WEBVTT

00:00:06.983 --> 00:00:10.717
Men zegt vaak dat ondanks de vele
conflicten tussen mensen,

00:00:10.717 --> 00:00:14.251
we allemaal hetzelfde bloed bloeden.

00:00:14.251 --> 00:00:17.531
Een mooie gedachte, 
maar niet helemaal juist.

00:00:17.531 --> 00:00:21.542
Ons bloed heeft namelijk 
een paar variëteiten.

00:00:21.542 --> 00:00:25.269
Onze rode bloedcellen bevatten 
een proteïne, de hemoglobine,

00:00:25.269 --> 00:00:27.114
die bindt aan zuurstof

00:00:27.114 --> 00:00:30.330
die zo door cellen in 
het lichaam kan getransporteerd worden.

00:00:30.330 --> 00:00:33.251
Maar ze bevatten nog 
een complexe proteïne

00:00:33.251 --> 00:00:35.947
aan de buitenkant van de celmembraan.

00:00:35.947 --> 00:00:41.059
Deze proteïnen, bekend als antigenen, 
communiceren met witte bloedcellen,

00:00:41.059 --> 00:00:44.524
de immuuncellen 
die beschermen tegen infecties.

00:00:44.524 --> 00:00:47.095
Antigenen werken als
identificatoren,

00:00:47.095 --> 00:00:51.117
zodat het immuunsysteem jouw 
eigen lichaamscellen herkent

00:00:51.117 --> 00:00:54.513
zonder ze aan te vallen als
onbekend materiaal.

00:00:54.513 --> 00:00:59.528
De twee belangrijkste antigenen, A en B, 
bepalen jouw bloedgroep.

00:00:59.528 --> 00:01:04.022
Maar hoe krijgen we 4 bloedgroepen
van maar 2 antigenen?

00:01:04.022 --> 00:01:08.839
De antigenen worden gecodeerd
door 3 verschillende allelen,

00:01:08.839 --> 00:01:11.534
soorten van een bepaald gen.

00:01:11.534 --> 00:01:15.452
De A- en B-allelen coderen alleen
voor A- en B-antigenen,

00:01:15.452 --> 00:01:18.669
de O-allele voor geen van beide,

00:01:18.669 --> 00:01:22.422
en omdat we een kopie van de genen 
van beide ouders erven,

00:01:22.422 --> 00:01:27.081
heeft iedereen twee alleles die
de bloedgroep bepalen.

00:01:27.081 --> 00:01:28.847
Wanneer deze verschillend zijn,

00:01:28.847 --> 00:01:33.607
overstemt de één de ander, 
afhankelijk van hun dominantie.

00:01:33.607 --> 00:01:39.832
Voor bloedgroepen zijn A- en B-allelen
beide dominant en is O recessief.

00:01:39.832 --> 00:01:45.775
Dus A en A geeft bloedgroep A,
en B en B geeft bloedgroep B.

00:01:45.775 --> 00:01:47.673
Als je van beide één erft,

00:01:47.673 --> 00:01:52.524
zal de co-dominantie zowel 
A- als B-antigenen produceren,

00:01:52.524 --> 00:01:54.448
en krijg je bloedgroep AB.

00:01:54.448 --> 00:01:56.831
De O-allele is recessief,

00:01:56.831 --> 00:02:00.163
dus A en B overstemmen
als ze samenkomen met O,

00:02:00.163 --> 00:02:03.315
resulterend in groep A of groep B.

00:02:03.315 --> 00:02:07.508
Als je twee O´s erft,
wordt instructie gegeven

00:02:07.508 --> 00:02:12.849
om bloedcellen te maken zonder 
het A- of B-antigen.

00:02:12.849 --> 00:02:14.940
Door deze wisselwerking

00:02:14.940 --> 00:02:17.145
kan je aan de hand van de bloedgroep 
van beide ouders

00:02:17.145 --> 00:02:21.714
de mogelijke bloedgroep van de kinderen 
voorspellen.

