:48.000 --> 00:15:49.410
Czy będą mieli problemy?

00:15:49.410 --> 00:15:50.500
Nie!

00:15:51.104 --> 00:15:53.832
Edukacja przynosi efekty,

00:15:53.832 --> 00:15:56.509
ale pojawiają się też nowe możliwości

00:15:56.509 --> 00:15:57.709
dla kobiet z Bangladeszu.

00:15:57.916 --> 00:16:00.551
Pomimo utrzymujących się nierówności,

00:16:00.551 --> 00:16:02.075
jest coraz więcej miejsc pracy,

00:16:02.075 --> 00:16:04.257
a Tanjina ma wysokie aspiracje.

00:16:05.000 --> 00:16:07.840
Kocham chodzić do szkoły

00:16:08.500 --> 00:16:10.030
W czasach mojej mamy,

00:16:10.030 --> 00:16:11.715
kobiety młodo wychodziły za mąż.

00:16:12.400 --> 00:16:14.500
Nie miały szans na naukę.

00:16:15.200 --> 00:16:17.260
Ale teraz możemy marzyć

00:16:17.260 --> 00:16:19.404
o zawodzie lekarza lub inżyniera.

00:16:20.129 --> 00:16:22.734
Coraz więcej młodych kobiet widzi,

00:16:22.734 --> 00:16:25.482
jak wiele się może dla nich zmienić.

00:16:26.210 --> 00:16:27.860
Nie rozumiem,

00:16:27.860 --> 00:16:30.440
jak mogłaś wyjść za mąż w wieku 17 lat.

00:16:30.440 --> 00:16:32.490
Nie mogę sobie wyobrazić,

00:16:32.490 --> 00:16:34.446
że ja bym miała tak zrobić za 2 lata.

00:16:34.500 --> 00:16:36.000
To niemożliwe

00:16:36.500 --> 00:16:38.700
Wtedy tego nie rozumieliśmy.

00:16:39.000 --> 00:16:41.000
Ale teraz ludzie wiedzą lepiej.

00:16:42.700 --> 00:16:47.000
Myślisz, że w jakim wieku wyjdziesz za mąż?

00:16:47.500 --> 00:16:49.000
25

00:16:50.000 --> 00:16:53.300
Skończę szkołę i znajdę pracę.

00:16:54.100 --> 00:16:56.400
Zostanę lekarzem, a potem wyjdę za mąż.

00:16:56.900 --> 00:16:58.800
Jesteś bardzo mądra!

00:17:03.299 --> 00:17:05.757
Tak miło widzieć Taslimę

00:17:05.757 --> 00:17:07.261
tak pełną nadziei

00:17:07.261 --> 00:17:09.305
na świetlaną przyszłość dla swoich córek.

00:17:09.460 --> 00:17:12.054
Ale najważniejszą transformacją

00:17:12.054 --> 00:17:15.086
leżącą u podstaw zmian w Bangladeszu

00:17:15.086 --> 00:17:19.500
to radykalna poprawa przeżywalności dzieci.

00:17:24.208 --> 00:17:25.782
Jest Ramadan,

00:17:25.782 --> 00:17:29.483
muzułmański miesiąc postów i kontemplacji.

00:17:30.124 --> 00:17:32.343
W tym pomyślnym czasie,

00:17:32.343 --> 00:17:34.503
Hanan pomaga swoim rodzicom

00:17:34.503 --> 00:17:36.991
uporządkować rodzinną mogiłę.

00:17:37.900 --> 00:17:40.200
Uklep ziemię rękami.

00:17:40.749 --> 00:17:43.225
Trójka rodzeństwa Hannana

00:17:43.225 --> 00:17:45.819
zmarła we wczesnym dzieciństwie.

00:17:46.212 --> 00:17:48.110
Zostali tutaj pochowani.

00:17:48.500 --> 00:17:50.500
Zmarli na odrę.

00:17:50.920 --> 00:17:53.940
Tak bardzo płakaliśmy,

00:17:53.940 --> 00:17:54.547
to było strasznie smutne.

00:17:55.000 --> 00:17:57.500
Gdyby był tutaj lekarz, mógłby je wyleczyć.

00:17:57.500 --> 00:17:59.000
Choć jedno mogłoby przeżyć.

00:17:59.160 --> 00:18:00.657
Jak mogę zapomnieć?

00:18:00.657 --> 00:18:02.375
Będę je pamiętał do końca życia.

00:18:03.093 --> 00:18:06.080
Gdy rodzice Hannana byli młodą parą

00:18:06.243 --> 00:18:11.974
1 na 5 dzieci w Bangladeszu umierało przed 5 rokiem życia

00:18:11.978 --> 00:18:17.484
Wszystkie rodziny żyły w ciągłym strachu straty jednego lub więcej dzieci

00:18:18.400 --> 00:18:21.600
Miałeś jedno dziecko po drugim

00:18:21.800 --> 00:18:24.500
Jeśli jedno zmarło, nie zostałoby tylko jeszcze jedno

00:18:25.300 --> 00:18:27.400
Tak było

00:18:28.000 --> 00:18:33.300
Nie myśleliśmy, że mamy za dużo dzieci, albo jak wyglądałaby ich przyszłość

00:18:36.383 --> 00:18:44.495
W ciągu ostatnich kilku dekad Bangladesz zrobił wielki progres w podstawowym zdrowiu, szczegołnie w przeżyciu dzieci.

00:18:44.510 --> 00:18:48.498
Szczepionki, leczenie infekcji i lepsze żywienie i higiena

00:18:48.500 --> 00:18:51.260
uratowały życie milionom dzieci

00:18:51.990 --> 00:18:57.243
I gdy rodzice zauważyli, że ich dzieci mają większe szanse na przeżycie

00:18:57.270 --> 00:19:02.041
w końcu zniknęła największa przeszkoda

00:19:02.070 --> 00:19:08.500
Nawet w slumsach Dhakki, kobiety teraz mają średnio tylko dwoje dzieci

00:19:14.000 --> 00:19:16.525
Przeżycie dzieci kieruje wszystkim

00:19:17.000 --> 00:19:18.900
Wrócmy do historii

00:19:18.950 --> 00:19:24.791
Dlaczego światowa populacja rosła tak powoli przed 1800?

00:19:24.810 --> 00:19:30.003
W ciągu historii, wszystkie zapisy historyczne pokazują nam, że średnio

00:19:30.010 --> 00:19:33.794
2 rodziców miało mniej więcej 6 dzieci.

00:19:33.810 --> 00:19:38.710
A to wskazuje na bardzo szybki wzrost ludności. To czemu nie rosła?

00:19:38.740 --> 00:19:47.358
Ponieważ 1... 2... 3... 4 dziecko umierało zanim samo zdąrzyło zostać rodzicem

00:19:47.380 --> 00:19:51.900
Ludzie w przeszłości żyli w ekologicznej równowadze z naturą,

00:19:51.916 --> 00:19:55.057
umierali w ekologicznej równowadze z naturą.

00:19:55.700 --> 00:19:59.086
To było niebywale tragiczne!

00:19:59.120 --> 00:20:02.995
Ale wraz z rewolucją przemysłową to się zmieniło.

00:20:03.010 --> 00:20:10.636
Większe zarobki, więcej jedzenia, woda pitna, lepsza higiena, mydło, postęp medyczny...

00:20:10.680 --> 00:20:16.618
Dzięki tym wszystkim postępom, czemu populacja rosła? Czy dlatego, że zaczęli mieć więcej dzieci?

00:20:16.667 --> 00:20:26.688
Nie! W 1963 kiedy byłem w szkole, liczba dzieci na kobietę spadła na świecie do 5.

00:20:26.700 --> 00:20:31.886
Powodem szybkiego wzrostu ludności było przeżywanie dzieci.

