WEBVTT

00:00:18.708 --> 00:00:20.792
၁၉၀၅ နှစ်ဆန်းချိန်

00:00:20.792 --> 00:00:27.370
၂၆နှစ် ပြည့်ခါနီး အိုင်းစတိုင်းရဲ့ ဘဝဟာ
မအောင်မြင်တဲ့ ပညာရှင်မျိုး ဖြစ်နေခဲ့တယ်။

00:00:27.370 --> 00:00:30.486
ထိုခေတ် ရူပဗေဒသမား အများစုက အဲဒီ
သာမည ဝန်ထမ်းလေးက သိပ္ပံပညာကို

00:00:30.486 --> 00:00:34.555
များစွာမှ ပံ့ပိုးပေးမယ် ဆိုတဲ့ စိတ်ကူးကို 
လှောင်ပြောင်ခဲ့ကြမှာပါ။

00:00:34.555 --> 00:00:36.319
ဒါပေမဲ့၊ လာမယ့် တစ်နှစ်အတွင်းမှာကို

00:00:36.319 --> 00:00:38.933
အိုင်းစတိုင်း ထုတ်ဝေဖြစ်ခဲ့တဲ့ 
စာတမ်းက တစ်စောင် မဟုတ်၊

00:00:38.933 --> 00:00:40.251
နှစ်စောင် မဟုတ်၊

00:00:40.251 --> 00:00:41.420
သုံးစောင် မဟုတ်၊

00:00:41.420 --> 00:00:45.577
ထူးကဲကြတဲ့ စာတမ်း လေးစောင်ကို ကွဲပြားတဲ့
ခေါင်းစဉ် အသီးသီးဖြင့် ထုတ်ဝေခဲ့ရာ၊

00:00:45.577 --> 00:00:51.159
စကြဝဠာကို ကျွန်ုပ်တို့ သိရှိထားပုံကို
အခြေခံမှအစ ပြောင်းလဲပစ်တဲ့ စာတမ်းတွေပါ။

NOTE Paragraph

00:00:51.159 --> 00:00:54.740
အိုင်းစတိုင်း သင်္ချာညံတဲ့ 
ဒဏ္ဍာရီဟာ ချုပ်ငြိမ်းသွားခဲ့ပါတယ်။

00:00:54.740 --> 00:00:58.097
၁၅နှစ် အရွယ်မှာ မိမိဘာသာမိမိ 
ကဲကုလသင်္ချာကို တတ်ကျွမ်းယူခဲ့ပြီး

00:00:58.097 --> 00:01:00.672
မြူးနစ် အထက်တန်းကျောင်း နဲ့
သင်္ချာနှင့် ရူပဗေဒသင်ဆရာ

00:01:00.672 --> 00:01:02.881
ဒီပလိုမာကို ဆည်းပူးခဲ့တဲ့ 
Swiss Polytechnic

00:01:02.881 --> 00:01:05.779
နှစ်ခုစလုံးမှာ သူရဲ့ သင်္ချာအစွမ်း 
ကောင်းကောင်းပြသခဲ့ပါတယ်။

00:01:05.779 --> 00:01:09.247
ဒါပေမဲ့၊ စမ်းသပ်ခန်းမှာ အချိန်ပိုပြီး 
သုံးနိုင်ဖို့ ကျောင်းပျက်ခြင်းနဲ့

00:01:09.247 --> 00:01:12.232
သူ့ ပါမောက္ခကို ထိုက်သင့်သော
လေးစားမှု ပြဖို့ လျစ်လျူရှုခြင်းက

00:01:12.232 --> 00:01:15.643
သူ့ ဘ၀ ရည်မှန်းချက် လမ်းကြောင်းမှ
လွဲချော်သွားစေခဲ့တယ်။

00:01:15.643 --> 00:01:18.034
လက်တွေ့ခန်း လက်ထောက်ရာထူးတောင်
လက်လွတ်သွားခဲ့လို့

00:01:18.034 --> 00:01:21.520
သူ့ မိတ်ဆွေရဲ့ ဖခင် အကူအညီကြောင့်

00:01:21.520 --> 00:01:24.149
ဆွစ် မူပိုင်ခွင့်ရုံးမှာ သူဟာ
အလုပ်ရခဲ့ပါတယ်။

NOTE Paragraph

00:01:24.149 --> 00:01:26.592
မူပိုင်ခွင့်စာရေးလေးအဖြစ်
တပတ်ခြောက်ရက် လုပ်ရင်း၊

00:01:26.592 --> 00:01:29.832
ဒါတောင် အိုင်းစတိုင်းက အချိန်တချို့ကို 
ရင်းနှီးတဲ့မိတ်ဆွေအနည်းငယ်နဲ့

