1
00:00:01,436 --> 00:00:03,079
Lieve Abuelita,

2
00:00:03,103 --> 00:00:05,357
ik weet dat ik al even
niet thuis ben geweest.

3
00:00:05,381 --> 00:00:07,688
Jij bent in ons prachtige huis in Mexico

4
00:00:07,712 --> 00:00:10,061
en ik ben hier, in de VS,

5
00:00:10,085 --> 00:00:11,754
aan het vechten voor onze toekomst.

6
00:00:11,754 --> 00:00:14,299
Jij bent waarschijnlijk de rozen
water aan het geven,

7
00:00:14,323 --> 00:00:16,171
de perziken aan het verzorgen

8
00:00:16,195 --> 00:00:18,995
en je zorgt ervoor dat de schildpadden
genoeg eten hebben.

9
00:00:19,474 --> 00:00:22,259
Dat is een van de dingen
die ik het meest mis aan thuis --

10
00:00:22,283 --> 00:00:24,267
tijd doorbrengen met de bloemen

11
00:00:24,291 --> 00:00:26,773
terwijl jij me verhalen vertelt
over je jeugd.

12
00:00:28,004 --> 00:00:31,988
Zoals je weet, wonen we
in New York sinds 2015.

13
00:00:32,385 --> 00:00:35,734
Maar het leven is compleet veranderd
in het afgelopen jaar.

14
00:00:36,243 --> 00:00:39,561
In het begin ging New York om musea

15
00:00:39,585 --> 00:00:40,783
en parken

16
00:00:40,807 --> 00:00:42,487
en school en vrienden.

17
00:00:42,830 --> 00:00:45,393
Nu is het een web

18
00:00:45,417 --> 00:00:47,673
dat me verbindt met alle andere mensen

19
00:00:47,697 --> 00:00:49,896
die zich inzetten om de planeet te redden.

20
00:00:50,790 --> 00:00:52,957
Weet je hoe het begon voor mij?

21
00:00:52,981 --> 00:00:54,885
Het was papa en zijn wijsheid.

22
00:00:55,950 --> 00:00:59,537
Hij nam alles dat jij hem leerde,
en leerde het aan de wereld.

23
00:00:59,561 --> 00:01:04,450
Al zijn woorden over de plicht
die wij als mensen hebben

24
00:01:04,474 --> 00:01:06,514
om in balans te leven met de natuur

25
00:01:06,538 --> 00:01:08,106
zijn aan mij doorgegeven.

26
00:01:08,489 --> 00:01:11,991
Ik zag de universele kloof 
tussen ons en de planeet

27
00:01:12,015 --> 00:01:14,879
en herinnerde me
wat jij mij eens vertelde:

28
00:01:14,903 --> 00:01:17,769
"Laat alles beter achter 
dan hoe je het vond."

29
00:01:18,625 --> 00:01:21,650
Ik weet dat je de afwas bedoelde,

30
00:01:21,674 --> 00:01:24,447
maar natuurlijk gaat dat 
ook op voor de planeet.

31
00:01:24,967 --> 00:01:26,853
Ik wist eerst niet wat ik moest doen.

32
00:01:27,198 --> 00:01:28,514
De wereld is zo groot

33
00:01:28,538 --> 00:01:30,744
en er zijn zoveel slechte gewoontes.

34
00:01:30,768 --> 00:01:35,085
Ik wist niet hoe een 15-jarige
voor verandering zou moeten zorgen,

35
00:01:35,109 --> 00:01:36,730
maar ik moest het proberen.

36
00:01:37,181 --> 00:01:39,257
Om deze filosofie 
in de praktijk te brengen

37
00:01:39,257 --> 00:01:41,919
werd ik lid van de milieuclub 
op mijn middelbare school.

38
00:01:41,919 --> 00:01:46,588
Maar ik merkte dat mijn klasgenoten
praatten over recyclen

39
00:01:46,612 --> 00:01:48,509
en films keken over de oceaan.

40
00:01:48,947 --> 00:01:51,362
Het was een opvatting van milieuactivisme

41
00:01:51,386 --> 00:01:55,839
die zo gericht was op een ineffectieve
manier van klimaatactivisme,

42
00:01:55,863 --> 00:01:59,279
die de consument de schuld geeft
van de klimaatcrisis,

43
00:01:59,303 --> 00:02:01,839
en volhoudt dat de temperaturen stijgen

44
00:02:01,863 --> 00:02:05,293
omdat wij vergeten een herbruikbare tas
mee te nemen naar de winkel.

