0:00:00.850,0:00:03.193
Έχει ακούσει κανείς σας για το CRISPR;

0:00:03.883,0:00:06.485
Αν όχι, θα μου έκανε μεγάλη εντύπωση.

0:00:06.509,0:00:09.711
Πρόκειται για μια τεχνολογία[br]επεξεργασίας του γονιδιώματος

0:00:09.735,0:00:12.569
που είναι τόσο ευέλικτη[br]και τόσο αμφιλεγόμενη

0:00:12.593,0:00:16.284
που προκαλεί κάθε είδους και πραγματικά[br]πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις.

0:00:16.631,0:00:18.694
Να επαναφέρουμε το μαλλιαρό μαμούθ;

0:00:19.281,0:00:21.575
Να επεξεργαστούμε ένα ανθρώπινο έμβρυο;

0:00:22.041,0:00:24.163
Και το αγαπημένο μου ερώτημα:

0:00:24.997,0:00:28.648
Πώς μπορεί να δικαιολογηθεί[br]η εξολόθρευση ενός ολόκληρου είδους

0:00:28.672,0:00:31.116
που θεωρείται βλαβερό για τον άνθρωπο,

0:00:31.140,0:00:34.862
η εξαφάνισή του από προσώπου γης[br]με τη χρήση αυτής της τεχνολογίας;

0:00:35.165,0:00:38.448
Αυτός ο επιστημονικός κλάδος[br]κινείται πολύ ταχύτερα

0:00:38.472,0:00:41.316
από τους ρυθμιστικούς κανόνες[br]που τον διέπουν.

0:00:41.340,0:00:43.407
Έτσι, τα τελευταία έξι χρόνια

0:00:43.431,0:00:45.626
έχω θέσει ως προσωπική μου αποστολή

0:00:45.863,0:00:49.073
να εξασφαλίσω ότι όσο δυνατόν[br]περισσότερος κόσμος θα καταλάβει

0:00:49.073,0:00:51.997
αυτό τον τύπο τεχνολογίας[br]και τις συνέπειές του.

0:00:52.021,0:00:56.810
Το CRISPR έχει γίνει αντικείμενο[br]υπερπροβολής από τον Τύπο

0:00:57.089,0:01:01.778
και οι λέξεις που χρησιμοποιούνται[br]συχνότερα είναι «εύκολο» και «φτηνό».

0:01:02.337,0:01:05.476
Θα ήθελα τώρα να εμβαθύνουμε[br]λίγο περισσότερο

0:01:05.500,0:01:10.024
και να κοιτάξουμε μερικούς από τους μύθους[br]και τις αλήθειες σχετικά με το CRISPR.

0:01:10.954,0:01:13.854
Αν προσπαθήσετε να επεξεργαστείτε[br]το γονιδίωμα με το CRISPR

0:01:13.854,0:01:16.784
θα πρέπει πρώτα[br]να προξενήσετε βλάβη στο DNA.

0:01:17.098,0:01:20.140
Η βλάβη αυτή γίνεται[br]με τη μορφή δίκλωνου σπασίματος

0:01:20.164,0:01:21.728
στη διπλή αλυσίδα του DNA.

0:01:21.752,0:01:24.914
Τότε, εμφανίζονται οι επιδιορθωτικοί[br]μηχανισμοί του κυττάρου,

0:01:25.088,0:01:27.727
τους οποίους πείθουμε[br]να κάνουν εκείνες τις διορθώσεις

0:01:27.751,0:01:29.894
που θα προκαλέσουν[br]την αλλαγή που επιθυμούμε,

0:01:29.894,0:01:31.646
και όχι μια φυσιολογική επιδιόρθωση.

0:01:31.646,0:01:33.145
Ακριβώς έτσι δουλεύει.

0:01:33.929,0:01:35.566
Είναι ένα σύστημα με δύο μέρη.

0:01:35.566,0:01:39.247
Το ένα είναι η πρωτεΐνη Cas9 και το άλλο[br]είναι κάτι που λέγεται RNA-οδηγός.

0:01:39.247,0:01:41.783
Μου αρέσει να το φαντάζομαι[br]σαν κατευθυνόμενη τορπίλη.