00:01:29.832 --> 00:01:33.074
နောက်ဆုံးပေါ် ရူပဗေဒအကြောင်း
ဆွေးနွေးဖို့ရယ်၊ သာမာန် စာတမ်းနှစ်စောင်

00:01:33.074 --> 00:01:35.638
ထုတ်ဝေဖို့ရယ် စီမံနိုင်ခဲ့ပါသေးတယ်

00:01:35.638 --> 00:01:37.149
၁၉၀၅ မတ်မှာ တင်သွင်းခဲ့တဲ့

00:01:37.149 --> 00:01:42.107
တုန်လှုပ်ဖွယ် ရာ အဆိုကြမ်းပါတဲ့၎င်းရဲ့
စာတမ်းက အံ့အားသင့်စေခဲ့တယ်။

00:01:42.107 --> 00:01:45.359
အလင်းဟာ လှိုင်းဖြစ်ကြောင်း အထောက်
အထားတွေ ဆယ်စုနှစ်ချီ ရှိလာခဲ့ပေမဲ့၊

00:01:45.359 --> 00:01:49.132
အလင်းဟာ တကယ်တမ်းမှာ အမှုန်လည်း ဖြစ်နိုင်
ကြောင်း အိုင်းစတိုင်းက အဆိုပြုလိုက်ပြီး

00:01:49.132 --> 00:01:53.049
အလင်းလျှပ်စစ် အကျိုးရှိမှုလို 
ထူးဆန်းတဲ့ ဖြစ်ရပ်တွေကို

00:01:53.049 --> 00:01:56.097
သူ့ အဆိုကြမ်းဖြင့် 
ရှင်းပြနိုင်တာကို ပြသခဲ့တယ်။

00:01:56.097 --> 00:01:58.341
ဒီစိတ်ကူးဟာ နှစ်အတန်ကြာ 
ပြက်ရယ်ပြုခံခဲ့ရပေမဲ့၊

00:01:58.341 --> 00:02:01.997
အိုင်းစတိုင်းဟာ သူ့ခေတ်ရဲ့ရှေ့
အနှစ် ၂၀ ခန့် စောနေခဲ့တာပါ။

00:02:01.997 --> 00:02:07.811
လှိုင်း-အမှုန် ဒွန်တွဲမှုဟာ ကွမ်တမ် တော်
လှန်ရေးရဲ့ အခြေခံအုတ်ြမစ် ဖြစ်လာမှာပါ။

NOTE Paragraph

00:02:07.811 --> 00:02:11.050
နောက် ၂လ အကြာ မေမှာ
အိုင်းစတိုင်းဟာ ဒုတိယစာတမ်းကို တင်ခဲ့ပြီး

00:02:11.050 --> 00:02:16.388
ရာစုနှစ်ကြာလာပြီ ဖြစ်တဲ့ အက်တမ် တကယ် ရှိ၊
မရှိ မေးခွန်းဟောင်းကို တင်ပြခဲ့တယ်။

00:02:16.388 --> 00:02:19.866
သီအိုရီအချို့ကို မမြင်ရတဲ့ အက်တမ်တွေရဲ့ 
စိတ်ကူးဖြင့် တည်ဆောက်ခဲ့ကြပေမဲ့၊

00:02:19.866 --> 00:02:24.393
ထင်ရှားတဲ့ သိပ္ပံပညာရှင် အချို့ကတော့
၎င်းတို့ကို တကယ့် ရုပ်ပိုင်းဒြပ်ထုထက်

00:02:24.393 --> 00:02:26.691
အသုံးဝင်တဲ့ စိတ်ကူးယဉ်အဖြစ် မှတ်ယူခဲ့ပါ။

00:02:26.691 --> 00:02:29.028
ဒါပေမဲ့ အိုင်းစတိုင်းက 
ထိုးထွင်ဉာဏ်ကို သုံးလျက်

00:02:29.028 --> 00:02:31.270
ဘရောင်းရွေ့လျားခြင်းလို့ ခေါ်ကြတဲ့ အရည်ထဲက

00:02:31.270 --> 00:02:35.372
အမှုန်လေးတွေရဲ့ ကျပန်း လှုပ်ရှားပြုမှု
ပုံကို သန်းနှင့်ချီပြီး ရှိကြတဲ့

