WEBVTT

00:00:08.064 --> 00:00:10.611
سەیرێکی ئاوی ناو پەرداخەکە بکە.

00:00:10.611 --> 00:00:14.355
نوێکەرەوە، شێدارکەرەوە و
بە نرخە بۆ مانەوەی خۆت.

00:00:14.355 --> 00:00:15.929
پێش ئەوەی قومێکی
لێبدەیت، ھەرچۆنێك،

00:00:15.929 --> 00:00:20.926
چۆن دەزانیت ئەو ئاوەی ناوەوە بەتاڵە لەو
زیندەوەرانەی کە دەبنە ھۆی نەخۆشیەکان

00:00:20.926 --> 00:00:22.589
و پیسی؟

00:00:22.589 --> 00:00:25.591
لە دە کەس یەکێك لە جیهاندا
ناتوانێت بە ڕاستی دڵنیا بێت

00:00:25.591 --> 00:00:28.431
ئاوەکەیان پاك و سەلامەتە بۆ خواردنەوە.

00:00:28.431 --> 00:00:31.386
بۆچی؟

00:00:31.386 --> 00:00:32.806
پاك و خاوێنی کەم،

00:00:32.806 --> 00:00:34.916
پاراستنی خراپی
سەرچاوەکانی ئاو خواردنەوە،

00:00:34.916 --> 00:00:36.655
و پاك و خاوێنی نەگونجاو

00:00:36.655 --> 00:00:40.377
زۆرجار دەبێتە هۆی
پاشماوە و ئاوی پیسی.

00:00:40.377 --> 00:00:43.198
ئەوە شوێنی زۆربوونی نموونەیی
بەکتریا زیان بەخشەکانە،

00:00:43.198 --> 00:00:44.258
ڤایرۆسەکان،

00:00:44.258 --> 00:00:45.989
و مشەخۆرەکان.

00:00:45.989 --> 00:00:49.078
و کاریگەریەکانی نەخۆشخەرەکان
جێگەی سەرسوڕمانن.

00:00:49.078 --> 00:00:52.904
نەخۆشی سکچوون لە ئاوی ناتەندروست
یەکێکە لە هۆکارەکانی مردن

00:00:52.904 --> 00:00:56.187
لە سەرتاسەری جیهاندا بۆ
منداڵانی خوار پێنج ساڵ.

00:00:56.187 --> 00:00:58.588
هەروەها بەپێی ڕاپۆرتێکی
یو ئێن لە ساڵی ٢٠١٠ەوە،

00:00:58.588 --> 00:01:05.739
نەخۆشیە ئاوییە میکرۆبییەکان لە
ساڵێکدا زیاتر خەڵکی کوشت وەك لە شەڕ.

00:01:05.739 --> 00:01:09.808
ھەرچەندە، چارەسەری گونجاو،
دەتوانێت ئەم مەترسیانە جیابکاتەوە.

00:01:09.808 --> 00:01:11.538
بە زۆری سێ بەشی ھەیە:

00:01:11.538 --> 00:01:12.607
نیشاندن،

00:01:12.607 --> 00:01:13.739
پاڵاوتن،

00:01:13.739 --> 00:01:15.329
و پاكژكردن.

00:01:15.329 --> 00:01:17.857
کاتێك ئاو کۆکرابێتەوە
لە بنکەیەکی چارەسەریدا،

00:01:17.857 --> 00:01:19.598
ئامادەیە بۆ پاککردنەوە.

00:01:19.598 --> 00:01:23.139
یەکەم هەنگاو، نیشاندن،
تەنها کاتی دەوێت.

00:01:23.139 --> 00:01:28.339
ئاوەکە بە بێ دەستکاری کردن دادەنرێت، ڕێ بە
تەنە قوڕسەکان دەدات نقوم بن بۆ خوارەوە.

00:01:28.339 --> 00:01:31.040
ھەرچەندە، زۆر جار،
تەنەکان زۆر بچووکن

00:01:31.040 --> 00:01:33.244
بۆ ئەوەی بە تەنها لەلایەن
نیشاندن لاببردرێن

00:01:33.244 --> 00:01:35.189
و پێویستە بپاڵێورێن.

00:01:35.189 --> 00:01:38.379
کێشکردن ئاوەکە بەرەو خوارەوە
ڕادەکێشێت بۆ چینی لمی

00:01:38.379 --> 00:01:41.250
تەنە پاشماوەکان
ئەگرن لە کونیلەکان،

00:01:41.250 --> 00:01:43.750
ئامادەکردنی ئاوەکە 
بۆ چارەسەری کۆتایی،

00:01:43.750 --> 00:01:45.811
بەشێك لە پاکژکەرەوە.

