1
00:00:00,772 --> 00:00:03,145
Son videomuzu, Böyük İsgəndərin

2
00:00:03,145 --> 00:00:06,369
burada gördüyünüz xəritənin bir çoxunu

3
00:00:06,369 --> 00:00:10,029
necə ələ keçirdiyi ilə bitirmişdik.

4
00:00:10,029 --> 00:00:14,336
Xüsusilə də, Yunanıstan və İrandan keçərək

5
00:00:14,336 --> 00:00:18,503
Yaxın Şərq və Hindistan sərhədlərinə çatmışdır.

6
00:00:19,677 --> 00:00:22,264
Bundan əlavə O, Misiri də, fəth etmişdi.

7
00:00:22,264 --> 00:00:24,566
Çox qısa bir həyatı olduğunu bilirsiniz və

8
00:00:24,566 --> 00:00:27,887
ölümündən sonra imperatorluğu bölünmüşdü.

9
00:00:27,887 --> 00:00:31,221
Lakin Aralıq dənizinin digər hissələrində

10
00:00:31,221 --> 00:00:34,301
böyüyən başqa güclərdə var idi. Bunların

11
00:00:34,301 --> 00:00:38,877
çox qismi Romalılar idi və Roma, Makedoniyali İsgəndərin vaxtından

12
00:00:38,877 --> 00:00:42,616
bir neçə yüz il əvvəl qurulmuş olsa da,

13
00:00:42,616 --> 00:00:46,154
o zamana qədər Romalılar

14
00:00:46,154 --> 00:00:49,234
indiki İtaliya yarımadası adlandırdığımız

15
00:00:49,234 --> 00:00:51,134
ərazini fəth etirdilər.

16
00:00:51,134 --> 00:00:55,301
Bundan əlavə, Şimali Afrika sahillərində-Karfagendə

17
00:00:56,726 --> 00:00:58,829
formalaşan bir güc daha var idi.

18
00:00:58,829 --> 00:01:02,746
Karfagen əvvəllər Finikiya məskəni idi.

19
00:01:04,309 --> 00:01:07,266
Finikiyalılar fonetik əlifbamızla

20
00:01:07,266 --> 00:01:09,940
məşhurdur. Finikiyalılar müasir Livan və

21
00:01:09,940 --> 00:01:14,033
Suriya ərazisində yerləşirdilər və ticarət ilə məşğul idilər

22
00:01:14,033 --> 00:01:16,605
sonra isə onlar bütün Aralıq dənizində məskunlaşmağa başladılar.

23
00:01:16,605 --> 00:01:20,772
Karfagenin gücü və sivilizasiyası

24
00:01:21,844 --> 00:01:24,475
o zamanda olduqca vacib bir hadisə idi.

25
00:01:24,475 --> 00:01:26,646
Təsəvvür edin ki, bir-birinə yaxın iki güc

26
00:01:26,646 --> 00:01:28,470
var, onlar eyni maraqları güdmək və ya

27
00:01:28,470 --> 00:01:31,119
eyni torpaqları fəth etmək istəyə bilərlər

28
00:01:31,119 --> 00:01:32,995
ya da, bir-birlərinə təhlükə kimi

29
00:01:32,995 --> 00:01:35,277
baxaraq, müharibə edə bilərlər.

30
00:01:35,277 --> 00:01:38,517
Bu, Roma və Karfagen üçün də, keçərli idi

31
00:01:38,517 --> 00:01:40,297
və onların etdiyi müharibələr

32
00:01:40,297 --> 00:01:42,928
Pun Müharibələri adlanırdı bu müharibələr

33
00:01:42,928 --> 00:01:45,261
e.ə 265 və e.ə 146-cı illər arasında olmuşdur.

34
00:01:50,518 --> 00:01:53,101
Pun müharibələri.

35
00:01:54,615 --> 00:01:57,238
Bu müharibələr haqda çox video çəkəcəyik,

36
00:01:57,238 --> 00:02:00,694
bunlar Hannibalın Romaya hücum etmək üçün

37
00:02:00,694 --> 00:02:05,220
Alp dağlarından keçərək filləri götürdüyü müharibələrdir.

38
00:02:05,220 --> 00:02:08,461
Biz bunu kiçik qrafikimizdə görə bilirik.

39
00:02:08,461 --> 00:02:11,914
Karfagen və Roma arasındakı Pun müharibələri.

40
00:02:11,914 --> 00:02:16,234
Aydın olması üçün, Karfageni təmsil edən

41
00:02:16,234 --> 00:02:19,590
kiçik bənövşəyi rəngi zaman qrafikimizdə

42
00:02:19,590 --> 00:02:22,421
görə bilərsiniz.

43
00:02:22,421 --> 00:02:24,345
-

44
00:02:24,345 --> 00:02:26,345
Və bura da, Romadır.

45
00:02:26,345 --> 00:02:30,260
Sonda Roma qələbə qazanır və

46
00:02:30,260 --> 00:02:34,454
Karfageni darmadağın edir və beləcə

47
00:02:34,454 --> 00:02:38,621
Roma daha da, güclü hala gəlir.

48
00:02:39,493 --> 00:02:43,143
Artıq Aralıq dənizindəki güc

49
00:02:43,143 --> 00:02:45,185
çox çox irəliyə getmişdi.

50
00:02:45,185 --> 00:02:48,594
Və Roma bir respublika idi.

51
00:02:48,594 --> 00:02:50,957
Respublikadan danışarkən, bir növ

52
00:02:50,957 --> 00:02:55,124
təmsilçilikdən danışırıq, lakin bu, günümüzdə düşünə biləcəyimiz

53
00:02:56,326 --> 00:02:58,575
misal üçün: haqların qorunması kimi

54
00:02:58,575 --> 00:03:02,649
bir təmsilçilik forması deyil.

