0:00:00.916,0:00:03.170
Khi tôi chuẩn bị[br]bài nói này,

0:00:03.170,0:00:05.146
tôi đi tìm [br]vài câu trích dẫn

0:00:05.146,0:00:06.991
để chia sẻ [br]với quý vị.

0:00:06.991,0:00:09.162
Có tin vui:[br]tôi tìm được ba câu

0:00:09.162,0:00:10.994
mà tôi rất khoái,

0:00:10.994,0:00:14.472
câu thứ nhất của [br]Samuel Johnson, ông bảo,

0:00:14.472,0:00:16.712
"Khi lựa chọn trong đời,

0:00:16.712,0:00:19.468
nhớ chọn để mà sống,"

0:00:19.468,0:00:23.000
câu thứ hai của Aeschylus,[br]ông nhắc rằng

0:00:23.000,0:00:27.305
"Hạnh phúc là lựa chọn[br]đòi hỏi gắng công,"

0:00:27.305,0:00:30.830
câu thứ ba của Groucho Marx

0:00:30.830,0:00:33.920
ông bảo, "Tôi không thích chọn[br]những câu lạc bộ

0:00:33.920,0:00:39.252
muốn biến tôi thành [br]một thành viên."

0:00:39.252,0:00:41.318
Và đây là tin xấu:

0:00:41.318,0:00:43.429
Trong ba câu tôi không biết[br]chọn câu nào

0:00:43.429,0:00:46.178
để chia sẻ với quý vị.

0:00:46.178,0:00:49.403
Nỗi lo âu lựa chọn ngọt ngào.

0:00:49.403,0:00:53.446
Trong thời tư bản[br]hậu công nghiệp này,

0:00:53.446,0:00:57.109
sự lựa chọn và tự do cá nhân

0:00:57.109,0:00:59.970
cùng tư tưởng[br]thân lập thân,

0:00:59.970,0:01:03.500
đã dấy lên thành lý tưởng.

0:01:03.500,0:01:07.387
Cùng với nó, [br]ta cũng có một niềm tin

0:01:07.387,0:01:10.155
vào sự tiến bộ không ngừng.

0:01:10.155,0:01:12.911
Nhưng ngay bên dưới[br]hệ tư tưởng này

0:01:12.911,0:01:16.443
có một nỗi lo âu[br]ngày càng lớn,

0:01:16.443,0:01:18.513
những cảm giác tội lỗi,

0:01:18.513,0:01:22.217
những cảm giác bất cập,

0:01:22.217,0:01:26.954
cảm thấy ta đang mắc kẹt[br]trong lựa chọn của chính mình.

0:01:26.954,0:01:30.950
Buồn thay, [br]tư tưởng về lựa chọn cá nhân

0:01:30.950,0:01:36.400
đang ngăn ta nghĩ đến[br]những đổi thay trong xã hội.

0:01:36.400,0:01:39.319
Xem ra tư tưởng này

0:01:39.319,0:01:42.001
rất hiệu nghiệm[br]để ru ngủ chúng ta

0:01:42.001,0:01:44.797
để quên đi ta đang là[br]nhà tư tưởng chính trị và xã hội.

0:01:44.797,0:01:47.113
Thay vì thao thức với[br]điều xảy ra trong xã hội,

0:01:47.113,0:01:50.869
chúng ta ngày càng chú tâm[br]phê phán bản thân,

0:01:50.869,0:01:55.122
đôi lúc tới mức[br]hủy diệt bản thân.

0:01:55.122,0:01:57.867
Tại làm sao ý tưởng[br]về lựa chọn

0:01:57.867,0:01:59.450
đang vẫn hoành hành[br]mạnh mẽ như vậy,

0:01:59.450,0:02:02.546
ngay cả đối với những người

0:02:02.546,0:02:04.655
chẳng có gì nhiều để chọn?

0:02:04.655,0:02:08.229
Tại sao cả những người[br]nghèo khổ

0:02:08.229,0:02:12.620
cũng khăng khăng [br]phải được chọn lựa mới cam,

0:02:12.620,0:02:14.689
cái chúng ta đặt tên[br]là lựa chọn có lý trí

0:02:14.689,0:02:17.322
và ghì mài với nó?

