0:00:06.764,0:00:09.215
Được tạo ra [br]bởi nhà logic học Raymond Smullyan

0:00:09.215,0:00:12.306
và được truyền bá bởi người đồng nghiệp [br]George Boolos,

0:00:12.306,0:00:16.996
câu đố này được cho là hóc búa nhất [br]mọi thời đại.

0:00:16.996,0:00:21.355
Bạn và những người đồng hành chẳng may [br]phải đáp xuống một hành tinh cổ đại.

0:00:21.355,0:00:26.286
Cách duy nhất để quay về[br]là làm vừa lòng ba vị lãnh chúa ở đây,

0:00:26.286,0:00:28.816
Tee, Eff, và Arr,

0:00:28.816,0:00:31.625
bằng cách cống cho họ[br]những cổ vật thích hợp.

0:00:31.625,0:00:34.496
Không may thay, bạn không biết ai là ai.

0:00:34.496,0:00:39.187
Từ những chỉ dẫn khắc trên bia, [br]bạn được quyền hỏi ba câu hỏi nghi vấn

0:00:39.187,0:00:42.266
về danh tính của từng vị lãnh chúa.

0:00:42.266,0:00:44.747
Tee luôn trả lời đúng,

0:00:44.747,0:00:46.776
Eff luôn trả lời sai,

0:00:46.776,0:00:50.007
và câu trả lời của Arr[br]có thể đúng hoặc sai.

0:00:50.007,0:00:51.547
Nhưng có một vấn đề.

0:00:51.547,0:00:54.839
Giả sử bạn đủ hiểu thứ ngôn ngữ này [br]để đặt bất kì câu hỏi nào,

0:00:54.839,0:00:59.617
nhưng lại không chắc từ nào trong hai từ [br]''ozo'' và ''ulu'' nghĩa là ''đúng,''

0:00:59.617,0:01:01.458
và từ nào nghĩa là "không đúng."

0:01:01.458,0:01:05.028
Làm sao để bạn tìm ra vị nào là vị nào?

0:01:05.028,0:01:08.147
Hãy dừng ở đây nếu bạn muốn tự tìm[br]câu trả lời!

0:01:08.147,0:01:09.968
Trả lời trong: Ba.

0:01:09.968,0:01:11.447
Hai.

0:01:11.447,0:01:12.486
Một.

0:01:12.486,0:01:16.868
Đầu tiên, câu đố này không chỉ khó,[br]nó gần như không thể giải được.

0:01:16.868,0:01:18.797
Đặt câu hỏi để làm gì

0:01:18.797,0:01:22.847
khi bạn chẳng hiểu câu trả lời[br]cũng như chẳng biết nó đúng hay sai?

0:01:22.847,0:01:24.678
Nhưng câu đố này giải được!

0:01:24.678,0:01:27.598
Mấu chốt là phải tính toán cẩn thận[br]cách đặt câu hỏi

0:01:27.598,0:01:31.368
để bất cứ câu trả lời nào cũng đưa về[br]những thông tin có ích.

0:01:31.368,0:01:35.827
Đầu tiên, ta có thể làm việc đó[br]mà không cần biết nghĩa của "ozo" và "ulu"

0:01:35.827,0:01:39.428
bằng việc thêm chính hai từ đó [br]vào câu hỏi,

0:01:39.428,0:01:43.539
và thứ hai, nếu ta đặt mỗi câu hỏi [br]trong điều kiện giả định,

0:01:43.539,0:01:47.988
rằng liệu vị lãnh chúa nào đó có nói dối[br]hay không thì cũng không quan trọng.

0:01:47.988,0:01:49.469
Để hình dung cụ thể,

0:01:49.469,0:01:53.540
hãy tưởng tượng câu hỏi của chúng ta [br]kiểu như 2+2=4 có đúng hay không.

0:01:53.540,0:01:55.399
Thay vì hỏi thẳng ra,

0:01:55.399,0:01:59.348
chúng ta nói: "Nếu tôi hỏi ngài liệu 2+2 [br]có bằng 4,

0:01:59.348,0:02:01.289
ngài sẽ trả lời là ozo chứ?"

0:02:01.289,0:02:04.619
Nếu "ozo" nghĩa là "đúng"[br]và người được hỏi là Tee,

0:02:04.619,0:02:07.359
thì ngài đáp lại đúng như vậy: "ozo."

0:02:07.359,0:02:09.139
Nhưng còn nếu chúng ta hỏi ngài Eff?

0:02:09.139,0:02:13.249
Câu trả lời đáng lẽ là "ulu"[br]hoặc "không đúng,"

0:02:13.249,0:02:17.116
nhưng ngài sẽ nói dối và trả lời là "ozo."