00:20:31.900 --> 00:20:35.025
4 przeżywała wtedy.

00:20:35.100 --> 00:20:39.823
Ale dalej 1 na 5 umierało, to było dalej straszne.

00:20:39.850 --> 00:20:49.000
To właśnie w ostatnich dekadach większość państw zrobiło wielkie kroki naprzód w przeżywalności dzieci i planowaniu rodziny

00:20:49.500 --> 00:20:52.554
Więc teraz zbliżamy się do nowej równowagi

00:20:52.580 --> 00:20:58.714
I to jest przyjemna równowaga: 2 rodziców średnia ma 2 dzieci, które przeżywają.

00:20:58.750 --> 00:21:01.730
Mamy rodziny w szczęśliwej równowadze.

00:21:01.732 --> 00:21:05.900
To najczęstsza sytuacja rodzin na świecie dzisiaj.

00:21:05.901 --> 00:21:09.494
I co to oznacza dla przyszłości?

00:21:09.510 --> 00:21:13.370
Pokaże wam najlepsze prognozy na przyszłość.

00:21:13.374 --> 00:21:19.208
od najlepszych demografów, których mamy w Sekcji Ludności w ONZ

00:21:19.412 --> 00:21:20.866
I wygląda to tak

00:21:20.892 --> 00:21:27.618
Najpierw będzie rosła dalej, do 8... potem do 9... a potem tutaj...

00:21:27.880 --> 00:21:29.851
Ale zobaczcie: zwalnia!

00:21:29.854 --> 00:21:33.837
Do końca stulecia staje się coraz bardziej płaska.

00:21:33.880 --> 00:21:37.568
I gdy przybliżymy, możecie zobaczyć

00:21:37.590 --> 00:21:43.669
że spodziewamy się "zwolnienia", i końca wzrostu ludności.

00:21:45.059 --> 00:21:49.533
Ale oczywiście to prognoza obarczona pewną niepewnością.

00:21:49.536 --> 00:21:55.373
Ale to pewne, że do końca tego stulecia skończy się wzrost populacji

00:21:55.755 --> 00:21:59.993
To wszystko dzięki spadającemu współczynnikowi dzietności

00:21:59.999 --> 00:22:02.007
Spójrzcie tutaj. Jeżeli się cofniemy

00:22:03.015 --> 00:22:05.798
Pokaże wam, pokazując liczbę dzieci na świecie.

00:22:05.810 --> 00:22:09.589
Liczbę dzieci między 0 a 15 rokiem życia.

00:22:09.800 --> 00:22:12.254
Nadchodzą. Patrzcie:

00:22:12.643 --> 00:22:17.320
Liczba dzieci wzrosła powoli... a potem wzrosła szybko...

00:22:17.322 --> 00:22:19.630
Na przełomie wieków

00:22:19.632 --> 00:22:22.619
było 2 miliardów dzieci na świecie

00:22:22.630 --> 00:22:29.800
Dla mnie to bardzo ważny rok, ponieważ to właśnie wtedy urodziła się Doris. Mój pierwszy wnuk.

00:22:29.880 --> 00:22:34.971
Urodziła się w bardzo specjalnym okresie dla dzieci na świecie.

00:22:35.211 --> 00:22:40.540
Ponieważ najlepsi demografowie oszacowali, że w tym roku

00:22:40.545 --> 00:22:44.745
liczba dzieci się ustabilizuje w taki sposób.

00:22:44.748 --> 00:22:47.114
I nie będzie rosła dalej.

00:22:47.115 --> 00:22:52.385
Do końca stulecia będziemy ciągle mieli 2 miliardy dzieci na świecie.

00:22:52.446 --> 00:22:59.730
Kiedy urodziła się Doris, wtedy osiągneliśmy szczyt liczby dzieci.

00:23:00.087 --> 00:23:02.980
Liczba dzieci już nie rośnie.

00:23:02.989 --> 00:23:05.890
To was zdezorientuje.

00:23:05.900 --> 00:23:13.000
Ponieważ... jak populacja może rosnąć tak, skoro nie rośnie liczba dzieci?

00:23:13.020 --> 00:23:15.784
Skąd się wezmą ci wszyscy dorośli?

00:23:15.842 --> 00:23:19.989
I żeby to wytłumaczyć muszę zostawić te wszystkie ozdobne, cyfrowe rzeczy

00:23:19.999 --> 00:23:26.386
i pokazać wam prawdziwie potężny materiał edukacyjny, który wynaleźliśmy.

00:23:26.400 --> 00:23:30.220
Pokażę wam światową populację, panie i panowie...

00:23:30.222 --> 00:23:33.901
w formie bloków z gąbki.

00:23:35.222 --> 00:23:39.890
Jeden blok to 1 miliard

00:23:39.910 --> 00:23:44.155
To oznacza, że mamy 2 miliardy dzieci na świecie.

00:23:44.180 --> 00:23:49.663
Mamy 2 miliardy między 15 a 30 rokiem życia.

00:23:49.674 --> 00:23:51.617
To zaokręglone liczby.

00:23:51.628 --> 00:23:54.230
Mamy 1 miliard między 30 a 45 rokiem życia

00:23:54.232 --> 00:23:57.836
i jeden miliard między 45 a 60 rokiem życia

00:23:57.966 --> 00:24:03.167
i mamy też mój blok: 60 lat i więcej. Jesteśmy tu na szczycie.

00:24:03.297 --> 00:24:05.654
To jest ludność dzisiaj.

00:24:05.725 --> 00:24:09.563
Możecie zauważyć, że brakuje 3 miliardów tutaj.

00:24:09.600 --> 00:24:12.535
Tylko kilku z nich brakuje, dlatego, że zmarli

00:24:12.540 --> 00:24:15.960
Brakuje większości dlatego, że się nigdy nie urodzili.

00:24:16.090 --> 00:24:22.052
Ponieważ przed 1980 rodziło się mniej dzieci na świecie

00:24:22.054 --> 00:24:24.695
ponieważ było mniej kobiet rodzących dzieci.

00:24:24.700 --> 00:24:26.800
Tak to wygląda dzisiaj.

00:24:26.810 --> 00:24:29.400
Co się wydarzy w przyszłości?

00:24:29.475 --> 00:24:32.130
Wiecie co się dzieje ze starymi ludźmi jak ja?

00:24:32.939 --> 00:24:34.291
Umierają!

00:24:34.310 --> 00:24:38.496
Tak! Był tu ktoś kto pracował w szpitalu...

00:24:38.566 --> 00:24:40.746
Więc... umierają!

00:24:40.800 --> 00:24:45.781
Reszta starzeje się 15 lat, i ma 2 miliardy dzieci.

00:24:46.740 --> 00:24:49.749
Ci są starzy, pora umierać.

00:24:49.800 --> 00:24:53.900
I wtedy ci się starzeją 15 lat i mają 2 miliardy dzieci

00:24:53.900 --> 00:24:58.561
Ci umierają, reszta starzeje się 15 lat i ma 2 miliardy dzieci.

00:24:58.580 --> 00:25:00.041
E

00:25:00.125 --> 00:25:02.765
Bez wzrostu liczby dzieci,

00:25:02.800 --> 00:25:05.608
bez wzrostu długości życia

00:25:05.633 --> 00:25:11.353
mamy 3 miliardy więcej ludzi dzięki
temu wielkiemu i nieuchronnemu
wypełnieniu dorosłych.

00:25:11.390 --> 00:25:15.440
które dzieje się gdy młodsze 
generacje dorastają

00:25:15.465 --> 00:25:21.100
Jest jeszcze jeden detal, który jest 
dobrą wiadomością dla najstarszych, jak ja.

