0:00:07.279,0:00:11.029
Saluton kaj bonvenon al la[br]Konscio-Projekto de Naturaj Mondaj Faktoj—

0:00:11.388,0:00:13.729
nova serio, en kiu mi priskribas[br]la gravecon de

0:00:13.779,0:00:17.230
la konservado de faŭno[br]kaj kiel vi povas kontribui al ĝi.

0:00:17.932,0:00:20.320
En ĉi tiu filmeto, kun mi estas[br]Alex Collins—

0:00:20.445,0:00:23.085
alia jutubista entuziasmulo[br]de faŭno kaj biologisto

0:00:23.120,0:00:25.109
ĉe la Universitato de Bristolo.

0:00:25.339,0:00:26.759
Oni povas trovi la ligilon[br]de lia kanalo sube,

0:00:26.759,0:00:28.079
mi rekomendas kontroli ĝin

0:00:28.399,0:00:30.810
por filmetoj pri la plej maloftaj[br]specioj de la mondo

0:00:31.310,0:00:33.010
kaj kion vi povas fari por helpi ilin.

0:00:33.721,0:00:36.220
Nu, kio estas mara konservado?

0:00:36.346,0:00:39.999
Oni difinas maran konservadon kiel[br]la protektadon de maraj ekosistemoj,

0:00:41.020,0:00:44.328
kiu temas ĉefe pri la limigado de[br]homfarita damaĝo al la ekosistemoj

0:00:44.328,0:00:46.760
kaj la protektado de [br]endanĝerigataj specioj.

0:00:46.760,0:00:50.660
La ĉefaj minacoj, kiujn spertas[br]la oceanoj, estas la perdo de specioj,

0:00:50.660,0:00:52.070
la degenerado de habitatoj

0:00:52.146,0:00:54.360
kaj ŝanĝiĝoj de la funkciado[br]de ekosistemoj.

0:00:54.662,0:00:57.013
Homa aktiveco kaŭzas pliigon[br]de formorto

0:00:57.650,0:01:00.514
kaj malpliigo de biodiverseco,

0:01:00.646,0:01:03.796
ĉefe en koralaj rifoj—[br]88% da ili estas endanĝerigataj

0:01:04.019,0:01:06.370
per troaj emisioj de karbona dioksido.

0:01:06.550,0:01:10.876
Ĉi tiuj rifoj estas inter la plej gravaj[br]fontoj de biodiverseco tutmonde.

0:01:11.581,0:01:15.343
Rifoj bezonas proksimume 10.000 jarojn[br]por formiĝi el koralaj polipoj,

0:01:15.401,0:01:17.401
kaj eĉ 30.000.000 jarojn por

0:01:17.500,0:01:19.830
atingi plenan maturiĝon.

0:01:19.836,0:01:23.792
Ili enhavas preskaŭ 25% da[br]ĉiu mara vivo.

0:01:27.436,0:01:28.956
Tamen, tutmonde,

0:01:29.090,0:01:31.319
koralaj rifoj estas mortantaj,

0:01:31.399,0:01:34.030
ĉar varmiĝantaj temperaturoj kaj[br]malbonaj cirkonstancoj blankigas la koralojn

0:01:34.079,0:01:37.059
kaj farigas al ili la forĵetado[br]de la buntaj algoj,

0:01:37.114,0:01:39.574
kiujn bezonas la koraloj por vivado.

0:01:40.789,0:01:42.752
Do, kial mara konservado[br]tiel gravas?

0:01:42.752,0:01:44.915


0:01:45.750,0:01:48.938
Pro la nuntempe plej alta endanĝerigado[br]de la oceanoj

0:01:49.339,0:01:52.519
kaj la formorto de 50% da la koralaj rifoj[br]dum la pasintaj tridek jaroj,

0:01:53.062,0:01:54.840
mara konservado neniam

0:01:54.840,0:01:56.539
pli gravis ol nuntempe.

0:01:57.389,0:01:58.760
Mi jam faris kelkajn filmetojn

0:01:58.760,0:02:00.680
por priskribi pri kial konservado[br]tiom gravas,

0:02:00.985,0:02:03.231
kaj kial ni devas savi[br]endanĝerigatajn speciojn.

0:02:03.950,0:02:05.960
Do, kontrolu tiujn filmetojn[br]post kiam

0:02:05.960,0:02:07.079
vi estos spektinta ĉi tiun.

0:02:07.079,0:02:09.847
Simple, malsamaj specioj dependas de[br]unu al la alia por vivado.

0:02:10.130,0:02:12.110
Se unu specio estas minacata,

0:02:12.110,0:02:14.480
verŝajne alia specio ankaŭ estas minacata.

0:02:14.780,0:02:16.220
Pro tio, okazas ĉena reakcio,[br]ĝis eventuale

0:02:16.220,0:02:18.870
tuta ekosistemo estas minacata.

0:02:19.111,0:02:21.285
Ni bezonas sanajn ekosistemojn tiom,

0:02:21.360,0:02:23.000
kiom la maran vivon mem,

0:02:23.190,0:02:25.540
ĉar sen ili, ni havus malpli da[br]manĝaĵoj, malpli da mono,

0:02:25.660,0:02:28.671
kaj malpli da vivo en[br]nia planedo ĝenerale.