0:01:41.783,0:01:44.653
Η Cas9 -μου αρέσει να της δίνω[br]ανθρώπινα χαρακτηριστικά-

0:01:44.653,0:01:47.457
η Cas9 μοιάζει λίγο με τον Pac-Man

0:01:47.481,0:01:49.026
που θέλει να μασήσει το DNA

0:01:49.050,0:01:53.206
και το RNA-οδηγός είναι το λουρί[br]που την κρατάει μακριά από το γονιδίωμα

0:01:53.230,0:01:56.309
μέχρι να βρει ακριβώς[br]το συμπληρωματικό του σημείο.

0:01:56.912,0:01:59.806
Ο συνδυασμός αυτών των δύο στοιχείων[br]αποκαλείται CRISPR.

0:01:59.830,0:02:01.398
Είναι ένα σύστημα που κλέψαμε

0:02:01.422,0:02:04.316
από το ανοσοποιητικό σύστημα[br]ενός αρχαιότατου βακτηρίου.

0:02:05.469,0:02:09.419
Εκείνο που είναι εκπληκτικό[br]είναι ότι το RNA-οδηγός,

0:02:10.041,0:02:11.932
που αποτελείται από μόλις 20 γράμματα,

0:02:11.956,0:02:14.074
είναι η αιχμή του συστήματος.

0:02:14.570,0:02:16.713
Είναι πολύ εύκολο στο σχεδιασμό

0:02:16.717,0:02:18.986
και πραγματικά φτηνό[br]για να το αγοράσει κανείς.

0:02:18.986,0:02:22.990
Οπότε, αυτό είναι το μόνο[br]μεταβλητό μέρος στο σύστημα,

0:02:23.014,0:02:25.072
όλα τα υπόλοιπα είναι πάντοτε τα ίδια.

0:02:25.481,0:02:29.172
Αυτό κάνει το σύστημα απίστευτα[br]εύκολο στον χειρισμό και πολύ ισχυρό.

0:02:30.047,0:02:34.287
Το RNA-οδηγός και η πρωτεΐνη Cas9[br]δημιουργούν ένα σύμπλεγμα

0:02:34.311,0:02:36.243
που διατρέχει όλο το γονιδίωμα,

0:02:36.267,0:02:39.760
και μόλις βρει ένα σημείο[br]που να ταιριάζει με τον RNA-οδηγό,

0:02:39.784,0:02:42.639
εισέρχεται μεταξύ[br]των δύο κλώνων της διπλής έλικας,

0:02:42.663,0:02:44.541
τις διαχωρίζει,

0:02:44.692,0:02:47.710
αυτό πυροδοτεί την πρωτεΐνη Cas9[br]να κάνει το κόψιμο,

0:02:47.962,0:02:49.621
και εντελώς ξαφνικά

0:02:49.676,0:02:51.946
έχουμε ένα κύτταρο[br]σε κατάσταση απόλυτου πανικού

0:02:51.946,0:02:54.615
επειδή τώρα έχει ένα κομμάτι DNA[br]που είναι σπασμένο.

0:02:55.000,0:02:56.296
Και τι κάνει;

0:02:56.320,0:02:58.514
Επιστρατεύει την ομάδα άμεσης επέμβασης.

0:02:58.959,0:03:01.581
Υπάρχουν δύο βασικά[br]επιδιορθωτικά μονοπάτια.

0:03:01.605,0:03:06.514
Το πρώτο απλώς παίρνει[br]τα δύο κομμάτια DNA και τα ενώνει ξανά.

0:03:06.698,0:03:08.836
Αυτό το σύστημα[br]δεν είναι πολύ αποτελεσματικό,

0:03:08.836,0:03:11.549
επειδή κάποιες φορές[br]μπορεί να αποσπαστεί μια βάση

0:03:11.573,0:03:13.000
ή να προστεθεί μια καινούργια.

0:03:13.024,0:03:16.817
Είναι αποδεκτός τρόπος, ίσως,[br]για να αφαιρέσουμε ένα γονίδιο,

0:03:16.841,0:03:20.074
αλλά δεν θέλουμε να επεξεργαστούμε[br]το γονιδίωμα με αυτόν τον τρόπο.