00:25:21.507 --> 00:25:24.876
Liczy się, że starzy ludzie 
będą żyć trochę dłużej.

00:25:24.900 --> 00:25:28.667
Więc musimy dodaćj 1 miliard 
najstarszych tutaj na samej górze

00:25:28.911 --> 00:25:32.635
I mam rozpaczliwą nadzieję, że będę częścią tej grupy

00:25:32.642 --> 00:25:38.617
Ponieważ wtedy mogę żyć dłużej i czytać 
statystyki roczne gdy wychodzą, i referować je co rok

00:25:38.694 --> 00:25:46.328
Ale kiedy rozmawiam z aktywistami środowiskowymi, 
którzy martwią się o środowisko

00:25:46.394 --> 00:25:50.798
często mówią mi, że musimy zatrzymać 
wzrost ludności na 8 miliardach

00:25:50.800 --> 00:25:55.998
Kiedy rozmawiam z nimi... po pierwsze nie 
wiedzą, że osiągneliśmy szczyt liczby dzieci

00:25:56.000 --> 00:26:03.900
no i są kompletnie nieświadomi, że większości 
pozostałego wzrostu ludności jest nieuchronnym wypełnieniem luki dorosłych.

00:26:03.905 --> 00:26:10.198
Więc skończymy z mniej więcej taką ilością ludzi.

00:26:10.850 --> 00:26:15.766
Więc wiemy ile miliardów będzie. Ale co o tym gdzie będą żyć?

00:26:16.128 --> 00:26:19.497
Teraz i w przyszłości.

00:26:21.281 --> 00:26:25.894
Mamy tu świat i 7 miliardów

00:26:26.434 --> 00:26:33.061
Z 7 miliardów, 1 żyje w Ameryce, północnej i południowej

00:26:33.068 --> 00:26:37.681
1 w Europie, 1 w Afryce,

00:26:37.695 --> 00:26:41.531
i 4 w Azji

00:26:41.538 --> 00:26:43.735
Tak jest dzisiaj. Ale jak to zapamiętać?

00:26:43.740 --> 00:26:47.513
Mam prosty sposób na zapamiętanie: gdy ułożę liczby w taki sposób

00:26:47.550 --> 00:26:51.304
i nazwę go kodem pin świata: 1114

00:26:51.607 --> 00:26:55.272
Teraz, co się wydarzy w połowie stulecie?

00:26:55.336 --> 00:26:57.342
Wiemy to całkiem dobrze.

00:26:57.350 --> 00:27:02.080
Europa... bez wzrostu. W rzeczywistości, populacja Europy się zmniejsza.

00:27:02.100 --> 00:27:06.490
W Ameryce, trochę więcej ludzi. Głównie ludzie, którzy pójdą na emeryturę, w Ameryce Łacińskiej.

00:27:06.492 --> 00:27:09.790
Więc nie robi to wielkiej różnicy, prawie tyle samo.

00:27:09.800 --> 00:27:13.005
W Azji będziemy mieć 1 miliard więcej.

00:27:13.046 --> 00:27:16.322
i wtedy zakończy się wzrost populacji w Azji.

00:27:16.363 --> 00:27:21.238
W Afryce, w ciągu następnych 40 lat, populacja się podwoi do 2 miliardów

00:27:21.457 --> 00:27:25.088
Teraz... do końca stulecia

00:27:25.100 --> 00:27:29.767
Wiemy to całkiem dobrze: nie będzie więcej ludzi w Europie, ani Ameryce, ani Azji...

00:27:29.868 --> 00:27:34.600
Ale w Afryce, na podstawie danych, które mamy dzisiaj, populacja się znów podwoi.

00:27:34.606 --> 00:27:39.628
Więc będą 4 miliardy ludzi w Afryce.

00:27:39.640 --> 00:27:45.440
W 2100, i prawdopodobnie ostateczny 
kod pin to będzie 1145

00:27:45.978 --> 00:27:49.900
Więc w 2100 świat będzie wyglądał inaczej.

00:27:49.946 --> 00:27:53.987
Ludzie żyjący tam co nazywam "starym zachodem",

00:27:53.999 --> 00:27:58.666
w zachodniej Europie i północnej Ameryce, będą do tego czasu mniej niż 10 procentami światowej ludności

00:27:58.772 --> 00:28:03.464
80 procent ludności będzie żyło w Azji i Afryce

00:28:03.570 --> 00:28:07.314
Ale czy będzie tam wystarczająco dużo
zasobów, żeby ich utrzymać?

00:28:07.700 --> 00:28:13.770
To będzie wielke wyzwanie i nic nie wydarzy
się automatycznie.

00:28:13.877 --> 00:28:21.500
Ale moja opinia jest taka, że te wszystkie
miliardy mogą żyć razem pomyślnie

00:28:28.763 --> 00:28:36.593
To łatwe zauważyć potencjał na kwitnącą 
i spokojną Azję, z 5 miliardami ludzi.

00:28:36.610 --> 00:28:39.791
Japonia, Południowa Korea i inne
są bogate już dziś.

00:28:39.800 --> 00:28:49.446
Gonią je, na drodze do bogactwa, coraz 
większe części Chin, Indii, Indonezji
i wiele innych azjatyckich krajow.

00:28:49.494 --> 00:28:54.954
Nawet biedniejsze azjatycie kraje, coraz bardziej
poprawiają standard życia.

00:28:56.780 --> 00:29:02.500
Ale co możemy powiedzieć o przyszłej Afryce
w której żyją 4 miliardy ludzi?

00:29:02.700 --> 00:29:07.688
Czy większość z nich nie będzie żyła w strasznej biedzie?

00:29:07.737 --> 00:29:11.716
Widziałem skrajną biedę w Afryce.

00:29:11.750 --> 00:29:19.390
30 lat temu spędziłem 2 najbardziej intensywne
lata swojego życia pracując jako lekarz

00:29:19.391 --> 00:29:24.806
w jednym z najbiedniejszych krajów, Mozambiku, we wschodniej części Afryki

00:29:24.820 --> 00:29:33.039
Mozambik dopiero co ogłosił niepodległość po długiej wojnie z potęgą kolonialną Portugalią.

00:29:33.100 --> 00:29:41.276
Moja praca polegała na byciu 1 z 2 lekarzy,
obaj byliśmy cudzoziemcami, dla 300.000 ludzi.

00:29:41.300 --> 00:29:47.436
I to był szpital. Moja żona też pracowała tutaj jako położna.

00:29:47.484 --> 00:29:49.864
To cały personel szpitala.

00:29:49.900 --> 00:29:57.623
Ci w białych fartuchach mieli szansę podczas okresu kolonialnego być profesjonalnie szkoleni przez przynajmniej rok.

00:29:57.680 --> 00:30:01.295
Reszta... wielu z nich nie potrafiło nawet czytać i pisać.

00:30:01.310 --> 00:30:05.796
Ale wszyscy pracowali z wielkim oddaniem i motywacją!

00:30:05.964 --> 00:30:11.956
Ale pacjenci przychodzili z najgorszymi chorobami skrajnego ubóstwa

00:30:11.968 --> 00:30:15.195
a nasze środki często nie były wystarczające,

00:30:15.210 --> 00:30:21.962
i szczególnie moje umiejętności jako młodego doktora, nie wystarczały na potrzeby pacjentów.

00:30:21.963 --> 00:30:25.723
Mozambik dzisiaj to też bardzo biedny kraj.

00:30:25.724 --> 00:30:30.595
Ale rzeczy się niezwykle ulepszyły od czasu kiedy tam byłem 30 lat temu

00:30:36.193 --> 00:30:42.767
Po pierwsze, jest tam nowy szpital w mieście
w którym pracowałem.

