1
00:00:07,921 --> 00:00:10,337
Wojna atomowa zniszczyła świat.

2
00:00:10,361 --> 00:00:14,637
Lilith Iyapo budzi się po 250 latach

3
00:00:14,661 --> 00:00:18,833
wśród obcych zwanych Oankali.

4
00:00:18,857 --> 00:00:21,713
Istoty te chcą wymienić się DNA,

5
00:00:21,737 --> 00:00:23,133
płodząc potomstwo z ludźmi,

6
00:00:23,157 --> 00:00:27,493
tak aby po wymianie każdy z gatunków
zyskał więcej różnorodności i odporności.

7
00:00:27,517 --> 00:00:32,232
Jedyną alternatywą jest
sterylizacja całej rasy ludzkiej.

8
00:00:32,256 --> 00:00:35,453
Czy ludzkość przystanie
na biologiczną nieznaną,

9
00:00:35,477 --> 00:00:38,303
czy też wyginie,
nie porzucając swojej tożsamości?

10
00:00:38,327 --> 00:00:41,293
Pełna takich pytań
powieść "Dawn" Octavii Butler

11
00:00:41,317 --> 00:00:44,193
rozpoczyna trylogię "Lilith's Brood".

12
00:00:44,217 --> 00:00:47,613
Butler snuła wizjonerskie opowieści,
nowatorskie w fantastyce naukowej,

13
00:00:47,637 --> 00:00:50,073
budowała oszałamiające nowe światy

14
00:00:50,097 --> 00:00:53,454
i przyglądała się w swoich dziełach
spędzającym sen z powiek dylematom.

15
00:00:53,478 --> 00:00:54,972
Urodziła się w roku 1947.

16
00:00:54,996 --> 00:00:56,992
Była nieśmiała i introwertyczna.

17
00:00:57,016 --> 00:00:59,022
Dorastała w Pasadenie w stanie Kalifornia.

18
00:00:59,046 --> 00:01:01,362
Od małego wyobrażała sobie różne historie

19
00:01:01,386 --> 00:01:04,282
i szybko zaczęła je zapisywać.

20
00:01:04,306 --> 00:01:07,212
W wieku 12 lat ubłagała u mamy
maszynę do pisania,

21
00:01:07,236 --> 00:01:12,232
po obejrzeniu prymitywnego filmu
science-fiction "Devil Girl From Mars".

22
00:01:12,256 --> 00:01:14,073
Nie zrobił na niej dobrego wrażenia

23
00:01:14,097 --> 00:01:16,683
i dziewczynka postanowiła
napisać lepszą opowieść.

24
00:01:16,707 --> 00:01:19,422
Bohaterowie fantastyki naukowej
to często biali mężczyźni,

25
00:01:19,446 --> 00:01:22,873
którzy rozprawiają się z kosmitami
lub ratują nie-białych bohaterów.

26
00:01:22,897 --> 00:01:25,101
Butler chciała pisać
o różnorodnych postaciach,

27
00:01:25,125 --> 00:01:26,583
dla różnorodnych czytelników.

28
00:01:26,607 --> 00:01:31,163
Przeżyciom swoich postaci
nadawała subtelność i głębię.

29
00:01:31,187 --> 00:01:35,900
Wyobraźnia nie była dla niej jedynie
narzędziem tworzenia fantastyki,

30
00:01:35,924 --> 00:01:40,770
ale także tym, co pozwalało przeżyć
w niesprawiedliwym świecie po swojemu.

31
00:01:40,794 --> 00:01:43,754
Butler w swoich dziełach
często zajmuje się trudnymi tematami,

32
00:01:43,778 --> 00:01:46,453
takimi jak dyskryminacja
ze względu na rasę, płeć,

33
00:01:46,478 --> 00:01:48,358
klasę społeczną czy poziom sprawności,

34
00:01:48,382 --> 00:01:52,101
i zaprasza czytelników, by zastanowili się
nad nimi w nowym kontekście.

35
00:01:52,125 --> 00:01:55,241
Przykładem tego jest jedna
z jej najbardziej lubianych powieści,

36
00:01:55,265 --> 00:01:56,781
"Przypowieść o siewcy".

37
00:01:56,805 --> 00:01:59,541
Główna bohaterka, Lauren Oya Olamina,

38
00:01:59,565 --> 00:02:02,392
wędruje w niedalekiej przyszłości
przez Kalifornię,

39
00:02:02,416 --> 00:02:04,233
zrujnowaną przez chciwość korporacji,

40
00:02:04,257 --> 00:02:07,041
nierówność społeczną
i wyniszczenie środowiska naturalnego.

