1
00:00:00,916 --> 00:00:03,170
Khi tôi chuẩn bị
bài nói này,

2
00:00:03,170 --> 00:00:05,146
tôi đi tìm 
vài câu trích dẫn

3
00:00:05,146 --> 00:00:06,991
để chia sẻ 
với quý vị.

4
00:00:06,991 --> 00:00:09,162
Có tin vui:
tôi tìm được ba câu

5
00:00:09,162 --> 00:00:10,994
mà tôi rất khoái,

6
00:00:10,994 --> 00:00:14,472
câu thứ nhất của 
Samuel Johnson, ông bảo,

7
00:00:14,472 --> 00:00:16,712
"Khi lựa chọn trong đời,

8
00:00:16,712 --> 00:00:19,468
nhớ chọn để mà sống,"

9
00:00:19,468 --> 00:00:23,000
câu thứ hai của Aeschylus,
ông nhắc rằng

10
00:00:23,000 --> 00:00:27,305
"Hạnh phúc là lựa chọn
đòi hỏi gắng công,"

11
00:00:27,305 --> 00:00:30,830
câu thứ ba của Groucho Marx

12
00:00:30,830 --> 00:00:33,920
ông bảo, "Tôi không thích chọn
những câu lạc bộ

13
00:00:33,920 --> 00:00:39,252
muốn biến tôi thành 
một thành viên."

14
00:00:39,252 --> 00:00:41,318
Và đây là tin xấu:

15
00:00:41,318 --> 00:00:43,429
Trong ba câu tôi không biết
chọn câu nào

16
00:00:43,429 --> 00:00:46,178
để chia sẻ với quý vị.

17
00:00:46,178 --> 00:00:49,403
Nỗi lo âu lựa chọn ngọt ngào.

18
00:00:49,403 --> 00:00:53,446
Trong thời tư bản
hậu công nghiệp này,

19
00:00:53,446 --> 00:00:57,109
sự lựa chọn và tự do cá nhân

20
00:00:57,109 --> 00:00:59,970
cùng tư tưởng
thân lập thân,

21
00:00:59,970 --> 00:01:03,500
đã dấy lên thành lý tưởng.

22
00:01:03,500 --> 00:01:07,387
Cùng với nó, 
ta cũng có một niềm tin

23
00:01:07,387 --> 00:01:10,155
vào sự tiến bộ không ngừng.

24
00:01:10,155 --> 00:01:12,911
Nhưng ngay bên dưới
hệ tư tưởng này

25
00:01:12,911 --> 00:01:16,443
có một nỗi lo âu
ngày càng lớn,

26
00:01:16,443 --> 00:01:18,513
những cảm giác tội lỗi,

27
00:01:18,513 --> 00:01:22,217
những cảm giác bất cập,

28
00:01:22,217 --> 00:01:26,954
cảm thấy ta đang mắc kẹt
trong lựa chọn của chính mình.

29
00:01:26,954 --> 00:01:30,950
Buồn thay, 
tư tưởng về lựa chọn cá nhân

30
00:01:30,950 --> 00:01:36,400
đang ngăn ta nghĩ đến
những đổi thay trong xã hội.

31
00:01:36,400 --> 00:01:39,319
Xem ra tư tưởng này

32
00:01:39,319 --> 00:01:42,001
rất hiệu nghiệm
để ru ngủ chúng ta

33
00:01:42,001 --> 00:01:44,797
để quên đi ta đang là
nhà tư tưởng chính trị và xã hội.

34
00:01:44,797 --> 00:01:47,113
Thay vì thao thức với
điều xảy ra trong xã hội,

35
00:01:47,113 --> 00:01:50,869
chúng ta ngày càng chú tâm
phê phán bản thân,

36
00:01:50,869 --> 00:01:55,122
đôi lúc tới mức
hủy diệt bản thân.

37
00:01:55,122 --> 00:01:57,867
Tại làm sao ý tưởng
về lựa chọn

38
00:01:57,867 --> 00:01:59,450
đang vẫn hoành hành
mạnh mẽ như vậy,

39
00:01:59,450 --> 00:02:02,546
ngay cả đối với những người

40
00:02:02,546 --> 00:02:04,655
chẳng có gì nhiều để chọn?