00:30:44.000 --> 00:30:50.117
Nowy, dużo większy szpital ma 15 doktorów
i 11 z nim jest Mozambikanami.

00:30:50.119 --> 00:30:53.938
Cały personel jest dobrze wyszkolony

00:30:55.450 --> 00:31:00.853
Ordynator szpitala to Dr. Cashimo, ginekolog.

00:31:02.000 --> 00:31:04.000
Wszystko wskazuje na to...

00:31:04.300 --> 00:31:06.200
że to będą...

00:31:06.500 --> 00:31:08.000
bliźniaki!

00:31:08.665 --> 00:31:13.031
Transformacja dla mnie jest niesamowita!

00:31:14.000 --> 00:31:16.000
Mieliśmy nagły wypadek...

00:31:16.400 --> 00:31:19.500
i operację pediatryczną i ortopedyczną

00:31:20.700 --> 00:31:24.600
Mamy duże laboratoria i aptekę, która pracuje 24 godziny na dobę

00:31:24.800 --> 00:31:31.985
Codziennie ratują kobiety podczas porodów
cesarką, co było niemożliwe gdy ja tam byłem

00:31:34.000 --> 00:31:37.500
Dzisiaj możemy to zrobić tutaj, 
z profesjonalnym zespołem

00:31:38.000 --> 00:31:45.000
w sali operacyjnej wyposażonej
we wszystko co jest wszędzie indziej na świecie

00:31:47.973 --> 00:31:51.666
Wszystko się bardzo poprawiło.

00:31:51.690 --> 00:31:56.600
Urodzeni w Mozambiku dzisiaj powinni mieć dużo lepszą przyszłość!

00:32:00.339 --> 00:32:05.162
Nie tylko przez lepszą opiekę zdrowotną, ale
też przez kwitnącą gospodarkę

00:32:05.190 --> 00:32:07.545
z ruchliwymi portami i handlem

00:32:07.547 --> 00:32:11.500
i nowymi gałęziami gospodarki z dużą ilością
nowych miejsc pracy

00:32:15.650 --> 00:32:20.474
Wiem, możecie myśleć, że te dobre wieści
dotyczą tylko miast i miasteczek

00:32:20.476 --> 00:32:22.142
I to prawda!

00:32:22.144 --> 00:32:26.968
Największe wyzwania stoją przed wsiami,
gdzie żyje większość ludzi

00:32:27.268 --> 00:32:30.185
Ale tam też się wszystko zmienia

00:32:33.166 --> 00:32:39.062
W głęboko wiejskim północnym Mozambiku leży dystryk Mogovolas.

00:32:40.137 --> 00:32:45.300
To dom dla Oliwi, Andre i ich młodej rodziny.

00:32:46.750 --> 00:32:51.496
Tak jak wielu innych biednych ludzi na świecie,
Oliwia i Andre są rolnikami.


00:32:51.516 --> 00:32:56.262
co zjedzą zależy od tego co wyhodują.

00:33:00.036 --> 00:33:04.246
Jest 4 rano, czas wziąć się do pracy.

00:33:06.769 --> 00:33:09.489
Andre idzie prosto na pole.

00:33:09.688 --> 00:33:12.706
Oliwia najpierw idzie po wodę.

00:33:12.726 --> 00:33:16.500
Oboje muszą przejść kilometry
żeby dostać się gdziekolwiek

00:33:17.900 --> 00:33:20.500
Droga tam zabiera mi 2 godziny

00:33:21.600 --> 00:33:25.800
Gdy jest tłoczno droga może trwać 2 godziny

00:33:28.000 --> 00:33:31.600
Kiedy wracam jestem zmęczona i głodna

00:33:33.703 --> 00:33:39.682
Bez innego środka transportu, 
wszystko musi być noszone.

00:33:42.540 --> 00:33:46.653
Oliwia i Andre mają 8 dzieci.

00:33:46.680 --> 00:33:50.049
Współczynnik dzietności dalej jest wysoki
w Afryce na wsi.

00:33:50.080 --> 00:33:54.517
I to najbiedniejsze rodziny mają
najwięcej brzuchów do wypełnienia

00:33:54.854 --> 00:33:59.045
Wszystko co rodzina może oszczędzić, sprzeda.

00:33:59.800 --> 00:34:02.000
Jest naprawdę trudno

00:34:02.800 --> 00:34:09.600
Sadzę wszystkie rodzaje nasion,
ale nawet gdy one wyrosną

00:34:09.800 --> 00:34:17.600
Nie sprzedaje tyle, żeby utrzymać dzieci

00:34:18.800 --> 00:34:22.699
Ale wzrost gospodarczy
powoli kapie na wieś.

00:34:23.500 --> 00:34:29.500
Oszczędzałem trzy lata, żeby
wyremontować dach w naszym domu.

00:34:29.800 --> 00:34:35.451
Teraz Andre spogląda na jedną rzecz,
która, jak wierzy, zmieni wszystko.

00:34:35.800 --> 00:34:40.400
Desperacko potrzebuje roweru.
Nie mogę się nigdzie bez niego dostać.

00:34:42.342 --> 00:34:47.427
Rower może być wielką różnicą w życiu
wiejskich biednych rodzin.

00:34:47.467 --> 00:34:51.775
Oszczędzi godziny każdego dnia
i pozwoli zrobić dużo więcej.

00:34:52.054 --> 00:34:56.304
Z rowerem mogą przewieźć dużo
cięższe ładunki na targowisko

00:34:56.350 --> 00:34:58.210
i zarobić więcej pieniądzy

00:34:58.230 --> 00:35:00.286
Mogą podróżować w poszukiwaniu pracy

00:35:00.288 --> 00:35:04.108
i gdy zachorują, mogą dostać się do
szpitala w porę.

00:35:05.600 --> 00:35:12.800
Jak dostanę rower będę bardzo szczęśliwy

00:35:13.200 --> 00:35:17.400
Bo dom bez rowera to nie dom

00:35:17.682 --> 00:35:24.137
Andre i Oliwia odkładali pieniądze przez 2 lata.
Nie mają jeszcze całej sumy.

00:35:24.200 --> 00:35:29.261
Wszystko zależy od ziaren sezamu,
które właśnie zbierają.

00:35:29.300 --> 00:35:34.146
Jeżeli dostaną dobrą cenę, może im się udać.

00:35:36.331 --> 00:35:40.283
Andre i Oliwia żyją w jednym z najbiedniejszych krajów.

00:35:40.323 --> 00:35:44.275
I żyją na obszarze wiejskim, a to najbiedniesza
część tego kraju.

00:35:44.434 --> 00:35:50.531
Więc jak dużo ludzi żyje na świecie jak oni?
I jak dużo jest tak biednych?

00:35:50.690 --> 00:35:52.974
Pokażę wam to przez to kryterium.

00:35:52.999 --> 00:35:56.429
Bardzo proste. Biedni... i ...bogaci.

00:35:56.470 --> 00:35:59.467
Tutaj mamy znów 7 miliardów.

00:35:59.626 --> 00:36:04.710
Są w bardzo uproszczony sposób, ustawieni 
od najbiedniejszych do najbogatszych

00:36:05.167 --> 00:36:11.323
Więc, jak dużo zarabia najbogatszy miliard,
w dolarach na dzień?

00:36:11.363 --> 00:36:13.000
Zobaczmy.

00:36:13.091 --> 00:36:14.570
Oh... oohhh...

00:36:14.580 --> 00:36:16.357
Nadchodzi, nadchodzi...

00:36:16.400 --> 00:36:17.727
Ooh, joi-joi, joi-joi...

00:36:17.800 --> 00:36:20.408
Nie mogę nawet dosięgnąć. 100 dolarów dziennie.