41
00:02:07,065 --> 00:02:08,770
Jej klątwą jest hiperempatia,

42
00:02:08,794 --> 00:02:11,921
dzięki której Lauren
czuje cierpienie innych,

43
00:02:11,945 --> 00:02:13,831
a czasami też ich przyjemność.

44
00:02:13,855 --> 00:02:18,301
Razem z grupą uchodźców Lauren
szuka miejsca, gdzie żyłoby się lepiej.

45
00:02:18,325 --> 00:02:21,231
Chcą osiedlić się i żyć zgodnie
z zasadami Nasion Ziemi,

46
00:02:21,255 --> 00:02:23,226
religii stworzonej przez Lauren,

47
00:02:23,250 --> 00:02:28,216
opartej na dostosowywaniu się ludzi
do ciągle zmieniającego się świata.

48
00:02:28,240 --> 00:02:30,686
Wyprawę Lauren zainspirowało
prawdziwe wydarzenie:

49
00:02:30,710 --> 00:02:33,328
wprowadzenie w Kalifornii
propozycji legislacyjnej 187,

50
00:02:33,352 --> 00:02:36,926
która pozbawiłaby nielegalnych imigrantów
podstawowych praw człowieka,

51
00:02:36,950 --> 00:02:39,356
Odrzucono ją jako niezgodną z konstytucją.

52
00:02:39,380 --> 00:02:42,966
Butler w swoich dziełach często
odwoływała się do bieżących wydarzeń.

53
00:02:42,990 --> 00:02:44,864
W "Przypowieści o talentach",

54
00:02:44,888 --> 00:02:47,536
wydanej w 1998 roku kontynuacji
"Przypowieści o siewcy",

55
00:02:47,560 --> 00:02:49,443
opisała kandydata na prezydenta,

56
00:02:49,467 --> 00:02:53,567
który kontroluje Amerykanów
za pomocą porażających prądem obroży.

57
00:02:53,591 --> 00:02:56,457
Jego slogan to znane
"Uczyńmy Amerykę znów wielką".

58
00:02:56,481 --> 00:02:59,163
Butler znana jest nie tylko
z przewidywania przyszłości,

59
00:02:59,187 --> 00:03:01,938
ale także z opowieści
osadzonych w czasach historycznych.

60
00:03:01,962 --> 00:03:03,933
Na przykład w powieści "Kindred",

61
00:03:03,957 --> 00:03:06,445
główna bohaterka wielokrotnie
podróżuje w przeszłość

62
00:03:06,469 --> 00:03:09,217
do plantacji w Maryland
i swoich przodków-niewolników.

63
00:03:09,241 --> 00:03:13,747
Szybko odkrywa, że jej zadaniem jest
ocalenie życia białego mężczyzny,

64
00:03:13,771 --> 00:03:15,508
który ma zgwałcić jej prababkę.

65
00:03:15,532 --> 00:03:19,640
Jeśli go nie uratuje,
sama przestanie istnieć.

66
00:03:19,664 --> 00:03:23,050
Ten ciężki dylemat pozwala Danie
odczuć niekończącą się traumę

67
00:03:23,074 --> 00:03:26,660
niewolnictwa i przemocy seksualnej
wymierzonej w czarnoskóre kobiety.

68
00:03:26,684 --> 00:03:29,723
Dzięki opowieściom o kobietach
zakładających nowe społeczeństwa,

69
00:03:29,747 --> 00:03:32,563
podróżniczkach w czasie
skonfrontowanych z walką historyczną

70
00:03:32,563 --> 00:03:34,473
i o nawiązywaniu więzi między gatunkami,

71
00:03:34,473 --> 00:03:38,670
Butler bardzo przysłużyła się
rosnącej popularności afrofuturyzmu,

72
00:03:38,694 --> 00:03:39,976
czyli ruchu kulturowego

73
00:03:40,000 --> 00:03:41,601
czarnoskórych pisarzy i artystów,

74
00:03:41,625 --> 00:03:44,904
którzy, zainspirowani przeszłością,
teraźniejszością i przyszłością,

75
00:03:44,928 --> 00:03:50,176
w swoich dziełach łączą magię,
historię, technologię i jeszcze więcej.

76
00:03:50,200 --> 00:03:53,076
Cytując Lauren z "Przypowieści o siewcy",

77
00:03:53,100 --> 00:03:55,336
"Wszystko dotykiem Zmieniasz.

78
00:03:55,360 --> 00:03:57,705
Wszystko, co Zmieniasz, Zmienia ciebie.

79
00:03:57,729 --> 00:04:01,169
Zmiana to jedyna prawda niezmienna".