[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.11,0:00:09.16,Default,,0000,0000,0000,,O Nicolasie Steno słyszy się właściwie
Dialogue: 0,0:00:09.16,0:00:11.44,Default,,0000,0000,0000,,tylko we wstępie do geologii,
Dialogue: 0,0:00:11.44,0:00:14.24,Default,,0000,0000,0000,,ale każdy, kto pragnie zrozumieć życie na Ziemi,
Dialogue: 0,0:00:14.24,0:00:17.17,Default,,0000,0000,0000,,powinien wiedzieć, jak Steno poszerzył i połączył
Dialogue: 0,0:00:17.17,0:00:18.68,Default,,0000,0000,0000,,takie pojęcia jak:
Dialogue: 0,0:00:18.68,0:00:21.76,Default,,0000,0000,0000,,Ziemia, życie i zrozumienie.
Dialogue: 0,0:00:21.76,0:00:25.23,Default,,0000,0000,0000,,Niels Stensen, urodzony w 1638 w Danii,
Dialogue: 0,0:00:25.23,0:00:26.81,Default,,0000,0000,0000,,syn złotnika,
Dialogue: 0,0:00:26.81,0:00:28.14,Default,,0000,0000,0000,,był chorowitym dzieckiem,
Dialogue: 0,0:00:28.14,0:00:30.64,Default,,0000,0000,0000,,którego szkolni koledzy poumierali na dżumę.
Dialogue: 0,0:00:30.64,0:00:32.56,Default,,0000,0000,0000,,Przetrwał, by robić sekcje
Dialogue: 0,0:00:32.56,0:00:33.73,Default,,0000,0000,0000,,jako anatom,
Dialogue: 0,0:00:33.73,0:00:36.36,Default,,0000,0000,0000,,badając organy wspólne dla różnych gatunków.
Dialogue: 0,0:00:36.36,0:00:38.25,Default,,0000,0000,0000,,Odkrył kanał w zwierzęcych czaszkach,
Dialogue: 0,0:00:38.25,0:00:40.23,Default,,0000,0000,0000,,dzięki któremu ślina dostaje się do ust.
Dialogue: 0,0:00:40.23,0:00:41.73,Default,,0000,0000,0000,,Obalił ideę Kartezjusza,
Dialogue: 0,0:00:41.73,0:00:43.86,Default,,0000,0000,0000,,jakoby tylko ludzie mieli szyszynkę,
Dialogue: 0,0:00:43.86,0:00:46.11,Default,,0000,0000,0000,,udowadniając, że nie była ona siedzibą duszy,
Dialogue: 0,0:00:46.11,0:00:48.94,Default,,0000,0000,0000,,prawdopodobnie był to debiut neurologii.
Dialogue: 0,0:00:48.94,0:00:51.95,Default,,0000,0000,0000,,Na owe czasy jego metoda była niezwykła.
Dialogue: 0,0:00:51.95,0:00:54.20,Default,,0000,0000,0000,,Steno nie pozwolił starożytnym tekstom,
Dialogue: 0,0:00:54.20,0:00:55.71,Default,,0000,0000,0000,,jak "Metafizyka" Arystotelesa,
Dialogue: 0,0:00:55.71,0:00:57.50,Default,,0000,0000,0000,,czy wnioski Kartezjusza,
Dialogue: 0,0:00:57.50,0:01:01.17,Default,,0000,0000,0000,,przeważyć nad empirycznymi, \Neksperymentalnymi dowodami.
Dialogue: 0,0:01:01.17,0:01:05.13,Default,,0000,0000,0000,,Jego wizja, wolna od spekulacji czy racjonalizacji,
Dialogue: 0,0:01:05.13,0:01:06.06,Default,,0000,0000,0000,,zaszła głęboko.
Dialogue: 0,0:01:06.06,0:01:07.67,Default,,0000,0000,0000,,Steno widział, jak kamienie żółciowe
Dialogue: 0,0:01:07.67,0:01:10.43,Default,,0000,0000,0000,,formują się w wilgotnych organach poprzez nalot.
Dialogue: 0,0:01:10.43,0:01:11.77,Default,,0000,0000,0000,,Zachowywały zasady formowania,
Dialogue: 0,0:01:11.77,0:01:13.56,Default,,0000,0000,0000,,które znał ze złotnictwa.