41
00:02:04,655 --> 00:02:08,229
Tại sao cả những người
nghèo khổ

42
00:02:08,229 --> 00:02:12,620
cũng khăng khăng 
phải được chọn lựa mới cam,

43
00:02:12,620 --> 00:02:14,689
cái chúng ta đặt tên
là lựa chọn có lý trí

44
00:02:14,689 --> 00:02:17,322
và ghì mài với nó?

45
00:02:17,322 --> 00:02:21,340
Hệ tư tưởng này đã
có nhiều thành quả

46
00:02:21,340 --> 00:02:25,320
mở rộng đường
tư tưởng cho ta

47
00:02:25,320 --> 00:02:28,987
về một tương lai
mơ ước từ xa.

48
00:02:28,987 --> 00:02:31,000
Nào ta hãy đưa ra ví dụ.

49
00:02:31,000 --> 00:02:32,913
Bạn tôi tên là Mania,

50
00:02:32,913 --> 00:02:35,962
khi cô ấy là 
sinh viên ở California,

51
00:02:35,962 --> 00:02:37,660
cô ấy kiếm sống

52
00:02:37,660 --> 00:02:40,720
bằng cách làm việc
cho một hãng buôn ô-tô.

53
00:02:40,720 --> 00:02:42,531
Khi Mania gặp khách hàng

54
00:02:42,531 --> 00:02:45,389
loại khách tiêu biểu,
cô tranh luận với khách

55
00:02:45,389 --> 00:02:47,233
về cách sống của ông ta,

56
00:02:47,233 --> 00:02:49,956
về số tiền ông ấy muốn tiêu pha,

57
00:02:49,956 --> 00:02:51,700
ông ấy có mấy con,

58
00:02:51,700 --> 00:02:53,973
ông ấy mua xe để làm gì?

59
00:02:53,973 --> 00:02:56,660
Họ nhanh chóng 
đi đến kết luận

60
00:02:56,660 --> 00:02:59,214
chiếc xe hoàn hảo
là thế nào

61
00:02:59,214 --> 00:03:02,702
Trước khi khách hàng của
Mania đi về nhà

62
00:03:02,702 --> 00:03:05,140
để nghĩ lại cho kỹ,

63
00:03:05,140 --> 00:03:06,960
cô bèn nói với khách,

64
00:03:06,960 --> 00:03:10,745
"Cái xe anh định mua
rất hoàn hảo,

65
00:03:10,745 --> 00:03:12,770
nhưng chỉ trong 
vài năm nữa,

66
00:03:12,770 --> 00:03:15,403
khi các con anh 
đủ lông đủ cánh để ra khỏi nhà,


67
00:03:15,403 --> 00:03:18,370
khi đó tiền bạc của anh
dư dả hơn một tí,

68
00:03:18,370 --> 00:03:21,399
thì chiếc xe kia 
sẽ là lý tưởng.

69
00:03:21,399 --> 00:03:24,936
Nhưng cái anh chọn bây giờ
là chuẩn."

70
00:03:24,936 --> 00:03:27,293
Đa số khách hàng của Mania

71
00:03:27,293 --> 00:03:28,913
ngày hôm sau quay lại

72
00:03:28,913 --> 00:03:31,738
đều mua chiếc xe kia,

73
00:03:31,738 --> 00:03:33,795
chiếc mà họ không cần,

74
00:03:33,795 --> 00:03:36,833
chiếc đắt tiền hơn rất nhiều.

75
00:03:36,833 --> 00:03:39,769
Mania bán xe hơi 
thành công đến nỗi

76
00:03:39,769 --> 00:03:42,671
chẳng bao lâu cô ấy
chuyển sang bán máy bay.

77
00:03:42,671 --> 00:03:47,265
(Vỗ tay)

78
00:03:47,265 --> 00:03:51,350
Nhờ nắm vững 
tâm lý người ta

79
00:03:51,350 --> 00:03:52,924
nên công việc hiện nay
của cô rất chạy,

80
00:03:52,924 --> 00:03:56,755
đó là công việc của
một nhà tâm lý.