0:03:20.098,0:03:22.993
Το δεύτερο επιδιορθωτικό μονοπάτι[br]είναι πολύ πιο ενδιαφέρον.

0:03:23.017,0:03:24.653
Σε αυτό το επιδιορθωτικό μονοπάτι

0:03:24.677,0:03:27.358
χρειάζεται ένα ομόλογο κομμάτι DNA.

0:03:27.382,0:03:30.362
-θυμηθείτε, ότι ένας διπλοειδής[br]οργανισμός, όπως ο άνθρωπος,

0:03:30.362,0:03:34.294
έχει ένα αντίγραφο του γονιδιώματος[br]από τη μητέρα και ένα από τον πατέρα-

0:03:34.318,0:03:35.943
οπότε αν το ένα υποστεί βλάβη,

0:03:35.967,0:03:38.012
μπορεί να επιδιορθωθεί από το άλλο.

0:03:38.036,0:03:40.069
Και έτσι δουλεύει αυτό το μονοπάτι.

0:03:40.518,0:03:41.982
Γίνεται η επιδιόρθωση,

0:03:42.006,0:03:44.317
και τώρα το γονιδίωμα[br]είναι και πάλι ασφαλές.

0:03:44.616,0:03:46.479
Μπορούμε να το εκμεταλλευτούμε

0:03:46.497,0:03:50.205
τροφοδοτώντας το[br]με ένα λανθασμένο κομμάτι DNA,

0:03:50.229,0:03:52.373
ένα κομμάτι το οποίο[br]να είναι ομόλογο στα άκρα

0:03:52.397,0:03:54.096
αλλά διαφορετικό στο ενδιάμεσο.

0:03:54.120,0:03:56.867
Οπότε τώρα, μπορεί να βάλει[br]κανείς ότι θέλει στο ενδιάμεσο

0:03:56.867,0:03:58.126
και το κύτταρο ξεγελιέται.

0:03:58.150,0:04:00.269
Μπορεί να αλλάξει ένα γράμμα,

0:04:00.293,0:04:01.558
να αφαιρέσει γράμματα,

0:04:01.582,0:04:04.506
αλλά και το πιο σημαντικό:[br]να προσθέσει καινούργιο DNA,

0:04:04.530,0:04:06.279
περίπου σαν ένας Δούρειος Ίππος.

0:04:07.089,0:04:09.274
Το CRISPR πρόκειται να φανεί εκπληκτικό

0:04:09.298,0:04:12.916
σε ότι αφορά το πλήθος[br]των επιστημονικών εξελίξεων

0:04:12.940,0:04:14.581
όπου θα παίξει καταλυτικό ρόλο.

0:04:14.581,0:04:17.942
Αυτό που το κάνει τόσο ιδιαίτερο[br]είναι το σύστημα μεταβλητής στόχευσης.

0:04:17.942,0:04:21.633
Ούτως ή άλλως, εδώ και χρόνια βάζουμε[br]DNA σε διάφορους οργανισμούς, σωστά;

0:04:21.657,0:04:23.784
Επειδή όμως εδώ[br]η στόχευση είναι μεταβλητή,

0:04:23.808,0:04:27.283
στην πραγματικότητα μπορούμε[br]να το βάλουμε ακριβώς εκεί που θέλουμε.

0:04:27.423,0:04:33.092
Το θέμα είναι ότι γίνεται πολύ λόγος[br]ότι σαν σύστημα είναι φτηνό

0:04:33.116,0:04:34.858
και εύκολο στη χρήση.

0:04:34.882,0:04:37.694
Λειτουργώ ένα εργαστήριο σε κοινότητα.

0:04:38.242,0:04:41.948
Αρχίζω να δέχομαι ηλεκτρονικά μηνύματα[br]από κόσμο που λέει πράγματα, όπως:

0:04:41.948,0:04:44.219
«Μπορώ να έρθω στην βραδιά για τον κόσμο

0:04:44.243,0:04:47.860
και να χρησιμοποιήσω το CRISPR[br]και να αλλάξω το γονιδίωμά μου;»

0:04:47.884,0:04:48.994
(Γέλια)

0:04:49.018,0:04:50.519
Σοβαρά.