00:36:21.077 --> 00:36:26.319
Zobaczmy teraz środkowy miliard. Jak dużo oni zarabiają?

00:36:26.350 --> 00:36:30.853
Zaraz będzie... Tylko 10 dolarów.

00:36:30.955 --> 00:36:35.549
I teraz przejdę do najbiedniejszego miliarda. 
Jak dużo oni dostają?

00:36:35.570 --> 00:36:37.897
Więc...

00:36:37.950 --> 00:36:40.083
Tylko 1 dolara.

00:36:40.509 --> 00:36:43.240
To jest różnica na świecie dzisiaj.

00:36:43.343 --> 00:36:48.400
Ekonomiści postawili linię, którą nazwali
granicą ubóstwa absolutnego.

00:36:48.450 --> 00:36:49.900
Trochę więcej niż 1 dolar.

00:36:50.000 --> 00:36:56.357
Wtedy masz ledwo wystarczającą ilość jedzenia
do wyżywienia rodziny, i to nie zawsze.

00:36:56.558 --> 00:36:58.595
1 miliard jest widocznie poniżej tej granicy.

00:36:58.635 --> 00:37:02.672
A drugi miliard jest nią rozdzielony

00:37:02.874 --> 00:37:05.263
A reszta jest nad nią.

00:37:05.600 --> 00:37:10.202
Najbiedniejszym ledwo starcza na buty

00:37:10.220 --> 00:37:14.979
a gdy zdobędą buty... następną rzeczą, na którą
będą oszczędzać jest rower.

00:37:14.999 --> 00:37:17.327
Tutaj jest Andre i Oliwia.

00:37:17.350 --> 00:37:20.600
Po rowerze, będą chcieli motoru.

00:37:20.610 --> 00:37:24.486
A po motorze, samochodu.

00:37:24.572 --> 00:37:29.425
Pamiętam jak moja rodzina kupiła pierwszy
samochód, to był mały szary Volkswagen

00:37:29.511 --> 00:37:35.255
Pierwszą rzeczą, którą zrobiliśmy to pojechaliśmy
do Norwegii na wakacje, bo Norwegia jest dużo ładniejsza niż Szwecja.

00:37:35.310 --> 00:37:39.089
I to była fantastyczna wycieczka!

00:37:39.175 --> 00:37:45.052
I teraz ja jestem w tej grupie. Mogę jak najbogatszy
miliard lecieć na wakację samolotem.

00:37:45.057 --> 00:37:48.452
Oczywiście są ludzie, dużo bogatsi niż 
"ludzie w samolotach".

00:37:48.538 --> 00:37:54.929
Część jest tak bogata, że rozmyśla czy nie
polecieć na wycieczkę w kosmos.

00:37:54.935 --> 00:37:59.999
A różnica w zarobkach "ludzi w samolotach" 
do najbogatszych tam

00:38:00.010 --> 00:38:05.019
jest prawie tak duża jak "ludzi w samolotach" tutaj

00:38:05.030 --> 00:38:08.095
do najbiedniejszych z tamtej strony

00:38:08.200 --> 00:38:13.925
Teraz, najważniejsze do zapamiętanie z tego wykresu jest to

00:38:13.963 --> 00:38:18.135
Żeby wam pokazać będę musiał
użyć drabiny

00:38:18.335 --> 00:38:22.999
Czasem też potrzebujemy starej dobrej technologii

00:38:23.274 --> 00:38:26.250
Tutaj.

00:38:29.023 --> 00:38:33.114
Mogę się wznieść... O tu są, teraz jestem
na szczycie

00:38:33.152 --> 00:38:39.834
Problem dla nas żyjących za 100 dolarów dziennie
jest wtedy gdy patrzymy w dół

00:38:39.953 --> 00:38:44.773
ci którzy mają $10 i $1 wyglądają tak samo biednie

00:38:44.900 --> 00:38:46.800
Nie zauważamy różnicy

00:38:46.850 --> 00:38:50.767
Wygląda jakby wszyscy oni żyli z taką samą
ilością piniędzy

00:38:50.802 --> 00:38:52.710
I mówimy "oh, oni wszyscy są biedni".

00:38:52.826 --> 00:38:59.592
Nie, mogę was zapewnić, ponieważ spotkałem
się i rozmawiałem z ludźmi żyjącymi tam w dole

00:38:59.708 --> 00:39:04.693
i mogę was zapewnić, że ludzie żyjący tam na dole

00:39:04.700 --> 00:39:10.999
wiedzą jak dużo lepiej by wyglądało ich życie
gdyby wznieśli się z $1 do $10

00:39:11.000 --> 00:39:13.147
10 razy więcej dochodu

00:39:13.148 --> 00:39:16.594
To ogromna różnica

00:39:16.620 --> 00:39:22.667
Żeby to zrozumieć, zobaczmy co Oliwia i Andre
próbują zrobić teraz.

00:39:22.741 --> 00:39:27.162
Każdy mały krok, który robią
jest po tej linii

00:39:27.200 --> 00:39:30.362
od butów do roweru

00:39:30.390 --> 00:39:36.435
z dala może wyglądać na mały krok,
ale robi wielką różnicę w ich życiu

00:39:36.550 --> 00:39:46.152
I gdy Andre i Oliwia zdobędą ten rower, 
przyspieszy to ich podróż do lepszego życia

00:39:47.356 --> 00:39:53.900
Dzisiaj, Andre i Oliwia przygotowują się do
sprzedania zbiorów sezamu, który hodowali wiele miesięcy

00:39:54.500 --> 00:39:58.200
Cena wcześniej wynosiła 25 metikai

00:39:58.600 --> 00:40:01.500
W tym roku jest lepiej

00:40:02.000 --> 00:40:05.300
Mamy nadzieję sprzedać je za 40-45 metikai

00:40:05.985 --> 00:40:11.901
Ale Andre i Oliwia muszą być uważni jeżeli
chcą dostać uczciwą cenę.

00:40:12.400 --> 00:40:19.800
Słyszeliśmy, że niektórzy kupcy manipulowali
wagą.

00:40:20.100 --> 00:40:25.800
Więc jeśli zważymy sami i to będzie 10 kilo

00:40:26.000 --> 00:40:35.500
zanosząc to do kupca, może nam powiedzieć
że to 7 albo 8

00:40:36.183 --> 00:40:38.865
Andre zajmie się sprzedażą.

00:40:38.936 --> 00:40:44.900
I ma nadzieję, że ostatni raz
potrzebuje pomocy w transporcie zbiorów

00:40:48.005 --> 00:40:51.400
Andre musi teraz być uważny.

00:40:53.000 --> 00:40:57.400
Hej, hej kolego, licz poprawnie!

00:40:57.974 --> 00:41:02.713
Transakcja jest skończona. I Andre jest 
zadowolony z ceny, którą dostał

00:41:06.300 --> 00:41:08.800
Teraz idę wydać pieniądze!

00:41:10.354 --> 00:41:15.021
To ważny moment dla rodziny,
która tak ciężko pracowała na to

00:41:32.974 --> 00:41:37.722
Droga Andre na targ zajęła mu cały ranek
na piechotę.

00:41:37.800 --> 00:41:42.661
Teraz, w mniej niż godzinę, może wrócić do domu

00:41:49.700 --> 00:41:52.000
Kupiłeś rower!

00:41:52.300 --> 00:41:54.000
Tak kochanie, kupiłem rower!

00:42:02.043 --> 00:42:05.496
Rower jest wykorzystywany od razu

00:42:05.520 --> 00:42:08.399
Dziecie jadą nim po wodę.