81
00:03:56,755 --> 00:04:01,278
Thử hỏi sao khách hàng
của Mania thiếu lý trí đến vây?

82
00:04:01,278 --> 00:04:03,775
Thành công của cô 
là có thể

83
00:04:03,775 --> 00:04:06,700
tạo ra cho họ hình ảnh

84
00:04:06,700 --> 00:04:10,280
về một tương lai
lý tưởng hóa,

85
00:04:10,280 --> 00:04:12,190
một hình ảnh 
của chính họ

86
00:04:12,190 --> 00:04:16,420
khi họ thành đạt hơn,
tự do hơn,

87
00:04:16,420 --> 00:04:18,669
và với họ, bằng
việc chọn chiếc xe kia

88
00:04:18,669 --> 00:04:21,729
dường như họ đã 
đến gần hơn lý tưởng

89
00:04:21,729 --> 00:04:26,578
mà Mania đã nhìn thấy ở họ.

90
00:04:26,578 --> 00:04:30,981
Hiếm khi ta chọn điều gì 
hoàn toàn hợp lý.

91
00:04:30,981 --> 00:04:34,559
Lựa chọn của chúng ta
chịu ảnh hưởng của vô thức,


92
00:04:34,559 --> 00:04:36,398
của cộng đồng.

93
00:04:36,398 --> 00:04:38,328
Chúng ta thường chọn

94
00:04:38,328 --> 00:04:40,482
bằng cách đoán 
xem người khác

95
00:04:40,482 --> 00:04:43,466
nghĩ như thế nào về 
lựa chọn của chúng ta.

96
00:04:43,466 --> 00:04:44,671
Chúng ta cũng chọn

97
00:04:44,671 --> 00:04:47,040
bằng cách nhìn vào
lựa chọn của người khác.

98
00:04:47,040 --> 00:04:51,845
Chúng ta cố đoán đâu là 
lựa chọn xã hội chấp nhận

99
00:04:51,845 --> 00:04:54,916
Thế nên thực ra

100
00:04:54,916 --> 00:04:56,805
cả khi chúng ta đã chọn,

101
00:04:56,805 --> 00:04:58,560
mua một chiếc xe chẳng hạn,

102
00:04:58,560 --> 00:05:01,710
vẫn cứ không thôi 
đọc các giới thiệu vê xe,

103
00:05:01,710 --> 00:05:04,070
như thể muốn 
thuyết phục chính mình

104
00:05:04,070 --> 00:05:06,671
rằng ta chọn đúng.

105
00:05:06,671 --> 00:05:09,870
Cho nên lựa chọn là thứ
gây ra lo lắng

106
00:05:09,870 --> 00:05:12,951
Nó gắn với rủi ro, tổn thất.

107
00:05:12,951 --> 00:05:15,306
Nó rất khó dự đoán.

108
00:05:15,306 --> 00:05:17,415
Vì thế, ngày nay

109
00:05:17,415 --> 00:05:19,918
người ta càng ngày 
càng chịu nhiều rắc rối

110
00:05:19,918 --> 00:05:23,376
vì không chọn được
cái gì ra hồn.

111
00:05:23,376 --> 00:05:27,207
Vừa rồi tôi mới dự
một đám cưới,

112
00:05:27,207 --> 00:05:29,511
tôi gặp một cô gái 
trẻ trung xinh đẹp

113
00:05:29,511 --> 00:05:34,137
ngay lập tức cô kể cho tôi
nỗi lo của cô trong việc lựa chọn.

114
00:05:34,137 --> 00:05:36,108
Cô bảo "Tôi mất một tháng

115
00:05:36,108 --> 00:05:39,154
để nghĩ xem sẽ mặc gì,"

116
00:05:39,154 --> 00:05:41,675
rồi cô kể, "Tôi mất hàng tuần
để cân nhắc

117
00:05:41,675 --> 00:05:44,936
sẽ ở khách sạn nào
trong một đêm.

