[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:09.26,0:00:15.60,Default,,0000,0000,0000,,[1905 - rok cudu Einsteina]
Dialogue: 0,0:00:18.98,0:00:20.91,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy nastał 1905 rok
Dialogue: 0,0:00:21.33,0:00:26.83,Default,,0000,0000,0000,,prawie 26-letni Einstein \Nwydawał się nieudanym naukowcem.
Dialogue: 0,0:00:26.86,0:00:30.47,Default,,0000,0000,0000,,Większość ówczesnych fizyków \Nwykpiłaby pomysł,
Dialogue: 0,0:00:30.49,0:00:34.51,Default,,0000,0000,0000,,że ten drobny urzędnik mógłby \Nbardzo zasłużyć się nauce.
Dialogue: 0,0:00:35.22,0:00:36.80,Default,,0000,0000,0000,,Jednak w roku, który nadchodził,
Dialogue: 0,0:00:36.81,0:00:38.93,Default,,0000,0000,0000,,Einstein miał opublikować nie jeden,
Dialogue: 0,0:00:38.93,0:00:40.08,Default,,0000,0000,0000,,nie dwa,
Dialogue: 0,0:00:40.08,0:00:40.87,Default,,0000,0000,0000,,nie trzy,
Dialogue: 0,0:00:41.34,0:00:45.51,Default,,0000,0000,0000,,ale cztery niezwykłe artykuły,\Nkażdy na inny temat,
Dialogue: 0,0:00:45.58,0:00:50.39,Default,,0000,0000,0000,,które miały radykalnie zmienić\Nnasze rozumienie Wszechświata.
Dialogue: 0,0:00:51.16,0:00:54.38,Default,,0000,0000,0000,,Pogłoska, że Einstein oblał matematykę, \Npozostaje tylko pogłoską.
Dialogue: 0,0:00:54.74,0:00:57.86,Default,,0000,0000,0000,,Opanował naukę rachunków \Nsamodzielnie w wieku 15 lat
Dialogue: 0,0:00:57.88,0:01:00.67,Default,,0000,0000,0000,,i dobrze radził sobie\Nzarówno w liceum w Monachium,
Dialogue: 0,0:01:00.67,0:01:02.88,Default,,0000,0000,0000,,jak i na politechnice w Szwajcarii,
Dialogue: 0,0:01:02.88,0:01:05.94,Default,,0000,0000,0000,,gdzie studiował matematykę i fizykę\Nna kierunku nauczycielskim.
Dialogue: 0,0:01:06.14,0:01:09.45,Default,,0000,0000,0000,,Ale praca w laboratorium kosztem wykładów
Dialogue: 0,0:01:09.45,0:01:12.07,Default,,0000,0000,0000,,i brak oczekiwanego szacunku do profesorów
Dialogue: 0,0:01:12.23,0:01:15.16,Default,,0000,0000,0000,,zaburzyły jego zamierzoną ścieżkę kariery.
Dialogue: 0,0:01:15.51,0:01:18.03,Default,,0000,0000,0000,,Nie dostawszy nawet\Nposady asystenta w laboratorium,
Dialogue: 0,0:01:18.03,0:01:21.22,Default,,0000,0000,0000,,musiał zadowolić się posadą\Nw szwajcarskim urzędzie patentowym,
Dialogue: 0,0:01:21.45,0:01:23.74,Default,,0000,0000,0000,,uzyskaną dzięki pomocy\Nojca swojego przyjaciela.
Dialogue: 0,0:01:24.30,0:01:26.84,Default,,0000,0000,0000,,Pracując sześć dni w tygodniu\Njako urzędnik patentowy,
Dialogue: 0,0:01:26.84,0:01:29.83,Default,,0000,0000,0000,,Einstein mógł poświęcić \Ntrochę czasu na fizykę,
Dialogue: 0,0:01:29.83,0:01:33.07,Default,,0000,0000,0000,,dyskutując o wynikach swojej pracy\Nz najbliższymi przyjaciółmi
Dialogue: 0,0:01:33.07,0:01:35.31,Default,,0000,0000,0000,,i publikując kilka mniejszych artykułów.
Dialogue: 0,0:01:35.64,0:01:37.15,Default,,0000,0000,0000,,Było wielkim zaskoczeniem,
Dialogue: 0,0:01:37.15,0:01:42.13,Default,,0000,0000,0000,,kiedy w marcu 1905 roku\Nogłosił w artykule szokującą hipotezę.
