0:00:06.784,0:00:09.069
Był rok 1776.

0:00:09.069,0:00:13.419
W Bawarii nowe racjonalistyczne[br]myśli, wolność religijna

0:00:13.419,0:00:15.388
i uniwersalne prawa człowieka

0:00:15.388,0:00:20.138
konkurowały z ogromnym wpływem[br]Kościoła Katolickiego na życie publiczne.

0:00:20.138,0:00:21.430
Za Atlantykiem

0:00:21.430,0:00:26.470
nowy naród walczył[br]o niepodległość w duchu tych myśli.

0:00:26.470,0:00:27.966
Jednak w Bawarii

0:00:27.966,0:00:32.336
próby nauczania filozofii sekularyzmu[br]przez profesora prawa Adama Weishaupta

0:00:32.336,0:00:34.614
wciąż kończyły się fiaskiem.

0:00:34.614,0:00:38.984
Weishaupt postanowił, że będzie szerzył[br]swoje idee poprzez tajne stowarzyszenie,

0:00:38.984,0:00:43.120
które rzuci nieco światła na mankamenty[br]chrześcijańskiej ideologii.

0:00:43.120,0:00:47.052
To tajne stowarzyszenie nazwał[br]zakonem iluminatów.

0:00:47.052,0:00:52.792
Weishaupt, tworząc tajne stowarzyszenie,[br]wzorował się na masonerii.

0:00:52.792,0:00:56.672
Początkowo masoni byli bractwem[br]murarzy w późnym średniowieczu.

0:00:56.672,0:01:00.272
Najpierw uczyli sztuki kamieniarstwa,

0:01:00.272,0:01:04.037
co później przerodziło się w ogólne[br]promowanie wiedzy i rozsądku.

0:01:04.037,0:01:07.930
Z biegiem czasu urośli do rangi[br]sekretnego, ekskluzywnego zakonu,

0:01:07.930,0:01:11.184
do którego należało wielu zamożnych[br]i wpływowych ludzi,

0:01:11.184,0:01:14.377
ze skomplikowanym[br]tajnym rytuałem inicjacyjnym.

0:01:14.377,0:01:18.997
Weishaupt tworzył tożsamą społeczność,[br]ale też dołączył do masonów

0:01:18.997,0:01:21.139
i rekrutował z tamtejszych szeregów.

0:01:21.139,0:01:24.136
Przyjął pseudonim Spartakus

0:01:24.136,0:01:27.459
po osławionym przywódcy powstania[br]niewolników w starożytnym Rzymie.

0:01:27.459,0:01:32.269
Pierwsi członkowie zakonu utworzyli[br]radę nadzorczą zwaną Areopagiem.

0:01:32.269,0:01:36.923
Baron Adolph Knigge był członkiem[br]tej rady, ale też masonem,

0:01:36.923,0:01:39.490
i wpływowym rekruterem.

0:01:39.490,0:01:42.871
Z pomocą Knigge'a iluminaci[br]zwiększyli swoją liczebność,

0:01:42.871,0:01:45.790
pozyskali wpływy pośród wielu[br]masońskich lóż

0:01:45.790,0:01:48.453
i zaczęli stosować masońskie rytuały.

0:01:48.453,0:01:51.806
Do roku 1784 było ponad 600 członków,

0:01:51.806,0:01:55.434
w tym wpływowi uczeni i politycy.

0:01:55.434,0:01:57.581
Gdy iluminaci zdobywali nowych członków,

0:01:57.581,0:02:00.588
amerykańska rewolucja też nabierała tempa.

0:02:00.588,0:02:04.867
W późniejszych latach Thomas Jefferson[br]będzie się wzorował na Weishauptcie.

0:02:04.867,0:02:10.487
Europejscy władcy i duchowieństwo obawiało[br]się podobnych buntów w swoich regionach.

0:02:10.487,0:02:14.886
W międzyczasie istnienie[br]iluminatów wyszło na jaw.