00:02:35.372 --> 00:02:36.985
မြင်မရနိုင်တဲ့ အက်တမ်တွေရဲ့

00:02:36.985 --> 00:02:40.154
တိုက်မိမှုများဖြင့် တိကျစွာ
ကြိုတင် ဖေါ်ပြနိုင်ကြောင်း ပြသခဲ့ပါတယ်။

00:02:40.154 --> 00:02:43.431
များမကြာမီ စမ်းသပ်ချက်တွေက
အိုင်းစတိုင်းရဲ့ ပုံစံကို အတည်ပြုခဲ့လျက်

00:02:43.431 --> 00:02:47.009
အက်တမ်ကို သံသယဖြစ်သူတွေ
အရှုံးပေးလိုက်ကြရတယ်။

NOTE Paragraph

00:02:47.009 --> 00:02:49.942
တတိယစာတမ်းက ဇွန်မှာ ပေါ်လာခဲ့တယ်။

00:02:49.942 --> 00:02:51.012
အချိန်အတော်ကြာကြာကိုပဲ

00:02:51.012 --> 00:02:53.461
အိုင်းစတိုင်းဟာ အခြခံ ရူပဗေဒနိယာမ နှစ်ခု

00:02:53.461 --> 00:02:56.299
ရှေ့နောက်မညီမှုကြောင့် 
စဉ်းစားရခက်နေခဲ့ပါတယ်။

00:02:56.299 --> 00:02:58.637
အခိုင်အမာ ရပ်တည်နေခဲ့ပြီ
ဖြစ်ပြီး ဂယ်လီလီယိုမှ

00:02:58.637 --> 00:03:00.655
စတင်ခဲ့တဲ့ နှိုင်းရ နိယာမရဲ့ အဆိုအရ

00:03:00.655 --> 00:03:03.738
ပကတိ ရွေ့လျားမှုကို သတ်မှတ်
ဖေါ်ပြမရနိုင်ပါ။

00:03:03.738 --> 00:03:07.357
တချိန်တည်းမှာ ကောင်းမွန်စွာ သိရှိခဲ့ကြတဲ့
လျှပ်စစ်သံလိုက်ရဲ့ သီအိုရီမှာကျတော့

00:03:07.357 --> 00:03:10.181
ပကတိ ရွှေ့လျားမှု ရှိခြင်းကို
အခိုင်အမာ ဆိုထားပါတယ်။

00:03:10.181 --> 00:03:13.322
အဲဒီကွာဟချက်နဲ့ သူက အဲဒါကို
ဖြေရှင်းနိုင်စွမ်း မရှိခြင်းက

00:03:13.322 --> 00:03:17.635
အိုင်းစတိုင်းကို သူဖော်ပြခဲ့တဲ့ စိတ်မောတဲ့
အခြေအနေတစ်ခုမှာ ကျစေခဲ့တယ်

00:03:17.635 --> 00:03:18.715
ဒါပေမဲ့ မေလ တစ်နေ့မှာ၊

00:03:18.715 --> 00:03:21.838
သူ့ မိတ်ဆွေ Michele Besso နဲ့ 
အဲဒီပဟေဠိကို ဆွေးနွေးအပြီးတွင်

00:03:21.838 --> 00:03:24.016
ရှင်းလင်းလာခဲ့ပါတယ်။

00:03:24.016 --> 00:03:26.871
ဒီဝိရောဓိကို ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့ 
အိုင်းစတိုင်း နားလည်လိုက်တာက

00:03:26.871 --> 00:03:29.861
အညွှန်းဘောင် မည်သို့ပဲရှိစေကာမူ
အလင်းရဲ့ အလျင်ဟာ ပုံသေဖြစ်လျက်

00:03:29.861 --> 00:03:32.110
အချိန်နှင့်ဟင်းလင်းပြင် နှစ်ခုလုံးကို

00:03:32.110 --> 00:03:36.381
ရှု့မှတ်သူနဲ့ နှိုင်းရဖို့ 
လိုအပ်မယ်ဆိုတဲ့ အချက်ပါပဲ။

00:03:36.381 --> 00:03:39.434
အထူးနှိုင်းရ နိယာမအဖြစ် အားလုံး
သိရှိလာကြရတာကို ဖေါ်ထုတ်ပေးရန်

00:03:39.434 --> 00:03:42.974
အိုင်းစတိုင်းဟာ သီတင်းပတ် အနည်းငယ်မျှသာ
အချိန်ယူ အသေးစိတ်တွက်ချက်ခဲ့ရပါတယ်။