Dialogue: 0,0:01:42.74,0:01:45.47,Default,,0000,0000,0000,,Mimo dziesięcioleci dowodzenia,\Nże światło jest falą,
Dialogue: 0,0:01:45.47,0:01:49.13,Default,,0000,0000,0000,,Einstein założył, że mogło być cząsteczką,
Dialogue: 0,0:01:49.13,0:01:53.05,Default,,0000,0000,0000,,i udowodnił, że tajemnicze zjawisko,\Njakim jest efekt fotoelektryczny,
Dialogue: 0,0:01:53.05,0:01:55.62,Default,,0000,0000,0000,,można wyjaśnić dzięki jego hipotezie.
Dialogue: 0,0:01:56.10,0:01:58.34,Default,,0000,0000,0000,,Przez wiele lat jego ideę wyśmiewano,
Dialogue: 0,0:01:58.34,0:02:01.91,Default,,0000,0000,0000,,ale Einstein wyprzedził wtedy \Nswoje czasy o dwadzieścia lat.
Dialogue: 0,0:02:01.100,0:02:07.38,Default,,0000,0000,0000,,Dualizm korpuskularno-falowy \Nzapoczątkował później rewolucję kwantową.
Dialogue: 0,0:02:07.81,0:02:11.05,Default,,0000,0000,0000,,Dwa miesiące później, w maju,\NEinstein opublikował drugi artykuł,
Dialogue: 0,0:02:11.05,0:02:16.12,Default,,0000,0000,0000,,tym razem kwestionując pytanie,\Nczy atomy w ogóle istnieją.
Dialogue: 0,0:02:16.53,0:02:19.87,Default,,0000,0000,0000,,Chociaż pewne teorie budowano\Nna teorii niewidzialnych atomów,
Dialogue: 0,0:02:19.87,0:02:24.39,Default,,0000,0000,0000,,niektórzy ważni naukowcy\Nnadal uważali je za użyteczną fikcję,
Dialogue: 0,0:02:24.39,0:02:26.77,Default,,0000,0000,0000,,z nie za realne obiekty fizyczne.
Dialogue: 0,0:02:26.90,0:02:29.03,Default,,0000,0000,0000,,Einstein jednak użył genialnego argumentu,
Dialogue: 0,0:02:29.03,0:02:31.27,Default,,0000,0000,0000,,wykazując, że zachowanie małych cząstek
Dialogue: 0,0:02:31.27,0:02:35.37,Default,,0000,0000,0000,,poruszających się losowo w płynie\Nwedług zasad ruchów Browna
Dialogue: 0,0:02:35.37,0:02:37.08,Default,,0000,0000,0000,,można dokładnie przewidzieć\N
Dialogue: 0,0:02:37.08,0:02:40.32,Default,,0000,0000,0000,,dzięki zderzeniom milionów \Nniewidzialnych atomów.
Dialogue: 0,0:02:40.42,0:02:43.33,Default,,0000,0000,0000,,Wkrótce doświadczenia \Npotwierdziły model Einsteina,
Dialogue: 0,0:02:43.33,0:02:46.66,Default,,0000,0000,0000,,a sceptycy teorii atomów \Nnie mieli już nic do powiedzenia.
Dialogue: 0,0:02:47.01,0:02:49.13,Default,,0000,0000,0000,,Trzeci artykuł ukazał się w czerwcu.
Dialogue: 0,0:02:49.94,0:02:51.01,Default,,0000,0000,0000,,Od dłuższego czasu
Dialogue: 0,0:02:51.01,0:02:55.73,Default,,0000,0000,0000,,Einsteina nurtowała niespójność\Ndwu podstawowych zasad fizyki.
Dialogue: 0,0:02:56.30,0:03:00.65,Default,,0000,0000,0000,,Dobrze potwierdzona zasada względności,\Nsięgająca jeszcze czasów Galileusza,
Dialogue: 0,0:03:00.66,0:03:04.18,Default,,0000,0000,0000,,zakładała, że ruchu absolutnego\Nnie da się zdefiniować.
Dialogue: 0,0:03:04.18,0:03:07.36,Default,,0000,0000,0000,,Jednak teoria elektromagnetyczna,\Ntakże dobrze potwierdzona,
Dialogue: 0,0:03:07.36,0:03:10.11,Default,,0000,0000,0000,,zakładała, że ruch absolutny istnieje.
Dialogue: 0,0:03:10.19,0:03:13.32,Default,,0000,0000,0000,,Ta rozbieżność\Ni niemożność jej rozwiązania
Dialogue: 0,0:03:13.32,0:03:17.54,Default,,0000,0000,0000,,wprawiała Einsteina, jak mówił,\Nw stan napięcia psychicznego.
Dialogue: 0,0:03:17.54,0:03:18.72,Default,,0000,0000,0000,,Pewnego majowego dnia,
Dialogue: 0,0:03:18.72,0:03:21.84,Default,,0000,0000,0000,,kiedy rozważał zagadkę razem\Nz przyjacielem, Michelem Besso,
Dialogue: 0,0:03:21.84,0:03:23.78,Default,,0000,0000,0000,,chmury się rozstąpiły.
