0:00:00.473,0:00:05.081
Eshtë nje grup njerëzish në Kenia.

0:00:05.081,0:00:09.085
Njerezit kalojne oqeanet për t'i pare ata.

0:00:09.085,0:00:11.119
Këta njerëz jane të gjatë.

0:00:11.119,0:00:15.626
Ata kërcejne lart. Vishen me rroba të kuqe.

0:00:15.626,0:00:17.738
Vrasin luanët.

0:00:17.738,0:00:20.795
Ju do pyesni veten kush janë ata?

0:00:20.795,0:00:23.389
Keta janë Maasais.

0:00:23.389,0:00:29.291
Dhe e dini çfare është e lezeçme? Une jam një nga ata.

0:00:29.291,0:00:33.651
Maasaiset, djemte jane rritur për të qënë luftetare.

0:00:33.651,0:00:36.898
Vajzat për të qënë nëna.

0:00:36.898,0:00:39.426
Kur isha 5 vjeçe,

0:00:39.426,0:00:41.994
zbulova qe isha e fejuar

0:00:41.994,0:00:45.080
dhe do martohesha sa të arrija pubertetin.

0:00:45.080,0:00:48.066
Mamaja, gjyshja, tezet

0:00:48.066,0:00:50.244
me kujtonin gjithmonë

0:00:50.244,0:00:52.964
bashkëshorti yt sa po kaloi.

0:00:52.964,0:00:57.910
(Te qeshura) E lezecme, he?

0:00:57.910,0:01:01.075
Dhe çdo gje qe do bëja nga ai moment

0:01:01.075,0:01:05.706
ishte të pergatitesha për të qenë grua perfekte në moshen 12 vjeç

0:01:05.706,0:01:09.283
dita ime fillonte ne 5 të mengjesit duke

0:01:09.283,0:01:11.440
mjelur lopen, lare shtepinë

0:01:11.440,0:01:15.979
gatuar për vëllezërit, mbushur uje, mbledhur dru per zjarr.

0:01:15.979,0:01:19.221
Bëja çdo gje që duhesh bërë

0:01:19.221,0:01:22.848
për të qenë një grua perfekte.

0:01:22.848,0:01:25.912
Shkova në shkollë jo se gratë e Maasais-eve

0:01:25.912,0:01:28.553
ose vajzat shkonin në shkollë.

0:01:28.553,0:01:31.710
Por sepse nenes sime i qe mohuar edukimi,

0:01:31.710,0:01:35.179
dhe ajo gjithmonë na kujtonte mua dhe vëllezerve te mij

0:01:35.179,0:01:39.127
qe nuk donte qe të jetonim jetën qe ajo po jetonte.

0:01:39.127,0:01:41.656
Përse thoshte keshtu?

0:01:41.656,0:01:44.984
Babai ishte polic ne qytet.

0:01:44.984,0:01:46.614
Vinte në shpi një herë ne vit.

0:01:46.614,0:01:49.971
Ndonjë herë nuk e kemi parë për 2 vjet.

0:01:49.971,0:01:53.859
Dhe sa herë kthehej në shtëpi ishte nje rast i ndryshëm.

0:01:53.859,0:01:55.864
Nena punonte shumë në fshat

0:01:55.864,0:01:57.730
per të prodhuar ushqim për ne.

0:01:57.730,0:01:59.833
Ajo rriste lopët dhe dhitë

0:01:59.833,0:02:01.848
për t'u kujdesur për ne.

0:02:01.848,0:02:04.678
Por kur babai kthehej, ai do shiste lopet,

0:02:04.678,0:02:07.061
do shiste produktet qe kishim,

0:02:07.061,0:02:11.256
dhe shkonte te pinte me shokët ne klub.

0:02:11.256,0:02:12.649
Ngaqe nena ishte grua,

0:02:12.649,0:02:15.650
ajo nuk kishe të drejten e prones,

0:02:15.650,0:02:18.144
dhe çdo gjë në familjen tonë

0:02:18.144,0:02:20.816
i perkiste babait, ai kishte çdo të drejte.

0:02:20.816,0:02:23.105
Dhe në se mamaja diskutonte

0:02:23.105,0:02:29.893
ai e rrihte, e abuzonte, dhe ishte shumë veshtirë.

