0:00:07.921,0:00:10.337
Wojna atomowa zniszczyła świat.

0:00:10.361,0:00:14.637
Lilith Iyapo budzi się po 250 latach

0:00:14.661,0:00:18.833
wśród obcych zwanych Oankali.

0:00:18.857,0:00:21.713
Istoty te chcą wymienić się DNA,

0:00:21.737,0:00:23.133
płodząc potomstwo z ludźmi,

0:00:23.157,0:00:27.493
tak aby po wymianie każdy z gatunków[br]zyskał więcej różnorodności i odporności.

0:00:27.517,0:00:32.232
Jedyną alternatywą jest[br]sterylizacja całej rasy ludzkiej.

0:00:32.256,0:00:35.453
Czy ludzkość przystanie[br]na biologiczną nieznaną,

0:00:35.477,0:00:38.303
czy też wyginie,[br]nie porzucając swojej tożsamości?

0:00:38.327,0:00:41.293
Pełna takich pytań[br]powieść "Dawn" Octavii Butler

0:00:41.317,0:00:44.193
rozpoczyna trylogię "Lilith's Brood".

0:00:44.217,0:00:47.613
Butler snuła wizjonerskie opowieści,[br]nowatorskie w fantastyce naukowej,

0:00:47.637,0:00:50.073
budowała oszałamiające nowe światy

0:00:50.097,0:00:53.454
i przyglądała się w swoich dziełach[br]spędzającym sen z powiek dylematom.

0:00:53.478,0:00:54.972
Urodziła się w roku 1947.

0:00:54.996,0:00:56.992
Była nieśmiała i introwertyczna.

0:00:57.016,0:00:59.022
Dorastała w Pasadenie w stanie Kalifornia.

0:00:59.046,0:01:01.362
Od małego wyobrażała sobie różne historie

0:01:01.386,0:01:04.282
i szybko zaczęła je zapisywać.

0:01:04.306,0:01:07.212
W wieku 12 lat ubłagała u mamy[br]maszynę do pisania,

0:01:07.236,0:01:12.232
po obejrzeniu prymitywnego filmu[br]science-fiction "Devil Girl From Mars".

0:01:12.256,0:01:14.073
Nie zrobił na niej dobrego wrażenia

0:01:14.097,0:01:16.683
i dziewczynka postanowiła[br]napisać lepszą opowieść.

0:01:16.707,0:01:19.422
Bohaterowie fantastyki naukowej[br]to często biali mężczyźni,

0:01:19.446,0:01:22.873
którzy rozprawiają się z kosmitami[br]lub ratują nie-białych bohaterów.

0:01:22.897,0:01:25.101
Butler chciała pisać[br]o różnorodnych postaciach,

0:01:25.125,0:01:26.583
dla różnorodnych czytelników.

0:01:26.607,0:01:31.163
Przeżyciom swoich postaci[br]nadawała subtelność i głębię.

0:01:31.187,0:01:35.900
Wyobraźnia nie była dla niej jedynie[br]narzędziem tworzenia fantastyki,

0:01:35.924,0:01:40.770
ale także tym, co pozwalało przeżyć[br]w niesprawiedliwym świecie po swojemu.

0:01:40.794,0:01:43.754
Butler w swoich dziełach[br]często zajmuje się trudnymi tematami,

0:01:43.778,0:01:46.453
takimi jak dyskryminacja[br]ze względu na rasę, płeć,

0:01:46.478,0:01:48.358
klasę społeczną czy poziom sprawności,

0:01:48.382,0:01:52.101
i zaprasza czytelników, by zastanowili się[br]nad nimi w nowym kontekście.

0:01:52.125,0:01:55.241
Przykładem tego jest jedna[br]z jej najbardziej lubianych powieści,

0:01:55.265,0:01:56.781
"Przypowieść o siewcy".

0:01:56.805,0:01:59.541
Główna bohaterka, Lauren Oya Olamina,

0:01:59.565,0:02:02.392
wędruje w niedalekiej przyszłości[br]przez Kalifornię,

0:02:02.416,0:02:04.233
zrujnowaną przez chciwość korporacji,

0:02:04.257,0:02:07.041
nierówność społeczną[br]i wyniszczenie środowiska naturalnego.