00:01:45.811 --> 00:01:49.087
ماددە کیمیاییەکان، بە شێوەیەکی
سەرەکی لە کلۆر و ئۆزۆن،

00:01:49.087 --> 00:01:51.750
تێکەڵ دەکرێن بۆ لەناوبردنی هەر نەخۆشییەك

00:01:51.750 --> 00:01:55.279
و بۆ پاکژکردنی بۆڕیەکان
و سیستەمەکانی کۆگا.

00:01:55.279 --> 00:01:59.112
کلۆر زۆر کاریگەرە بۆ
لەناوبردنی زیندەوەرەکانی ئاو،

00:01:59.112 --> 00:02:01.482
بەڵام لە ژێر دەستی حکومەت بەڕێوە دەبرێت

00:02:01.482 --> 00:02:04.801
لەبەر ئەوەی شیاوانە
بەرھەمی لاوەکی کیمیایی ھەیە.

00:02:04.801 --> 00:02:09.040
و ئەگەر ناهاوسەنگی کلۆر ڕووبدات
لە کاتی پرۆسەی پاکژکردندا،

00:02:09.040 --> 00:02:12.091
دەتوانێت کاردانەوەی کیمیایی تر دروست بکات.

00:02:12.091 --> 00:02:14.603
بۆ نموونە، ئاستی
بەرھەمە لاوەکییەکانی کلۆر،

00:02:14.603 --> 00:02:18.881
وەك ترایهالۆمێتان، دەتوانێت 
ھەڵبچێت، ببێتە ھۆی داخوڕانی بۆڕی

00:02:18.881 --> 00:02:25.492
و بەڕەڵاکردنی ئاسن، مس 
و قوڕقوشم بۆ ناو ئاوی خواردنەوە.

00:02:25.492 --> 00:02:27.892
پیسبوونی ئاو لەمە
و سەرچاوەکانی تر

00:02:27.892 --> 00:02:29.042
بە ئاو تێزانەوە،

00:02:29.042 --> 00:02:30.392
ڕژانی ماددە کیمیاییەکان،

00:02:30.392 --> 00:02:31.592
و لێڕژان،

00:02:31.592 --> 00:02:33.814
بەستراوە بە کاریگەریە
تەندروستیە درێژخایەنەکان،

00:02:33.814 --> 00:02:34.620
وەك شێرپەنجە،

00:02:34.620 --> 00:02:37.343
نەخۆشیەکانی دڵ و دەمارەکان،

00:02:37.343 --> 00:02:39.493
و لە بارچوون.

00:02:39.493 --> 00:02:41.704
بەداخەوە، شیکردنەوەی
ئەو مەترسیانە بە تەواوی

00:02:41.704 --> 00:02:45.091
لە پیسبوونی کیمیایی 
ئاو قورسە.

00:02:45.091 --> 00:02:47.651
بۆیە لەکاتێکدا ڕوونە پاککەرەوەکان
ئێمە سەلامەتتر دەکەن

00:02:47.651 --> 00:02:49.954
بە لابردنی نەخۆشیەکانی نەخۆشخەر،

00:02:49.954 --> 00:02:52.234
پسپۆڕان دەبێت ھێشتا
تەواوی مەوداکە دیاری بکەن

00:02:52.234 --> 00:02:55.035
چۆن کۆکتێلی کیمیایی 
لە ئاوی خواردنەوەکەماندا

00:02:55.035 --> 00:02:58.013
بەڕاستی کاریگەری لەسەر
تەندروستی مرۆڤ هەیە.

00:02:58.013 --> 00:03:01.566
کەواتە چۆن دەتوانیت بزانیت ئایا ئاوەکەی
تۆ دەستگەیشتنت هەیە بۆی،

00:03:01.566 --> 00:03:03.585
چی لە ئاوی بەلوعە یان بە پێچەوانەوە،

00:03:03.585 --> 00:03:05.365
دەخورێتەوە؟

00:03:05.365 --> 00:03:07.185
یەکەم، ڵێڵی زۆر،

00:03:07.185 --> 00:03:08.935
شوێن پێکهاتە ئەندامییەکان،

00:03:08.935 --> 00:03:13.776
یان کانزا خەستیە بەرزەکان وەك
زەڕنيخ، کرۆم یان قوڕقوشم،

00:03:13.776 --> 00:03:17.215
مانای ئەوەیە کە ئاوەکە 
بۆ بەکارھێنان گونجاو نییە.