0:02:17.322,0:02:21.340
Hệ tư tưởng này đã[br]có nhiều thành quả

0:02:21.340,0:02:25.320
mở rộng đường[br]tư tưởng cho ta

0:02:25.320,0:02:28.987
về một tương lai[br]mơ ước từ xa.

0:02:28.987,0:02:31.000
Nào ta hãy đưa ra ví dụ.

0:02:31.000,0:02:32.913
Bạn tôi tên là Mania,

0:02:32.913,0:02:35.962
khi cô ấy là [br]sinh viên ở California,

0:02:35.962,0:02:37.660
cô ấy kiếm sống

0:02:37.660,0:02:40.720
bằng cách làm việc[br]cho một hãng buôn ô-tô.

0:02:40.720,0:02:42.531
Khi Mania gặp khách hàng

0:02:42.531,0:02:45.389
loại khách tiêu biểu,[br]cô tranh luận với khách

0:02:45.389,0:02:47.233
về cách sống của ông ta,

0:02:47.233,0:02:49.956
về số tiền ông ấy muốn tiêu pha,

0:02:49.956,0:02:51.700
ông ấy có mấy con,

0:02:51.700,0:02:53.973
ông ấy mua xe để làm gì?

0:02:53.973,0:02:56.660
Họ nhanh chóng [br]đi đến kết luận

0:02:56.660,0:02:59.214
chiếc xe hoàn hảo[br]là thế nào

0:02:59.214,0:03:02.702
Trước khi khách hàng của[br]Mania đi về nhà

0:03:02.702,0:03:05.140
để nghĩ lại cho kỹ,

0:03:05.140,0:03:06.960
cô bèn nói với khách,

0:03:06.960,0:03:10.745
"Cái xe anh định mua[br]rất hoàn hảo,

0:03:10.745,0:03:12.770
nhưng chỉ trong [br]vài năm nữa,

0:03:12.770,0:03:15.403
khi các con anh [br]đủ lông đủ cánh để ra khỏi nhà,[br]

0:03:15.403,0:03:18.370
khi đó tiền bạc của anh[br]dư dả hơn một tí,

0:03:18.370,0:03:21.399
thì chiếc xe kia [br]sẽ là lý tưởng.

0:03:21.399,0:03:24.936
Nhưng cái anh chọn bây giờ[br]là chuẩn."

0:03:24.936,0:03:27.293
Đa số khách hàng của Mania

0:03:27.293,0:03:28.913
ngày hôm sau quay lại

0:03:28.913,0:03:31.738
đều mua chiếc xe kia,

0:03:31.738,0:03:33.795
chiếc mà họ không cần,

0:03:33.795,0:03:36.833
chiếc đắt tiền hơn rất nhiều.

0:03:36.833,0:03:39.769
Mania bán xe hơi [br]thành công đến nỗi

0:03:39.769,0:03:42.671
chẳng bao lâu cô ấy[br]chuyển sang bán máy bay.

0:03:42.671,0:03:47.265
(Vỗ tay)

0:03:47.265,0:03:51.350
Nhờ nắm vững [br]tâm lý người ta

0:03:51.350,0:03:52.924
nên công việc hiện nay[br]của cô rất chạy,

0:03:52.924,0:03:56.755
đó là công việc của[br]một nhà tâm lý.

0:03:56.755,0:04:01.278
Thử hỏi sao khách hàng[br]của Mania thiếu lý trí đến vây?

0:04:01.278,0:04:03.775
Thành công của cô [br]là có thể

0:04:03.775,0:04:06.700
tạo ra cho họ hình ảnh

0:04:06.700,0:04:10.280
về một tương lai[br]lý tưởng hóa,

0:04:10.280,0:04:12.190
một hình ảnh [br]của chính họ

0:04:12.190,0:04:16.420
khi họ thành đạt hơn,[br]tự do hơn,

0:04:16.420,0:04:18.669
và với họ, bằng[br]việc chọn chiếc xe kia

0:04:18.669,0:04:21.729
dường như họ đã [br]đến gần hơn lý tưởng

0:04:21.729,0:04:26.578
mà Mania đã nhìn thấy ở họ.

0:04:26.578,0:04:30.981
Hiếm khi ta chọn điều gì [br]hoàn toàn hợp lý.

