Większość aktywnych seksualnie ludzi zostanie kiedyś zarażona wirusem brodawczaka ludzkiego, czyli HPV. Istnieje ponad 100 typów HPV i w większości przypadków organizm eliminuje zakażenie bez objawów. Ale niektóre typy mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia. HPV powoduje zakażenie miejscowe, co oznacza, że wirus zostaje w komórkach w pobliżu miejsca zakażenia i nie rozprzestrzenia się po organizmie. HPV jest często przenoszony drogą płciową, więc narażone są komórki pochwy, sromu, penisa, odbytu, ust i gardła. Możemy badać komórki tych części ciała pod kątem HPV, ale choć jest to możliwe, takie badania nie są powszechne. Dlaczego? Bo chociaż można leczyć skutki HPV, nie istnieje metoda leczenia samego zakażenia. Testy na HPV dawałyby wiele pozytywnych wyników i choć większość przypadków nie byłaby powodem do obaw, wciąż nie ma sposobu na usunięcie wirusa z organizmu. Można jednak na wiele sposobów chronić się przed HPV. Zobaczmy, jak HPV może nam zaszkodzić, komu zagraża i jak ograniczyć ryzyko zarażenia. Ludzki układ odpornościowy jest w stanie poradzić sobie z większością szczepów HPV zanim wyrządzą jakąkolwiek szkodę. Osoba zarażona nawet o tym nie wie. Niektóre szczepy, takie jak HPV 6 i 11, powodują nieprawidłowości w komórkach zakażonej tkanki. Mogą wtedy rozwinąć się brodawki płciowe. Brodawki są zaraźliwe i wymagają leczenia, zwykle maściami, ale wywołujące je szczepy nie powodują trwałych szkód. Natomiast 13 typów wirusa może powodować mutacje DNA, w wyniku których komórki dzielą się dużo szybciej niż powinny. Tak powstają zmiany nowotworowe. Szczególnie zagrożone są komórki szyjki macicy. Dwa typy wirusa, HPV 16 i 18, odpowiadają za większość przypadków raka szyjki macicy, czwartego pod względem liczby zachorowań nowotworu u kobiet. Może minąć nawet 20 lat zanim wystąpią objawy raka, ale regularne badania przesiewowe pozwalają wykryć nieprawidłowości w komórkach szyjki macicy zanim rozwinie się rak. Kobiety powyżej 21. roku życia mogą regularnie wykonywać cytologię. Podczas badania delikatnie pobiera się komórki nabłonka szyjki macicy, żeby ocenić je pod kątem nieprawidłowości. Pozytywny wynik nie oznacza raka szyjki macicy, ale mówi o obecności nieprawidłowych komórek, które w przyszłości mogą przekształcić się w raka. Pacjentki są wtedy częściej poddawane badaniu cytologicznemu, a w przypadku poważnych nieprawidłowości poddawane są kolposkopii. Podczas kolposkopii lekarz ogląda szyjkę macicy pod mikroskopem, może wtedy pobrać fragment tkanki w celu dokładniejszego zbadania. W niektórych przypadkach zmieniona tkanka zostaje usunięta. HPV w gardle może prowadzić do raka w obrębie głowy i szyi, ale na razie nie istnieje odpowiednik cytologii dla gardła. Prezerwatywy zapobiegają rozprzestrzenianiu się HPV podczas seksu. Są też trzy bezpieczne i skuteczne szczepionki przeciw HPV 16 i 18. Szczepionkę podaje się w dwóch lub trzech dawkach co kilka miesięcy i jest ona skuteczna, jeśli zostaną podane wszystkie dawki. W wielu krajach wprowadzono powszechne szczepienia dziewcząt w wieku 11-18 lat. Coraz częściej szczepienia są też dostępne dla chłopców. Dorosłe kobiety i dorośli mężczyźni w krajach takich jak USA i Wielka Brytania też mogą zdecydować się na szczepienie. Badania pokazują, że szczepienie kobiet i mężczyzn może zmniejszyć zapadalność na raka szyjki macicy na świecie o prawie 90 procent. Badacze pracują też nad zastrzykiem dla osób zarażonych HPV 16 i 18, który działałby na zakażone komórki i zapobiegał ich przekształceniu się w komórki nowotworowe. Metody badań przesiewowych i leczenia wciąż nie są doskonałe, podobnie jak ich dostępność, ale stosowanie prezerwatyw, szczepienia i badanie szyjki macicy mogą zminimalizować szkody wyrządzane przez HPV.