00:42:08.440 --> 00:42:11.813
Andre zawozi więcej zbiorów na targowisko

00:42:11.900 --> 00:42:17.724
i, co jest tak samo ważne, Oliwia i Andre teraz
mogą dużo łatwiej dotrzeć na lekcje dla dorosłych

00:42:17.750 --> 00:42:23.149
żeby lepiej nauczyć się matematyki i czytania i pisania

00:42:24.700 --> 00:42:30.700
Teraz chcę oszczędzić na kupno motoru
żebym mógł wozić moją żonę i dzieci

00:42:32.400 --> 00:42:34.100
To to co chcę teraz

00:42:39.372 --> 00:42:45.741
To świetne zobaczyć Oliwię i Andrea pedałujących
z granicy ubóstwa absolutnego.

00:42:45.850 --> 00:42:49.465
I korzystają z rowera żeby się dostać
na lekcje pisania i czytania.

00:42:49.500 --> 00:42:54.647
Edukacja jest bardzo ważna dla rozwoju ludzi
i narodów.

00:42:55.249 --> 00:43:00.558
Ale jak dużo się wydarzyło z edukacją na świecie?

00:43:00.600 --> 00:43:04.768
Czas na wielką brytyjską ankietę ignorancji

00:43:04.810 --> 00:43:05.739
Zaczynamy.

00:43:05.774 --> 00:43:11.163
Zapytaliśmy jaki procent dorosłych na świecie
dzisiaj jest piśmienny, potrafi pisać i czytać?

00:43:11.685 --> 00:43:17.700
Mogę zapytać publiczność? Ilu zgaduje, że 20 procent?
Ręce do góry.

00:43:18.000 --> 00:43:20.394
40 procent?

00:43:21.700 --> 00:43:23.962
60 procent?

00:43:23.963 --> 00:43:26.923
I 80 procent? O, o, o.

00:43:27.121 --> 00:43:30.647
To jest wynik brytyjskiej próbki.

00:43:35.947 --> 00:43:42.955
Teraz możemy użyc wyników brytyjskiej sondy,
żeby dowiedzieć się, która odpowiedź jest błędna

00:43:43.072 --> 00:43:46.922
Oczywiście, 80 procent to dobra odpowiedź.

00:43:46.950 --> 00:43:50.808
Przynajmniej byliście lepsi niż srednia brytyjska

00:43:51.492 --> 00:43:55.300
Tak, 80 procent populacji na świecie potrafi pisać i czytać dzisiaj.

00:43:55.310 --> 00:43:59.834
Piśmienność wynosi 80 procent... co prawda, ostatnio trochę wzrosła

00:43:59.912 --> 00:44:04.530
Porównajmy się znów z szympansami,

00:44:04.542 --> 00:44:08.300
jeszcze raz otrzymujemy losowe wyniki
od szympansów

00:44:08.340 --> 00:44:12.834
Ale dostajemy 3 razy więcej poprawnych
odpowiedzi od brytyjczyków

00:44:13.352 --> 00:44:17.125
A teraz ludzie z wyższym wykształceniem

00:44:17.189 --> 00:44:20.364
Może oni wiedzą... nie, jest jeszcze gorzej.

00:44:20.477 --> 00:44:24.250
Czego, do licha, oni uczą na tych
brytyjskich uniwersytetach?

00:44:24.282 --> 00:44:31.132
Powszechny obraz świata jest przestarzały od kilku dekad, i media nie potrafią go zakomunikować

00:44:31.488 --> 00:44:35.423
Ale to może dlatego, że świat się zmienia tak wszystko.

00:44:35.430 --> 00:44:37.366
Panie i panowie,

00:44:37.398 --> 00:44:41.171
Pokażę wam mój ulubiony wykres,

00:44:41.190 --> 00:44:48.863
Pokażę wam 200 lat historii 200 krajów w mniej niż 1 minutę.

00:44:48.880 --> 00:44:55.179
Mam oś dochodu. Mam oś długości życia.

00:44:55.190 --> 00:44:59.551
Zaczynamy w 1800 i mamy wszystkie kraje.

00:44:59.580 --> 00:45:04.409
W 1800 wszyscy byli, biedni i chorzy, w dolnym rogu, widzicie?

00:45:04.420 --> 00:45:06.595
Krótka długość życia, mało pieniędzy.

00:45:06.708 --> 00:45:09.186
O, nadchodzą efekty rewolucji przemysłowej.

00:45:09.200 --> 00:45:15.178
Oczywiście, kraje w zachodniej Europie dochodzą do dużego bogactwa, ale nie od razu stają się bardzo zdrowi.

00:45:15.291 --> 00:45:18.822
A te pod dominacją kolonialną nie otrzymują niczego,

00:45:18.935 --> 00:45:21.170
zostają w tym biednym rogu.

00:45:21.202 --> 00:45:27.243
A teraz zdrowie poprawia się tutaj, wznosi, gdy wchodzimy w nowy wiek.

00:45:27.280 --> 00:45:31.600
I straszna Pierwsza Wojna Światowa, i Wielka Depresja po niej.

00:45:31.800 --> 00:45:34.200
I Druga Wojna Światowa.

00:45:34.500 --> 00:45:36.858
Ohh, okres niepodległości.

00:45:36.900 --> 00:45:41.473
I z niepodległością opieka zdrowotna poprawia się szybciej niż kiedykolwiek wcześniej.

00:45:41.520 --> 00:45:47.384
A teraz zaczyna się szybki ekonomiczny postęp Chin i innych krajów Ameryki Łacyńskiej.

00:45:47.593 --> 00:45:49.003
Dochodzą tutaj.

00:45:49.050 --> 00:45:53.213
I Indie idą za nimi i kraje Afrykańskie też.

00:45:53.260 --> 00:45:56.500
To niesamowita zmiana, która nastąpiła na świecie.

00:45:56.550 --> 00:46:02.800
Z przodu mamy dziś Amerykę i Wielką Brytanię, ale już nie poruszają się tak szybko.

00:46:02.801 --> 00:46:05.406
Najszybsi są w tutaj w środku.

00:46:05.450 --> 00:46:08.968
Chiny szybko doganiają. I Bangladesz...

00:46:09.000 --> 00:46:14.750
Patrzcie, Bangladesz już jest tutaj, całkiem zdrowy i rozpoczyna się szybki wzrost gospodarczy.

00:46:15.010 --> 00:46:20.499
I Mozambik... Tak, Mozambik jest tu z tyłu, ale zaczyna się szybko poruszać w dobrym kierunku.

00:46:20.856 --> 00:46:24.952
Teraz pokażę wam średnią krajów.

00:46:25.066 --> 00:46:29.648
Co z ludźmi? Czy życie ludziom też się poprawiło?

00:46:29.681 --> 00:46:34.263
Pokażę wam coś co bardzo mnie
ekscytuje jak statystyka.

00:46:34.377 --> 00:46:39.000
Pokażę wam podział dochodu. Różnice między ludźmi.

00:46:39.100 --> 00:46:42.359
I żeby to zrobić cofnę bańki o 50 lat

00:46:42.380 --> 00:46:45.354
a patrzeć będziemy tylko na pieniądze.

00:46:45.380 --> 00:46:52.074
I rozciągniemy oś, ponieważ bogaci są aż tak bogaci, a biedni tak biedni.

00:46:52.100 --> 00:46:55.231
i różnica będzie większa niż między krajami.

00:46:55.265 --> 00:47:00.332
I teraz pozwolimy krajom upaść tutaj. To są Stany Zjednoczone.

00:47:00.350 --> 00:47:03.408
i rozłóżmy, żeby pokazać zakres w danym kraju.

00:47:03.450 --> 00:47:06.484
I rozłóżmy wszystkie kraje w Ameryce.

00:47:06.490 --> 00:47:10.370
I możecie zobaczyć od najbogatszych do najbiedniejszych

00:47:10.486 --> 00:47:15.228
a wysokość tutaj pokazuje wam ile ludzie jest na danym poziomie dochodu.