0:04:30.981,0:04:34.559
Lựa chọn của chúng ta[br]chịu ảnh hưởng của vô thức,[br]

0:04:34.559,0:04:36.398
của cộng đồng.

0:04:36.398,0:04:38.328
Chúng ta thường chọn

0:04:38.328,0:04:40.482
bằng cách đoán [br]xem người khác

0:04:40.482,0:04:43.466
nghĩ như thế nào về [br]lựa chọn của chúng ta.

0:04:43.466,0:04:44.671
Chúng ta cũng chọn

0:04:44.671,0:04:47.040
bằng cách nhìn vào[br]lựa chọn của người khác.

0:04:47.040,0:04:51.845
Chúng ta cố đoán đâu là [br]lựa chọn xã hội chấp nhận

0:04:51.845,0:04:54.916
Thế nên thực ra

0:04:54.916,0:04:56.805
cả khi chúng ta đã chọn,

0:04:56.805,0:04:58.560
mua một chiếc xe chẳng hạn,

0:04:58.560,0:05:01.710
vẫn cứ không thôi [br]đọc các giới thiệu vê xe,

0:05:01.710,0:05:04.070
như thể muốn [br]thuyết phục chính mình

0:05:04.070,0:05:06.671
rằng ta chọn đúng.

0:05:06.671,0:05:09.870
Cho nên lựa chọn là thứ[br]gây ra lo lắng

0:05:09.870,0:05:12.951
Nó gắn với rủi ro, tổn thất.

0:05:12.951,0:05:15.306
Nó rất khó dự đoán.

0:05:15.306,0:05:17.415
Vì thế, ngày nay

0:05:17.415,0:05:19.918
người ta càng ngày [br]càng chịu nhiều rắc rối

0:05:19.918,0:05:23.376
vì không chọn được[br]cái gì ra hồn.

0:05:23.376,0:05:27.207
Vừa rồi tôi mới dự[br]một đám cưới,

0:05:27.207,0:05:29.511
tôi gặp một cô gái [br]trẻ trung xinh đẹp

0:05:29.511,0:05:34.137
ngay lập tức cô kể cho tôi[br]nỗi lo của cô trong việc lựa chọn.

0:05:34.137,0:05:36.108
Cô bảo "Tôi mất một tháng

0:05:36.108,0:05:39.154
để nghĩ xem sẽ mặc gì,"

0:05:39.154,0:05:41.675
rồi cô kể, "Tôi mất hàng tuần[br]để cân nhắc

0:05:41.675,0:05:44.936
sẽ ở khách sạn nào[br]trong một đêm.

0:05:44.936,0:05:49.434
và giờ, tôi phải chọn[br]một người hiến tinh trùng."

0:05:49.434,0:05:52.201
(Cười)

0:05:52.201,0:05:55.700
Nhìn cô tôi choáng.

0:05:55.700,0:05:58.737
"Người hiến tinh trùng? [br]Sao phải vội thế?"

0:05:58.737,0:06:02.911
Cô bảo, [br]"Cuối năm nay tôi 40 rồi,

0:06:02.911,0:06:07.736
tôi rất dở trong việc[br]chọn đàn ông."

0:06:07.736,0:06:12.142
Lựa chọn, vì nó gắn với rủi ro,

0:06:12.142,0:06:14.419
nên gây ra lo lắng,

0:06:14.419,0:06:17.276
nhà triết học nổi tiếng

0:06:17.276,0:06:19.869
người Đan mạch, [br]Søren Kierkegaard chỉ ra

0:06:19.869,0:06:22.583
sự lo lắng ấy

0:06:22.583,0:06:25.848
là cái sảy [br]nảy ra vô số cái ung.

0:06:25.848,0:06:30.281
Ngày nay ta tin rằng[br]có thể ngăn chặn được rủi ro này.

0:06:30.281,0:06:33.362
Ta có vô số những [br]phân tích thị trường,

0:06:33.362,0:06:35.871
các kế hoạch về các[br]nguồn thu tương lai.

0:06:35.871,0:06:38.571
Ngay cả về thị trường, tức là[br]về cơ hội, về khả năng có thể

0:06:38.571,0:06:42.711
chúng ta vẫn tin có thể[br]dự đoán một cách hợp ly

0:06:42.711,0:06:44.434
nó sẽ đi về đậu.