118
00:05:44,936 --> 00:05:49,434
và giờ, tôi phải chọn
một người hiến tinh trùng."

119
00:05:49,434 --> 00:05:52,201
(Cười)

120
00:05:52,201 --> 00:05:55,700
Nhìn cô tôi choáng.

121
00:05:55,700 --> 00:05:58,737
"Người hiến tinh trùng? 
Sao phải vội thế?"

122
00:05:58,737 --> 00:06:02,911
Cô bảo, 
"Cuối năm nay tôi 40 rồi,

123
00:06:02,911 --> 00:06:07,736
tôi rất dở trong việc
chọn đàn ông."

124
00:06:07,736 --> 00:06:12,142
Lựa chọn, vì nó gắn với rủi ro,

125
00:06:12,142 --> 00:06:14,419
nên gây ra lo lắng,

126
00:06:14,419 --> 00:06:17,276
nhà triết học nổi tiếng

127
00:06:17,276 --> 00:06:19,869
người Đan mạch, 
Søren Kierkegaard chỉ ra

128
00:06:19,869 --> 00:06:22,583
sự lo lắng ấy

129
00:06:22,583 --> 00:06:25,848
là cái sảy 
nảy ra vô số cái ung.

130
00:06:25,848 --> 00:06:30,281
Ngày nay ta tin rằng
có thể ngăn chặn được rủi ro này.

131
00:06:30,281 --> 00:06:33,362
Ta có vô số những 
phân tích thị trường,

132
00:06:33,362 --> 00:06:35,871
các kế hoạch về các
nguồn thu tương lai.

133
00:06:35,871 --> 00:06:38,571
Ngay cả về thị trường, tức là
về cơ hội, về khả năng có thể

134
00:06:38,571 --> 00:06:42,711
chúng ta vẫn tin có thể
dự đoán một cách hợp ly

135
00:06:42,711 --> 00:06:44,434
nó sẽ đi về đậu.

136
00:06:44,434 --> 00:06:49,281
Thực ra, sự ngẫu nhiên
rất dễ gây đau buồn.

137
00:06:49,281 --> 00:06:52,171
Năm vừa rồi
bạn tôi Bernard Harcourt

138
00:06:52,171 --> 00:06:56,446
ở trường Đại học Chicago
tổ chức một sự kiện,

139
00:06:56,446 --> 00:06:59,843
một hội nghị khoa học
về sự ngẫu nhiên.

140
00:06:59,843 --> 00:07:01,929
Anh ấy và tôi cùng
tham gia hội thảo,

141
00:07:01,929 --> 00:07:04,446
và ngay trước khi
trình bày tham luận -

142
00:07:04,446 --> 00:07:06,796
chúng tôi không biết
về tham luận của nhau -

143
00:07:06,796 --> 00:07:09,304
chúng tôi quyết định xem xét
sự ngẫu nhiên một cách nghiêm túc.

144
00:07:09,304 --> 00:07:11,140
Nên chúng tôi thông báo
cho cử tọa

145
00:07:11,140 --> 00:07:13,489
là họ sắp sửa được nghe

146
00:07:13,489 --> 00:07:15,502
một bản tham luận tình cờ,

147
00:07:15,502 --> 00:07:17,674
pha trộn từ hai tham luận

148
00:07:17,674 --> 00:07:21,545
trong đó chúng tôi không biết
người kia đã viết những gì.

149
00:07:21,545 --> 00:07:25,725
Chúng tôi đã trình bày theo kiểu đó.

150
00:07:25,725 --> 00:07:27,946
Bernard đọc đoạn đầu tiên
trong tham luận của anh,

151
00:07:27,946 --> 00:07:30,070
rồi đến tôi đọc đoạn đầu
trong tham luận của tôi,

152
00:07:30,070 --> 00:07:32,277
Bernard đọc đoạn thứ hai,

153
00:07:32,277 --> 00:07:33,762
tôi cũng đọc đoạn thứ hai,

154
00:07:33,762 --> 00:07:37,384
cứ thế cho đến hết
hai bản tham luận.