00:02:21.714 --> 00:02:23.542
Waarom zijn bloedgroepen belangrijk?

00:02:23.542 --> 00:02:25.083
Voor bloedtransfusies

00:02:25.083 --> 00:02:28.940
is kennis van de juiste groep 
van levensbelang.

00:02:28.940 --> 00:02:33.565
Als iemand van groep A bloed krijgt
van groep B, of andersom,

00:02:33.565 --> 00:02:38.192
zullen de antilichamen de onbekende 
cellen afstoten en aanvallen,

00:02:38.192 --> 00:02:42.175
er mogelijk het transfusiebloed 
doen klonteren.

00:02:42.175 --> 00:02:46.736
Maar omdat mensen met groep AB
zowel A- als B-antigenen produceren,

00:02:46.736 --> 00:02:51.868
maken ze geen antilichamen aan 
en worden beide als veilig herkent,

00:02:51.868 --> 00:02:54.311
waardoor ze universele ontvangers zijn.

00:02:54.311 --> 00:02:55.534
Aan de andere kant,

00:02:55.534 --> 00:02:58.999
produceren mensen met bloedgroep O
geen van beide antigenen,

00:02:58.999 --> 00:03:01.507
wat hen universele donors maakt,

00:03:01.507 --> 00:03:04.370
maar hun immuunsysteem 
maakt antilichamen aan

00:03:04.370 --> 00:03:09.456
die elk ander bloedtype afwijzen.

00:03:09.456 --> 00:03:13.677
Helaas is donors en ontvangers koppelen 
nog iets gecompliceerder

00:03:13.677 --> 00:03:16.311
door een bijkomend antigeen-systeem,

00:03:16.311 --> 00:03:18.308
de Rhesus-factor,

00:03:18.308 --> 00:03:22.580
genoemd naar de resusaapjes
bij wie het voor het eerst ontdekt werd.

00:03:22.580 --> 00:03:29.261
Rh+ of Rh- verwijst naar de aanwezigheid
of afwezigheid van het D-antigeen

00:03:29.261 --> 00:03:31.955
in het Rh-bloedgroepsysteem.

00:03:31.955 --> 00:03:34.820
Naast het belemmeren 
van bepaalde bloedtransfusies,

00:03:34.820 --> 00:03:38.355
kan het ernstige complicaties 
opleveren tijdens een zwangerschap.

00:03:38.355 --> 00:03:42.853
Als een Rh- moeder een Rh+ kind draagt,

00:03:42.853 --> 00:03:47.216
zal haar lichaam Rh-antilichamen 
maken die door de placenta kunnen

00:03:47.216 --> 00:03:49.142
en de foetus kunnen aanvallen,

00:03:49.142 --> 00:03:53.340
bekend als hemolytische ziekte
van de pasgeborene.

00:03:53.340 --> 00:03:56.962
Sommigen denken dat een
bloedgroep verwant is aan persoonlijkheid,

00:03:56.962 --> 00:03:58.906
maar dat is niet 
wetenschappelijk bewezen.

00:03:58.906 --> 00:04:01.401
Ook al varieert de verhouding
van bloedgroepen

00:04:01.401 --> 00:04:03.784
tussen verschillende 
bevolkingsgroepen,

00:04:03.784 --> 00:04:06.603
weten wetenschappers niet precies
waarom ze evolueerden.

00:04:06.603 --> 00:04:09.143
Misschien als bescherming tegen
bloedoverdraagbare ziekten,

00:04:09.143 --> 00:04:11.874
of misschien door willekeurige 
genetische drift.

00:04:11.874 --> 00:04:15.724
Tot slot: verschillende diersoorten
hebben verschillende sets antigenen.

00:04:15.724 --> 00:04:19.676
De 4 voornaamste bloedgroepen
die wij apen delen,

00:04:19.676 --> 00:04:25.943
verbleken bij de 13 bloedgroepen 
bij honden.