0:06:44.434,0:06:49.281
Thực ra, sự ngẫu nhiên[br]rất dễ gây đau buồn.

0:06:49.281,0:06:52.171
Năm vừa rồi[br]bạn tôi Bernard Harcourt

0:06:52.171,0:06:56.446
ở trường Đại học Chicago[br]tổ chức một sự kiện,

0:06:56.446,0:06:59.843
một hội nghị khoa học[br]về sự ngẫu nhiên.

0:06:59.843,0:07:01.929
Anh ấy và tôi cùng[br]tham gia hội thảo,

0:07:01.929,0:07:04.446
và ngay trước khi[br]trình bày tham luận -

0:07:04.446,0:07:06.796
chúng tôi không biết[br]về tham luận của nhau -

0:07:06.796,0:07:09.304
chúng tôi quyết định xem xét[br]sự ngẫu nhiên một cách nghiêm túc.

0:07:09.304,0:07:11.140
Nên chúng tôi thông báo[br]cho cử tọa

0:07:11.140,0:07:13.489
là họ sắp sửa được nghe

0:07:13.489,0:07:15.502
một bản tham luận tình cờ,

0:07:15.502,0:07:17.674
pha trộn từ hai tham luận

0:07:17.674,0:07:21.545
trong đó chúng tôi không biết[br]người kia đã viết những gì.

0:07:21.545,0:07:25.725
Chúng tôi đã trình bày theo kiểu đó.

0:07:25.725,0:07:27.946
Bernard đọc đoạn đầu tiên[br]trong tham luận của anh,

0:07:27.946,0:07:30.070
rồi đến tôi đọc đoạn đầu[br]trong tham luận của tôi,

0:07:30.070,0:07:32.277
Bernard đọc đoạn thứ hai,

0:07:32.277,0:07:33.762
tôi cũng đọc đoạn thứ hai,

0:07:33.762,0:07:37.384
cứ thế cho đến hết[br]hai bản tham luận.

0:07:37.384,0:07:39.263
Quý vị sẽ ngạc nhiên,

0:07:39.263,0:07:41.445
rằng đa số cử tọa,

0:07:41.445,0:07:44.188
không nghĩ rằng [br]cái họ vừa nghe,

0:07:44.188,0:07:47.473
là một tham luận pha trộn tình cờ.

0:07:47.473,0:07:49.419
Họ không thể tin rằng

0:07:49.419,0:07:51.939
trên cương vị là hai giáo sư

0:07:51.939,0:07:53.817
phát biều về học thuật,

0:07:53.817,0:07:56.888
lại nhìn nhận sự ngâu nhiên[br]nghiêm túc như vậy.

0:07:56.888,0:07:59.475
Họ nghĩ chúng tôi[br]bàn nhau cùng viết

0:07:59.475,0:08:02.953
rồi nói đùa đây là tình cờ.

0:08:02.953,0:08:07.120
Chúng ta sống trong thời đại[br]nhiều thông tin,

0:08:07.120,0:08:08.711
nhiều dữ liệu,

0:08:08.711,0:08:11.715
nhiều hiểu biết về[br]cơ thể con người.

0:08:11.715,0:08:13.458
Chúng ta giải mã bộ gen.

0:08:13.458,0:08:16.569
Biết về bộ não [br]nhiều hơn trước.

0:08:16.569,0:08:19.205
Điều đáng ngạc nhiên [br]ở chỗ là người ta càng ngày

0:08:19.205,0:08:23.640
càng làm ngơ[br]trước những kiến thức này.

0:08:23.640,0:08:28.633
Sự không hay biết và chối bỏ[br]đang lên ngôi.

0:08:28.633,0:08:31.851
Trước cuộc khủng hoảng[br]kinh tế hiện nay,

0:08:31.851,0:08:34.505
chúng ta nghĩ rồi ta sẽ[br]hồi tỉnh lại

0:08:34.505,0:08:36.721
mọi việc lại trở về như cũ,

0:08:36.721,0:08:39.984
chẳng cần thay đổi chính trị[br]hay xã hội làm gì.