155
00:07:37,384 --> 00:07:39,263
Quý vị sẽ ngạc nhiên,

156
00:07:39,263 --> 00:07:41,445
rằng đa số cử tọa,

157
00:07:41,445 --> 00:07:44,188
không nghĩ rằng 
cái họ vừa nghe,

158
00:07:44,188 --> 00:07:47,473
là một tham luận pha trộn tình cờ.

159
00:07:47,473 --> 00:07:49,419
Họ không thể tin rằng

160
00:07:49,419 --> 00:07:51,939
trên cương vị là hai giáo sư

161
00:07:51,939 --> 00:07:53,817
phát biều về học thuật,

162
00:07:53,817 --> 00:07:56,888
lại nhìn nhận sự ngâu nhiên
nghiêm túc như vậy.

163
00:07:56,888 --> 00:07:59,475
Họ nghĩ chúng tôi
bàn nhau cùng viết

164
00:07:59,475 --> 00:08:02,953
rồi nói đùa đây là tình cờ.

165
00:08:02,953 --> 00:08:07,120
Chúng ta sống trong thời đại
nhiều thông tin,

166
00:08:07,120 --> 00:08:08,711
nhiều dữ liệu,

167
00:08:08,711 --> 00:08:11,715
nhiều hiểu biết về
cơ thể con người.

168
00:08:11,715 --> 00:08:13,458
Chúng ta giải mã bộ gen.

169
00:08:13,458 --> 00:08:16,569
Biết về bộ não 
nhiều hơn trước.

170
00:08:16,569 --> 00:08:19,205
Điều đáng ngạc nhiên 
ở chỗ là người ta càng ngày

171
00:08:19,205 --> 00:08:23,640
càng làm ngơ
trước những kiến thức này.

172
00:08:23,640 --> 00:08:28,633
Sự không hay biết và chối bỏ
đang lên ngôi.

173
00:08:28,633 --> 00:08:31,851
Trước cuộc khủng hoảng
kinh tế hiện nay,

174
00:08:31,851 --> 00:08:34,505
chúng ta nghĩ rồi ta sẽ
hồi tỉnh lại

175
00:08:34,505 --> 00:08:36,721
mọi việc lại trở về như cũ,

176
00:08:36,721 --> 00:08:39,984
chẳng cần thay đổi chính trị
hay xã hội làm gì.

177
00:08:39,984 --> 00:08:42,234
Còn trước cuộc
khủng hoảng môi trường

178
00:08:42,234 --> 00:08:45,350
chúng ta nghĩ chẳng cần
làm gì cả,

179
00:08:45,350 --> 00:08:48,252
đó là việc thiên hạ,
chứ chưa phải đến ta.

180
00:08:48,252 --> 00:08:51,548
Ngay cả khi khủng hoảng
môi trường đã bùng phát

181
00:08:51,548 --> 00:08:53,877
như thảm họa hạt nhân Fukushima,

182
00:08:53,877 --> 00:08:56,701
thì những người cùng sống
trong một môi trường,

183
00:08:56,701 --> 00:08:58,523
cùng có một lượng thông tin 
cần thiết

184
00:08:58,523 --> 00:09:02,210
chỉ một nửa biết 
lo lắng về vấn đê phóng xạ,

185
00:09:02,210 --> 00:09:05,531
một nửa kia tiếp tục làm ngơ.

186
00:09:05,531 --> 00:09:08,343
Các nhà phân tâm học biết rõ

187
00:09:08,343 --> 00:09:10,818
điều đáng ngạc nhiên là người ta 
không có

188
00:09:10,818 --> 00:09:12,607
lòng ham hiểu biết

189
00:09:12,607 --> 00:09:15,689
nhưng lại vui hưởng 
sự vô minh.

190
00:09:15,689 --> 00:09:17,174
Điều dó nghĩa là gì?

191
00:09:17,174 --> 00:09:18,990
Khi chúng ta đối mặt,

192
00:09:18,990 --> 00:09:21,783
với một căn bệnh giết người,

193
00:09:21,783 --> 00:09:24,989
thì có nhiều người
vẫn dửng dưng không để ý.