0:02:28.771,0:02:30.761
Finfine, la Tero bezonas[br]sanajn oceanojn,

0:02:31.651,0:02:33.950
kaj ni estas la respondeculoj,[br]kiuj protektu ilin.

0:02:34.210,0:02:35.930
Do, kiel ni povas fari ĉi tion?

0:02:35.930,0:02:40.190
Unu el la metodoj plej efikaj estas[br]la kreado de maraj protektitaj areoj.

0:02:40.630,0:02:43.360
Tio kreas multe pli sekuran medion[br]por la mara vivo,

0:02:43.590,0:02:45.279
protektante kontraŭ trofiŝado,

0:02:45.330,0:02:48.890
brupoluado de ŝipoj, kaj[br]aliaj tipoj de homa aktiveco.

0:02:49.780,0:02:55.740
Dankeme, ene de tiuj areoj,[br]la biodiverseco povas pliiĝi je 21%.

0:02:55.740,0:02:57.910
Oni ankaŭ povas uzi artefaritajn rifojn.

0:02:57.945,0:03:01.025
Ili estas homfaritaj strukturoj, kiuj[br]estas konstruitaj por subteni la maran vivon

0:03:01.114,0:03:02.840
kaj la kreskiĝon de novaj koraloj.

0:03:02.976,0:03:06.461
Artefaritaj rifoj sukcese provizas[br]habitaton por endanĝerigata faŭno

0:03:07.513,0:03:09.900
kaj helpas la resaniĝon de[br]damaĝitaj ekosistemoj

0:03:09.900,0:03:12.760
kaj la regeneriĝon de la[br]altvalora biodiverseco.

0:03:12.760,0:03:15.732
Krom tiuj strategioj, ni ankaŭ[br]devas zorgi pri

0:03:15.732,0:03:18.127
kiel ni interagas kun la mara medio.

0:03:18.127,0:03:21.465
Profundmaraj teĥnikoj de fiŝado[br]kiel trolado,

0:03:21.630,0:03:23.960
dum kiu oni trenas reton sur[br]la marfundon,

0:03:24.075,0:03:25.695
povas esti ege detruaj,

0:03:25.810,0:03:30.340
ĉar ili ruinigas ekologie gravajn speciojn,[br]inkluzive de specifaj koraloj.

0:03:30.340,0:03:33.991
Pelagaj teĥnikoj de fiŝado, en kiu[br]oni trenas reton tra la pelagan zonon,

0:03:34.190,0:03:35.713
povas esti egale malbonaj.

0:03:35.788,0:03:38.168
Ĉi tiuj teĥnikoj estas sendistingaj;

0:03:38.223,0:03:39.990
la retoj kaptas ĉion,

0:03:40.005,0:03:42.316
eĉ se la fiŝkaptistoj ne volas ĝin.

0:03:42.500,0:03:46.503
Pro tio, protektataj bestoj kiel delfenoj[br]kaj testudoj ofte estas vunditaj

0:03:46.503,0:03:51.320
aŭ mortigitaj. Kontraŭ ĉiu kilogramo[br]da peneoj kaptitaj kaj venditaj,

0:03:51.593,0:03:54.414
naŭ kilogramoj da aliaj marbestoj[br]estas kaptitaj senintence,

0:03:54.414,0:03:56.735
vunditaj aŭ mortigitaj kaj[br]poste forĵetitaj.

0:03:57.220,0:04:00.230


0:04:00.230,0:04:02.120


0:04:02.185,0:04:05.450


0:04:05.910,0:04:08.365


0:04:08.630,0:04:11.507


0:04:11.950,0:04:14.773


0:04:14.940,0:04:17.220


0:04:17.300,0:04:19.458


0:04:19.503,0:04:21.373


0:04:22.048,0:04:26.080


0:04:26.520,0:04:29.390


0:04:29.465,0:04:31.905


0:04:31.980,0:04:36.743


0:04:36.743,0:04:39.282


0:04:39.282,0:04:41.321


0:04:41.390,0:04:44.610


0:04:44.610,0:04:48.401


0:04:48.563,0:04:51.850


0:04:51.850,0:04:53.640


0:04:53.860,0:04:57.008


0:04:57.080,0:05:02.450


0:05:02.450,0:05:04.540


0:05:04.590,0:05:07.780


0:05:07.880,0:05:10.230


0:05:10.400,0:05:13.001


0:05:13.001,0:05:15.436


0:05:15.631,0:05:19.670


0:05:19.690,0:05:21.658


0:05:21.790,0:05:25.130


0:05:25.230,0:05:27.219


0:05:27.639,0:05:29.740


0:05:29.740,0:05:32.210


0:05:32.460,0:05:35.567


0:05:36.050,0:05:37.600


0:05:37.675,0:05:39.055


0:05:39.220,0:05:41.770


0:05:44.990,0:05:46.420


0:05:46.515,0:05:49.045


0:05:49.810,0:05:52.030


0:05:52.300,0:05:55.930


0:05:56.102,0:05:57.442