Sau một cuộc chiến hạt nhân tàn khốc,
Lilith Iyapo tỉnh dậy
sau 250 năm ngủ đông
và thấy xung quanh mình là một nhóm
người ngoài hành tinh gọi là Oankali.
Những sinh vật tiến hóa cao này
muốn trao đổi DNA
qua giao phối với con người
để gen của mỗi loài có thể
đa dạng hóa và củng cố lẫn nhau.
Lựa chọn thay thế duy nhất họ đưa ra
là triệt sản toàn bộ loài người.
Loài người có nên dẫn thân vào
cái chưa biết về mặt sinh học,
hay giữ lấy bản sắc của mình và diệt vong?
Những câu hỏi này ám ảnh
trong truyện "Dawn" của Octavia Butler
phần đầu tiên trong bộ ba
tác phẩm "Lilith's Brood".
Là người kể chuyện có tầm nhìn,
làm đảo lộn khoa học viễn tưởng,
Butler xây dựng những thế giới
tuyệt đẹp trong các tác phẩm của mình
và đào sâu vào các lựa chọn khó khăn
khiến ta thao thức.
Sinh năm 1947,
Butler lớn lên là một cô bé ngại ngùng
và hướng nội ở Pasadena, Carlifornia.
Bà sáng tạo nên những câu chuyện
khi còn rất nhỏ,
và sớm nguệch ngoạc lại
những khung cảnh ấy lên giấy.
Năm 12 tuổi, bà van nài mẹ
mua cho mình máy đánh chữ
sau khi xem bộ phim khoa học viễn tưởng
lố bịch "Devil Girl From Mars".
Chẳng hề ấn tượng
với những gì được xem
Butler biết mình có thể
kể câu chuyện hay hơn thế.
Khoa học viễn tưởng thường lấy
hình tượng nam anh hùng da trắng
nổ tung người ngoài hành tinh
hoặc trở thành cứu tinh của người da màu.
Butler muốn viết nên các nhân vật đa dạng
cho nhiều đối tượng độc giả.
Bà mang đến sắc thái và chiều sâu
cho việc thể hiện trải nghiệm của họ.
Với Butler,
trí tưởng tượng không chỉ gieo mầm
cho khoa học viễn tưởng
mà còn là cách sống sót trong
thế giới bất công theo cách riêng.
Tác phẩm của bà thường đề cập
tới những vấn đề của thế giới.
như phân biệt đối xử về chủng tộc,
giới tính, giai cấp hoặc năng lực,
và để độc giả suy ngẫm về chúng
trong những bối cảnh mới.
Tác phẩm được yêu thích nhất của bà,
"Parable of the Sower",
đi theo khuôn mẫu này.
Truyện kể về Lauren Oya Olamina
khi cô đến California ở tương lai,
bị phá hủy bởi quyền lực của các công ty,
sự bất bình đẳng,
và môi trường bị hủy hoại.
Khi cô vật lộn với chứng thấu cảm quá độ,
hay một trạng thái khiến cô cảm nhận được
nỗi đau của người khác,
và ít thường xuyên hơn, niềm vui của họ.
Cùng với một nhóm người tị nạn, Lauren
bắt đầu tìm kiếm một nơi để phát triển.
Ở đó, họ cố gắng sống theo tôn giáo
do Lauren sáng lập, Địa Chủng,
dựa trên nguyên tắc cơ bản rằng
con người phải thích nghi
với một thế giới luôn thay đổi.
Mục tiêu của Lauren
bắt nguồn từ một sự kiện có thật-
Tuyên bố số 187 của California,
nhằm chối bỏ quyền con người cơ bản
của người nhập cư bất hợp pháp,
trước khi nó được coi là
đi ngược lại hiến pháp.
Butler thường xuyên kết hợp vào tác phẩm
những tin tức đương thời.
Ở phần tiếp theo của "The Parable of the
Sower", "Parable of the Talents" năm 1998,
bà viết về một ứng cử viên tổng thống
kiểm soát người Mỹ bằng thực tế ảo
và "vòng cổ huấn luyện".
Khẩu hiệu của ông ta?
"Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại."
Khi mọi người biết đến dự báo của bà,
Butler cũng quan tâm đến việc
kiểm tra lại lịch sử.
Ví dụ, "Kindred" kể về câu chuyện
của một phụ nữ
liên tục bị kéo trở lại quá khứ
đến đồn điền Maryland
thuộc về tổ tiên của cô.
Ngay từ đầu, cô đã biết nhiệm vụ của mình
là cứu rỗi cuộc đời người đàn ông da trắng
mà sau này sẽ cưỡng bức cụ cố của cô.
Nếu cô không cứu ông ta, chính bản thân cô
cũng không còn tồn tại.
Tình thế khó xử buộc Dana phải
đối mặt với tổn thương liên tục tái diễn
của chế độ nô lệ và bạo lực tình dục
với phụ nữ da đen.
Với những câu chuyện về những người
phụ nữ thiết lập nên xã hội mới,
những nhà du hành thời gian
vượt qua xung đột lịch sử,
và liên kết giữa các giống loài,
Butler ảnh hưởng sâu sắc đến sự phổ biến
ngày một tăng của thuyết vị lai châu Phi.
Đó là phong trào văn hóa
nơi nhà văn và nghệ sĩ da đen được truyền
cảm hứng bởi quá khứ, hiện tại, tương lai,
tạo ra các sản phẩm kết hợp giữa phép màu,
lịch sử, công nghệ và hơn thế nữa.
Như Lauren học được
trong "Parable of the Sower",
"Ta Thay Đổi những thứ ta chạm vào.
Thứ mà ta Thay Đổi cũng làm ta Đổi Thay.
Sự thật duy nhất mãi trường tồn
chính là sự Thay Đổi."