D variantına baxaq.
İddiaya görə işığa məruz qalma genetik
olaraq idarə olunan bioloji ritmə mane olur.
Tədqiqatçıların fikrini yoxlamaq
üçün bir qrup alim bioloji ritmə nəzarət
edən genə malik olmayan mutant siçanlarla
təcrübəni təkrarlamağı planlanlayırlar.
İ12:Q12 və QQ şəraitində mutant siçanlarda
müşahidə olunan fəaliyyət
nümunəsini elə proqnozlaşdırın ki,
bu da işığın genetik
olaraq idarə olunan bioloji
ritmə mane olduğu iddiasını dəstəkləsin.
İndi bunları aşağıda yazaq.
Mutant siçanları götürürük
gəlin onları 2 yerə ayıraq,
12 saat işıqda qalanlar, 12 saat işıq 12
saat qaranlıqda qalanlar,
davamlı olaraq qaranlıqda qalanlar.
Bizim gözləntimiz nədir?
Nəticədə nə alınacaq?
Beləliklə, onlar müşahidə
olunan fəaliyyəti proqnozlaşdırırlar.
Mutant siçanlarda
bioloji ritmə
nəzarət edən
genlər yoxdur.
Onların bioloji ritmə nəzarət
edən modellərə
ehtiyacları yoxdur, çünki onlar
genetik təsir sayəsində lazım
olanı ətraf mühitdən, işıqdan ,
qaranlıqdan alırlar.
Bu gen siçanları işığa qarşı
həssas etmir,
lakin onlar bunu anlamadılar.
12 saat işıq, 12 saat qaranlıq vəziyyətində
onların davranışları mutant olmayan
siçanlarınkı ilə eyni olacaq.
Aktivlik mutant olmayanlarda
olduğu kimi olacaq,
mutant olmayan siçanlar.
12 saat işıqdakı
hərəkətsizlikləri,
12 saat
qaranlıqdakı aktivlikləri.
Elə məndə
bunu gözləyirdim.
Onlar hələ də işığa
və qaranlığa mutant
olmayan siçanlar kimi
reaksiya verirdilər.
Bəs daima qaranlıqda qalanlar
barədə nə deyə bilərik?
Mutant olmayan siçanlar, dedik ki,
onlara 24 saatlıq sikl tətbiq edilir, amma
onların hər sikldə 12 saatdan
bir qədər az
müddətdə hərəkətsiz, aktiv,
hərəkətsiz, aktiv
olduqları bir dövr var.
Bu zaman onlar təqribən
9 ,10,11 saat aktiv,
sonra 9,10,11 saat
hərəkətsiz olurlar.
Bioloji ritmə nəzarət edən
genlərə malik olmayan
mutant siçanlar üçün
bu təsadüfi, yəni
daha çox
dağınıq olacaq.
Həddindən artıq
dağınıq,
dağınıq aktivlik,
daha az
davamedici
olacaq.
Başqa cür desək,
az davamlı,
qısa müddət ərzində
davam edən aktivlik
və hərəkətsizlik,
aktivlik əyri xətt
hərəkətsizlik.
İndi isə E variantına baxırıq.
Mənim mutant siçanlar üçün
irəli sürdüyüm
təxminlər bunlardır.
Gəlin E variantına baxaq.
Təbiətdə bəzi vəhşi quşlar üçün siçanlar
potensiallı
şikardırlar.
Quşlar və siçanlar arasında
yırtıcı-şikar əlaqəsinin siçanlarda
müşahidə olunan fəaliyyət nümunəsinin
təkamülünə necə səbəb ola
biləcəyini göstərən 2
xüsusiyyət təsvir edin.
Əgər quşlar gün ərzində aktivdirlərsə,
onlar gün ərzində ov edirlərsə və əgər
siçanda gün ərzində çox aktivdirsə,
bu zaman şiçanın quş
tərəfindən yeyilmə ehtimalı
daha yüksəkdir.
Qısaca əgər bir
siçan gün ərzində
çox aktivdirsə ,
onun gün ərzində
yeyilmə
ehtimalı da
olduqca
yüksəkdir.
Düşünürəm ki, siçanın
aktiv olduğu zaman yeyilmə ehtimalının
artması təsvir edəcəyimiz
xüsusiyyətlərdən biridir.
Əgər yeyilmə ehtimalınız
yüksələrsə, o zaman çoxalma
ehtimalınız azalar.
Bunu böyük Ə hərfi ilə yazmalıydım.
Əgər gün
ərzində aktiv olan siçanın
yeyilmə
ehtimalı
artarsa,
onun
çoxalma
ehtimalı da
bir o qədər
azalmış olar.
Ona görə də AP imtahanına
girəcək şagirlər üçün
daha ətraflı yazıram. Çünki onların
necə yoxlayacalarını,
nəyi işarəyəcəklərini ,
nəyə önəm verəcəklərini bilmirsiniz.
Buna görədə çox diqqətli olun.
Gün ərzində
aktiv olan siçanlar
əksinə gecə daha
aktiv olmalıdırlar,
çünki gecə onlar
gündüzə nisbətən
daha az ovlanacaqlar.
Gündüz onlar vəhşi heyvanlar
tərəfindən asanlıqla
seçilirlər. Lakin axşam
onların yeyilmə, ovlanma
ehtimalı azalır.
Nəhayət deyə bilərik ki,
yeyilmə ehtimalı azaldığı üçün
onların
çoxalma ehtimalı xeyli
artır. Budur bitirdik.