Dialogue: 0,0:01:13.56,0:01:15.16,Default,,0000,0000,0000,,Zasady użyteczne w wielu dziedzinach
Dialogue: 0,0:01:15.16,0:01:16.74,Default,,0000,0000,0000,,dla zrozumienia ciał stałych
Dialogue: 0,0:01:16.74,0:01:18.77,Default,,0000,0000,0000,,poprzez ich związki strukturalne.
Dialogue: 0,0:01:18.77,0:01:20.31,Default,,0000,0000,0000,,Później wielki książę Toskanii
Dialogue: 0,0:01:20.31,0:01:21.98,Default,,0000,0000,0000,,zlecił mu sekcję rekina.
Dialogue: 0,0:01:21.98,0:01:23.89,Default,,0000,0000,0000,,Zęby rekina przypominały "kamienne języki",
Dialogue: 0,0:01:23.89,0:01:26.39,Default,,0000,0000,0000,,dziwne skały widziane wewnątrz innych skał
Dialogue: 0,0:01:26.39,0:01:28.98,Default,,0000,0000,0000,,na Malcie i w górach niedaleko Florencji.
Dialogue: 0,0:01:28.98,0:01:31.20,Default,,0000,0000,0000,,Pliniusz Starszy, dawny rzymski przyrodnik
Dialogue: 0,0:01:31.20,0:01:33.53,Default,,0000,0000,0000,,powiedział, że spadły one z nieba.
Dialogue: 0,0:01:33.53,0:01:34.70,Default,,0000,0000,0000,,W średniowieczu mawiano,
Dialogue: 0,0:01:34.70,0:01:36.49,Default,,0000,0000,0000,,że są to wężowe języki,
Dialogue: 0,0:01:36.49,0:01:38.25,Default,,0000,0000,0000,,zamienione w kamień przez świętego Pawła.
Dialogue: 0,0:01:38.25,0:01:41.06,Default,,0000,0000,0000,,Steno zobaczył, że "kamienne języki" to zęby rekina
Dialogue: 0,0:01:41.06,0:01:42.39,Default,,0000,0000,0000,,i odwrotnie,
Dialogue: 0,0:01:42.39,0:01:45.00,Default,,0000,0000,0000,,z identycznymi znakami wzrostu strukturalnego.
Dialogue: 0,0:01:45.00,0:01:47.76,Default,,0000,0000,0000,,Pojmując, że podobne rzeczy \Npowstają w podobny sposób,
Dialogue: 0,0:01:47.76,0:01:49.40,Default,,0000,0000,0000,,stwierdził, że starożytne zęby
Dialogue: 0,0:01:49.40,0:01:50.88,Default,,0000,0000,0000,,pochodzą od starożytnych rekinów
Dialogue: 0,0:01:50.88,0:01:53.68,Default,,0000,0000,0000,,w wodach, które uformowały skałę wokół zęba
Dialogue: 0,0:01:53.68,0:01:55.42,Default,,0000,0000,0000,,i zmieniły się w góry.
Dialogue: 0,0:01:55.42,0:01:58.64,Default,,0000,0000,0000,,Warstwy skalne były kiedyś \Nwarstwami wodnego osadu,
Dialogue: 0,0:01:58.64,0:02:00.28,Default,,0000,0000,0000,,który został ułożony poziomo,
Dialogue: 0,0:02:00.28,0:02:01.39,Default,,0000,0000,0000,,jeden na drugim,
Dialogue: 0,0:02:01.39,0:02:03.20,Default,,0000,0000,0000,,nowy na starszym.
Dialogue: 0,0:02:03.20,0:02:04.68,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli warstwy były zniekształcone,
Dialogue: 0,0:02:04.68,0:02:05.20,Default,,0000,0000,0000,,ukośne,
Dialogue: 0,0:02:05.20,0:02:07.16,Default,,0000,0000,0000,,ucięte przypadkiem lub przez kanion,
Dialogue: 0,0:02:07.16,0:02:09.49,Default,,0000,0000,0000,,ta zmiana nastąpiła przed uformowaniem warstwy.
