1
00:00:07,114 --> 00:00:09,163
Nicolas Steno hiếm khi được nghe đến

2
00:00:09,163 --> 00:00:11,436
bên ngoài lĩnh vực địa chất

3
00:00:11,436 --> 00:00:14,245
nhưng ai muốn hiểu về sự sống trên Trái Đất

4
00:00:14,245 --> 00:00:17,174
nên thấy Steno mở rộng và liên kết

5
00:00:17,174 --> 00:00:18,675
các khái niệm như thế nào

6
00:00:18,675 --> 00:00:21,758
Trái Đất, sự sống và sự hiểu biết

7
00:00:21,758 --> 00:00:25,226
Niels Stensen sinh ở Đan Mạch 1638,

8
00:00:25,226 --> 00:00:26,813
con trai của thợ kim hoàn,

9
00:00:26,813 --> 00:00:28,139
ông ta là một đứa trẻ yếu ớt

10
00:00:28,139 --> 00:00:30,642
bạn bè của ông chết do một dịch bệnh

11
00:00:30,642 --> 00:00:32,559
ông là nhà giải phẫu học

12
00:00:32,559 --> 00:00:33,726
mổ xác chết

13
00:00:33,726 --> 00:00:36,357
để nghiên cứu những bộ phận chung giữa các loài.

14
00:00:36,357 --> 00:00:38,249
Ông ta thấy một bộ truyền trong sọ động vật

15
00:00:38,249 --> 00:00:40,227
cung cấp nước bọt cho miệng

16
00:00:40,227 --> 00:00:41,728
Ông phản biện ý kiến của Descartes

17
00:00:41,728 --> 00:00:43,862
rằng chỉ người mới có tuyến yên

18
00:00:43,862 --> 00:00:46,113
chứng minh rằng đó không phải là chỗ của tâm hồn

19
00:00:46,113 --> 00:00:48,942
mà là sự bắt đầu của khoa học thần kinh

20
00:00:48,942 --> 00:00:51,949
Đặc biệt nhất bấy giờ là phương pháp của ông

21
00:00:51,949 --> 00:00:54,200
Steno không để các học thuyết cổ điển

22
00:00:54,200 --> 00:00:55,708
các thuyết của Aristote

23
00:00:55,708 --> 00:00:57,503
hay cách lập luận của Cartesian

24
00:00:57,503 --> 00:01:01,173
lấn át các bằng chứng thực nghiệm

25
00:01:01,173 --> 00:01:05,131
Tầm nhìn thông suốt của ông thông qua dự đoán và hợp lý hoá

26
00:01:05,131 --> 00:01:06,060
rất sâu sắc

27
00:01:06,060 --> 00:01:07,673
Steno quan sát đá gallstone tăng trưởng

28
00:01:07,673 --> 00:01:10,426
như thế nào từ thành phần ẩm ướt

29
00:01:10,426 --> 00:01:11,768
Chúng tuân theo quy luật định hình

30
00:01:11,768 --> 00:01:13,556
mà ông biết từ nghề kim hoàn

31
00:01:13,556 --> 00:01:15,155
quy luật có giá trị

32
00:01:15,155 --> 00:01:16,739
cho việc tìm hiểu chất rắn

33
00:01:16,739 --> 00:01:18,771
qua các sự liên kết của chúng

34
00:01:18,771 --> 00:01:20,310
Sau đó, Grand Duke thuộc Tuscany

35
00:01:20,310 --> 00:01:21,977
nhờ ông phẫu thuật một con cá mập

36
00:01:21,977 --> 00:01:23,890
Răng nó giống với lưỡi đá,

37
00:01:23,890 --> 00:01:26,393
loại đá lẻ ở trong loại đá khác

38
00:01:26,393 --> 00:01:28,979
tại Malta và vùng núi gần Florence

39
00:01:28,979 --> 00:01:31,203
Pliny the Elder, nhà tự nhiên người Roman

40
00:01:31,203 --> 00:01:33,530
cho rằng chúng từ bầu trời.

41
00:01:33,530 --> 00:01:34,703
Trong kỷ bóng tối,

42
00:01:34,703 --> 00:01:36,493
tương truyền rằng chúng là lưỡi rắn

43
00:01:36,493 --> 00:01:38,254
bị Thánh Phao-lô bến thành đá

44
00:01:38,254 --> 00:01:41,058
Steno thấy những lưỡi đá là răng cá mập

45
00:01:41,058 --> 00:01:42,393
và ngược lại

46
00:01:42,393 --> 00:01:45,003
có cùng dấu hiệu của cấu trúc phát triển

47
00:01:45,003 --> 00:01:47,757
Tìm ra các điểm giống nhau

48
00:01:47,757 --> 00:01:49,396
ông cho rằng những chiếc răng cổ

49
00:01:49,396 --> 00:01:50,877
là từ loài cá mập cổ

50
00:01:50,877 --> 00:01:53,679
trong vùng biển tạo thành đá quanh răng

51
00:01:53,679 --> 00:01:55,420
và đã trở thành núi

52
00:01:55,420 --> 00:01:58,637
Đá là một trong các lớp lắng đọng của biển

53
00:01:58,637 --> 00:02:00,280
nằm ngang

54
00:02:00,280 --> 00:02:01,390
trên lớp khác

55
00:02:01,390 --> 00:02:03,197
từ cổ nhất đền mới nhất

56
00:02:03,197 --> 00:02:04,679
Nếu các lớp bị phá vỡ

57
00:02:04,679 --> 00:02:05,199
nghiêng

58
00:02:05,199 --> 00:02:07,164
hay cắt bởi sữ đứt đoạn hay hẻm núi,

59
00:02:07,164 --> 00:02:09,487
hay sự thay đổi sau khi lớp hình thành.