00:47:15.263 --> 00:47:18.800
i rozłóżmy Europę.

00:47:19.000 --> 00:47:22.900
A na wierzch rozłóżmy Afrykę.

00:47:23.278 --> 00:47:29.500
I na końcu, region z największą ilością ludzi, na sam wierzch, Azja.

00:47:29.990 --> 00:47:36.100
Teraz, w 1963 świat był złożony z dwóch garb:

00:47:36.144 --> 00:47:40.075
pierwszy, bogaty garb, jest jak wielbłąda, prawda?

00:47:40.111 --> 00:47:44.042
Pierwszy garb z najbogatszymi to głównie Europa i Ameryki.

00:47:44.060 --> 00:47:49.062
A najbiedniejszy głównie z Azji i Afryki.

00:47:49.423 --> 00:47:51.896
A minimum egzystencji było tutaj.

00:47:52.095 --> 00:47:58.086
Widzicie jak dużo ludzi żyło poniżej minimum egzystencji 50 lat temu?

00:47:58.087 --> 00:48:00.074
Większość z nich było w Azji.

00:48:00.110 --> 00:48:06.147
I ludzie mówili, że Azja nigdy nie wyjdzie z biedy, tak samo jak niektórzy mówią dzisiaj o Afryce.

00:48:06.160 --> 00:48:07.928
I co się wydarzyło?

00:48:07.965 --> 00:48:09.466
Wystartujmy świat.

00:48:09.503 --> 00:48:15.053
I widzicie, że dużo ludzi rodzi się w biedzie, ale Azja wznosi się do wyższego dochodu

00:48:15.090 --> 00:48:19.101
i w taki sposób z biedy wyszło miliard ludzi.

00:48:19.300 --> 00:48:24.121
I zmienił się cały kształt świata, wielbłąd nie żyje.

00:48:24.150 --> 00:48:27.360
I odrodził się jako dromader.

00:48:27.640 --> 00:48:30.518
I co widzicie tutaj,

00:48:30.636 --> 00:48:36.024
jest to, że większość ludzi żyje w środku.

00:48:36.142 --> 00:48:40.963
i dużo mniejsza część ludzkośći żyje poniżej minimum egzystencji.

00:48:41.000 --> 00:48:46.307
ale musimy być ostrożni, to dalej dużo ludzi: więcej niż miliard ludzi żyje poniżej minimum egzystencji.

00:48:46.668 --> 00:48:52.866
Pytanie brzmi: czy to "wychodzenie z biedy" będzie dalej trwać

00:48:52.867 --> 00:48:57.238
dla tych w Afrych, i nawet dla nowych miliardów w Afryce?

00:48:59.380 --> 00:49:06.630
Myślę, że jest to możliwe, nawet prawdopodobne, że większość krajów w Afryce wyjdzie z biedy.

00:49:06.630 --> 00:49:12.298
Będą potrzebowały mądrych reform i ogromnych inwestycji, ale jest to możliwe.

00:49:14.427 --> 00:49:19.735
Wiele krajów w Afryce nie rozwija się w tym samym tępie.

00:49:20.000 --> 00:49:24.350
Kilka rozwija się bardzo szybko, inne są uwięzione w konfliktach.

00:49:24.351 --> 00:49:28.722
Ale większość, jak Mozambik, osiąga stały postęp.

00:49:30.910 --> 00:49:35.281
Ale jak nakarmimy wszystkich nowych ludzi w Afryce w przyszłości?

00:49:35.363 --> 00:49:41.600
Tak, istnieją niedobory żywności dzisiaj, ale mamy duży potencjał.

00:49:42.002 --> 00:49:49.400
Pola uprawne w Afryce są tylko ułamkiem tych, które moglibyśmy osiągnąć z lepszą technologią.

00:49:53.095 --> 00:49:57.386
A tylko nieliczne afrykańskie rzeki biorą udział w systemie nawadniania pól.

00:49:57.399 --> 00:50:05.483
Pewnego dnia Afryka będzie w stanie sama wyżywić wiele miliardów ludzi więcej.

00:50:05.888 --> 00:50:10.989
Proszę, nie myślcie, że tylko ja myślę, że Afryka może tego dokonać.

00:50:10.999 --> 00:50:20.463
ONZ chce wyznaczyć sobie nowy oficjalny cel: wyeliminowanie ekstremalnej biedy w ciągu 20 lat.

00:50:21.030 --> 00:50:26.698
Wszyscy wiemy, że to wielkie wyzwanie, ale naprawdę wierzę, że jest to możliwe.

00:50:27.993 --> 00:50:29.937
Wyobraźcie sobie gdyby nam się udało.

00:50:30.017 --> 00:50:34.957
To co widzieliśmy dotychczas to, to, że bogaty koniec się przesuwa...

00:50:34.990 --> 00:50:40.949
i środkowy się przesuwa, a to najbiedniejszy utkwił.

00:50:41.919 --> 00:50:46.860
To właśnie w ekstremalnej biedzie widzimy większość analfabetyzmu.

00:50:46.990 --> 00:50:51.394
Widzimy wysoką umieralność dzieci i dalej wiele dzieci na kobietę.

00:50:51.558 --> 00:50:58.927
Tak jakby bieda się reprodukowała, jeżeli jej nie zatrzymamy.

00:50:58.928 --> 00:51:05.200
Ale Andre i Oliwia, i ludzie jak oni, ciężko pracują żeby się z niej wydostać.

00:51:05.220 --> 00:51:10.992
i jeżeli dostaną odpowiednią pomoc od ich rządu i od reszty świata

00:51:10.999 --> 00:51:18.884
z rzeczami jak szkoły, opieka zdrowotna, szczepionki, drogi, elektryczność, antykoncepcję.

00:51:19.015 --> 00:51:25.443
wtedy im się uda, ale uda im się przede wszystkim dzięki ciężkiej pracy.

00:51:25.493 --> 00:51:31.921
podążamy za Andre i Oliwią po linii.

00:51:31.950 --> 00:51:36.698
Jest możliwe, że w ciągu paru dekad... Tak!

00:51:36.800 --> 00:51:40.660
Ale wyjście z biedy to dopiero początek.

00:51:40.664 --> 00:51:46.333
Ludzie będą chcieli dalej podążać na tej linii do dobrego życia.

00:51:46.384 --> 00:51:49.225
Ale czym jest dobre życie?

00:51:50.756 --> 00:51:57.727
Dla większości dobre życie to więcej maszyn i większe zużycie energii.

00:51:58.043 --> 00:52:06.715
Więc mamy problem, ponieważ to wszystko prowadzi do wielkiego zagrożenia w przyszłości: dużej zmiany klimatu.

00:52:06.950 --> 00:52:11.816
80 procent energii, którą zużywamy pochodzi z paliw kopalnych,

00:52:11.970 --> 00:52:17.160
a nauka pokazuje, że klimat może się zmienić dramatycznie w przyszłości

00:52:17.190 --> 00:52:24.800
ze względu na emisje dwutlenku węgla, produktu spalania paliw kopalnianych.

00:52:26.416 --> 00:52:31.281
Nie jestem najlepszą osobą, żeby powiedzieć wam jak bardzo zmieni się klimat,

00:52:31.355 --> 00:52:34.358
ani nie jestem specjalistą od tego jak to zatrzymać.

00:52:34.513 --> 00:52:42.212
To co mogę zrobić, to pokazać wam dane, które pokazują kto emituje ten dwutlenek węgla.

00:52:42.250 --> 00:52:44.641
Pokażę wam to.

00:52:44.670 --> 00:52:49.350
Pamiętacie wykres od najbiedniejszego miliarda do najbogatszego miliarda.

