0:00:18.248,0:00:20.792
Vào năm 1905,

0:00:20.792,0:00:24.023
chàng thanh niên sắp bước qua tuổi 26[br]Albert Einstein

0:00:24.023,0:00:27.254
đối mặt với sự nghiệp hàn lâm[br]bị coi là thất bại.

0:00:27.254,0:00:30.486
Đa số nhà vật lý thời đó nhạo báng rằng,

0:00:30.486,0:00:35.015
tên đày tớ nhỏ bé này[br]chẳng thể cống hiến nhiều cho khoa học.

0:00:35.015,0:00:36.809
Song, trong năm đó,

0:00:36.809,0:00:38.933
Einstein công bố không chỉ một,

0:00:38.933,0:00:40.251
hai,

0:00:40.251,0:00:41.420
hay ba,

0:00:41.420,0:00:43.966
mà đến bốn bản báo cáo phi thường,[br]

0:00:43.966,0:00:48.232
mỗi bản một chủ đề khác nhau,[br]giúp định hình lại

0:00:48.232,0:00:51.159
cách mà ta hiểu về vũ trụ.

0:00:51.159,0:00:54.740
Lời đồn đoán về một Einstein [br]học dốt Toán chỉ là lời đồn.

0:00:54.740,0:00:58.097
Ông đã tự học, [br]thuần thục môn tích phân ở tuổi 15

0:00:58.097,0:01:00.672
và hoàn thành tốt việc học[br]ở trường trung học Munich

0:01:00.672,0:01:02.881
và tại đại học kỹ thuật Thụy Sỹ,

0:01:02.881,0:01:06.309
nơi ông học về[br]phương pháp dạy Toán và Vật Lý.

0:01:06.309,0:01:09.397
Nhưng việc cúp học để dành nhiều[br]thời gian ở phòng thí nghiệm

0:01:09.397,0:01:12.232
và bỏ qua sự tôn trọng[br]tối thiểu với các giáo sư

0:01:12.232,0:01:15.643
đã làm hỏng sự nghiệp dự định của ông.

0:01:15.643,0:01:18.034
Không có việc, ngay cả cho vị trí[br]phụ tá phòng lab,

0:01:18.034,0:01:21.520
ông phải vào làm cho[br]sở sáng chế Thụy Sỹ,

0:01:21.520,0:01:24.539
nhờ sự giúp đỡ từ[br]một người bạn của cha.

0:01:24.539,0:01:26.992
Là nhân viên, làm việc sáu ngày một tuần,

0:01:26.992,0:01:29.832
Einstein vẫn dành được chút[br]thời gian cho Vật Lý,

0:01:29.832,0:01:33.074
trao đổi những ý tưởng mới nhất[br]với vài người bạn thân,

0:01:33.074,0:01:35.638
và công bố một số báo cáo nhỏ.

0:01:35.638,0:01:37.149
Bất ngờ lớn đến

0:01:37.149,0:01:42.527
vào tháng 3 năm 1905, ông nộp bản báo cáo[br]với một giả thuyết gây chấn động.

0:01:42.527,0:01:45.719
Mặc cho việc ánh sáng là sóng[br]đã được chứng minh từ nhiều thập kỷ,

0:01:45.719,0:01:49.132
Einstein giả định ánh sáng,[br]trên thực tế, là hạt,

0:01:49.132,0:01:53.049
chỉ ra những hiện tượng bí ấn,[br]ví dụ như hiệu ứng quang điện,

0:01:53.049,0:01:56.097
có thể được giải thích[br]bởi giả thuyết của ông.

0:01:56.097,0:01:58.341
Ý tưởng bị chế giễu trong nhiều năm,

0:01:58.341,0:02:01.997
nhưng Einstein đơn giản là[br]đã đi trước 20 năm.

0:02:01.997,0:02:07.811
Lưỡng tính sóng-hạt trở thành[br]nền tảng cho cuộc cách mạng lượng tử.

0:02:07.811,0:02:11.050
Hai tháng sau, vào tháng 5,[br]Einstein nộp bản báo cáo thứ hai,

0:02:11.050,0:02:16.268
lần này, đánh vào câu hỏi hàng thế kỷ:[br]liệu nguyên tử có thực sự tồn tại?

0:02:16.268,0:02:19.866
Mặc dù một số lý thuyết đã được[br]xây dựng trên ý tưởng nguyên tử vô hình,

0:02:19.866,0:02:24.393
một số nhà khoa học vẫn tin [br]đó là một viễn tưởng hợp lý,

0:02:24.393,0:02:26.901
hơn là vật thể vật lý thực sự.

0:02:26.901,0:02:29.028
Nhưng Einstein đã dùng lập luận khéo léo,

0:02:29.028,0:02:31.270
chỉ ra rằng hành vi của các hạt nhỏ

0:02:31.270,0:02:35.372
ngẫu nhiên chuyển động trong chất lỏng,[br]biết đến với tên gọi: chuyển động Brown,

0:02:35.372,0:02:37.085
có thể được dự đoán chính xác

0:02:37.085,0:02:40.424
bằng sự va chạm của hàng triệu[br]nguyên tử vô hình.