0:02:29.893,0:02:32.899
Kur shkova ne shkollë kisha një ëndërr.

0:02:32.899,0:02:35.304
Doja të bëhësha mësuese.

0:02:35.304,0:02:37.110
Mësueset ishin të bukura.

0:02:37.110,0:02:39.363
Kishin fustane të bukur, kepucë me taka.

0:02:39.363,0:02:42.466
Më vonë mesova se nuk ishin të rehatshme, por me pëlqenin.

0:02:42.466,0:02:45.721
(të qeshura)

0:02:45.721,0:02:49.222
Por më shume se të tjerat, mësuesja shkruante në dërrasen e zezë

0:02:49.222,0:02:52.296
jo punë e veshtirë, mendoja unë,

0:02:52.296,0:02:55.176
në krahasim më çfare beja ne fshat.

0:02:55.176,0:02:57.123
Pra doja të isha mësuese.

0:02:57.123,0:03:01.026
Mesoja shumë, por kur isha në klasën e 8

0:03:01.026,0:03:03.430
ishte një faktor determinues.

0:03:03.430,0:03:06.003
Në traditën tonë, ka nje ceremoni

0:03:06.003,0:03:08.836
në te cilen duhet të marre pjese vajzat për t'u berë gra,

0:03:08.836,0:03:11.417
dhe është një rit kalimi për të qenë e rritur.

0:03:11.417,0:03:14.985
Sa po mbaroa klasen e 8,

0:03:14.985,0:03:17.536
dhe do kaloja në shkollë të mesme.

0:03:17.536,0:03:19.117
Kety kryqëzoheshin rruget.

0:03:19.117,0:03:24.639
Nëse ndiqja traditen do te behesha nuse.

0:03:24.639,0:03:28.881
Endrra ime per t'u bëre mësuese nuk do realizohej.

0:03:28.881,0:03:31.396
Keshtu fola-- duhet të kisha një plan

0:03:31.396,0:03:33.960
për të organizuar këto gjëra.

0:03:33.960,0:03:38.096
Fola me babain. Bëra një gjë qe as një vajzë nuk do kishte bërë.

0:03:38.096,0:03:41.296
I thash babait "do e kryej këte ceremoni vetem nese

0:03:41.296,0:03:43.876
më lejon te shkoj në shkollë".

0:03:43.876,0:03:46.464
Për këte motiv, nese ikja që aty,

0:03:46.464,0:03:49.910
babai do ishte turpëruar, të tjerët do e therrisnin

0:03:49.910,0:03:52.951
babai i vajzës që nuk e kreu ceremoninë.

0:03:52.951,0:03:56.970
Një turp që do e shoqeronte gjate gjithe jetës se tij.

0:03:56.970,0:03:59.822
Ai e kuptoi,"Mirë", tha, "okej,

0:03:59.822,0:04:03.155
do shkosh në shkollë pas ceremonisë".

0:04:03.155,0:04:05.775
E bëra. Ceremonia u krye.

0:04:05.775,0:04:09.356
Ishte një javë plot me emocione.

0:04:09.356,0:04:11.521
Eshtë ceremoni. Njerëzit argëtohen.

0:04:11.521,0:04:14.489
Ditën para ceremonisë

0:04:14.489,0:04:16.977
ne vallezonim, argëtoheshim

0:04:16.977,0:04:20.900
dhe nuk fjetem gjithe natën.

0:04:20.900,0:04:24.230
Ne diten e ceremonise, dolem nga shtëpia

0:04:24.230,0:04:26.384
ku po vallzonim. Po, vallëzuam e vallëzuam.

0:04:26.384,0:04:30.253
Dolem ne oborr, ishte një grup njerëzish duke pritur.

0:04:30.253,0:04:32.864
Ishin mbledhur në rreth.

0:04:32.864,0:04:34.523
Dhe ndersa ne vallezonim perseri,

0:04:34.523,0:04:37.368
dhe u bashkuam me këte rreth grash,

0:04:37.368,0:04:40.519
burra, gra, femij, çdokush ishte aty.

0:04:40.519,0:04:43.087
Nje grua ishte ulur në mes,

0:04:43.087,0:04:47.625
dhe po na priste.

