0:00:01.869,0:00:03.836
Vào năm 1878,

0:00:04.969,0:00:08.247
Ngài Francis Galton [br]đã có một cuộc diễn thuyết đáng nhớ,

0:00:09.318,0:00:13.456
Ông đã nói chuyện tại[br]viện nhân loại học Anh,

0:00:14.170,0:00:18.196
Được biết đến là người tiên phong [br]trong lĩnh vực trí thông minh con người,

0:00:18.220,0:00:20.208
Galton là một học giả xuất sắc.

0:00:21.716,0:00:23.270
Ông là một nhà khám phá,

0:00:23.294,0:00:25.047
một nhà nhân chủng học,

0:00:25.071,0:00:26.601
một nhà xã hội học,

0:00:26.625,0:00:28.194
một nhà tâm lí học

0:00:28.218,0:00:29.692
và nhà phân tích số liệu.

0:00:31.387,0:00:33.669
Ông cũng đồng thời là[br]một nhà ưu sinh học.

0:00:34.600,0:00:35.846
Trong cuộc nói chuyện này,

0:00:36.807,0:00:41.560
Ông cho trình làng một công nghệ mới[br]nhờ đó có thể kết hợp các bức ảnh

0:00:41.584,0:00:43.843
và tạo ra ảnh chân dung ghép.

0:00:44.663,0:00:49.677
Công nghệ này có thể dùng để mô tả[br]đặc điểm khác nhau của mọi người.

0:00:50.702,0:00:56.051
Galton nghĩ rằng nếu ông kết hợp[br]các bức ảnh của những tên tội phạm tàn bạo

0:00:56.075,0:00:59.201
ông sẽ phát hiện ra bộ mặt của tội phạm.

0:01:00.253,0:01:02.240
Nhưng trước sự sửng sốt của ông,

0:01:02.264,0:01:05.128
bức chân dung ghép mà ông tạo ra

0:01:05.951,0:01:07.207
lại rất đẹp.

0:01:10.026,0:01:13.054
Phát hiện bất ngờ của Galton dấy lên[br]một làn sóng nghi vấn:

0:01:13.515,0:01:15.100
Sắc đẹp là gì?

0:01:16.070,0:01:22.889
Do đâu mà những dáng hình nào đó của đường[br]nét và màu sắc lại thu hút ta như vậy?

0:01:24.372,0:01:25.900
Xuyên suốt lịch sử nhân loại,

0:01:25.924,0:01:31.479
những câu hỏi ấy đã dần được lí giải[br]thông qua logic và suy đoán.

0:01:32.115,0:01:33.632
Nhưng tới vài thập kỷ gần đây,

0:01:33.656,0:01:36.534
Các nhà khoa học đã bắt đầu tập trung vào[br]câu hỏi về vẻ đẹp

0:01:36.558,0:01:41.627
dùng các ý tưởng từ tâm lí học tiến hóa[br]và các công cụ khoa học thần kinh.

0:01:42.502,0:01:46.365
Chúng ta bắt đầu thoáng thấy[br]cái tại sao và thế nào của vẻ đẹp,

0:01:46.945,0:01:50.269
ít nhất là xét về mặt ý nghĩa của nó[br]với khuôn mặt và hình dáng người.

0:01:51.201,0:01:52.757
Và trong quá trình nghiên cứu,

0:01:52.781,0:01:55.133
chúng ta tình cờ thấy những bất ngờ.

0:01:56.160,0:01:58.968
Khi nó tới để thấy được cái đẹp[br]trong mỗi người,

0:01:59.749,0:02:04.104
trong khi quyết định này nhất định là[br]chủ quan của một cá thể,

0:02:04.128,0:02:08.311
nó được chạm khắc bởi nhiều yếu tố[br]mà tạo nên sự sống sót của nhóm.

0:02:08.810,0:02:11.458
Nhiều thí nghiệm chỉ ra rằng

0:02:11.482,0:02:15.483
có vài thông số cơ bản khiến[br]cho một khuôn mặt hấp dẫn.

0:02:16.315,0:02:21.991
Bao gồm chuẩn mực thông thường, sự cân đối[br]và ảnh hưởng của các loại hoocmon.

0:02:22.015,0:02:24.425
Hãy xem xét lần lượt một trong những[br]yếu tố trên.