45
00:02:05,665 --> 00:02:08,744
Jij hebt me geleerd
dat zorgen voor Moeder Aarde

46
00:02:08,768 --> 00:02:11,888
te maken heeft met elke beslissing
die wij gezamenlijk nemen.

47
00:02:13,109 --> 00:02:15,369
Ik ben blij te kunnen zeggen, Abuelita,

48
00:02:15,393 --> 00:02:18,364
dat ik iedereen in de club 
van gedachten heb doen veranderen.

49
00:02:18,388 --> 00:02:20,936
In plaats van praten over recyclen,

50
00:02:20,960 --> 00:02:23,730
begonnen we brieven
te schrijven aan politici,

51
00:02:23,754 --> 00:02:26,079
om zacht plastic volledig te verbieden.

52
00:02:26,498 --> 00:02:29,266
En toen gebeurde het onverwachte:

53
00:02:29,871 --> 00:02:32,213
we begonnen een staking op school.

54
00:02:32,998 --> 00:02:35,848
Ik weet dat je het waarschijnlijk
op het nieuws gezien hebt

55
00:02:35,872 --> 00:02:37,917
en misschien is het 
niet meer zo bijzonder.

56
00:02:38,420 --> 00:02:41,372
Maar het was toen 
echt uitzonderlijk, Abuelita.

57
00:02:41,372 --> 00:02:43,653
Stel je voor dat kinderen 
niet naar school gaan,

58
00:02:43,653 --> 00:02:45,753
omdat we willen
dat mensen de wereld redden.

59
00:02:45,753 --> 00:02:48,798
Menigte: Een betere wereld is mogelijk!
Wij zijn niet te stoppen!

60
00:02:48,798 --> 00:02:51,614
Xiye Bastida: Tijdens de eerste 
wereldwijde klimaatstaking,

61
00:02:51,614 --> 00:02:53,346
die door Greta Thunberg was ingezet,

62
00:02:53,346 --> 00:02:57,018
kreeg ik 600 klasgenoten zover
om met mij naar buiten te gaan.

63
00:02:58,474 --> 00:03:01,999
Greta Thunberg is een tiener
die als eerste begon met klimaatstakingen.

64
00:03:02,252 --> 00:03:04,642
Haar lef inspireerde me

65
00:03:04,666 --> 00:03:07,555
en ik was geschokt door het besef

66
00:03:07,579 --> 00:03:11,598
dat de jeugd de publieke opinie
over sociale problemen kon veranderen.

67
00:03:12,196 --> 00:03:13,635
De beweging explodeerde.

68
00:03:14,087 --> 00:03:16,809
En ik werd een van de
belangrijkste initiatiefnemers,

69
00:03:16,809 --> 00:03:19,431
voor New York, de VS en de wereld.

70
00:03:21,300 --> 00:03:25,620
Ik begon me uit te spreken
over klimaatgerechtigheid en mensenrechten

71
00:03:25,620 --> 00:03:28,156
en samenwerking tussen generaties.

72
00:03:28,980 --> 00:03:31,117
Maar dat was nog maar het begin.

73
00:03:31,141 --> 00:03:32,760
De drukste week van mijn leven

74
00:03:32,784 --> 00:03:36,764
zal altijd de week
van 20 september 2019 zijn.

75
00:03:37,470 --> 00:03:41,495
Mijn vrienden en ik kregen
300.000 mensen zover

76
00:03:41,495 --> 00:03:43,595
om actie te voeren in New York.

77
00:03:43,963 --> 00:03:45,680
Ik wou dat je erbij had kunnen zijn.

78
00:03:45,680 --> 00:03:48,613
We liepen over Wall Street
en eisten klimaatgerechtigheid.

79
00:03:50,299 --> 00:03:54,525
Diezelfde maand ging ik naar de klimaattop
van de Verenigde Naties.

80
00:03:54,525 --> 00:03:57,053
Ik sprak in een panel samen met Al Gore.

81
00:03:57,664 --> 00:04:01,535
Ik ontmoette Jay Inslee,
Naomi Klein en Bill McKibben,

82
00:04:01,559 --> 00:04:04,159
en de voorzitter van de Verenigde Naties.

83
00:04:04,742 --> 00:04:07,035
Het was de geweldigste week 
van mijn leven,

84
00:04:07,059 --> 00:04:09,517
omdat iedereen die ik kende samenkwam --

85
00:04:10,171 --> 00:04:12,757
al mijn leraren, al mijn klasgenoten ...