00:52:49.411 --> 00:52:53.884
od tych, którzy ledwo mogą sobie pozwolić na buty, do tych co latają samolotami.

00:52:53.945 --> 00:53:02.548
Teraz wam pokażę całą sumę paliw kopalnianych spalanych na świecie w ciągu jednego roku

00:53:02.690 --> 00:53:05.301
węgiel, ropę i gaz naturalny.

00:53:05.362 --> 00:53:09.187
I to reprezentuje mniej więcej całą emisję dwutlenku wegla.

00:53:09.250 --> 00:53:13.154
Jaki jest w tym udział najbogatszego miliarda?

00:53:14.105 --> 00:53:16.150
Połowa tego.

00:53:16.291 --> 00:53:18.903
Teraz drugi najbogatszy miliard.

00:53:18.950 --> 00:53:21.332
Połowa tego co zostało.

00:53:21.392 --> 00:53:24.004
I już możecie wywnioskować ile wykorzystuje trzeci.

00:53:24.226 --> 00:53:28.214
połowa tego co została. A reszta ledwo korzysta z czegokolwiek.

00:53:28.250 --> 00:53:37.687
To są zaokręglone liczby, ale pokazują, że prawie całość paliw kopalnianych jest wykorzystywane przez 1,2,3 najbogatsze miliardy.

00:53:37.688 --> 00:53:40.197
wykorzystują więcej niż 85%.

00:53:40.200 --> 00:53:47.646
Najbogatszy miliard przestał zwiększać swoje wykorzystanie, ale jeszcze nie zmniejsza go.

00:53:47.649 --> 00:53:52.909
A w ciągu najbliższych dekad wzrost gospodarczy tych dwóch milliardów

00:53:52.950 --> 00:53:57.443
zwiększy wykorzystanie paliw kopalnianych i emisję dwutlenku węgla.

00:53:57.527 --> 00:54:03.273
Nawet ci którzy wyjdą z poniżej minimum egzystencji, staną się bogatsi i uzbierają na motocykl

00:54:03.276 --> 00:54:07.807
nie dokładają się bardzo do emisji dwutlenku węgla.

00:54:07.810 --> 00:54:15.013
A co dotyczy wzrostu ludności, największa cześć dodatkowych miliardów w ciągu najbliższych 40 lat będzie w tej grupie tutaj.

00:54:15.078 --> 00:54:19.999
Ale wciąż, jeżeli zapytacie najbogatszych, nie mają pojęcia.

00:54:20.017 --> 00:54:24.709
Patrzą na świat, w dół ze swojej wysokiej emisji i mówią:

00:54:24.750 --> 00:54:30.296
"O, wy na dole, nie możecie żyć jak my, zniszczycie planetę"

00:54:30.866 --> 00:54:37.907
Widzicie, argument ludzi goniących bogactwo bardziej do mnie przemawia

00:54:38.072 --> 00:54:42.846
Mówią: "Heh, kim wy jesteście, że mówicie nam, że nie możemy żyć jak wy?"

00:54:43.335 --> 00:54:48.109
Najpierw wy się zmieńcie, jeżeli chcecie żebyśmy też tak postąpili.

00:54:50.460 --> 00:54:56.125
Jest wiele podstawowych rzeczy koniecznych dla dobrego życia, których wiele miliardów jeszcze nie ma.

00:54:56.128 --> 00:55:02.926
Wioska Andre i dom, jak wiele innych jak oni, nie ma dostępu do elektryczności.

00:55:03.577 --> 00:55:06.893
Mozambik ma ogromne złoża węgla

00:55:06.999 --> 00:55:13.937
i jeżeli on i inne biedne kraje zbudują nowe elektrownie węglowe i przemysł

00:55:14.021 --> 00:55:19.767
Myślę, że nikt kto emituje więcej węgla nie powinien się wtrącać.

00:55:19.770 --> 00:55:26.001
Teraz, zadam wam dwa pytania, które zawsze zadaje moim szwedzkim studentom.

00:55:26.247 --> 00:55:31.479
Pierwsze to: jak wielu z was nie leciało samolotem w tym roku?

00:55:33.615 --> 00:55:35.232
Ehe.

00:55:35.477 --> 00:55:39.766
całkiem sporo radzi sobie bez latania. kolejne pytanie:

00:55:39.768 --> 00:55:45.982
Jak wielu z was nie korzystało z pralki i prało ręcznie całą pościel,

00:55:45.984 --> 00:55:48.886
ubrania w ciągu roku?

00:55:50.281 --> 00:55:52.870
Tak myślałem, nikt.

00:55:53.034 --> 00:55:59.105
Każdy kogo stać na pralkę, nawet fundamentalni obrońcy środowiska.

00:55:59.795 --> 00:56:03.437
I do dziś pamiętam dzień, kiedy moja rodzina kupiła pierwszą pralkę.

00:56:03.520 --> 00:56:07.080
To był 1 listopad 1952.

00:56:07.083 --> 00:56:11.209
Babcia pierwsza włożyła pranie.

00:56:11.455 --> 00:56:15.338
Całe życie prała ręcznie rodzinie 9 osób.

00:56:15.422 --> 00:56:24.002
I kiedy zapakowała pranie, usiadła na taboreciku i oglądała godzinę cały program prania.

00:56:24.010 --> 00:56:26.269
Była pod niesamowitym wrażeniem.

00:56:26.300 --> 00:56:32.018
Dla mojej mamy to też oznaczało dużo więcej czasu na inne czynności.

00:56:32.183 --> 00:56:37.119
Mogła teraz czytać mi książki, myślę, że przez to zostałem profesorem.

00:56:37.200 --> 00:56:40.762
Nic dziwnego, że dziękujemy stalowni,

00:56:40.800 --> 00:56:45.539
dziekujemy fabryce proszku do prania, dziękujemy elektrowni.

00:56:47.566 --> 00:56:49.587
Teraz...

00:56:49.995 --> 00:56:57.116
Na koniec, mam jedną, skromną, radę dla was,

00:56:57.120 --> 00:57:00.922
przede wszystkim: patrzcie na dane.

00:57:00.925 --> 00:57:02.865
Patrzcie na fakty o otaczającym was świecie.

00:57:02.900 --> 00:57:11.042
I wtedy zobaczycie gdzie jesteśmy teraz i jak możemy iść do przodu z resztą miliardów na naszej pięknej planecie.

00:57:12.342 --> 00:57:16.144
Wyzwanie ekstremalnej biedy zostały mocno zredukowane.

00:57:16.145 --> 00:57:21.200
i pierwszy raz w historii mamy szansę całkowicie go wyeliminować.

00:57:22.625 --> 00:57:27.479
Wyzwanie wzrostu populacji, wprawdzie, zostało rozwiązane

00:57:27.563 --> 00:57:31.100
liczba dzieci przestała rosnąć.

00:57:31.150 --> 00:57:36.687
A problem zmiany klimatu, dalej możemy uniknąć najgorszego.

00:57:37.125 --> 00:57:44.226
Ale to wymaga interwencji najbogatszych, jak najszybciej,

00:57:44.250 --> 00:57:51.675
musimy ustalić ich wykorzystanie środków i energii na tym poziomie, krok po kroku,

00:57:51.690 --> 00:57:57.748
tak by mogły korzystać z nich 10 lub 11 miliardów na końcu tego wieku.

00:57:57.934 --> 00:58:01.230
Nigdy nie nazywałem się optymistą,

00:58:01.334 --> 00:58:03.983
ale powiem o sobie "możliwista".

00:58:03.984 --> 00:58:08.193
I uważam, że świat wygląda dużo lepiej niż wielu z was sądzi.

00:58:08.459 --> 00:58:11.432
Dziękuję bardzo!