0:02:40.424,0:02:43.331
Thí nghiệm sau đó đã xác nhận[br]mô hình của Einstein,

0:02:43.331,0:02:47.009
và mối nghi ngờ về nguyên tử[br]đã được loại bỏ.

0:02:47.009,0:02:49.732
Bản báo cáo thứ ba đến vào tháng 6.

0:02:49.732,0:02:51.012
Trong thời gian dài,

0:02:51.012,0:02:53.461
Einstein đã bị trăn trở[br]bởi sự thiếu nhất quán

0:02:53.461,0:02:56.299
giữa hai nguyên lý cơ bản trong Vật Lý.

0:02:56.299,0:02:58.997
Nguyên lý về tính tương đối,[br]được trình bày rõ ràng,

0:02:58.997,0:03:00.655
từ thời Galileo,

0:03:00.655,0:03:04.178
nói rằng không thể xác định[br]được chuyển động tuyệt đối.

0:03:04.178,0:03:07.357
Nhưng trong thuyết điện từ,[br]cũng được trình bày súc tích,

0:03:07.357,0:03:10.181
khẳng định có tồn tại[br]chuyển động tuyệt đối.

0:03:10.181,0:03:13.322
Sự khác biệt, và bất lực[br]trong việc tìm ra lời giải,

0:03:13.322,0:03:17.385
khiến ông, như ông mô tả,[br]rơi vào trạng thái căng thẳng thần kinh.

0:03:17.385,0:03:18.715
Nhưng một ngày tháng 5,

0:03:18.715,0:03:21.838
sau khi nghiền ngẫm câu đố[br]với người bạn Michele Besso

0:03:21.838,0:03:24.016
lời giải đã đến.

0:03:24.016,0:03:26.871
Einstein nhận thấy mâu thuẫn[br]sẽ được giải quyết

0:03:26.871,0:03:29.861
nếu tốc độ ánh sáng là không đổi,

0:03:29.861,0:03:32.110
trong bất kể hệ quy chiếu nào,

0:03:32.110,0:03:36.381
trong khi cả thời gian và không gian[br]đều chỉ tương đối với người quan sát.

0:03:36.381,0:03:39.434
Einstein mất vài tuần để giải chi tiết

0:03:39.434,0:03:43.614
và công thức hóa cái được gọi là[br]tính tương đối đặc biệt.

0:03:43.614,0:03:46.821
Lý thuyết này không chỉ làm suy yếu[br]hiểu biết cũ của ta về thực tế

0:03:46.821,0:03:49.189
mà còn mở đường cho công nghệ,

0:03:49.189,0:03:51.186
từ máy gia tốc hạt,

0:03:51.186,0:03:53.522
đến hệ thống định vị toàn cầu.

0:03:53.522,0:03:55.587
Mọi người có thể nghĩ vậy là đủ,

0:03:55.587,0:03:56.803
nhưng vào tháng 9,

0:03:56.803,0:04:02.071
bản báo cáo thứ tư đến, là tiếp nối của[br]bản về sự tương đối đặc biệt.

0:04:02.071,0:04:04.931
Einstein suy nghĩ sâu hơn[br]về lý thuyết của mình,

0:04:04.931,0:04:08.694
và nhận ra nó có nghĩa là,[br]khối lượng và năng lượng,

0:04:08.694,0:04:12.479
một là chất rắn rõ ràng,[br]một là tinh không,

0:04:12.479,0:04:15.059
thực sự tương đương nhau.

0:04:15.059,0:04:18.928
Và mối liên hệ giữa chúng được diễn giải[br]bằng một trong những công thức

0:04:18.928,0:04:21.831
nổi tiếng và được chấp nhận nhất lịch sử:

0:04:21.831,0:04:25.304
E=mc^2.

0:04:25.304,0:04:29.947
Einstein sẽ thể không trở thành biểu tượng[br]thế giới trong gần 15 năm tiếp theo,

0:04:29.947,0:04:34.795
chỉ cho đến khi thuyết tương đối rộng[br]của ông được xác nhận năm 1919

0:04:34.795,0:04:38.515
bằng việc đo đạc ánh sáng [br]bị bẻ cong khi nhật thực,

0:04:38.515,0:04:41.441
sự kiện khiến ông trở nên nổi danh.

0:04:41.441,0:04:47.515
Nhưng dù trở lại sở sáng chế[br]và không có thành tựu gì sau năm 1905,

0:04:47.515,0:04:50.046
4 bản báo cáo trong năm thần kỳ đó[br]của ông

0:04:50.046,0:04:55.577
vẫn mãi là tiêu chuẩn vàng cho [br]sự xuất hiện bất ngờ của một thiên tài.