194
00:09:24,989 --> 00:09:28,387
Họ thích bác đi
là không có bệnh,

195
00:09:28,387 --> 00:09:31,661
nên nhiều khi 
thà không báo cho họ là hơn

196
00:09:31,661 --> 00:09:33,370
nếu họ không thiết hỏi.

197
00:09:33,370 --> 00:09:35,800
đIều ngạc nhiên
nghiên cứu chỉ ra

198
00:09:35,800 --> 00:09:37,644
những người chối
là không có bệnh

199
00:09:37,644 --> 00:09:41,560
lại sống lâu hơn những người

200
00:09:41,560 --> 00:09:43,999
chọn cách điều trị
hợp lý cho mình.

201
00:09:43,999 --> 00:09:46,120
Tuy nhiên, 
sự không hiểu biết này

202
00:09:46,120 --> 00:09:50,849
là không tốt
về mặt xã hội.

203
00:09:50,849 --> 00:09:54,179
Khi không hay biết
ta đang đi vê đâu

204
00:09:54,179 --> 00:09:58,364
thì có thể xảy ra
nhiều thiệt hại xã hội.

205
00:09:58,364 --> 00:10:00,445
Bên cạnh sự ngu tối,

206
00:10:00,445 --> 00:10:02,683
chúng ta ngày nay còn đối mặt

207
00:10:02,683 --> 00:10:05,844
với cái xem ra 
là sự thật hiển nhiên.

208
00:10:05,844 --> 00:10:07,971
Nhà triết học Pháp


209
00:10:07,971 --> 00:10:10,080
Louis Althusser đã chỉ ra

210
00:10:10,080 --> 00:10:12,643
rằng hệ tư tưởng là thứ tạo ra

211
00:10:12,643 --> 00:10:16,509
một bức màn hiển nhiên.

212
00:10:16,509 --> 00:10:20,244
Trước khi có cái nhìn
phê phán đối với xã hội

213
00:10:20,244 --> 00:10:24,631
phải thật sự loại bỏ
bức màn hiển nhiên

214
00:10:24,631 --> 00:10:27,960
để nghĩ thoát qua,
để nghĩ khác đi.

215
00:10:27,960 --> 00:10:29,997
Trở lại với tư tưởng

216
00:10:29,997 --> 00:10:32,528
về cá nhân, 
về lựa chọn hợp lý

217
00:10:32,528 --> 00:10:34,856
mà chúng ta thường bám giữ,

218
00:10:34,856 --> 00:10:36,836
chính ở đây chúng ta cần

219
00:10:36,836 --> 00:10:39,165
loại bỏ bức màn hiển nhiên

220
00:10:39,165 --> 00:10:42,296
để nghĩ khác đi một chút.

221
00:10:42,296 --> 00:10:45,260
Có một câu hỏi
thường đến với tôi

222
00:10:45,260 --> 00:10:49,863
tại sao ta thích ghì mài
ý tưởng con người làm nên số phận

223
00:10:49,863 --> 00:10:53,395
điều mà chủ nghĩa tư bản
đã dựa vào từ buổi đầu tiên?

224
00:10:53,395 --> 00:10:55,880
Tại sao chúng ta nghĩ rằng
chúng ta thật sự là người chủ

225
00:10:55,880 --> 00:10:58,705
vận mệnh của mình 
và chúng ta có thể

226
00:10:58,705 --> 00:11:01,157
ra quyết định hợp lý
về những chon lựa tối ưu,

227
00:11:01,157 --> 00:11:04,386
đến nỗi ta không chấp nhận
tổn thất và rủi ro?

228
00:11:04,386 --> 00:11:07,671
Đôi lúc tôi kinh hoàng
thấy những người rất nghèo,

229
00:11:07,671 --> 00:11:10,015
không tán thành quan điểm

230
00:11:10,015 --> 00:11:13,633
rằng người giàu 
phải nộp thuế nhiều hơn.

231
00:11:13,633 --> 00:11:15,681
Người ta ở đây
thường mang lấy

232
00:11:15,681 --> 00:11:18,279
lối nghĩ ăn may 
của trò đỏ đen.