0:04:47.625,0:04:51.300
Isha e para. Ishin motrat e mija dhe 2 vajza tjera

0:04:51.300,0:04:54.294
dhe kur u afrova

0:04:54.294,0:04:57.013
ajo me shikoi dhe u ul

0:04:57.013,0:05:00.591
u ula edhe unë, dhe hapa këmbët

0:05:00.591,0:05:04.059
kur i hapa nje grua tjetër u afrua,

0:05:04.059,0:05:07.415
kishte një thikë në dorë

0:05:07.415,0:05:10.999
me thikën në dorë m'u afrua

0:05:10.999,0:05:15.388
më kapi klitorisin dhe e preu

0:05:15.388,0:05:20.651
sic mund të imagjinoni, derdha shumë gjak

0:05:20.651,0:05:25.749
pasi derdha shumë gjak më ra të fikët

0:05:25.749,0:05:27.872
shumë vajza --

0:05:27.872,0:05:31.770
jam me fat, nuk vdiqa-- por shumë vdesin

0:05:31.770,0:05:38.181
praktikohet pa anestezi, me një thikë të ndryshkur

0:05:38.181,0:05:40.982
dhe ishte e veshtirë

0:05:40.982,0:05:43.719
isha me fat sepse mamaja ime bëri një gjë

0:05:43.719,0:05:46.716
që shumica grave nuk bën

0:05:46.716,0:05:49.543
pas 3 ditësh, pas se çdo kush kishte ikur nga shtëpia

0:05:49.543,0:05:51.265
mami më pruri një infermiere

0:05:51.265,0:05:53.119
qe u kujdes për ne.

0:05:53.119,0:05:57.712
Pas 3 javësh, isha sheruar, dhe u ktheva ne shkollë

0:05:57.712,0:06:01.183
isha e vendosur te behesha mësuese

0:06:01.183,0:06:05.183
për te sjelle ndryshim në familjen time.

0:06:05.183,0:06:08.950
Kur isha në shkollë të mesme, ndodhi diçka.

0:06:08.950,0:06:11.564
Njoha një djale të ri nga fshati ynë

0:06:11.564,0:06:13.797
qe kishte studiuar në Universitetin e Oregon.

0:06:13.797,0:06:19.673
Ky burrë kishte veshur, bluze të bardhë, xhinse, një kamera

0:06:19.673,0:06:22.969
dhe atlete-- flas për atlete të bardha.

0:06:22.969,0:06:26.896
Ka diçka tek veshja dhe kepucet.

0:06:26.896,0:06:30.359
ishin atlete, dhe ky fshat

0:06:30.359,0:06:34.429
nuk ka as rrugët e shtruara. Ishin terheqëse.

0:06:34.429,0:06:39.416
I thashe, "dua të shkoj atje ku je ti"

0:06:39.416,0:06:43.664
sepse ky burrë dukej shumë i gëzuar dhe më pelqente kjo gjë.

0:06:43.664,0:06:45.929
Ai më tha,

0:06:45.929,0:06:47.063
"c'do te thuash qe do të ikesh?

0:06:47.063,0:06:49.383
Nuk ke një të fejuar qe pret për ty?"

0:06:49.383,0:06:52.188
Dhe i thashe "mos u mendo per atë gjë.

0:06:52.188,0:06:55.346
Vetëm më thuaj si të shkoj atje".

0:06:55.346,0:06:57.948
Ky zotëri më ndihmoi.

0:06:57.948,0:07:00.795
Ndersa isha në shkollë të mesme babai u semur.

0:07:00.795,0:07:04.063
Pasoi një ishemi dhe ishte shumë shumë sëmurë,

0:07:04.063,0:07:07.383
kështu ai nuk mund të me thoshte çfare të bëja

0:07:07.383,0:07:11.074
Por problemi ishte se, babai im nuk ishte i vetmi baba që kisha.

0:07:11.074,0:07:14.519
çdo burrë moshatar me babain në lagje

0:07:14.519,0:07:16.163
është si me qenë babai im

0:07:16.163,0:07:20.346
të gjithe xhaxhallaret, vendosin per te ardhmen time.

0:07:20.346,0:07:23.479
Pra erdhi lajmi, aplikova për shkollën

0:07:23.479,0:07:27.711
dhe u pranova ne kolegjin për gra Radolph-Macon në Lynchburg Virginia,

0:07:27.711,0:07:32.151
por nuk do kisha shkuar pa ndihmën e fshatit,

0:07:32.151,0:07:34.143
sepse më duhesh të kisha para për të blerë biletën e avionit.