Dialogue: 0,0:03:24.02,0:03:26.87,Default,,0000,0000,0000,,Einstein zauważył,\Nże sprzeczność da się rozwiązać,
Dialogue: 0,0:03:26.87,0:03:29.86,Default,,0000,0000,0000,,jeśli prędkość światła uznamy za stałą,
Dialogue: 0,0:03:29.86,0:03:32.11,Default,,0000,0000,0000,,niezależnie od układu odniesienia,
Dialogue: 0,0:03:32.11,0:03:36.06,Default,,0000,0000,0000,,podczas gdy czas i przestrzeń\Nzależą od obserwatora.
Dialogue: 0,0:03:36.31,0:03:39.77,Default,,0000,0000,0000,,Einsteinowi tylko kilka tygodni zajęło\Nopracowanie szczegółów
Dialogue: 0,0:03:39.77,0:03:43.61,Default,,0000,0000,0000,,sformułowanie teorii znanej\Njako specjalna teoria względności.
Dialogue: 0,0:03:43.61,0:03:46.82,Default,,0000,0000,0000,,Teoria nie tylko rozbiła\Nnasze stare rozumienie rzeczywistości,
Dialogue: 0,0:03:46.82,0:03:49.19,Default,,0000,0000,0000,,ale utorowała także drogę\Nnowym technologiom,
Dialogue: 0,0:03:49.19,0:03:51.19,Default,,0000,0000,0000,,od akceleratorów cząstek
Dialogue: 0,0:03:51.19,0:03:53.75,Default,,0000,0000,0000,,do globalnego systemu pozycjonowania.
Dialogue: 0,0:03:53.75,0:03:55.59,Default,,0000,0000,0000,,Można sądzić, że to już wystarczy,
Dialogue: 0,0:03:55.59,0:03:56.59,Default,,0000,0000,0000,,ale we wrześniu\N
Dialogue: 0,0:03:56.59,0:04:01.75,Default,,0000,0000,0000,,pojawił się czwarty artykuł\No specjalnej teorii względności.\N
Dialogue: 0,0:04:02.07,0:04:04.93,Default,,0000,0000,0000,,Einstein rozważył teorię\Njeszcze dokładniej,
Dialogue: 0,0:04:04.93,0:04:08.69,Default,,0000,0000,0000,,i zauważył, że wskazywała także\Nna to, że masa i energia,
Dialogue: 0,0:04:08.69,0:04:12.48,Default,,0000,0000,0000,,jedna wyraźnie stała\Na druga eteryczna,
Dialogue: 0,0:04:12.48,0:04:14.90,Default,,0000,0000,0000,,były właściwie równorzędne.
Dialogue: 0,0:04:14.90,0:04:18.93,Default,,0000,0000,0000,,Ich stosunek można wyrazić równaniem, \Nktóre zostało najpopularniejszym
Dialogue: 0,0:04:18.93,0:04:22.00,Default,,0000,0000,0000,,i najważniejszym równaniem w historii:
Dialogue: 0,0:04:22.00,0:04:25.06,Default,,0000,0000,0000,,E=mc^2.
Dialogue: 0,0:04:25.28,0:04:29.73,Default,,0000,0000,0000,,Einstein został światową ikoną nauki\Ndopiero po piętnastu latach,
Dialogue: 0,0:04:29.75,0:04:32.70,Default,,0000,0000,0000,,kiedy jego późniejsza\Nogólna teoria względności
Dialogue: 0,0:04:32.70,0:04:34.80,Default,,0000,0000,0000,,została potwierdzona w 1919 roku,
Dialogue: 0,0:04:34.80,0:04:38.52,Default,,0000,0000,0000,,dzięki pomiarowi zakrzywienia światła \Ngwiazd podczas zaćmienia słońca.
Dialogue: 0,0:04:38.52,0:04:41.30,Default,,0000,0000,0000,,Prasa obwołała go celebrytą.
Dialogue: 0,0:04:41.44,0:04:44.59,Default,,0000,0000,0000,,Ale nawet gdyby zniknął wtedy \Nz powrotem w biurze patentowym
Dialogue: 0,0:04:44.59,0:04:47.74,Default,,0000,0000,0000,,i niczego nie dokonał po roku 1905,
Dialogue: 0,0:04:47.74,0:04:50.05,Default,,0000,0000,0000,,te cztery artykuły z jego roku cudów
Dialogue: 0,0:04:50.05,0:04:56.29,Default,,0000,0000,0000,,pozostałyby złotym standardem\Nzadziwiającego i nieoczekiwanego geniuszu.