86
00:04:12,781 --> 00:04:17,487
en zelfs enkele van mijn favoriete winkels
sloten hun deuren om actie te voeren.

87
00:04:18,643 --> 00:04:21,180
Als je me zou vragen 
waarom ik dat allemaal deed,

88
00:04:21,204 --> 00:04:23,142
dan zou mijn enige antwoord zijn:

89
00:04:23,166 --> 00:04:24,606
"Hoe kan ik het niet doen?"

90
00:04:25,847 --> 00:04:29,172
Er is nu een jaar voorbij
sinds het allemaal begon voor mij,

91
00:04:29,196 --> 00:04:31,195
en het kan soms wat vermoeiend zijn.

92
00:04:31,688 --> 00:04:33,956
Maar als er één ding is
dat jij me geleerd hebt,

93
00:04:33,956 --> 00:04:35,428
dan is het veerkracht.

94
00:04:35,919 --> 00:04:40,207
Ik weet nog dat je naar Mexico Stad ging,
elke dag, 30 jaar lang,

95
00:04:40,231 --> 00:04:42,152
om geld te verdienen voor de familie.

96
00:04:42,176 --> 00:04:45,971
En ik weet dat Abuelito 
20 jaar lang op pad is geweest

97
00:04:45,971 --> 00:04:47,439
om heilig land te beschermen

98
00:04:47,439 --> 00:04:49,632
tegen grote bedrijven
die het wilden innemen.

99
00:04:50,081 --> 00:04:51,485
Een jaar is niets

100
00:04:51,509 --> 00:04:54,437
vergeleken met de strijd
die onze familie heeft doorstaan.

101
00:04:54,855 --> 00:04:58,109
En als onze strijd
de wereld een betere plek maakt,

102
00:04:58,133 --> 00:05:00,304
dan maakt het van ons betere mensen.

103
00:05:00,673 --> 00:05:03,117
Er zijn wat moeilijkheden
geweest, Abuelita.

104
00:05:03,141 --> 00:05:04,547
In de buitenwereld

105
00:05:04,571 --> 00:05:07,807
verwachten mensen
dat wij kinderen alles weten,

106
00:05:07,831 --> 00:05:09,544
of dat willen ze tenminste.

107
00:05:09,568 --> 00:05:12,391
Ze stellen vragen en ik geef antwoord

108
00:05:12,415 --> 00:05:14,950
alsof ik echt wist hoe 
de wereld in elkaar zit.

109
00:05:14,974 --> 00:05:17,111
Ze willen hoop en wij geven het.

110
00:05:18,620 --> 00:05:23,903
Ik heb het afgelopen jaar bijna iedere dag
georganiseerd, geschreven, gesproken

111
00:05:23,927 --> 00:05:26,260
en gelezen over het klimaat en beleid.

112
00:05:27,204 --> 00:05:28,950
En ik maak me een beetje zorgen

113
00:05:28,974 --> 00:05:31,365
dat ik niet genoeg kan doen, Abuelita.

114
00:05:32,484 --> 00:05:36,299
Voor mij, als 18-jarige de wereld
proberen te redden,

115
00:05:36,323 --> 00:05:38,228
betekent dat ik een klimaatactivist ben.

116
00:05:38,357 --> 00:05:41,164
Eerder betekende het misschien
studeren om dokter te worden,

117
00:05:41,188 --> 00:05:43,482
of een politicus of onderzoeker.

118
00:05:43,800 --> 00:05:46,997
Maar ik kan niet wachten met opgroeien
en een van die dingen worden.

119
00:05:47,514 --> 00:05:49,345
De planeet lijdt

120
00:05:49,369 --> 00:05:51,861
en tijd is een luxe
die we niet meer hebben.

121
00:05:53,469 --> 00:05:57,204
Als tiener de wereld redden
betekent goed zijn met woorden,

122
00:05:57,228 --> 00:06:00,093
de wetenschap achter 
de klimaatcrisis begrijpen,

123
00:06:00,117 --> 00:06:03,704
een uniek perspectief op het probleem
inbrengen om op te vallen,

124
00:06:03,728 --> 00:06:06,614
en bijna al het andere vergeten.

125
00:06:07,193 --> 00:06:10,347
Maar soms zou ik me ook weer
met andere dingen bezig willen houden.