0:07:34.143,0:07:37.423
Kisha një bursë por me duhesh të arrija atje.

0:07:37.423,0:07:40.111
Më duhej ndihma e fshatit,

0:07:40.111,0:07:43.693
dhe prap edhe një herë, kur burrat degjuan

0:07:43.693,0:07:47.770
dhe njerëzit degjuan që një vajzë kishte një oportunitet për të shkuar në shkollë

0:07:47.770,0:07:50.195
u tha "çfare oportuniteti i humbur.

0:07:50.195,0:07:53.840
Duhet t'ja kishin dhënë një djali. Nuk mund ta bëjme këte".

0:07:53.840,0:07:58.167
Pra u ktheva, dhe u ktheva ne traditë

0:07:58.167,0:08:00.485
Ka nje besim në fshatin tim që

0:08:00.485,0:08:03.855
mengjesi sjell lajme të mira.

0:08:03.855,0:08:06.717
Pra duhet të beja diçka në mëngjes,

0:08:06.717,0:08:09.119
sepse athere jane lajmet e mira.

0:08:09.119,0:08:13.323
Në fshat eshte po ashtu nje burrë kryetar, nje i vjeter,

0:08:13.323,0:08:16.975
që po të thoshte po, çdokush do e ndiqte.

0:08:16.975,0:08:20.630
Shkova tek ai shumë herët në mëngjes, sapo doli djelli.

0:08:20.630,0:08:24.391
Kur hapi deren gjeja e pare qe pa isha unë.

0:08:24.391,0:08:26.940
"Vajza ime çfare bën këtu?"

0:08:26.940,0:08:31.215
"Baba mund të më ndihmosh? Do më mbeshtesësh që të shkoj në Amerikë?"

0:08:31.215,0:08:33.447
I premtova se do te behesha vajza më e mirë,

0:08:33.447,0:08:36.681
do kthehesha, çdo gje qe te donin pas kesaj,

0:08:36.681,0:08:38.840
une do e bëja.

0:08:38.840,0:08:40.934
Më tha " Nuk mund ta bëj vetëm"

0:08:40.934,0:08:44.481
Më dha një listë prej 15 burrash ku shkova-

0:08:44.481,0:08:47.018
më se 16-- çdo mëngjes

0:08:47.018,0:08:48.602
shkoja e i takova.

0:08:48.602,0:08:50.343
Të gjithë u mblodhen.

0:08:50.343,0:08:53.333
Fshati, gratë, burrat, çdo kush

0:08:53.333,0:08:56.652
më mbështeten për të pasur një arsim.

0:08:56.652,0:09:01.415
Erdha në Amerikë. A mund të imagjinoni çfare gjeta?

0:09:01.415,0:09:04.624
Deborë !!!

0:09:04.624,0:09:07.782
Gjeta Wal-Marts, fshesa korendi,

0:09:07.782,0:09:10.858
dhe mjaft ushqim në menca.

0:09:10.858,0:09:13.511
Isha në një tokë bollëku.

0:09:13.511,0:09:19.276
U argëtova, por gjate kohes që isha këtu

0:09:19.276,0:09:21.908
Mesova shumë gjëra

0:09:21.908,0:09:24.949
Mesova se ceremonia që kalova

0:09:24.949,0:09:30.144
kur isha 13 vjeçe quhet gjymtimi gjenital femëror

0:09:30.144,0:09:33.818
mësova se ishte kundër ligjit në Kenia.

0:09:33.818,0:09:37.770
Mësova se nuk duhet të tregtoja pjesë të trupit tim

0:09:37.770,0:09:41.848
per të pasur arsim. Kisha te drejte.

0:09:41.848,0:09:45.287
Dhe në momentin qe une flas, 3 milion vajza

0:09:45.287,0:09:50.628
në Afrikë jan në rrezik për të pesuar këte gjymtim.

0:09:50.628,0:09:53.803
Mësova se mamaja ime kishte të drejte për të pasur prona.

0:09:53.803,0:09:56.692
Mësova se ajo nuk duhet te abuzohej

0:09:56.692,0:09:59.135
vetem se ishte grua.

0:09:59.135,0:10:02.222
Këto gjera me bënë të inatosur.