0:02:14.886,0:02:18.273
Zarówno iluminaci, jak i masoni,[br]wywodzili się wyłącznie

0:02:18.273,0:02:20.347
z zamożnej elity społeczeństwa,

0:02:20.347,0:02:22.804
więc ciągle obracali się w kręgach

0:02:22.804,0:02:25.938
religijnego i politycznego towarzystwa.

0:02:25.938,0:02:28.972
Wielu przedstawicieli rządu[br]i kościoła wierzyło, że obie grupy

0:02:28.972,0:02:32.437
dążyły do podburzenia wiary ludzi w Boga.

0:02:32.437,0:02:35.802
Jednak te grupy niekoniecznie[br]sprzeciwiały się religii;

0:02:35.802,0:02:39.243
chodziło im o oddzielenie jej od rządu.

0:02:39.243,0:02:43.256
Mimo to, podejrzliwy bawarski rząd[br]zaczął sporządzać kartotekę

0:02:43.256,0:02:46.274
domniemanych członków zakonu iluminatów.

0:02:46.274,0:02:50.964
Gdy tylko iluminaci zaczęli zajmować[br]ważne stanowiska we władzach lokalnych

0:02:50.964,0:02:52.318
i na uniwersytetach,

0:02:52.318,0:03:00.164
istnienie tajnych grup zostało zakazane[br]dekretem Księcia Bawarskiego w 1784 roku.

0:03:00.164,0:03:05.134
Wykonanie publicznego zakazu nałożonego[br]na coś pozornie tajnego może być trudne,

0:03:05.134,0:03:06.918
ale w tym przypadku się to udało.

0:03:06.918,0:03:08.824
W zaledwie 9 lat od założenia

0:03:08.824,0:03:11.654
zakon rozwiązano, zapiski przechwycono,

0:03:11.654,0:03:14.892
a Weishaupta wygnano.

0:03:14.892,0:03:18.396
Po rozwiązaniu zakon zasłynął bardziej

0:03:18.396,0:03:21.584
niż kiedykolwiek wcześniej.

0:03:21.584,0:03:25.158
10 lat później, po Rewolucji Francuskiej

0:03:25.158,0:03:29.748
konserwatywni autorzy twierdzili,[br]że iluminaci przetrwali

0:03:29.748,0:03:33.064
i zorganizowali obalenie monarchii.

0:03:33.064,0:03:34.224
W Stanach Zjednoczonych

0:03:34.224,0:03:39.174
kaznodzieja Jedidiah Morse propagował[br]podobne poglądy o konspiracji zakonu

0:03:39.174,0:03:40.861
przeciwko władzom.

0:03:40.861,0:03:45.161
Mimo że teoria tajnego stowarzyszenia[br]wzniecającego niepokój polityczny

0:03:45.161,0:03:50.154
pozostaje żywa, do dziś nie znaleziono[br]dowodów na przetrwanie zakonu,

0:03:50.154,0:03:53.135
jego restrukturyzację,[br]czy zejście do podziemi.

0:03:53.135,0:03:56.873
Jego krótka kadencja jest dobrze[br]udokumentowana w aktach bawarskich,

0:03:56.873,0:03:59.158
w aktach wciąż aktywnej loży masońskiej.

0:03:59.158,0:04:02.379
Zwłaszcza zbieżności między[br]tymi dwoma źródłami

0:04:02.379,0:04:04.962
nie wskazują na późniejszą aktywność.

0:04:04.962,0:04:08.170
W duchu racjonalizmu[br]wyznawanego przez iluminatów,

0:04:08.170,0:04:11.409
każdy dojdzie do wniosku,[br]że zakon już nie istnieje,

0:04:11.409,0:04:15.929
ale idee które pchnęły Weishaupta do[br]założenia zakonu wciąż się upowszechniają,

0:04:15.929,0:04:19.218
stając się podwaliną[br]dla wielu zachodnich państw.

0:04:19.218,0:04:22.712
Te idee nie powstały ani nie umarły[br]wraz z iluminatami;

0:04:22.712,0:04:27.160
to była społeczność niosąca falę przemian,

0:04:27.160,0:04:30.158
która już miała miejsce[br]w chwili założenia zakonu,

0:04:30.158,0:04:32.668
a która wciąż trwa.