00:03:17.215 --> 00:03:19.805
پیسییەکی زۆر،
وەك قوڕقوشم یان زەرنیخ،

00:03:19.805 --> 00:03:21.867
بە بێ تاقیکردنەوە ئاشکرا نینە،

00:03:21.867 --> 00:03:23.805
بەڵام هەندێك نیشانە، وەك ڵێڵی،

00:03:23.805 --> 00:03:25.816
ڕەنگی قاوەیی یان زەرد،

00:03:25.816 --> 00:03:27.073
بۆنێکی پیس،

00:03:27.073 --> 00:03:29.687
یان بۆنی کلۆرێکی لەڕادەبەدەر

00:03:29.687 --> 00:03:32.518
دەتوانێت ئەو پێویستییه دیاری
بکات بۆ لێکۆڵینەوەی زیاتر.

00:03:32.518 --> 00:03:34.666
ئامێرانی پشکنینی ئاو
هەنگاوێك زیاتر دەڕۆن

00:03:34.666 --> 00:03:39.887
و بوونی چەندین پیسی و
کیمیایی جیاوازی دووپات کردەوە.

00:03:39.887 --> 00:03:41.520
لەگەڵ چەندین جۆری پیسبوون،

00:03:41.520 --> 00:03:45.941
ڕێگە هەیە بۆ چارەسەرکردنی ئاو لە بری
ئەوەی لە سەرچاوەکەی نزیك بەکار هاتووە

00:03:45.941 --> 00:03:50.127
ئەم جۆرە پاککەرەوە لە ڕاستیدا
نزیکەی ھەزار ساڵە ھەبووە.

00:03:50.127 --> 00:03:55.598
میسرییە کۆنەکان پیسییە زیندووەکانیان
دەکوڵاند بە گەرمی تیشکی خۆر.

00:03:55.598 --> 00:03:58.522
و لە میسری دێریندا، هيپۆكرات
جانتایەکی دیزاین کرد

00:03:58.522 --> 00:04:02.287
تڵپەی تام ناخۆشی 
لە ئاوەوە دەگرت.

00:04:02.287 --> 00:04:05.857
ئەمرۆ، ئەم جۆرە پڕۆسەیە بە
زۆری ئایۆناندن دەگرێتەوە

00:04:05.857 --> 00:04:07.579
بۆ نزمکردنەوەی ناوەڕۆکی کانزاکان.

00:04:07.579 --> 00:04:10.389
ئەوان ھەروەھا پاڵاوتنی ڕوومژین بەکاردێنن،

00:04:10.389 --> 00:04:13.347
تیادا ماددەیەکی کونیلەدار
پێیدەگوترێت کاربۆنی چالاککراو

00:04:13.347 --> 00:04:17.870
فشار لە ئاو دەکات بە لابردنی
پیسی و بەرھەمی لاوەکی کیمیایی.

00:04:17.870 --> 00:04:20.819
لە کاتێکدا هەمیشە چارەسەرێکی
کاریگەری درێژخایەن نییە،

00:04:20.819 --> 00:04:25.499
ئەم چارەسەرە ھەڵدەگیرێت،
ئاسانە بۆ دانان و دەگونجێندڕێت.

00:04:25.499 --> 00:04:28.698
و لەو هەرێمانەی کە قەبارە گەورەن
سیستەمەکان بەردەست نین،

00:04:28.698 --> 00:04:32.131
یان ئەو شوێنەی کە ئاو 
پیس بووە لە گەشتەکەی،

00:04:32.131 --> 00:04:36.569
ئەم سیستەمانە دەتوانن مانای
جیاوازی لە نێوان ژیان و مردندا بدەن.

00:04:36.569 --> 00:04:40.099
ئاوی پاك بە نرخ دەمێنێتەوە
و زۆرجار کاڵایەکی دەگمەنە.

00:04:40.099 --> 00:04:44.982
نزیکەی ٨٠٠ ملیۆن کەس لە ئێمە 
هێشتا دەستگەیشتنی ئاسایی نییە بۆی.

00:04:44.982 --> 00:04:48.061
مژدەکە ئەوەیە کە بەردەوام
پێشکەوتنەکان لە چارەسەری ئاودا،

00:04:48.061 --> 00:04:50.301
هەردووکی بە پێوەری گەورە و بچووك،

00:04:50.301 --> 00:04:52.811
دەتوانێت زۆر باری ناسەلامەت چارەسەر بکات.

00:04:52.811 --> 00:04:55.111
جێبەجێکردنی سیستەمی
گونجاو لە کوێ پێویستیانە

00:04:55.111 --> 00:04:58.489
و گرنگی پێدانی ھۆشیارانە بۆ
ئەوانەی پێشتر لە شوێنی خۆیانن

00:04:58.489 --> 00:05:01.870
یەکێك لە سەرەکیترین پێویستییە
مرۆییەکانمان دەھێنێتە دی.