126
00:06:10,371 --> 00:06:13,763
Ik wil kunnen zingen en dansen
en gymnastiek kunnen doen.

127
00:06:14,214 --> 00:06:18,084
Ik geloof echt dat als wij allemaal
voor de aarde zorgen,

128
00:06:18,108 --> 00:06:19,418
uit gewoonte,

129
00:06:19,442 --> 00:06:21,244
als cultuur,

130
00:06:21,268 --> 00:06:24,611
dan zou niemand full-time
klimaatactivist hoeven zijn.

131
00:06:25,360 --> 00:06:27,363
Als bedrijven duurzaam worden,

132
00:06:27,387 --> 00:06:30,625
het energienet op groene energie loopt,

133
00:06:30,649 --> 00:06:33,661
en als scholen ons leren

134
00:06:33,685 --> 00:06:36,919
dat voor de aarde zorgen
onderdeel is van onze menselijkheid,

135
00:06:38,008 --> 00:06:40,619
dan kan ik misschien weer gymnastiek doen.

136
00:06:40,942 --> 00:06:42,441
Denk je niet, Abuelita?

137
00:06:42,966 --> 00:06:44,116
We kunnen dit.

138
00:06:44,399 --> 00:06:46,157
Het enige dat ik probeer te bereiken,

139
00:06:46,181 --> 00:06:49,189
is andere mensen
deze positieve instelling geven.

140
00:06:49,659 --> 00:06:51,425
Maar het is wel wat moeilijk geweest.

141
00:06:51,870 --> 00:06:53,047
Er is hebzucht,

142
00:06:53,071 --> 00:06:54,490
er is trots,

143
00:06:54,514 --> 00:06:55,766
er is geld,

144
00:06:55,790 --> 00:06:57,291
en er is materialisme.

145
00:06:57,315 --> 00:07:00,478
Mensen maken het zo gemakkelijk
voor mij om met ze te praten,

146
00:07:00,502 --> 00:07:03,961
maar ze maken het zo moeilijk
voor me om ze iets te leren.

147
00:07:04,502 --> 00:07:07,834
Ik wil dat ze het vertrouwen hebben
om altijd hun best te doen.

148
00:07:08,236 --> 00:07:10,800
Ik wil dat ze het hart en de moed hebben

149
00:07:10,800 --> 00:07:12,084
om van de wereld te houden,

150
00:07:12,768 --> 00:07:14,530
zoals jij me geleerd hebt.

151
00:07:14,530 --> 00:07:16,765
Ik heb deze brief geschreven 
om je te bedanken.

152
00:07:16,895 --> 00:07:19,672
Bedankt dat je me vroeg
om van de wereld houden,

153
00:07:19,696 --> 00:07:21,439
vanaf het moment dat ik geboren was.

154
00:07:21,947 --> 00:07:23,836
Bedankt dat je om alles lacht.

155
00:07:23,860 --> 00:07:25,348
Bedankt dat je me hebt geleerd

156
00:07:25,372 --> 00:07:29,727
dat hoop en optimisme
de sterkste middelen zijn die we hebben

157
00:07:29,727 --> 00:07:31,581
om welk probleem dan ook aan te pakken.

158
00:07:31,767 --> 00:07:34,855
Ik doe dit werk
omdat jij me hebt laten zien

159
00:07:34,855 --> 00:07:36,872
dat doorzettingsvermogen, 
liefde en kennis

160
00:07:36,872 --> 00:07:38,658
genoeg zijn om een verschil te maken.

161
00:07:39,260 --> 00:07:41,847
Ik wil terug naar Mexico
om je te bezoeken.

162
00:07:41,871 --> 00:07:45,137
Ik wil je de foto's laten zien
van de dingen die ik gedaan heb.

163
00:07:45,161 --> 00:07:47,482
Ik wil je de klimaatwetgeving laten zien

164
00:07:47,506 --> 00:07:49,233
die door ons is aangenomen.

165
00:07:49,257 --> 00:07:50,964
Ik wil de bloemen ruiken,

166
00:07:50,988 --> 00:07:52,805
en vechten voor klimaatgerechtigheid,

167
00:07:52,805 --> 00:07:53,960
samen met jou.

168
00:07:54,179 --> 00:07:55,361
Te quiero mucho.

169
00:07:55,385 --> 00:07:56,551
Ik houd van je.

170
00:07:56,575 --> 00:07:57,734
Xiye.

171
00:07:58,273 --> 00:08:01,777
[Te quiero mucho. Xiye.]