Được tạo ra 
bởi nhà logic học Raymond Smullyan

và được truyền bá bởi người đồng nghiệp 
George Boolos,

câu đố này được cho là hóc búa nhất 
mọi thời đại.

Bạn và những người đồng hành chẳng may 
phải đáp xuống một hành tinh cổ đại.

Cách duy nhất để quay về
là làm vừa lòng ba vị lãnh chúa ở đây,

Tee, Eff, và Arr,

bằng cách cống cho họ
những cổ vật thích hợp.

Không may thay, bạn không biết ai là ai.

Từ những chỉ dẫn khắc trên bia, 
bạn được quyền hỏi ba câu hỏi nghi vấn

về danh tính của từng vị lãnh chúa.

Tee luôn trả lời đúng,

Eff luôn trả lời sai,

và câu trả lời của Arr
có thể đúng hoặc sai.

Nhưng có một vấn đề.

Giả sử bạn đủ hiểu thứ ngôn ngữ này 
để đặt bất kì câu hỏi nào,

nhưng lại không chắc từ nào trong hai từ 
''ozo'' và ''ulu'' nghĩa là ''đúng,''

và từ nào nghĩa là "không đúng."

Làm sao để bạn tìm ra vị nào là vị nào?

Hãy dừng ở đây nếu bạn muốn tự tìm
câu trả lời!

Trả lời trong: Ba.

Hai.

Một.

Đầu tiên, câu đố này không chỉ khó,
nó gần như không thể giải được.

Đặt câu hỏi để làm gì

khi bạn chẳng hiểu câu trả lời
cũng như chẳng biết nó đúng hay sai?

Nhưng câu đố này giải được!

Mấu chốt là phải tính toán cẩn thận
cách đặt câu hỏi

để bất cứ câu trả lời nào cũng đưa về
những thông tin có ích.

Đầu tiên, ta có thể làm việc đó
mà không cần biết nghĩa của "ozo" và "ulu"

bằng việc thêm chính hai từ đó 
vào câu hỏi,

và thứ hai, nếu ta đặt mỗi câu hỏi 
trong điều kiện giả định,

rằng liệu vị lãnh chúa nào đó có nói dối
hay không thì cũng không quan trọng.

Để hình dung cụ thể,

hãy tưởng tượng câu hỏi của chúng ta 
kiểu như 2+2=4 có đúng hay không.

Thay vì hỏi thẳng ra,

chúng ta nói: "Nếu tôi hỏi ngài liệu 2+2 
có bằng 4,

ngài sẽ trả lời là ozo chứ?"

Nếu "ozo" nghĩa là "đúng"
và người được hỏi là Tee,

thì ngài đáp lại đúng như vậy: "ozo."

Nhưng còn nếu chúng ta hỏi ngài Eff?

Câu trả lời đáng lẽ là "ulu"
hoặc "không đúng,"

nhưng ngài sẽ nói dối và trả lời là "ozo."

Và nếu "ozo" quả thực mang nghĩa là không,

thì câu trả lời chính xác cho câu hỏi 
của chúng ta là ''ulu,"

và cả ngài Tee và Eff vẫn sẽ trả lời "ozo"

bởi mỗi người đều có lý do riêng.

Nếu bạn mơ hồ về việc 
tại sao nó có lý,

thì nguyên nhân liên quan đến 
các cấu trúc logic.

Hai lần khẳng định hay phủ định
đều có kết quả là điều khẳng định.

Giờ, chúng ta có thể chắc chắn rằng 
dù hỏi Tee hay là Eff một câu hỏi như trên

sẽ đều nhận được câu trả lời là "ozo"
nếu câu giả định là đúng

và "ulu" nếu nó sai,

bất kể việc ta có biết hay không 
nghĩa của hai từ này.

Không may, 
điều này không áp dụng được với Arr.

Nhưng đừng lo, ta có thể dùng câu hỏi 
đầu tiên để xác định xem một vị lãnh chúa

có phải Arr hay không.

Sau đây sẽ là câu hỏi thứ hai 
để nhận biết Tee và Eff.

Khi đó,

chúng ta có thể xác định được cả ba người.

Bắt đầu!

Hỏi vị lãnh chúa ở giữa,

"Nếu vị lãnh chúa ở bên tay trái của tôi 
là Arr, ngài sẽ trả lời là "ozo" chứ?"

Nếu ngài đáp lại là "ozo,"
có hai khả năng.

Có thể người bạn vừa hỏi là Arr,
trường hợp này câu trả lời là vô ích.

Mặt khác, nếu người đó 
lại là Tee hoặc Eff,

như đã biết,

một trong hai trả lời "ozo" nghĩa là 
câu giả định trên đã đúng,

và vị lãnh chúa còn lại chắc chắn là Arr.

Như vậy, bạn có thể chắc chắn 
người bên phải không phải Arr.

Tương tự, nếu câu trả lời là "ulu",

thì người bên trái không thể là Arr.

Bây giờ hãy tiếp tục với vị lãnh chúa 
mà bạn đã biết không phải Arr và hỏi,

"Nếu tôi hỏi liệu ngài có phải Eff không, 
ngài sẽ trả lời là "ozo" chứ?"

Khi không còn phải lo lắng về khả năng
vị này sẽ trả lời tùy hứng,

thì dù trả lời thế nào,
ta vẫn biết được danh tính của anh ta.

Nếu bạn không biết 
câu trả lời là đúng hay sai,

hãy hỏi chính vị lãnh chúa đó 
liệu vị ở giữa có phải là Arr.

Quá trình loại trừ sẽ tìm ra được 
danh tính người còn lại.

Làm các vị lãnh chúa hài lòng
sẽ giúp phi thuyền được tu sửa

và cất cánh.

Bạn được phép hỏi câu cuối và hỏi
Tee rằng đường đến Trái Đất có xa không.

Nếu câu trả lời là "ozo,"

thì cũng quá nhọ bởi bạn vẫn không hiểu
nghĩa của của từ đó.