1
00:00:06,362 --> 00:00:09,621
Da li se okreće ka vama ili od vas?

2
00:00:09,621 --> 00:00:11,316
Niko ne može da se usaglasi.

3
00:00:11,316 --> 00:00:14,731
Ona je misteriozno lice na slici
holandskog majstora Johanesa Vermera

4
00:00:14,731 --> 00:00:17,001
„Devojka sa bisernom minđušom“,

5
00:00:17,001 --> 00:00:21,919
o kojoj se često govori
kao o „Mona Lizi severa“.

6
00:00:21,919 --> 00:00:26,871
Svojstvena holandskom stilu idealizovanih,
ponekad previše ekspresivnih slika

7
00:00:26,871 --> 00:00:28,251
poznatih kao „troni“,

8
00:00:28,251 --> 00:00:31,901
„Devojka sa bisernom minđušom“
poseduje privlačnost i suptilnost

9
00:00:31,901 --> 00:00:34,252
karakteristične za Vermerova dela.

10
00:00:34,252 --> 00:00:37,971
Međutim, ova slika se izdvaja
od mirnih narativnih prizora

11
00:00:37,971 --> 00:00:41,812
koje posmatramo izdaleka
na mnogim Vermerovim slikama.

12
00:00:41,812 --> 00:00:43,201
„Devojka čita pismo“.

13
00:00:43,201 --> 00:00:44,432
„Čas klavira“.

14
00:00:44,432 --> 00:00:46,471
„Portret umetnika koji stvara“.

15
00:00:46,471 --> 00:00:50,871
Ove slike nam pružaju
osećaj intimnosti dok čuvaju odstojanje,

16
00:00:50,871 --> 00:00:54,463
pri čemu navučena zavesa
često naglašava razdvojenost.

17
00:00:54,463 --> 00:00:58,003
Možemo prisustvovati dok mlekarica
spokojno sipa mleko u činiju,

18
00:00:58,003 --> 00:01:00,011
ali to mleko nije za nas.

19
00:01:00,011 --> 00:01:01,832
Mi smo samo posmatrači.

20
00:01:01,832 --> 00:01:04,571
Izučavana kompozicija
na Vermerovim slikama

21
00:01:04,571 --> 00:01:07,232
priziva uravnoteženu harmoniju.

22
00:01:07,232 --> 00:01:10,003
Pomoću podova poput šahovske table
na mnogim svojim delima,

23
00:01:10,003 --> 00:01:14,462
Vermer demonstrira svoje vladanje
perspektivom i perspektivnim skraćenjem.

24
00:01:14,462 --> 00:01:16,443
To je tehnika koja koristi distorziju

25
00:01:16,443 --> 00:01:20,453
da bi stvorila iluziju predmeta
koji nestaje u daljini.

26
00:01:20,453 --> 00:01:24,213
Drugi elementi poput vidnih linija,
ogledala i izvora svetlosti

27
00:01:24,213 --> 00:01:27,513
opisuju trenutak kroz prostor i položaj.

28
00:01:27,513 --> 00:01:29,963
Žena koja čita pismo
pored otvorenog prozora

29
00:01:29,963 --> 00:01:35,312
je postavljena upravo tako da prozor
može da reflektuje njen lik ka posmatraču.

30
00:01:35,312 --> 00:01:39,884
Vermer bi čak sakrio nogu
slikarskog stalka zarad kompozicije.

31
00:01:39,884 --> 00:01:45,082
Odsustvo upravo ovih elemenata
oživljava „Devojku sa bisernom minđušom“.

32
00:01:45,082 --> 00:01:48,773
Vermerov pristup
svetla i senke, ili kiaroskura,

33
00:01:48,773 --> 00:01:51,045
koristi tamnu, ravnu pozadinu

34
00:01:51,045 --> 00:01:54,555
da bi dodatno naglasio
njenu trodimenzionalnost.

35
00:01:54,555 --> 00:01:58,564
Umesto da bude komad postavke
na pozorišnoj narativnoj sceni,

36
00:01:58,564 --> 00:02:01,564
ona postaje psihološki subjekat.

37
00:02:01,564 --> 00:02:04,343
Njen kontakt očima
i blago razdvojene usne,

38
00:02:04,343 --> 00:02:06,193
kao da će upravo nešto reći,

39
00:02:06,193 --> 00:02:08,435
uvlače nas u njen pogled.