0:08:39.984,0:08:42.234
Còn trước cuộc[br]khủng hoảng môi trường

0:08:42.234,0:08:45.350
chúng ta nghĩ chẳng cần[br]làm gì cả,

0:08:45.350,0:08:48.252
đó là việc thiên hạ,[br]chứ chưa phải đến ta.

0:08:48.252,0:08:51.548
Ngay cả khi khủng hoảng[br]môi trường đã bùng phát

0:08:51.548,0:08:53.877
như thảm họa hạt nhân Fukushima,

0:08:53.877,0:08:56.701
thì những người cùng sống[br]trong một môi trường,

0:08:56.701,0:08:58.523
cùng có một lượng thông tin [br]cần thiết

0:08:58.523,0:09:02.210
chỉ một nửa biết [br]lo lắng về vấn đê phóng xạ,

0:09:02.210,0:09:05.531
một nửa kia tiếp tục làm ngơ.

0:09:05.531,0:09:08.343
Các nhà phân tâm học biết rõ

0:09:08.343,0:09:10.818
điều đáng ngạc nhiên là người ta [br]không có

0:09:10.818,0:09:12.607
lòng ham hiểu biết

0:09:12.607,0:09:15.689
nhưng lại vui hưởng [br]sự vô minh.

0:09:15.689,0:09:17.174
Điều dó nghĩa là gì?

0:09:17.174,0:09:18.990
Khi chúng ta đối mặt,

0:09:18.990,0:09:21.783
với một căn bệnh giết người,

0:09:21.783,0:09:24.989
thì có nhiều người[br]vẫn dửng dưng không để ý.

0:09:24.989,0:09:28.387
Họ thích bác đi[br]là không có bệnh,

0:09:28.387,0:09:31.661
nên nhiều khi [br]thà không báo cho họ là hơn

0:09:31.661,0:09:33.370
nếu họ không thiết hỏi.

0:09:33.370,0:09:35.800
đIều ngạc nhiên[br]nghiên cứu chỉ ra

0:09:35.800,0:09:37.644
những người chối[br]là không có bệnh

0:09:37.644,0:09:41.560
lại sống lâu hơn những người

0:09:41.560,0:09:43.999
chọn cách điều trị[br]hợp lý cho mình.

0:09:43.999,0:09:46.120
Tuy nhiên, [br]sự không hiểu biết này

0:09:46.120,0:09:50.849
là không tốt[br]về mặt xã hội.

0:09:50.849,0:09:54.179
Khi không hay biết[br]ta đang đi vê đâu

0:09:54.179,0:09:58.364
thì có thể xảy ra[br]nhiều thiệt hại xã hội.

0:09:58.364,0:10:00.445
Bên cạnh sự ngu tối,

0:10:00.445,0:10:02.683
chúng ta ngày nay còn đối mặt

0:10:02.683,0:10:05.844
với cái xem ra [br]là sự thật hiển nhiên.

0:10:05.844,0:10:07.971
Nhà triết học Pháp[br]

0:10:07.971,0:10:10.080
Louis Althusser đã chỉ ra

0:10:10.080,0:10:12.643
rằng hệ tư tưởng là thứ tạo ra

0:10:12.643,0:10:16.509
một bức màn hiển nhiên.

0:10:16.509,0:10:20.244
Trước khi có cái nhìn[br]phê phán đối với xã hội

0:10:20.244,0:10:24.631
phải thật sự loại bỏ[br]bức màn hiển nhiên

0:10:24.631,0:10:27.960
để nghĩ thoát qua,[br]để nghĩ khác đi.

0:10:27.960,0:10:29.997
Trở lại với tư tưởng

0:10:29.997,0:10:32.528
về cá nhân, [br]về lựa chọn hợp lý

0:10:32.528,0:10:34.856
mà chúng ta thường bám giữ,

0:10:34.856,0:10:36.836
chính ở đây chúng ta cần

0:10:36.836,0:10:39.165
loại bỏ bức màn hiển nhiên

0:10:39.165,0:10:42.296
để nghĩ khác đi một chút.

0:10:42.296,0:10:45.260
Có một câu hỏi[br]thường đến với tôi

0:10:45.260,0:10:49.863
tại sao ta thích ghì mài[br]ý tưởng con người làm nên số phận

0:10:49.863,0:10:53.395
điều mà chủ nghĩa tư bản[br]đã dựa vào từ buổi đầu tiên?