0:02:17.116,0:02:20.049
Và nếu "ozo" quả thực mang nghĩa là không,

0:02:20.049,0:02:23.589
thì câu trả lời chính xác cho câu hỏi [br]của chúng ta là ''ulu,"

0:02:23.589,0:02:26.889
và cả ngài Tee và Eff vẫn sẽ trả lời "ozo"

0:02:26.889,0:02:29.010
bởi mỗi người đều có lý do riêng.

0:02:29.010,0:02:31.130
Nếu bạn mơ hồ về việc [br]tại sao nó có lý,

0:02:31.130,0:02:33.540
thì nguyên nhân liên quan đến [br]các cấu trúc logic.

0:02:33.540,0:02:38.490
Hai lần khẳng định hay phủ định[br]đều có kết quả là điều khẳng định.

0:02:38.490,0:02:43.320
Giờ, chúng ta có thể chắc chắn rằng [br]dù hỏi Tee hay là Eff một câu hỏi như trên

0:02:43.320,0:02:47.421
sẽ đều nhận được câu trả lời là "ozo"[br]nếu câu giả định là đúng

0:02:47.421,0:02:49.430
và "ulu" nếu nó sai,

0:02:49.430,0:02:53.020
bất kể việc ta có biết hay không [br]nghĩa của hai từ này.

0:02:53.020,0:02:56.521
Không may, [br]điều này không áp dụng được với Arr.

0:02:56.521,0:03:01.231
Nhưng đừng lo, ta có thể dùng câu hỏi [br]đầu tiên để xác định xem một vị lãnh chúa

0:03:01.231,0:03:03.771
có phải Arr hay không.

0:03:03.771,0:03:08.112
Sau đây sẽ là câu hỏi thứ hai [br]để nhận biết Tee và Eff.

0:03:08.112,0:03:09.371
Khi đó,

0:03:09.371,0:03:13.075
chúng ta có thể xác định được cả ba người.

0:03:13.075,0:03:14.632
Bắt đầu!

0:03:14.632,0:03:16.452
Hỏi vị lãnh chúa ở giữa,

0:03:16.452,0:03:22.122
"Nếu vị lãnh chúa ở bên tay trái của tôi [br]là Arr, ngài sẽ trả lời là "ozo" chứ?"

0:03:22.122,0:03:26.342
Nếu ngài đáp lại là "ozo,"[br]có hai khả năng.

0:03:26.342,0:03:30.961
Có thể người bạn vừa hỏi là Arr,[br]trường hợp này câu trả lời là vô ích.

0:03:30.961,0:03:34.921
Mặt khác, nếu người đó [br]lại là Tee hoặc Eff,

0:03:34.921,0:03:36.191
như đã biết,

0:03:36.191,0:03:41.252
một trong hai trả lời "ozo" nghĩa là [br]câu giả định trên đã đúng,

0:03:41.252,0:03:44.713
và vị lãnh chúa còn lại chắc chắn là Arr.

0:03:44.713,0:03:49.463
Như vậy, bạn có thể chắc chắn [br]người bên phải không phải Arr.

0:03:49.463,0:03:52.072
Tương tự, nếu câu trả lời là "ulu",

0:03:52.072,0:03:55.662
thì người bên trái không thể là Arr.

0:03:55.662,0:04:00.027
Bây giờ hãy tiếp tục với vị lãnh chúa [br]mà bạn đã biết không phải Arr và hỏi,

0:04:00.027,0:04:04.033
"Nếu tôi hỏi liệu ngài có phải Eff không, [br]ngài sẽ trả lời là "ozo" chứ?"

0:04:04.033,0:04:07.152
Khi không còn phải lo lắng về khả năng[br]vị này sẽ trả lời tùy hứng,

0:04:07.152,0:04:11.203
thì dù trả lời thế nào,[br]ta vẫn biết được danh tính của anh ta.

0:04:11.203,0:04:14.373
Nếu bạn không biết [br]câu trả lời là đúng hay sai,

0:04:14.373,0:04:19.471
hãy hỏi chính vị lãnh chúa đó [br]liệu vị ở giữa có phải là Arr.

0:04:19.471,0:04:23.984
Quá trình loại trừ sẽ tìm ra được [br]danh tính người còn lại.

0:04:23.984,0:04:26.853
Làm các vị lãnh chúa hài lòng[br]sẽ giúp phi thuyền được tu sửa

0:04:26.853,0:04:28.863
và cất cánh.

0:04:28.863,0:04:33.473
Bạn được phép hỏi câu cuối và hỏi[br]Tee rằng đường đến Trái Đất có xa không.

0:04:33.473,0:04:36.393
Nếu câu trả lời là "ozo,"

0:04:36.393,0:04:39.283
thì cũng quá nhọ bởi bạn vẫn không hiểu[br]nghĩa của của từ đó.