55
00:03:02,649 --> 00:03:05,564
Yəni Günümüzdəki təmsilçilik kimi deyildi.

56
00:03:05,564 --> 00:03:10,384
Lakin e.ə birinci yüzilliyin ortalarına

57
00:03:10,384 --> 00:03:13,206
gəldikdə, uğurlu bir Roma generalı var idi.

58
00:03:13,206 --> 00:03:16,207
Bəlkə də, eşitmisiniz o, Yuli Sezar idi.

59
00:03:16,207 --> 00:03:19,252
O, Romanın hakimiyyətini ələ keçirə bildi

60
00:03:19,252 --> 00:03:22,626
və Romanın diktatoru olmağı bacardı.

61
00:03:22,626 --> 00:03:26,209
Hakimiyyətə gəldikdə Respublikanı bitirdi

62
00:03:27,731 --> 00:03:29,105
və bir çox islahatlar keçirdi.

63
00:03:29,105 --> 00:03:30,835
O, təqvimi yenidən qurmağa başladı,

64
00:03:30,835 --> 00:03:33,252
öz adına uyğun İyul ayını yaradır

65
00:03:33,252 --> 00:03:38,033
öldürülməsindən sonra isə övladlığa götürdüyü oğlu Avqust

66
00:03:38,033 --> 00:03:39,502
hakimiyyəti ələ alır.

67
00:03:39,502 --> 00:03:43,511
Avqust Romanın ilk gerçək imperatoru olaraq

68
00:03:43,511 --> 00:03:47,288
qəbul edilir və o da, özünə bir ay olaraq,

69
00:03:47,288 --> 00:03:51,179
Avqust ayını yaradır.

70
00:03:51,179 --> 00:03:54,165
Təqribi eyni vaxtlarda başqa çox önəmli

71
00:03:54,165 --> 00:03:57,229
bir fiqur ortaya çıxır, bu İsadır

72
00:03:57,229 --> 00:04:01,237
dində önəmli bir rol daşıdığı bizlərə məlumdur,

73
00:04:01,237 --> 00:04:03,439
lakin onun tarix üzərində də, böyük bir rolu vardır.

74
00:04:03,439 --> 00:04:05,869
Hətta onun sözləri bir dinin əsasını

75
00:04:05,869 --> 00:04:07,930
təşkil edir.

76
00:04:07,930 --> 00:04:11,053
Burada deyə bilərik ki,

77
00:04:11,053 --> 00:04:14,125
eramızdan əvvəl dünyəvi xronologiya, yəni

78
00:04:14,125 --> 00:04:16,025
eramızdan əvvəl və ya bizim era

79
00:04:16,025 --> 00:04:20,006
ümumi dövrə aiddir. Bu videonun

80
00:04:20,006 --> 00:04:23,231
hazırlandığı il eramızın 2016-cı ilidir.

81
00:04:23,231 --> 00:04:25,907
Bunlar hamısı bir təqvimin versiyalarıdır

82
00:04:25,907 --> 00:04:27,929
və İsanın doğumuna və ya ona yaxın bir

83
00:04:27,929 --> 00:04:30,277
zaman əsasında qurulub.

84
00:04:30,277 --> 00:04:32,839
Burada, "eramızdan əvvəl" yerinə, "Məsihdən əvvəl" (Milad təqvimi),

85
00:04:32,839 --> 00:04:37,660
"bizim era" yerinə isə Rəbbimizin ili (R.İ) deyilir.

86
00:04:37,660 --> 00:04:40,855
Bunuda qeyd etmək lazımdır ki, insanlar

87
00:04:40,855 --> 00:04:42,995
İsanın həyatı haqqında və

88
00:04:42,995 --> 00:04:44,980
müqəddəs torpaq Nazaret və Yerusəlim

89
00:04:44,980 --> 00:04:47,721
haqqında başqa şeylər düşünə bilərlər,

90
00:04:47,721 --> 00:04:50,697
lakin bunu bilməlisiz ki,

91
00:04:50,697 --> 00:04:54,053
İsa Roma imperatorluğunun bir parçası

92
00:04:54,053 --> 00:04:56,419
olaraq, doğuldu, böyüdü və öldü.

93
00:04:56,419 --> 00:04:59,821
Əslində doğulduğu zaman eramızdan əvvəl

94
00:04:59,821 --> 00:05:03,598
sıfır deyildi, biz onun eramızdan əvvəl

95
00:05:03,598 --> 00:05:06,681
dörd və ya ona çox yaxın olduğunu düşünürük.

96
00:05:07,731 --> 00:05:11,215
Beləliklə o, Avqustun dövründə doğuldu və

97
00:05:11,215 --> 00:05:15,047
ilk Roma imperatrolarının bəziləri kimi

98
00:05:15,047 --> 00:05:18,178
Tiberinin dövründə öldü.

99
00:05:18,178 --> 00:05:20,339
Beləcə köhnə sivilizasiyaya aid

100
00:05:20,339 --> 00:05:23,018
ümumi bir baxış əldə etmiş olduq.

101
00:05:23,018 --> 00:05:25,353
Sonrakı bir neçə videolarda

102
00:05:25,353 --> 00:05:28,536
daha da, dərinlərə enəcəyik

103
00:05:28,536 --> 00:05:30,606
və bu mövzuların hər birini

104
00:05:30,606 --> 00:05:33,684
həm zaman həm də, məkan baxımından.

105
00:05:33,684 --> 00:05:36,871
detallarına qədər örgənəcəyik.