00:03:42.974 --> 00:03:46.291
အဲဒီသီအိုရီက အရှိတရားဆိုင်ရာ 
ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ အရင်တုန်းက အသိပညာတွေကို

00:03:46.291 --> 00:03:49.189
လှုပ်ခါပစ်ရုံသာမက နည်းပညာသစ်တွေကို
လမ်းခင်းပေးလိုက်ရာ

00:03:49.189 --> 00:03:51.186
အမှုန် အရှိန်တင်စက်တွေ မှအစ

00:03:51.186 --> 00:03:53.752
ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ တည်နေရာပြစနစ်
အဆုံး အထိပါပဲ။

NOTE Paragraph

00:03:53.752 --> 00:03:55.587
ဒါဆို လုံလောက်ပြီလို့ ထင်စရာရှိပေမဲ့၊

00:03:55.587 --> 00:03:56.593
စက်တင်ဘာ လမှာကျတော့၊

00:03:56.593 --> 00:04:02.071
အထူးနှိုင်းရနိယာရဲ့ အဆက်အဖြစ်
စတုတ္ထစာတမ်း စကားမစပ် ပေါ်လာခဲ့တယ်။

00:04:02.071 --> 00:04:04.931
အိုင်းစတိုင်းဟာ သူ့သီအိုရီ အကြောင်း
အနည်းငယ်ချဲ့ စဉ်းစားခဲ့ကာ

00:04:04.931 --> 00:04:08.694
ဒြပ်ထုနဲ့ စွမ်းအင် တို့ဟာ၊
တစ်ခုက အပြင်ပန်းအရ အစိုင်အခဲဖြစ်ပြီး

00:04:08.694 --> 00:04:12.479
တစ်ခုက သိမ်မွေ့နူ့းညံ့တယ် ယူဆရပေမဲ့၊

00:04:12.479 --> 00:04:15.059
လက်တွေ့တွင် တူညီကြရမယ်လို့
သဘောပေါက်လာခဲ့တယ်။

00:04:15.059 --> 00:04:18.288
၎င်းတို့ရဲ့ ဆက်သွယ်မှုကို သမိုင်းဝင်
အကျော်ကြားဆုံးနှင့် အရေးပါဆုံး

00:04:18.288 --> 00:04:21.831
ညီမျှခြင်းအဖြစ် ကျွန်ုပ်တို့သိရှိနေကြတဲ့
ညီမျှခြင်းဖြင့် ဖေါ်ပြပြနိုင်တယ်-

00:04:21.831 --> 00:04:25.304
E=mc^2.ပါ။

NOTE Paragraph

00:04:25.304 --> 00:04:29.947
အိုင်းစတိုင်းဟာ နောက် ၁၅ နှစ်နီးပါးထိ
ကမ္ဘာကျော်ပုဂ္ဂိုလ်ကြီး ဖြစ်မလာသေးပါ။

00:04:29.947 --> 00:04:34.795
သူ့ရဲ့ နောက်ဆက်တွဲ အထွေထွေ 
နှိုင်းရ သီအိုရီကို ၁၉၁၉ နေကြတ်ချိန်တွင်

00:04:34.795 --> 00:04:37.955
ကြယ်ရောင် ကွေးညွှတ်မှုအား
တိုင်းတာချက်ဖြင့် အတည်ပြုလိုက်မှသာ

00:04:37.955 --> 00:04:41.281
စာစောင်တွေက သူ့ကို ထင်ပေါ်ကျော်ကြားသူ
အဖြစ် အမွှမ်းတင် ဖေါ်ပြခဲ့ကြတယ်။

00:04:41.281 --> 00:04:45.010
ဒါပေမဲ့ ၁၉၀၅ နောက်ပိုင်းမှာ မူပိုင်ခွင့်
ရုံးမှာ သူဟာ ပြန်ကွယ်ပျောက်သွားပြီး

00:04:45.010 --> 00:04:47.745
သူဟာ နောက်ထပ် ဘာမှ မရေးခဲ့ဘူး
ဆိုရင်တောင်၊

00:04:47.745 --> 00:04:50.046
သူ့ အံဖွယ်နှစ်ရဲ့ စာတမ်းလေးစောင်ကိုက

00:04:50.046 --> 00:04:55.697
အံ့ဖွယ် ဉာဏ်ကြီးရှင်ရဲ့ ပထမတန်းစား 
စံပြလက်ရာအဖြစ် ကျန်နေရစ်ခဲ့ကြမှာပါ။