0:02:07.065,0:02:08.770
Jej klątwą jest hiperempatia,

0:02:08.794,0:02:11.921
dzięki której Lauren[br]czuje cierpienie innych,

0:02:11.945,0:02:13.831
a czasami też ich przyjemność.

0:02:13.855,0:02:18.301
Razem z grupą uchodźców Lauren[br]szuka miejsca, gdzie żyłoby się lepiej.

0:02:18.325,0:02:21.231
Chcą osiedlić się i żyć zgodnie[br]z zasadami Nasion Ziemi,

0:02:21.255,0:02:23.226
religii stworzonej przez Lauren,

0:02:23.250,0:02:28.216
opartej na dostosowywaniu się ludzi[br]do ciągle zmieniającego się świata.

0:02:28.240,0:02:30.686
Wyprawę Lauren zainspirowało[br]prawdziwe wydarzenie:

0:02:30.710,0:02:33.328
wprowadzenie w Kalifornii[br]propozycji legislacyjnej 187,

0:02:33.352,0:02:36.926
która pozbawiłaby nielegalnych imigrantów[br]podstawowych praw człowieka,

0:02:36.950,0:02:39.356
Odrzucono ją jako niezgodną z konstytucją.

0:02:39.380,0:02:42.966
Butler w swoich dziełach często[br]odwoływała się do bieżących wydarzeń.

0:02:42.990,0:02:44.864
W "Przypowieści o talentach",

0:02:44.888,0:02:47.536
wydanej w 1998 roku kontynuacji[br]"Przypowieści o siewcy",

0:02:47.560,0:02:49.443
opisała kandydata na prezydenta,

0:02:49.467,0:02:53.567
który kontroluje Amerykanów[br]za pomocą porażających prądem obroży.

0:02:53.591,0:02:56.457
Jego slogan to znane[br]"Uczyńmy Amerykę znów wielką".

0:02:56.481,0:02:59.163
Butler znana jest nie tylko[br]z przewidywania przyszłości,

0:02:59.187,0:03:01.938
ale także z opowieści[br]osadzonych w czasach historycznych.

0:03:01.962,0:03:03.933
Na przykład w powieści "Kindred",

0:03:03.957,0:03:06.445
główna bohaterka wielokrotnie[br]podróżuje w przeszłość

0:03:06.469,0:03:09.217
do plantacji w Maryland[br]i swoich przodków-niewolników.

0:03:09.241,0:03:13.747
Szybko odkrywa, że jej zadaniem jest[br]ocalenie życia białego mężczyzny,

0:03:13.771,0:03:15.508
który ma zgwałcić jej prababkę.

0:03:15.532,0:03:19.640
Jeśli go nie uratuje,[br]sama przestanie istnieć.

0:03:19.664,0:03:23.050
Ten ciężki dylemat pozwala Danie[br]odczuć niekończącą się traumę

0:03:23.074,0:03:26.660
niewolnictwa i przemocy seksualnej[br]wymierzonej w czarnoskóre kobiety.

0:03:26.684,0:03:29.723
Dzięki opowieściom o kobietach[br]zakładających nowe społeczeństwa,

0:03:29.747,0:03:32.563
podróżniczkach w czasie[br]skonfrontowanych z walką historyczną

0:03:32.563,0:03:34.473
i o nawiązywaniu więzi między gatunkami,

0:03:34.473,0:03:38.670
Butler bardzo przysłużyła się[br]rosnącej popularności afrofuturyzmu,

0:03:38.694,0:03:39.976
czyli ruchu kulturowego

0:03:40.000,0:03:41.601
czarnoskórych pisarzy i artystów,

0:03:41.625,0:03:44.904
którzy, zainspirowani przeszłością,[br]teraźniejszością i przyszłością,

0:03:44.928,0:03:50.176
w swoich dziełach łączą magię,[br]historię, technologię i jeszcze więcej.

0:03:50.200,0:03:53.076
Cytując Lauren z "Przypowieści o siewcy",

0:03:53.100,0:03:55.336
"Wszystko dotykiem Zmieniasz.

0:03:55.360,0:03:57.705
Wszystko, co Zmieniasz, Zmienia ciebie.

0:03:57.729,0:04:01.169
Zmiana to jedyna prawda niezmienna".