0:04:51.376,0:04:54.159
Και τους λέω, «Όχι, δε μπορείτε!»[br](Γέλια)

0:04:54.237,0:04:56.592
«Μα, άκουσα ότι είναι φτηνό, [br]ότι είναι εύκολο».

0:04:56.616,0:04:58.799
Ας εξερευνήσουμε λιγάκι αυτό το σημείο.

0:04:58.823,0:05:00.772
Τελικά, πόσο φτηνό είναι;

0:05:00.796,0:05:03.376
Ναι, συγκριτικά είναι φτηνό.

0:05:03.665,0:05:07.284
Μειώνει το μέσο κόστος των υλικών[br]που χρειάζονται για ένα πείραμα

0:05:07.308,0:05:09.840
από χιλιάδες δολάρια[br]σε εκατοντάδες δολάρια,

0:05:09.864,0:05:11.800
ενώ μειώνεται και ο απαιτούμενος χρόνος.

0:05:11.824,0:05:14.224
Ο χρόνος μπορεί να μειωθεί[br]από εβδομάδες σε ημέρες.

0:05:14.246,0:05:15.722
Αυτό είναι σπουδαίο.

0:05:15.722,0:05:18.882
Και πάλι όμως χρειάζεστε [br]ένα επαγγελματικό εργαστήριο για αυτό,

0:05:18.882,0:05:21.988
δε θα κάνετε κάτι ουσιαστικό[br]χωρίς ένα επαγγελματικό εργαστήριο.

0:05:22.012,0:05:24.016
Δηλαδή, μην ακούτε[br]οποιονδήποτε ισχυρίζεται

0:05:24.040,0:05:27.351
ότι μπορεί να κάνει αυτά τα πράγματα[br]στον πάγκο της κουζίνας του.

0:05:27.421,0:05:31.929
Αυτή η δουλειά δεν είναι τόσο εύκολη.

0:05:31.953,0:05:34.381
Για να μη σας πω,[br]ότι γίνεται μάχη για την πατέντα,

0:05:34.381,0:05:36.111
οπότε, ακόμα και αν εφεύρετε κάτι,

0:05:36.135,0:05:39.795
το Ινστιτούτο Broad και το UC Berkeley

0:05:39.795,0:05:42.795
είναι στο μέσο μιας απίστευτης[br]διαμάχης για την πατέντα.

0:05:42.795,0:05:45.593
Είναι πραγματικά συναρπαστικό[br]να την παρακολουθήσει κανείς,

0:05:45.593,0:05:48.455
επειδή κατηγορούν ο ένας τον άλλον[br]για δόλιες διεκδικήσεις

0:05:48.479,0:05:50.210
και έχουν ανθρώπους που λένε,

0:05:50.234,0:05:53.018
«Μα, εγώ έχω υπογράψει[br]στο τάδε εργαστηριακό τετράδιο».

0:05:53.042,0:05:55.143
Δεν πρόκειται να διευθετηθεί για χρόνια.

0:05:55.167,0:05:56.327
Και όταν διευθετηθεί,

0:05:56.351,0:05:59.756
στοιχηματίζω ότι θα πρέπει να πληρώσετε[br]ένα μεγάλο ποσό για την άδεια

0:05:59.756,0:06:01.349
για να τα χρησιμοποιήσετε.

0:06:01.349,0:06:03.124
Οπότε, είναι στ' αλήθεια φτηνό;

0:06:03.148,0:06:08.347
Είναι φτηνό αν κάνετε βασική έρευνα[br]και έχετε ήδη ένα εργαστήριο.

0:06:09.220,0:06:12.216
Τι γίνεται όμως με την ευκολία;[br]Ας δούμε αυτό τον ισχυρισμό.

0:06:12.417,0:06:15.165
Ο διάβολος κρύβεται[br]πάντα στις λεπτομέρειες.

0:06:15.881,0:06:19.012
Δεν γνωρίζουμε πραγματικά[br]τόσο πολλά πράγματα για τα κύτταρα.

0:06:19.036,0:06:20.706
Μοιάζουν λίγο με μαύρα κουτιά.