0:02:26.531,0:02:28.005
Galton thấy rằng

0:02:28.029,0:02:33.312
những khuôn mặt kết hợp hoặc chuẩn thì[br]lúc nào cũng thu hút hơn

0:02:33.336,0:02:36.893
những khuôn mặt góp nhặt để đạt chuẩn

0:02:36.917,0:02:38.846
đã phải đập đi xây lại rất nhiều lần.

0:02:39.933,0:02:44.122
Phát hiện này khớp với trực giác của[br]rất nhiều người.

0:02:44.754,0:02:48.965
Những khuôn mặt chuẩn đại diện[br]cho xu hướng trung tâm của nhóm.

0:02:49.724,0:02:54.043
Những người có những nét pha trộn[br]đại diện cho bộ phận người dân khác,

0:02:54.067,0:02:57.415
và có lẽ ẩn chứa cả sự đa dạng di truyền[br]vĩ đại

0:02:57.439,0:02:59.637
và khả năng thích ứng với môi trường.

0:03:00.337,0:03:04.741
Nhiều người thấy con lai là thu hút

0:03:04.765,0:03:06.939
còn dòng dõi cận huyết thì kém hơn hẳn.

0:03:08.627,0:03:12.810
Yếu tố thứ hai góp phần làm nên vẻ đẹp[br]đó là sự cân đối.

0:03:13.474,0:03:17.800
Nhìn chung thì mọi người thấy khuôn mặt[br]đối xứng thì đẹp hơn là không.

0:03:18.758,0:03:24.010
Những gì bất thường phát triển thường[br]đi kèm với những gì không cân đối.

0:03:24.034,0:03:27.299
Và với động thực vật và con người,

0:03:27.323,0:03:30.629
Bất đối xứng thường do lây nhiễm ký sinh[br]mà ra.

0:03:31.373,0:03:33.591
Sự cân đối, hóa ra,

0:03:33.615,0:03:37.118
lại là chỉ thị của sức khỏe.

0:03:38.469,0:03:40.063
Vào năm 1930,

0:03:40.779,0:03:43.679
một người đàn ông tên là[br]Maksymilian Faktorowicz

0:03:43.703,0:03:46.880
đã nhận thấy tầm quan trọng của[br]tính đối xứng đối với nét đẹp

0:03:46.904,0:03:49.059
trong quá trình ông thiết kế máy đo vẻ đẹp

0:03:50.297,0:03:51.448
Bằng thiết bị này,

0:03:51.472,0:03:54.527
ông có thể đo được những lỗi[br]bất đối xứng nhỏ

0:03:54.551,0:03:59.100
mà ông có thể bù đắp bằng[br]sản phẩm mà mình bán từ công ty,

0:03:59.124,0:04:02.942
được đặt một cách thông minh theo tên[br]bản thân ông ta, Max Factor,

0:04:02.942,0:04:06.053
như các vị biết, là một trong những[br]thương hiệu nổi tiếng thế giới

0:04:06.053,0:04:07.175
về "làm đẹp".

0:04:08.515,0:04:12.473
Yếu tố thứ ba góp phần làm nên vẻ thu hút[br]cho khuôn mặt

0:04:12.497,0:04:14.210
là ảnh hưởng của hoocmon.

0:04:15.533,0:04:19.587
Và đây, tôi cần phải gửi lời xin lỗi[br]để hạn chế những bình luận tới

0:04:20.282,0:04:21.849
những chuẩn mực[br]dị tính luyến ái.

0:04:23.618,0:04:28.088
Nhưng estrogen và testosterone[br]đóng vai trò rất quan trọng

0:04:28.112,0:04:30.710
trong việc hình thành những nét[br]mà ta thấy thu hút.

0:04:31.643,0:04:35.500
Estrogen tạo nên những đặc điểm[br]báo hiệu khả năng sinh sản.

0:04:36.334,0:04:39.284
Đàn ông thường thấy phụ nữ[br]hấp dẫn

0:04:39.308,0:04:43.609
là người vừa trẻ trung và trưởng thành.