0:10:02.222,0:10:04.123
Doja të bëja diçka

0:10:04.123,0:10:06.692
Sa herë qe kthehesha

0:10:06.692,0:10:09.660
gjeja që vajzat e lagjes sime ishin martuar

0:10:09.660,0:10:11.734
Ato po gjymtoheshin dhe martoheshin, dhe këtu

0:10:11.734,0:10:15.270
pasi u diplomova këtu, punova në O.K.B,

0:10:15.270,0:10:17.793
U ktheva në shkollë për të bere mastër

0:10:17.793,0:10:21.903
vajtimi i këtyre vajzave ishte gjithmonë në mendjen time.

0:10:21.903,0:10:24.729
Duhet të bëja diçka.

0:10:24.729,0:10:27.649
Kur u ktheva, fillova te flas me burrat,

0:10:27.649,0:10:29.236
me fshatin dhe nënat, dhe thashe

0:10:29.236,0:10:31.256
"dua të mbaj premtimin qe bera

0:10:31.256,0:10:33.968
qe do te kthehesha dhe do tu ndihmoja. çfare ju nevojitet?"

0:10:33.968,0:10:36.086
Kur fola me gratë më thane,

0:10:36.086,0:10:38.062
"E di çfare na duhet? Na duhet vertet një shkolle per vajzat"

0:10:38.062,0:10:40.818
Sepse nuk kishte shkolle për vajza.

0:10:40.818,0:10:42.631
Arsyeja për te cilen e donin shkollen për vajza

0:10:42.631,0:10:46.257
ishte se kur një vajzë përdhunohet duke shkuar në shkollë

0:10:46.257,0:10:48.465
nënat fajsohen për ate.

0:10:48.465,0:10:51.877
Nëse ngel shtatzane para marteses,

0:10:51.877,0:10:54.246
nëna fajsohet dhe denohet.

0:10:54.246,0:10:55.887
Ajo rrihet.

0:10:55.887,0:10:59.622
Atu thane, "duam qe vajzat të jenë në një vend të sigurt".

0:10:59.622,0:11:02.265
Pastaj shkova te flas me baballarët,

0:11:02.265,0:11:04.638
mund ta imagjononi se çfare thane ata:

0:11:04.638,0:11:07.041
"Ne duam shkolle për djemte"

0:11:07.041,0:11:10.345
Une i thashe "Jane nja 2 burra nga fshati im

0:11:10.345,0:11:13.017
qe kan qenë jashte dhe janë arsimuar.

0:11:13.017,0:11:15.089
Perse mos ta ndertojne ata shkollen për djemte,

0:11:15.089,0:11:17.386
dhe unë të ndertoj ate për vajzat?"

0:11:17.386,0:11:20.661
Kjo kishte kuptim. Dhe rame dakord.

0:11:20.661,0:11:25.320
U thash atyre, doja të më tregonin një shenjë zotimi.

0:11:25.320,0:11:30.112
Dhe e bëne. Dhuruan tokë për të ndertuar shkollën e vajzave.

0:11:30.112,0:11:31.571
Tani e kemi.

0:11:31.571,0:11:34.703
Dua te njihni një nga vajzat e shkollës.

0:11:34.703,0:11:37.343
Angeline aplikoi për shkollën

0:11:37.343,0:11:40.943
dhe nuk permbushte asnjë nga kriteret tona.

0:11:40.943,0:11:43.686
Ajo është jetime, po, mund ta mbanim për këte arsye.

0:11:43.686,0:11:46.430
Por ishte e madhe. Ishte 12 vjeçe,

0:11:46.430,0:11:49.542
ne merrnin vetem vajza në klasë të katërt

0:11:49.542,0:11:51.337
Angelina levizte nga një vend në vend tjetër

0:11:51.337,0:11:53.678
sepse ishte jetime, pa nënë, pa baba--

0:11:53.678,0:11:56.032
duke levizur nga nje gjyshe në një gjyshe tjetër

0:11:56.032,0:11:59.666
nga një teto në nje tjetër. Nuk kishte stabilitet në jetë.

0:11:59.666,0:12:02.254
dhe e shikova, më kujtohet,

0:12:02.254,0:12:06.786
dhe pashe diçka më larg duke shikuar Angelin-en.