0:10:53.395,0:10:55.880
Tại sao chúng ta nghĩ rằng[br]chúng ta thật sự là người chủ

0:10:55.880,0:10:58.705
vận mệnh của mình [br]và chúng ta có thể

0:10:58.705,0:11:01.157
ra quyết định hợp lý[br]về những chon lựa tối ưu,

0:11:01.157,0:11:04.386
đến nỗi ta không chấp nhận[br]tổn thất và rủi ro?

0:11:04.386,0:11:07.671
Đôi lúc tôi kinh hoàng[br]thấy những người rất nghèo,

0:11:07.671,0:11:10.015
không tán thành quan điểm

0:11:10.015,0:11:13.633
rằng người giàu [br]phải nộp thuế nhiều hơn.

0:11:13.633,0:11:15.681
Người ta ở đây[br]thường mang lấy

0:11:15.681,0:11:18.279
lối nghĩ ăn may [br]của trò đỏ đen.

0:11:18.279,0:11:21.562
Okay, có khi họ nghĩ[br]đời cua kiếp này khó khá

0:11:21.562,0:11:22.964
nhưng biết đâu đấy[br]đời cáy sau này,

0:11:22.964,0:11:26.153
con ta thành Bill Gatesn cũng nên.

0:11:26.153,0:11:29.370
Và ai lại đi đánh thuế con mình?

0:11:29.370,0:11:33.200
Hoặc tôi cũng tự nêu câu hỏi,

0:11:33.200,0:11:35.580
tại sao những người[br]không có bảo hiểm y tế

0:11:35.580,0:11:38.561
lại không nhận sự chăm sóc [br]sức khỏe cộng đồng?

0:11:38.561,0:11:40.090
có lúc họ không nhận [br]sự chăm sóc ấy,

0:11:40.090,0:11:42.914
vì trót mang lấy suy nghĩ[br]vê lựa chọn

0:11:42.914,0:11:45.472
nhưng họ có gì để chọn đâu.

0:11:45.472,0:11:49.922
Margaret Thatcher[br]có một câu nổi tiếng

0:11:49.922,0:11:52.554
rằng làm gì có xã hội.

0:11:52.554,0:11:56.334
Xã hội không tồn tại,[br]chỉ có các cá nhân

0:11:56.334,0:11:58.130
và gia đình họ mà thôi.

0:11:58.130,0:12:03.263
Đáng buồn là tư tưởng này[br]vẫn còn rất thịnh hành,

0:12:03.263,0:12:05.547
nên những người nghèo[br]có thể cảm thấy

0:12:05.547,0:12:07.470
hổ thẹn về sự nghèo khổ của mình.

0:12:07.470,0:12:09.732
Chúng ta vẫn[br]chưa thôi hối hận

0:12:09.732,0:12:11.846
vì đã lựa chon[br]không đúng đắn,

0:12:11.846,0:12:14.142
vì thế nên chúng ta[br]mới không thành công.

0:12:14.142,0:12:17.674
Chúng ta lo lắng rằng [br]mình cố thế vẫn còn chưa đủ,

0:12:17.674,0:12:19.597
vì thế nên ta cật lực

0:12:19.597,0:12:21.138
làm việc suốt ngày dài

0:12:21.138,0:12:25.576
rồi mất bằng ấy thời gian[br]để lấy lại sức lực.

0:12:25.576,0:12:27.989
Khi ta lo lắng trước[br]lựa chọn,

0:12:27.989,0:12:32.421
đôi lúc ta không còn thiết[br]lựa chọn nữa.

0:12:32.421,0:12:34.217
Ta phó thác chuyện này cho guru

0:12:34.217,0:12:35.496
ông thầy ta sẽ bảo [br]điều ta nên làm,

0:12:35.496,0:12:38.140
hoặc là nhà trị liệu [br]về môn thân lập thân,

0:12:38.140,0:12:40.919
hoặc tôn thờ [br]nhà lãnh đạo toàn trị

0:12:40.919,0:12:43.706
kẻ đứng trước lựa chọn,[br]chẳng bao giờ phân vân,

0:12:43.706,0:12:45.790
vì biết việc cần làm.