0:04:44.183,0:04:48.156
Khuôn mặt quá trẻ con có thể là[br]cô gái đó còn chưa trổ mã,

0:04:49.119,0:04:51.092
vì thế phụ nữ hấp dẫn[br]trong mắt đàn ông

0:04:51.116,0:04:55.352
là người có đôi mắt to, môi đầy đặn[br]và chiếc cằm thon gọn

0:04:55.376,0:04:56.885
như biểu thị cho sự trẻ trung,

0:04:57.700,0:05:01.083
cùng xương gò má cao[br]biểu hiện của sự trưởng thành.

0:05:02.564,0:05:07.847
Testosterone sản sinh ra những nét[br]mà ta coi đó như vẻ nam tính đặc trưng.

0:05:08.777,0:05:10.797
Bao gồm lông mày rậm,

0:05:10.821,0:05:12.126
gò má mảnh dẻ

0:05:12.150,0:05:14.402
và lớn hơn, quai hàm vuông.

0:05:14.426,0:05:16.216
nhưng đó là sự trớ trêu đầy quyến rũ.

0:05:17.695,0:05:18.846
Ở nhiều loài,

0:05:18.870,0:05:20.251
nếu bất cứ thứ gì,

0:05:20.275,0:05:23.967
testosterone kìm hãm hệ miễn dịch.

0:05:25.002,0:05:29.176
Vậy ý kiến rằng các đặc điểm testosteron [br]truyền là chất chỉ thị phù hợp

0:05:29.200,0:05:31.425
không thực sự lưu lại nhiều ý nghĩa.

0:05:32.183,0:05:34.682
Đây, logic được bật lên trong đầu nó.

0:05:35.658,0:05:37.807
Thay vì một chất chỉ thị hợp lí,

0:05:37.831,0:05:41.238
các nhà khoa học lấy dẫn chứng[br]một ý kiến phản đối.

0:05:42.789,0:05:46.321
Dẫn chứng phổ biến nhất

0:05:46.345,0:05:47.836
đó là đuôi của công đực.

0:05:48.542,0:05:52.938
Đẹp nhưng bộ đuôi cồng kềnh không[br]thực sự giúp con công trống

0:05:52.962,0:05:54.224
tránh được kẻ săn mồi

0:05:54.910,0:05:56.367
và tiếp cận công mái.

0:05:57.188,0:06:00.640
Tại sao phần phụ quá như vậy nên tiên hóa?

0:06:01.947,0:06:03.542
Thậm chí Charlie Darwin,

0:06:04.408,0:06:07.807
trong bức thư gửi tới Asa Gray năm 1860[br]có viết

0:06:07.831,0:06:11.603
rằng hình ảnh bộ đuôi công trống[br]khiến nó trông yếu đuối.

0:06:12.144,0:06:15.042
Ông đã không thể lí giải[br]bằng thuyết chọn lọc tự nhiên,

0:06:15.066,0:06:16.965
và ra khỏi nỗi phiền não ấy,

0:06:16.989,0:06:20.173
ông đã phát triển ra thuyết[br]chọn lọc giới tính.

0:06:21.501,0:06:22.651
Dựa trên lí giải này,

0:06:22.675,0:06:27.058
việc phô diễn chiếc đuôi của công trống[br]liên quan tới sự thu hút giới tính,

0:06:27.082,0:06:33.304
việc dụ dỗ này có nghĩa[br]gần như công đực sẽ giao phối

0:06:33.328,0:06:34.662
và có con.

0:06:35.818,0:06:38.807
Bây giờ, điểm nhấn của[br]luận cứ phô diễn này

0:06:39.472,0:06:44.442
đó là công trống cũng cho công mái[br]thấy được sức khỏe của nó.

0:06:46.001,0:06:51.128
Chỉ những sinh vật đặc biệt tương thích[br]mới có thể chuyển hướng nguồn năng lượng

0:06:51.152,0:06:53.850
để duy trì phần phụ quá mức như vậy.

0:06:54.592,0:06:59.485
Chỉ người đàn ông nào đặc biệt thích hợp[br]mới chịu được cái giá mà testosterone đánh

0:06:59.509,0:07:00.778
vào hệ miễn dịch.

0:07:01.560,0:07:04.218
Cũng tương tự, liên hệ thực tế

0:07:04.242,0:07:11.207
rằng chỉ có đại gia mới có thể chi trả[br]hơn $10,000 cho một chiếc đồng hồ

0:07:11.231,0:07:13.481
như để phô trương cho thanh thế.