233
00:11:18,279 --> 00:11:21,562
Okay, có khi họ nghĩ
đời cua kiếp này khó khá

234
00:11:21,562 --> 00:11:22,964
nhưng biết đâu đấy
đời cáy sau này,

235
00:11:22,964 --> 00:11:26,153
con ta thành Bill Gatesn cũng nên.

236
00:11:26,153 --> 00:11:29,370
Và ai lại đi đánh thuế con mình?

237
00:11:29,370 --> 00:11:33,200
Hoặc tôi cũng tự nêu câu hỏi,

238
00:11:33,200 --> 00:11:35,580
tại sao những người
không có bảo hiểm y tế

239
00:11:35,580 --> 00:11:38,561
lại không nhận sự chăm sóc 
sức khỏe cộng đồng?

240
00:11:38,561 --> 00:11:40,090
có lúc họ không nhận 
sự chăm sóc ấy,

241
00:11:40,090 --> 00:11:42,914
vì trót mang lấy suy nghĩ
vê lựa chọn

242
00:11:42,914 --> 00:11:45,472
nhưng họ có gì để chọn đâu.

243
00:11:45,472 --> 00:11:49,922
Margaret Thatcher
có một câu nổi tiếng

244
00:11:49,922 --> 00:11:52,554
rằng làm gì có xã hội.

245
00:11:52,554 --> 00:11:56,334
Xã hội không tồn tại,
chỉ có các cá nhân

246
00:11:56,334 --> 00:11:58,130
và gia đình họ mà thôi.

247
00:11:58,130 --> 00:12:03,263
Đáng buồn là tư tưởng này
vẫn còn rất thịnh hành,

248
00:12:03,263 --> 00:12:05,547
nên những người nghèo
có thể cảm thấy

249
00:12:05,547 --> 00:12:07,470
hổ thẹn về sự nghèo khổ của mình.

250
00:12:07,470 --> 00:12:09,732
Chúng ta vẫn
chưa thôi hối hận

251
00:12:09,732 --> 00:12:11,846
vì đã lựa chon
không đúng đắn,

252
00:12:11,846 --> 00:12:14,142
vì thế nên chúng ta
mới không thành công.

253
00:12:14,142 --> 00:12:17,674
Chúng ta lo lắng rằng 
mình cố thế vẫn còn chưa đủ,

254
00:12:17,674 --> 00:12:19,597
vì thế nên ta cật lực

255
00:12:19,597 --> 00:12:21,138
làm việc suốt ngày dài

256
00:12:21,138 --> 00:12:25,576
rồi mất bằng ấy thời gian
để lấy lại sức lực.

257
00:12:25,576 --> 00:12:27,989
Khi ta lo lắng trước
lựa chọn,

258
00:12:27,989 --> 00:12:32,421
đôi lúc ta không còn thiết
lựa chọn nữa.

259
00:12:32,421 --> 00:12:34,217
Ta phó thác chuyện này cho guru

260
00:12:34,217 --> 00:12:35,496
ông thầy ta sẽ bảo 
điều ta nên làm,

261
00:12:35,496 --> 00:12:38,140
hoặc là nhà trị liệu 
về môn thân lập thân,

262
00:12:38,140 --> 00:12:40,919
hoặc tôn thờ 
nhà lãnh đạo toàn trị

263
00:12:40,919 --> 00:12:43,706
kẻ đứng trước lựa chọn,
chẳng bao giờ phân vân,

264
00:12:43,706 --> 00:12:45,790
vì biết việc cần làm.

265
00:12:45,790 --> 00:12:48,566
Nhiều người thường hỏi tôi,

266
00:12:48,566 --> 00:12:50,940
"Anh học được gì qua 
nghiên cứu về lựa chọn?"

267
00:12:50,940 --> 00:12:54,111
Tôi nhận được
một thông điệp quan trọng

268
00:12:54,111 --> 00:12:56,598
khi suy nghĩ về chọn lựa.

269
00:12:56,598 --> 00:13:01,558
Bản thân tôi thôi không coi 
chọn lựa là quá nghiêm trang.