0:12:45.790,0:12:48.566
Nhiều người thường hỏi tôi,

0:12:48.566,0:12:50.940
"Anh học được gì qua [br]nghiên cứu về lựa chọn?"

0:12:50.940,0:12:54.111
Tôi nhận được[br]một thông điệp quan trọng

0:12:54.111,0:12:56.598
khi suy nghĩ về chọn lựa.

0:12:56.598,0:13:01.558
Bản thân tôi thôi không coi [br]chọn lựa là quá nghiêm trang.

0:13:01.558,0:13:04.180
Trước hết tôi nhận ra[br]nhiều điều tôi đã chọn

0:13:04.180,0:13:05.639
là không hợp lý tí nào.

0:13:05.639,0:13:07.543
Nó ảnh hưởng bới vô thức,

0:13:07.543,0:13:09.737
bởi điều tôi nghĩ về [br]chọn lựa của người khác,

0:13:09.737,0:13:13.393
hoặc bởi lựa chọn[br]được xã hội chấp nhận.

0:13:13.393,0:13:15.690
Tôi thích một suy nghĩ

0:13:15.690,0:13:17.330
rằng ta cần đi xa hơn

0:13:17.330,0:13:19.254
vượt qua suy nghĩ [br]về lựa chọn cá nhân,

0:13:19.254,0:13:22.910
đấy là điều quan trọng,[br]để đổi mới lựa chọn xã hội,

0:13:22.910,0:13:26.611
chính tư tưởng về lựa chọn cá nhân[br]đã ru ngủ chúng ta.

0:13:26.611,0:13:29.749
Nó ngăn trở chúng ta[br]nghĩ về sự thay đổi xã hội.

0:13:29.749,0:13:33.480
Chúng ta dành quá nhiều thơi gian[br]để chọn lựa cho mình

0:13:33.480,0:13:35.250
và hiếm khi nghĩ về

0:13:35.250,0:13:37.476
những mục tiêu chung[br]chúng ta nên chọn.

0:13:37.476,0:13:39.176
Chúng ta hãy đừng quên

0:13:39.176,0:13:41.860
chọn lựa đi liền cùng biến đổi.

0:13:41.860,0:13:43.676
Chúng ta có thể [br]tạo sự thay đổi cá nhân,

0:13:43.676,0:13:45.861
Chúng ta có thể[br]tạo ra biến đổi xã hội.

0:13:45.861,0:13:49.627
Chúng ta có thể chọn[br]có thêm nhiều chó sói.

0:13:49.627,0:13:52.394
Chúng ta có thể chọn[br]để thay đổi môi trường

0:13:52.394,0:13:54.824
để có thêm nhiều ong.

0:13:54.824,0:13:59.110
Chúng ta có thể chọn để có[br]những cơ quan đánh giá khác nhau.

0:13:59.110,0:14:01.573
Hoặc chọn kiểm soát các công ty

0:14:01.573,0:14:05.437
thay vì cho phép nó [br]kiểm soát chúng ta.

0:14:05.437,0:14:08.852
Chúng ta có đủ khả năng[br]để tạo ra biến đổi.

0:14:08.852,0:14:12.130
Tôi đã bắt đầu bằng câu nói[br]của Samuel Johnson,

0:14:12.130,0:14:14.859
khuyên chúng ta[br]khi lựa chọn trong đời

0:14:14.859,0:14:17.446
nhớ lựa chọn để mà sống.

0:14:17.446,0:14:19.673
Rốt cuộc, các bạn thấy

0:14:19.673,0:14:21.180
tôi đã chọn được cho mình

0:14:21.180,0:14:22.467
một trong ba câu đã dẫn

0:14:22.467,0:14:26.491
trong phần mở đầu[br]bài nói hôm nay.

0:14:26.491,0:14:28.390
Tôi quả đã có lựa chọn,

0:14:28.390,0:14:30.698
là một đất nước,[br]là một nhân dân,

0:14:30.698,0:14:32.970
chúng ta cũng có [br]lựa chọn để quyết định lại

0:14:32.970,0:14:36.282
sẽ sống trong một xã hội[br]thế nào trong tương lai

0:14:36.282,0:14:38.333
Cảm ơn.

0:14:38.333,0:14:42.563
(Vỗ tay)