0:07:15.113,0:07:17.915
Giờ đây, nhiều người nghe đến những lời[br]tuyến bố tiến bộ

0:07:17.939,0:07:23.669
và nghĩ chúng có nghĩa là họ bằng cách[br]nào đó đang vô tình tìm kiếm bạn tình

0:07:23.693,0:07:25.608
những người khỏe mạnh.

0:07:25.632,0:07:28.575
Và tôi nghĩ ý tưởng này có thể không[br]chính xác.

0:07:30.269,0:07:35.131
Thanh thiếu niên không biết chính xác[br]trong việc ra quyết định

0:07:35.155,0:07:37.343
dựa trên các mối quan tâm về sức khỏe.

0:07:38.544,0:07:40.145
Nhưng họ không cần phải như vậy,

0:07:40.169,0:07:41.742
và cho phép tôi lí giải tại sao.

0:07:43.151,0:07:44.502
Tưởng tượng một quần thể

0:07:45.208,0:07:49.386
ở đó họ có ba loại ưu tiên khác nhau:

0:07:49.410,0:07:52.735
xanh, cam và đỏ.

0:07:53.922,0:07:55.113
Từ quan điểm của họ,

0:07:55.137,0:07:57.500
những sở thích này không tác động gì[br]tới sức khỏe;

0:07:57.524,0:07:59.016
họ chỉ đơn giản là thích thế.

0:08:00.128,0:08:04.169
Nhưng nếu có trường hợp sự ưu tiên ấy[br]kết hợp

0:08:04.193,0:08:07.191
với những trường hợp có thể xảy ra[br]trong quá trình sinh sản --

0:08:07.215,0:08:10.077
hãy nói đến tỷ lệ ba:hai:một --

0:08:11.060,0:08:12.504
do đó thế hệ đầu tiên,

0:08:12.528,0:08:15.800
sẽ là ba xanh rồi hai cam rồi một đỏ,

0:08:15.824,0:08:18.010
và ở mỗi thế hệ tiếp theo,

0:08:18.034,0:08:20.740
tỉ lệ xanh tăng lên,

0:08:22.067,0:08:23.778
để trong vòng mười thế hệ,

0:08:23.802,0:08:27.575
98% quần thể xanh sẽ trội

0:08:27.963,0:08:31.084
Bây giờ, một nhà khoa học tới và lấy mẫu[br]quần thể này

0:08:31.108,0:08:34.757
phát hiện ra rằng xanh trội[br]là phổ biến.

0:08:35.606,0:08:39.478
Vì vậy cái cốt yếu của ví dụ[br]lí thuyết nhỏ bé này

0:08:39.502,0:08:44.162
là khi ưu tiên cho những đặc điểm[br]vật chất cụ thể

0:08:44.186,0:08:46.749
có thể cho bất kỳ cá thể nào,

0:08:48.090,0:08:49.860
nếu những đặc điếm này di truyền

0:08:53.232,0:08:57.391
và chúng kết hợp với nhân giống ưu thế,

0:08:57.415,0:08:58.629
qua thời gian,

0:08:58.653,0:09:00.580
chúng sẽ trở nên phổ biến với nhóm.

0:09:03.172,0:09:08.373
Vậy điều gì xảy ra trong não bộ khi[br]ta thấy người đẹp?

0:09:10.520,0:09:14.548
Những khuôn mặt cuốn hút kích hoạt[br]vùng thị giác ở vỏ não

0:09:14.572,0:09:16.517
nằm ở phần não sau,

0:09:16.541,0:09:18.483
một khu vực gọi là hồi hình thoi,

0:09:18.507,0:09:21.309
nơi đặc biệt nắm bắt xử lí khuôn mặt,

0:09:21.333,0:09:25.347
và một khu vực gần kề gọi là[br]phức hợp chẩm bên,

0:09:25.371,0:09:28.127
đặc biệt phân tích các vật thể.