40
00:02:08,435 --> 00:02:13,265
Tradicionalno su teme portreta
bili članovi plemstva ili verske figure.

41
00:02:13,265 --> 00:02:16,434
Pa, zašto je Vermer
slikao anonimnu devojku?

42
00:02:16,434 --> 00:02:20,574
U 17 veku, grad Delft,
kao i Holandija uopšte,

43
00:02:20,574 --> 00:02:24,834
okrenuo se protiv aristokratije na vlasti
i katoličke crkve.

44
00:02:24,834 --> 00:02:28,281
Nakon osam decenija pobune
protiv španske sile,

45
00:02:28,281 --> 00:02:30,052
Holanđani su počeli da gaje naklonost

46
00:02:30,052 --> 00:02:34,412
prema ideji samoupravljanja
i političke republike.

47
00:02:34,412 --> 00:02:38,011
Gradovi poput Delfta
bili su bez nadzora kraljeva ili biskupa,

48
00:02:38,011 --> 00:02:42,771
pa su mnogi umetnici kao što je Vermer
ostali bez tradicionalnih pokrovitelja.

49
00:02:42,771 --> 00:02:44,920
Srećom, poslovne inovacije

50
00:02:44,920 --> 00:02:47,562
koje je predvodila
„Holandska istočnoindijska kompanija“

51
00:02:47,562 --> 00:02:50,924
preobrazile su
ekonomske prilike u Holandiji.

52
00:02:50,924 --> 00:02:55,161
Ovim je stvorena trgovačka klasa
i nova vrsta pokrovitelja.

53
00:02:55,161 --> 00:02:58,052
U želji da budu predstavljeni
na slikama koje su finansirali,

54
00:02:58,052 --> 00:03:00,551
ovi trgovci su davali prednost
licima srednje klase

55
00:03:00,551 --> 00:03:03,513
prikazivanim u prostorima
koja su izgledala kao njihovi domovi,

56
00:03:03,513 --> 00:03:05,832
okruženim poznatim predmetima.

57
00:03:05,832 --> 00:03:08,583
Mape koje se javljaju
na Vermerovim slikama, na primer,

58
00:03:08,583 --> 00:03:12,090
smatrane su modernim i svetskim
među trgovačkom klasom

59
00:03:12,090 --> 00:03:15,438
onoga što je poznato
kao zlatno doba Holandije.

60
00:03:15,438 --> 00:03:18,692
Orijentalni turban koji nosi
devojka za bisernom minđušom

61
00:03:18,692 --> 00:03:22,708
takođe naglašava svetski duh
trgovačke klase,

62
00:03:22,708 --> 00:03:27,833
a sam biser, simbol bogatstva,
zapravo je preuveličan.

63
00:03:27,833 --> 00:03:31,354
Vermer nije mogao da priušti
pravi biser te veličine.

64
00:03:31,354 --> 00:03:36,291
Verovatno je to bilo samo staklo
ili kalaj lakiran da izgleda kao biser.

65
00:03:36,291 --> 00:03:40,023
Ova iluzija bogatstva
se ogleda na samoj slici.

66
00:03:40,023 --> 00:03:44,093
U širem kontekstu,
biser deluje okruglo i teško,

67
00:03:44,093 --> 00:03:48,513
ali podrobno sagledavanje pokazuje
da je to samo mrlja boje na površini.

68
00:03:48,513 --> 00:03:54,264
Nakon pažljivog pregleda, setićemo se
Vermerovog moćnog stvaranja iluzija.

69
00:03:54,264 --> 00:03:56,434
Mada možda nikada nećemo znati
pravi identitet

70
00:03:56,434 --> 00:03:58,213
„Devojke sa bisernom minđušom“,

71
00:03:58,213 --> 00:04:01,803
možemo se baviti njenim portretom
na nezaboravan način.

72
00:04:01,803 --> 00:04:06,463
Dok visi u svom stalnom domu
u muzeju Maurichojs u Hagu,

73
00:04:06,463 --> 00:04:10,123
njeno prisustvo je istovremeno
prodorno i suptilno.

74
00:04:10,123 --> 00:04:14,791
Na svoj zagonetni način, ona predstavlja
rođenje savremenog sagledavanja

75
00:04:14,791 --> 00:04:17,911
ekonomije, politike i ljubavi.