Dialogue: 0,0:02:09.49,0:02:10.78,Default,,0000,0000,0000,,Dzisiaj wydaje się to proste,
Dialogue: 0,0:02:10.78,0:02:12.100,Default,,0000,0000,0000,,ale wtedy było to rewolucyjne.
Dialogue: 0,0:02:12.100,0:02:14.66,Default,,0000,0000,0000,,Wynalazł stratygrafię
Dialogue: 0,0:02:14.66,0:02:17.11,Default,,0000,0000,0000,,i zarysował podstawy geologii.
Dialogue: 0,0:02:17.74,0:02:21.73,Default,,0000,0000,0000,,Znajdując wspólne pochodzenie \Nrekinich zębów z dwóch epok,
Dialogue: 0,0:02:21.73,0:02:24.63,Default,,0000,0000,0000,,twierdząc, że prawa natury rządzące obecnie
Dialogue: 0,0:02:24.63,0:02:26.63,Default,,0000,0000,0000,,sięgają przeszłości.
Dialogue: 0,0:02:26.63,0:02:30.13,Default,,0000,0000,0000,,Steno zasiał ziarno uniformitaryzmu,
Dialogue: 0,0:02:30.13,0:02:33.09,Default,,0000,0000,0000,,idei, że przeszłość kształtowały procesy
Dialogue: 0,0:02:33.09,0:02:34.80,Default,,0000,0000,0000,,obserwowalne dzisiaj.
Dialogue: 0,0:02:34.80,0:02:36.75,Default,,0000,0000,0000,,W XVIII i XIX wieku
Dialogue: 0,0:02:36.75,0:02:39.26,Default,,0000,0000,0000,,angielscy geolodzy-uniformitaryści,
Dialogue: 0,0:02:39.26,0:02:41.47,Default,,0000,0000,0000,,James Hutton i Charles Lyell,
Dialogue: 0,0:02:41.47,0:02:43.97,Default,,0000,0000,0000,,badali bardzo wolne tempo
Dialogue: 0,0:02:43.97,0:02:46.01,Default,,0000,0000,0000,,erozji i sedymentacji
Dialogue: 0,0:02:46.01,0:02:48.19,Default,,0000,0000,0000,,i uświadomili sobie, \Nże Ziemia musi być znacznie starsza
Dialogue: 0,0:02:48.19,0:02:51.31,Default,,0000,0000,0000,,niż zgadywane na podstawie Biblii 6000 lat.
Dialogue: 0,0:02:51.31,0:02:53.32,Default,,0000,0000,0000,,Z ich prac otrzymaliśmy cykl skalny,
Dialogue: 0,0:02:53.32,0:02:55.06,Default,,0000,0000,0000,,który w połączeniu z płytami tektonicznymi
Dialogue: 0,0:02:55.06,0:02:56.44,Default,,0000,0000,0000,,z połowy XX wieku
Dialogue: 0,0:02:56.44,0:02:58.91,Default,,0000,0000,0000,,dał nam wielką, stopniało-zeskorupiałą, drżącą,
Dialogue: 0,0:02:58.91,0:03:01.48,Default,,0000,0000,0000,,otaczającą nas teorię Ziemi,
Dialogue: 0,0:03:01.48,0:03:05.56,Default,,0000,0000,0000,,od kamieni żółciowych, \Ndo planety liczącej sobie 4,5 mld lat.
Dialogue: 0,0:03:05.56,0:03:06.91,Default,,0000,0000,0000,,Teraz pomyśl szerzej,
Dialogue: 0,0:03:06.91,0:03:08.02,Default,,0000,0000,0000,,przenieś to do biologii.
Dialogue: 0,0:03:08.02,0:03:10.16,Default,,0000,0000,0000,,Powiedzmy, że widzisz ząb rekina \Nw jednej warstwie
Dialogue: 0,0:03:10.16,0:03:11.54,Default,,0000,0000,0000,,i skamieline organizmu,
Dialogue: 0,0:03:11.54,0:03:13.19,Default,,0000,0000,0000,,którego nigdy dotąd nie widziałeś pod spodem.
Dialogue: 0,0:03:13.19,0:03:15.45,Default,,0000,0000,0000,,Głębsza skamielina jest starsza, prawda?