0:06:20.730,0:06:25.590
Για παράδειγμα, δε γνωρίζουμε γιατί[br]μερικοί RNA-οδηγοί λειτουργούν πολύ καλά

0:06:25.614,0:06:27.677
ενώ κάποιοι άλλοι όχι.

0:06:27.701,0:06:31.359
Δε γνωρίζουμε γιατί ορισμένα κύτταρα[br]ακολουθούν το ένα επιδιορθωτικό μονοπάτι

0:06:31.359,0:06:34.091
και κάποια άλλα κύτταρα[br]προτιμούν το άλλο μονοπάτι.

0:06:34.270,0:06:35.554
Και εκτός απ' αυτά,

0:06:35.578,0:06:39.647
υπάρχει ένα ολόκληρο πρόβλημα του πώς[br]θα μπει αυτό το σύστημα μέσα στο κύτταρο.

0:06:39.759,0:06:41.821
Σε ένα τρυβλίο πέτρι[br]δεν είναι τόσο δύσκολο,

0:06:41.821,0:06:44.370
όταν όμως η προσπάθεια[br]γίνεται σε ολόκληρο οργανισμό,

0:06:44.370,0:06:46.147
το πράγματα γίνονται λίγο ζόρικα.

0:06:46.224,0:06:49.410
Είναι όλα εντάξει όταν χρησιμοποιείται[br]αίμα ή μυελός των οστών -

0:06:49.434,0:06:51.661
αυτά είναι ο στόχος πολλής έρευνας τώρα.

0:06:51.685,0:06:54.036
Υπάρχει μια υπέροχη ιστορία[br]ενός μικρού κοριτσιού

0:06:54.036,0:06:55.546
που σώθηκε από λευχαιμία

0:06:55.546,0:06:58.650
όταν της πήραν αίμα, το επεξεργάστηκαν,[br]και της το εισήγαγαν ξανά

0:06:58.650,0:07:00.633
με ένα πρόδρομο σύμπλεγμα CRISPR.

0:07:00.749,0:07:03.685
Αυτή είναι μια οδός έρευνας[br]που θα ακολουθήσει συχνά ο κόσμος.

0:07:03.685,0:07:06.126
Τώρα, αν θέλει κανείς[br]να μπει σε ολόκληρο οργανισμό,

0:07:06.126,0:07:08.410
πιθανότατα θα χρειαστεί[br]να χρησιμοποιήσει ιούς.

0:07:08.434,0:07:10.741
Δηλαδή, παίρνεις τον ιό,[br]του εισάγεις το CRISPR,

0:07:10.741,0:07:12.587
και τον αφήνεις να μολύνει το κύτταρο.

0:07:12.587,0:07:14.704
Όμως τώρα, εκεί μέσα υπάρχει αυτός ο ιός

0:07:14.728,0:07:17.416
που δε γνωρίζουμε[br]πώς θα δράσει μακροπρόθεσμα.

0:07:17.440,0:07:19.998
Επίσης, το CRISPR παρουσιάζει[br]και μερικές αστοχίες,

0:07:19.998,0:07:22.693
σε πολύ μικρό ποσοστό, αλλά υπαρκτές.

0:07:22.717,0:07:25.515
Τι πρόκειται να γίνει[br]στην πορεία του χρόνου με αυτές;

0:07:26.039,0:07:28.251
Αυτά τα ερωτήματα είναι δύσκολα,

0:07:28.275,0:07:30.915
και υπάρχουν επιστήμονες[br]που προσπαθούν να τα επιλύσουν

0:07:30.939,0:07:33.225
και πιθανώς, τελικά, να τα λύσουν.

0:07:33.249,0:07:36.883
Σε καμία περίπτωση όμως[br]δεν είναι απροβλημάτιστα εφαρμόσιμο.

0:07:36.907,0:07:38.666
Επομένως: είναι τελικά εύκολο;

0:07:39.032,0:07:43.365
Λοιπόν, αν αφιερώσει κανείς μερικά χρόνια[br]δουλεύοντας με το συγκεκριμένο σύστημα,

0:07:43.389,0:07:45.044
ναι, είναι εύκολο.