0:12:06.786,0:12:09.682
Po ishte e madhe për të qenë në klasë të katërt.

0:12:09.682,0:12:12.652
I dhame mundësinë për të ardhur në klasë.

0:12:12.652,0:12:15.879
Kjo është Angelina 5 muaj më vonë.

0:12:15.879,0:12:18.645
Një transformim filloi në jetën e sai.

0:12:18.645,0:12:21.387
Angelina do të behet pilote për të fluturuar rreth botës

0:12:21.387,0:12:23.120
dhe të bëje ndryshim.

0:12:23.120,0:12:24.920
Kur erdhi tek ne nuk ishte studente e shkelqyer.

0:12:24.920,0:12:27.416
Tani është më e mira, jo vetëm ne shkollën tone,

0:12:27.416,0:12:30.565
por në gjithe zonen ku jemi.

0:12:30.565,0:12:34.886
Kjo eshte Sharon pas 5 vitesh.

0:12:34.886,0:12:42.055
Kjo është Evelin, 5 muaj më vonë, kjo është diferenca qe po bejme

0:12:42.055,0:12:45.330
Sa here qe zbardh një agimi në shkollën time,

0:12:45.330,0:12:47.589
gjera te reja fillojne te ndodhin.

0:12:47.589,0:12:52.933
Ndërkohe qe ne flasim, 125 vajza nuk do gjymtohen kurre.

0:12:52.933,0:12:57.629
125 vajza nuk do martohen në moshen 12 vjeçare.

0:12:57.629,0:13:03.597
125 vajza po ndertojne dhe ndjekin ëndrat e tyre.

0:13:03.597,0:13:05.870
Këte po bejme,

0:13:05.870,0:13:09.197
po i japim atyre oportunitete për t'u rritur.

0:13:09.197,0:13:12.852
Nderkohe qe ne flasim, gratë nuk po rrihen

0:13:12.852,0:13:16.398
Fale revolucionit qe filluam në komunitetin tonë.

0:13:16.398,0:13:24.078
(Duartrokitje)

0:13:24.078,0:13:26.913
Dua t'ju sfidoj sot.

0:13:26.913,0:13:29.817
Ju po me degjoni sepse jeni këtu,

0:13:29.817,0:13:32.261
jeni optimistë.

0:13:32.261,0:13:35.775
Jeni njerez me pasione.

0:13:35.775,0:13:39.622
Njerez qe duan te shohin një botë më të mirë.

0:13:39.622,0:13:44.128
Jeni njerëz qe duan qe lufta të mbaroje, te mos ketë varferi.

0:13:44.128,0:13:46.877
Ju doni të bëni ndryshim.

0:13:46.877,0:13:50.443
Jeni njerez që duan të bejne te nesermen më të mirë.

0:13:50.443,0:13:54.221
Ju sfidoj sot të jeni të parët,

0:13:54.221,0:13:56.718
sepse të tjerët do ju ndjekin.

0:13:56.718,0:13:58.942
Filloni, të tjeret do ju ndjekin.

0:13:58.942,0:14:04.225
Guxoni, ngrihuni në këmbe, kini besim.

0:14:04.225,0:14:07.505
Levizni, sepse nëse ju ndryshoni botën,

0:14:07.505,0:14:09.944
ndërsa ndryshoni komunitetin tuaj,

0:14:09.944,0:14:14.744
ne se mendojm se ndikoni në një vajzë, një familje,

0:14:14.744,0:14:18.064
një fshat, një shtet në një kohë.

0:14:18.064,0:14:20.929
Ne po bejme ndryshimin, pra në se ndryshoni boten tuaj,

0:14:20.929,0:14:22.978
ju ndryshoni komunitetin tuaj,

0:14:22.978,0:14:24.770
ndryshoni shtetin tuaj,

0:14:24.770,0:14:27.737
dhe mendoni për kte. Në se ju bëni kete, unë bëj kete

0:14:27.737,0:14:31.337
a nuk jemi ne duke krijuar një botë më të mirë për femijët tanë,

0:14:31.337,0:14:33.572
për femijët tuaj, për nipërit tuaj?

0:14:33.572,0:14:37.777
Dhe ne do të jetojme në një botë paqësore. Shumë falemnderit.

0:14:37.777,0:14:54.929
(Duartrokitje)