0:09:28.700,0:09:30.096
Thêm vào đó,

0:09:30.120,0:09:35.198
khuôn mặt cuốn hút kích hoạt hệ thần[br]kinh tưởng thưởng và trung tâm thỏa mãn

0:09:35.222,0:09:37.487
nằm phía trước và sâu trong não,

0:09:38.179,0:09:41.303
và những khu vực này có những cái tên[br]phức tạp,

0:09:41.327,0:09:43.191
như vùng vân bụng,

0:09:43.215,0:09:45.134
vỏ não trán ổ mắt

0:09:45.158,0:09:47.752
và vỏ thùy giữa trán.

0:09:48.732,0:09:52.716
Thị giác của ta được điều chỉnh để[br]phân tích khuôn mặt

0:09:52.740,0:09:55.377
tương tác với trung tâm khoái cảm

0:09:55.401,0:09:57.848
để củng cố trải nghiệm về cái đẹp.

0:09:59.719,0:10:03.811
Ngạc nhiên là, khi tất cả chúng ta[br]cố gắng để hiểu về vẻ đẹp,

0:10:03.835,0:10:05.432
mà không có kiến thức,

0:10:05.456,0:10:07.214
cái đẹp cũng đồng thời thu hút ta.

0:10:08.478,0:10:10.977
Não chúng ta phản ứng trước những[br]khuôn mặt thu hút

0:10:11.001,0:10:13.355
ngay cả khi ta không nghĩ gì về cái đẹp.

0:10:14.637,0:10:18.926
Chúng tôi đã tiến hành một thí nghiệm[br]mà mọi người được xem một loạt khuôn mặt,

0:10:18.950,0:10:20.653
với một điều kiện,

0:10:20.677,0:10:26.253
họ phải quyết định xem cặp khuôn mặt nào[br]là cùng một người hay là một người khác.

0:10:27.907,0:10:30.400
Mặc dù với điều kiện như vậy,

0:10:30.424,0:10:36.566
những khuôn mặt đẹp điều hướng[br]hoạt động thần kinh mạnh mẽ vùng vỏ não,

0:10:36.590,0:10:40.103
mặc dù sự thật là họ nghĩ đó là[br]đặc trưng cá nhân

0:10:40.127,0:10:41.428
và không phải sắc đẹp.

0:10:43.127,0:10:47.438
Một nhóm khác tương tự tìm thấy[br]những phản hồi tự động về sắc đẹp

0:10:47.462,0:10:49.625
trong khoảng trung tâm khoái cảm[br]của chúng ta.

0:10:50.551,0:10:53.340
Đi kèm với đó, những nghiên cứu chỉ ra

0:10:54.033,0:10:58.544
rằng não ta tự động phản ứng[br]trước cái đẹp

0:10:58.568,0:11:00.583
nhờ kết nối những hình ảnh và[br]sự thỏa mãn.

0:11:01.854,0:11:04.234
Những máy dò nét đẹp, dường như,

0:11:04.258,0:11:06.096
vang lên mỗi khi ta thấy cái đẹp,

0:11:06.120,0:11:08.814
bất chấp bất cứ thứ gì khác ta có thể[br]nghĩ tới.

0:11:11.022,0:11:16.511
Ta cũng có một khuôn mẫu" cái đẹp là tốt"[br]in sâu vào não.

0:11:17.712,0:11:19.939
trong khoảng vỏ não trán ổ mắt,

0:11:19.963,0:11:21.738
có hoạt động thần kinh chồng lên nhau

0:11:21.762,0:11:25.546
để phản ứng lại cái đẹp và sự tinh túy,

0:11:27.185,0:11:30.707
và điều này xảy ra ngay cả khi[br]mọi người không suy nghĩ hẳn hoi

0:11:30.731,0:11:32.334
về cái đẹp hay sự tinh túy.

0:11:33.906,0:11:37.865
Não ta có vẻ đã kết hợp phản xạ trước[br]cái đẹp và tốt.

0:11:38.690,0:11:42.668
Và sự kết hợp phản xạ này có thể là[br]sự khởi động sinh học

0:11:42.692,0:11:45.374
cho nhiều hiệu ứng xã hội của vẻ đẹp.

0:11:46.057,0:11:50.451
Những người thu hút nhận được tất cả[br]lợi thế trong cuộc sống.

0:11:51.556,0:11:54.310
Họ được xem như là thông minh hơn,

0:11:54.334,0:11:55.937
đáng tin cậy hơn,

0:11:55.961,0:11:59.506
họ được trả lương cao hơn và[br]ít bị phạt hơn,

0:11:59.530,0:12:02.252
thậm chí còn không bị ra lệnh phán xét.