Dialogue: 0,0:03:15.45,0:03:16.50,Default,,0000,0000,0000,,Teraz masz dowód
Dialogue: 0,0:03:16.50,0:03:19.71,Default,,0000,0000,0000,,pochodzenia i wymierania gatunków w czasie.
Dialogue: 0,0:03:19.71,0:03:21.17,Default,,0000,0000,0000,,Pomyślmy uniformitaryjnie.
Dialogue: 0,0:03:21.17,0:03:23.35,Default,,0000,0000,0000,,Może proces, aktywny do dziś,
Dialogue: 0,0:03:23.35,0:03:26.84,Default,,0000,0000,0000,,wprowadza zmiany nie tylko w skałach, \Nale i w życiu.
Dialogue: 0,0:03:26.84,0:03:28.98,Default,,0000,0000,0000,,To może też tłumaczyć podobieństwa i różnice
Dialogue: 0,0:03:28.98,0:03:30.42,Default,,0000,0000,0000,,pomiędzy gatunkami
Dialogue: 0,0:03:30.42,0:03:32.62,Default,,0000,0000,0000,,znalezione przez anatomów, takich jak Steno.
Dialogue: 0,0:03:32.62,0:03:33.73,Default,,0000,0000,0000,,Jest nad czym myśleć,
Dialogue: 0,0:03:33.73,0:03:36.27,Default,,0000,0000,0000,,ale Karol Darwin miał mnóstwo czasu
Dialogue: 0,0:03:36.27,0:03:37.90,Default,,0000,0000,0000,,podczas długiej drogi na Galapagos,
Dialogue: 0,0:03:37.90,0:03:40.47,Default,,0000,0000,0000,,gdy czytał kopię dzieła przyjaciela, \NCharlesa Lyella
Dialogue: 0,0:03:40.47,0:03:42.32,Default,,0000,0000,0000,,"Zasady geologii",
Dialogue: 0,0:03:42.32,0:03:44.50,Default,,0000,0000,0000,,które Steno w pewnym sensie zapoczątkował.
Dialogue: 0,0:03:44.50,0:03:46.53,Default,,0000,0000,0000,,Czasem giganty stoją na ramionach
Dialogue: 0,0:03:46.53,0:03:48.53,Default,,0000,0000,0000,,ciekawskich, małych ludzi.
Dialogue: 0,0:03:48.53,0:03:50.88,Default,,0000,0000,0000,,Nicolas Steno pomógł rozwinąć ewolucję,
Dialogue: 0,0:03:50.88,0:03:52.43,Default,,0000,0000,0000,,położył podwaliny geologii,
Dialogue: 0,0:03:52.43,0:03:55.04,Default,,0000,0000,0000,,i pokazał jak bezstronna, empiryczna obserwacja
Dialogue: 0,0:03:55.04,0:03:56.89,Default,,0000,0000,0000,,może przebić się przez granice intelektu
Dialogue: 0,0:03:56.89,0:03:58.94,Default,,0000,0000,0000,,by pogłębić naszą perspektywę.
Dialogue: 0,0:03:58.94,0:04:00.75,Default,,0000,0000,0000,,Jednak jego największym osiągnięciem,
Dialogue: 0,0:04:00.75,0:04:01.88,Default,,0000,0000,0000,,a może maksymą,
Dialogue: 0,0:04:01.88,0:04:03.19,Default,,0000,0000,0000,,było szukanie prawdy,
Dialogue: 0,0:04:03.19,0:04:05.72,Default,,0000,0000,0000,,wykraczające poza zmysły \Ni dotychczasową wiedzę,
Dialogue: 0,0:04:05.72,0:04:07.28,Default,,0000,0000,0000,,w pościgu za pięknem tego,
Dialogue: 0,0:04:07.28,0:04:09.48,Default,,0000,0000,0000,,co jeszcze nieznane.
Dialogue: 0,0:04:09.48,0:04:11.44,Default,,0000,0000,0000,,To, co widzimy jest piękne,
Dialogue: 0,0:04:11.44,0:04:13.69,Default,,0000,0000,0000,,jeszcze piękniejsze jest to, co wiemy,
Dialogue: 0,0:04:13.69,0:04:17.27,Default,,0000,0000,0000,,ale najpiękniejsze jest to, \Nco nieznane.