0:07:45.426,0:07:47.510
Ένα άλλο θέμα είναι, επίσης,

0:07:47.534,0:07:53.893
ότι δε γνωρίζουμε τόσα πολλά για το πώς[br]θα προκαλέσουμε μια συγκεκριμένη απόκριση

0:07:53.917,0:07:56.842
αλλάζοντας συγκεκριμένα[br]σημεία στο γονιδίωμα.

0:07:57.306,0:07:59.673
Απέχουμε πολύ από το να ανακαλύψουμε

0:07:59.673,0:08:02.226
πώς θα δώσουμε σε ένα γουρούνι φτερά,[br]για παράδειγμα.

0:08:02.364,0:08:05.182
Ή έστω και ένα ακόμα πόδι[br]-θα συμβιβαζόμουν με αυτό-

0:08:05.182,0:08:07.088
αυτό θα ήταν πολύ ωραίο, έτσι δεν είναι;

0:08:07.088,0:08:08.458
Αυτό που συμβαίνει, όμως,

0:08:08.482,0:08:12.832
είναι ότι το CRISPR χρησιμοποιείται[br]από χιλιάδες επιστήμονες

0:08:12.856,0:08:15.228
για να γίνουν πραγματικά[br]σημαντικές δουλειές,

0:08:15.252,0:08:20.696
παραδείγματος χάριν, για να δημιουργηθούν[br]καλύτεροι οργανισμοί-μοντέλα ασθενειών,

0:08:20.720,0:08:25.702
ή για να πάρουμε μονοπάτια [br]που παράγουν πολύτιμες χημικές ουσίες

0:08:25.726,0:08:29.608
και να τα εισάγουμε στη βιομηχανική [br]παραγωγή και στους βιοαντιδραστήρες,

0:08:30.021,0:08:33.682
ή απλώς για τη βασική έρευνα[br]της λειτουργίας των γονιδίων.

0:08:34.022,0:08:36.951
Αυτή είναι η ιστορία που θα έπρεπε [br]να λέμε για το CRISPR,

0:08:36.975,0:08:40.439
και δε μου αρέσει που[br]τα πιο πομπώδη στοιχεία του

0:08:40.463,0:08:42.219
τραβούν όλο το ενδιαφέρον.

0:08:42.243,0:08:46.121
Πολλοί επιστήμονες έκαναν πολλή δουλειά[br]για να πετύχει το CRISPR

0:08:46.121,0:08:48.460
και αυτό που μου φαίνεται[br]περισσότερο ενδιαφέρον

0:08:48.484,0:08:52.994
είναι ότι αυτοί οι επιστήμονες [br]στηρίζονται από την κοινωνία μας.

0:08:53.423,0:08:54.582
Σκεφτείτε το.

0:08:54.606,0:08:58.955
Διαθέτουμε υποδομές που επιτρέπουν[br]σε ένα συγκεκριμένο ποσοστό ανθρώπων

0:08:58.983,0:09:02.632
να αφιερώνουν όλο τον χρόνο τους[br]κάνοντας έρευνα.

0:09:02.984,0:09:06.675
Αυτό μας κάνει όλους εφευρέτες του CRISPR,

0:09:06.998,0:09:11.466
θα έλεγα, μάλιστα, ότι μας κάνει [br]όλους καθοδηγητές του CRISPR.

0:09:11.490,0:09:13.297
Όλοι έχουμε την ευθύνη μας.

0:09:13.749,0:09:17.705
Οπότε, σας παροτρύνω να αποκτήσετε[br]βαθιά γνώση αυτών των τεχνολογιών,

0:09:18.010,0:09:20.349
διότι πραγματικά,[br]αυτός είναι ο μόνος τρόπος

0:09:20.415,0:09:24.767
για να μπορέσουμε να καθοδηγήσουμε[br]την ανάπτυξη αυτών των τεχνολογιών,

0:09:24.791,0:09:26.723
τη χρήση τους,

0:09:26.747,0:09:30.842
και να διασφαλίσουμε ότι, στο τέλος,[br]το αποτέλεσμα θα είναι θετικό,

0:09:31.034,0:09:34.496
τόσο για τον πλανήτη[br]όσο και για όλους μας.

0:09:34.698,0:09:35.890
Σας ευχαριστώ.

0:09:35.914,0:09:37.666
(Χειροκρότημα)