0:12:03.572,0:12:06.912
Những kiểu quan sát này bộc lộ[br]mặt xấu của cái đẹp.

0:12:07.796,0:12:09.869
Trong phòng thí nghiệm, chúng tôi [br]phát hiện

0:12:09.893,0:12:14.815
những khuôn mặt nhỏ dị thường[br]và biến dạng

0:12:14.839,0:12:18.623
thường bị coi là kém tốt, kém tử tế,

0:12:18.647,0:12:23.078
kém thông minh, ít giỏi giang và[br]không chăm chỉ.

0:12:23.854,0:12:29.138
Không may, chúng ta cũng có khuôn mẫu[br]rằng" biến dạng là xấu xí".

0:12:30.398,0:12:37.056
Khuôn mẫu này có thể được khai thác[br]và mở rộng

0:12:37.080,0:12:39.493
nhờ hình ảnh từ phương tiện[br]truyền thông đại chúng,

0:12:39.517,0:12:43.413
nơi sự biến dạng khuôn mặt thường được[br]dùng như vẽ tốc ký

0:12:43.437,0:12:46.095
để mô tả nét hung ác của một người.

0:12:47.378,0:12:50.832
Chúng ta cần hiểu rằng[br]những kiểu thành kiến ngầm

0:12:50.856,0:12:52.593
nếu ta vượt qua chúng

0:12:52.617,0:12:56.298
và hướng tới một xã hội nơi[br]con người đối sử với nhau công bằng,

0:12:56.322,0:13:00.737
dựa trên cách cư xử của họ[br]chứ không phải vẻ ngoài ngẫu nhiên

0:13:04.758,0:13:08.003
Hãy để tôi đưa ra một điều cuối cùng.

0:13:09.044,0:13:11.092
Sắc đẹp là một việc có quá trình.

0:13:12.527,0:13:15.734
Thứ được gọi là đặc trưng chung[br]của sắc đẹp

0:13:15.758,0:13:21.246
được chọn lựa trong suốt hai triệu năm[br]kỷ Pleistocene.

0:13:21.944,0:13:26.836
Cuộc đời thì bẩn thỉu, hung ác[br]và rất nhiều năm về trước.

0:13:28.014,0:13:33.338
Sự chọn lọc tiêu chuẩn cho sự tái sản xuất[br]thành công từ lúc đó

0:13:33.362,0:13:35.227
không thực sự áp dụng được cho bây giờ.

0:13:35.966,0:13:37.456
Ví dụ,

0:13:37.480,0:13:41.547
chết bởi ký sinh trùng không phải là[br]nguyên nhân hàng đầu khiến con người chết,

0:13:41.571,0:13:44.462
ít nhất là không phải trong thế giới[br]phát triển công nghiệp.

0:13:45.997,0:13:48.357
Từ thuốc kháng sinh tới phẫu thuật,

0:13:48.381,0:13:51.873
kế hoạch hóa tới thụ tinh trong ống nghiệm

0:13:51.897,0:13:55.287
những bộ lọc cho sự tái sản xuất[br]thành công được nghỉ ngơi.

0:13:55.956,0:13:58.611
Và dưới những điều kiện thoải mái như vậy,

0:13:58.635,0:14:02.869
sở thích và sự kết hợp đặc điểm được tự do[br]bay bổng

0:14:02.893,0:14:04.662
và trở nên biến động hơn.

0:14:05.416,0:14:09.602
Thậm chí khi ta đang cực kỳ ảnh hưởng[br]tới môi trường,

0:14:10.985,0:14:14.298
y học hiện đại và phát minh công nghệ

0:14:14.322,0:14:16.075
đang vô cùng ảnh hưởng

0:14:16.099,0:14:19.821
tới bản chất của việc trông như thế nào[br]là đẹp.

0:14:21.197,0:14:23.747
Bản chất tự nhiên của cái đẹp đang[br]biến đổi

0:14:23.771,0:14:26.692
ngay cả khi ta đang thay đổi thế giới.

0:14:28.863,0:14:30.048
Cảm ơn.

0:14:30.072,0:14:33.658
(vỗ tay)