60
00:02:09,487 --> 00:02:10,779
Nghe có vẻ đơn giản

61
00:02:10,779 --> 00:02:12,998
nhưng thời ấy là một cuộc cách mạng

62
00:02:12,998 --> 00:02:14,660
Ông mở đường cho địa tầng học

63
00:02:14,660 --> 00:02:17,113
và đặt nền móng cho địa chất học

64
00:02:17,744 --> 00:02:20,064
Qua tìm kiếm nguồn gốc răng cá mập

65
00:02:20,074 --> 00:02:24,631
từ 2 thời kỳ bằng quy luật tự nhiên

66
00:02:24,631 --> 00:02:26,628
kiểm soát hiện tại và quá khứ,

67
00:02:26,628 --> 00:02:30,134
Steno mở đầu cho Thuyết Đồng Nhất,

68
00:02:30,134 --> 00:02:33,091
cho rằng mọi vật hình thành bởi quá trình

69
00:02:33,091 --> 00:02:34,798
có thể quan sát được ở hiện tại

70
00:02:34,798 --> 00:02:36,754
Vào thế kỷ 18, 19

71
00:02:36,754 --> 00:02:39,255
nhà địa chất học Anh về thuyết đồng nhất

72
00:02:39,255 --> 00:02:41,468
là James Hutton và Charles Lyell,

73
00:02:41,468 --> 00:02:43,972
nghiên cứu tốc độ hiện thời rất chậm

74
00:02:43,972 --> 00:02:46,014
của sự xói mòn và trầm tích

75
00:02:46,014 --> 00:02:48,190
và nhận thấy Trái Đất cổ xưa hơn

76
00:02:48,190 --> 00:02:51,308
dự đoán của Kinh Thánh, 6000 năm

77
00:02:51,308 --> 00:02:53,316
Chu trình của đá,

78
00:02:53,316 --> 00:02:55,056
kết hợp với kiến tạo đĩa

79
00:02:55,056 --> 00:02:56,436
ở giữa thế kỷ 20

80
00:02:56,436 --> 00:02:58,907
cho ra thuyết nóng chảy vỏ, động đất

81
00:02:58,907 --> 00:03:01,483
và bao vây của trái đất

82
00:03:01,483 --> 00:03:05,556
từ đá gallstone đến hành tinh 4,5 tỉ năm

83
00:03:05,556 --> 00:03:06,907
Giờ hãy nghĩ rộng hơn

84
00:03:06,907 --> 00:03:08,022
liên hệ với sinh học

85
00:03:08,022 --> 00:03:10,160
bạn thấy răng cá mập ở một lớp

86
00:03:10,160 --> 00:03:11,539
và hoá thạch của một cá thể

87
00:03:11,539 --> 00:03:13,188
mà bạn chưa bao giờ thấy

88
00:03:13,188 --> 00:03:15,447
Hoá thạch càng sâu càng lâu năm, đúng không?

89
00:03:15,447 --> 00:03:16,502
Giờ bạn có chứng cứ

90
00:03:16,502 --> 00:03:19,707
về nguồn gốc và tuyệt chủng của các loài

91
00:03:19,707 --> 00:03:21,171
Liên hệ với thuyết đồng nhất

92
00:03:21,171 --> 00:03:23,350
Có thể quá trình vẫn hoạt động ngày nay

93
00:03:23,350 --> 00:03:26,844
dẫn đến thay đổi về đá lẫn môi trường

94
00:03:26,844 --> 00:03:28,982
Nó có thể giải thích sự tương đồng và khác biệt

95
00:03:28,982 --> 00:03:30,421
giữa các loài

96
00:03:30,421 --> 00:03:32,621
được tìm thấy bởi nhà giải phẫu như Steno

97
00:03:32,621 --> 00:03:33,729
Có rất nhiều điều để suy ngẫm

98
00:03:33,729 --> 00:03:36,269
nhưng Charles Darwin có thời gian

99
00:03:36,269 --> 00:03:37,902
trong chuyến đi tới Galapagos

100
00:03:37,902 --> 00:03:40,467
đọc bài viết của người bạn Charles Lyell

101
00:03:40,467 --> 00:03:42,323
"Học thuyết địa chất"

102
00:03:42,323 --> 00:03:44,496
có sự góp công của Steno.

103
00:03:44,496 --> 00:03:46,530
Đôi khi khối việc chất lên vai

104
00:03:46,530 --> 00:03:48,529
con người nhỏ bé, tò mò

105
00:03:48,529 --> 00:03:50,882
Nicolas Steno góp phần vào thuyết tiến hoá

106
00:03:50,882 --> 00:03:52,431
mở đường cho địa chất học

107
00:03:52,431 --> 00:03:55,041
và chứng minh quan sát thực tiễn

108
00:03:55,041 --> 00:03:56,890
có thể vượt mọi rào cản

109
00:03:56,890 --> 00:03:58,936
tới một tầm nhìn sâu rộng hơn

110
00:03:58,936 --> 00:04:00,752
kết quả tốt nhất của ông

111
00:04:00,752 --> 00:04:01,882
có lẽ là câu châm ngôn

112
00:04:01,882 --> 00:04:03,189
định dạng sự tìm kiếm chân lý

113
00:04:03,189 --> 00:04:05,719
nằm ngoài sự hiểu biết và cảm nhận của ta

114
00:04:05,719 --> 00:04:07,284
về cái đẹp

115
00:04:07,284 --> 00:04:09,476
của những điều chưa biết

116
00:04:09,476 --> 00:04:11,443
cái đẹp là những điều ta thấy

117
00:04:11,443 --> 00:04:13,694
đẹp hơn là những điều ta biết

118
00:04:13,694 --> 00:04:17,274
đẹp nhất là những điều ta không...