270
00:13:01,558 --> 00:13:04,180
Trước hết tôi nhận ra
nhiều điều tôi đã chọn

271
00:13:04,180 --> 00:13:05,639
là không hợp lý tí nào.

272
00:13:05,639 --> 00:13:07,543
Nó ảnh hưởng bới vô thức,

273
00:13:07,543 --> 00:13:09,737
bởi điều tôi nghĩ về 
chọn lựa của người khác,

274
00:13:09,737 --> 00:13:13,393
hoặc bởi lựa chọn
được xã hội chấp nhận.

275
00:13:13,393 --> 00:13:15,690
Tôi thích một suy nghĩ

276
00:13:15,690 --> 00:13:17,330
rằng ta cần đi xa hơn

277
00:13:17,330 --> 00:13:19,254
vượt qua suy nghĩ 
về lựa chọn cá nhân,

278
00:13:19,254 --> 00:13:22,910
đấy là điều quan trọng,
để đổi mới lựa chọn xã hội,

279
00:13:22,910 --> 00:13:26,611
chính tư tưởng về lựa chọn cá nhân
đã ru ngủ chúng ta.

280
00:13:26,611 --> 00:13:29,749
Nó ngăn trở chúng ta
nghĩ về sự thay đổi xã hội.

281
00:13:29,749 --> 00:13:33,480
Chúng ta dành quá nhiều thơi gian
để chọn lựa cho mình

282
00:13:33,480 --> 00:13:35,250
và hiếm khi nghĩ về

283
00:13:35,250 --> 00:13:37,476
những mục tiêu chung
chúng ta nên chọn.

284
00:13:37,476 --> 00:13:39,176
Chúng ta hãy đừng quên

285
00:13:39,176 --> 00:13:41,860
chọn lựa đi liền cùng biến đổi.

286
00:13:41,860 --> 00:13:43,676
Chúng ta có thể 
tạo sự thay đổi cá nhân,

287
00:13:43,676 --> 00:13:45,861
Chúng ta có thể
tạo ra biến đổi xã hội.

288
00:13:45,861 --> 00:13:49,627
Chúng ta có thể chọn
có thêm nhiều chó sói.

289
00:13:49,627 --> 00:13:52,394
Chúng ta có thể chọn
để thay đổi môi trường

290
00:13:52,394 --> 00:13:54,824
để có thêm nhiều ong.

291
00:13:54,824 --> 00:13:59,110
Chúng ta có thể chọn để có
những cơ quan đánh giá khác nhau.

292
00:13:59,110 --> 00:14:01,573
Hoặc chọn kiểm soát các công ty

293
00:14:01,573 --> 00:14:05,437
thay vì cho phép nó 
kiểm soát chúng ta.

294
00:14:05,437 --> 00:14:08,852
Chúng ta có đủ khả năng
để tạo ra biến đổi.

295
00:14:08,852 --> 00:14:12,130
Tôi đã bắt đầu bằng câu nói
của Samuel Johnson,

296
00:14:12,130 --> 00:14:14,859
khuyên chúng ta
khi lựa chọn trong đời

297
00:14:14,859 --> 00:14:17,446
nhớ lựa chọn để mà sống.

298
00:14:17,446 --> 00:14:19,673
Rốt cuộc, các bạn thấy

299
00:14:19,673 --> 00:14:21,180
tôi đã chọn được cho mình

300
00:14:21,180 --> 00:14:22,467
một trong ba câu đã dẫn

301
00:14:22,467 --> 00:14:26,491
trong phần mở đầu
bài nói hôm nay.

302
00:14:26,491 --> 00:14:28,390
Tôi quả đã có lựa chọn,

303
00:14:28,390 --> 00:14:30,698
là một đất nước,
là một nhân dân,

304
00:14:30,698 --> 00:14:32,970
chúng ta cũng có 
lựa chọn để quyết định lại

305
00:14:32,970 --> 00:14:36,282
sẽ sống trong một xã hội
thế nào trong tương lai

306
00:14:36,282 --> 00:14:38,333
Cảm ơn.

307
00:14:38,333 --> 00:14:42,563
(Vỗ tay)