WEBVTT

00:00:00.916 --> 00:00:03.170
Khi tôi chuẩn bị
bài nói này,

00:00:03.170 --> 00:00:05.146
tôi đi tìm 
vài câu trích dẫn

00:00:05.146 --> 00:00:06.991
để chia sẻ 
với quý vị.

00:00:06.991 --> 00:00:09.162
Có tin vui:
tôi tìm được ba câu

00:00:09.162 --> 00:00:10.994
mà tôi rất khoái,

00:00:10.994 --> 00:00:14.472
câu thứ nhất của 
Samuel Johnson, ông bảo,

00:00:14.472 --> 00:00:16.712
"Khi lựa chọn trong đời,

00:00:16.712 --> 00:00:19.468
nhớ chọn để mà sống,"

00:00:19.468 --> 00:00:23.000
câu thứ hai của Aeschylus,
ông nhắc rằng

00:00:23.000 --> 00:00:27.305
"Hạnh phúc là lựa chọn
đòi hỏi gắng công,"

00:00:27.305 --> 00:00:30.830
câu thứ ba của Groucho Marx

00:00:30.830 --> 00:00:33.920
ông bảo, "Tôi không thích chọn
những câu lạc bộ

00:00:33.920 --> 00:00:39.252
muốn biến tôi thành 
một thành viên."

NOTE Paragraph

00:00:39.252 --> 00:00:41.318
Và đây là tin xấu:

00:00:41.318 --> 00:00:43.429
Trong ba câu tôi không biết
chọn câu nào

00:00:43.429 --> 00:00:46.178
để chia sẻ với quý vị.

00:00:46.178 --> 00:00:49.403
Nỗi lo âu lựa chọn ngọt ngào.

NOTE Paragraph

00:00:49.403 --> 00:00:53.446
Trong thời tư bản
hậu công nghiệp này,

00:00:53.446 --> 00:00:57.109
sự lựa chọn và tự do cá nhân

00:00:57.109 --> 00:00:59.970
cùng tư tưởng
thân lập thân,

00:00:59.970 --> 00:01:03.500
đã dấy lên thành lý tưởng.

00:01:03.500 --> 00:01:07.387
Cùng với nó, 
ta cũng có một niềm tin

00:01:07.387 --> 00:01:10.155
vào sự tiến bộ không ngừng.

00:01:10.155 --> 00:01:12.911
Nhưng ngay bên dưới
hệ tư tưởng này

00:01:12.911 --> 00:01:16.443
có một nỗi lo âu
ngày càng lớn,

00:01:16.443 --> 00:01:18.513
những cảm giác tội lỗi,

00:01:18.513 --> 00:01:22.217
những cảm giác bất cập,

00:01:22.217 --> 00:01:26.954
cảm thấy ta đang mắc kẹt
trong lựa chọn của chính mình.

00:01:26.954 --> 00:01:30.950
Buồn thay, 
tư tưởng về lựa chọn cá nhân

00:01:30.950 --> 00:01:36.400
đang ngăn ta nghĩ đến
những đổi thay trong xã hội.

00:01:36.400 --> 00:01:39.319
Xem ra tư tưởng này

00:01:39.319 --> 00:01:42.001
rất hiệu nghiệm
để ru ngủ chúng ta

00:01:42.001 --> 00:01:44.797
để quên đi ta đang là
nhà tư tưởng chính trị và xã hội.

NOTE Paragraph

00:01:44.797 --> 00:01:47.113
Thay vì thao thức với
điều xảy ra trong xã hội,

00:01:47.113 --> 00:01:50.869
chúng ta ngày càng chú tâm
phê phán bản thân,

00:01:50.869 --> 00:01:55.122
đôi lúc tới mức
hủy diệt bản thân.

NOTE Paragraph

00:01:55.122 --> 00:01:57.867
Tại làm sao ý tưởng
về lựa chọn

00:01:57.867 --> 00:01:59.450
đang vẫn hoành hành
mạnh mẽ như vậy,

00:01:59.450 --> 00:02:02.546
ngay cả đối với những người

00:02:02.546 --> 00:02:04.655
chẳng có gì nhiều để chọn?

00:02:04.655 --> 00:02:08.229
Tại sao cả những người
nghèo khổ

00:02:08.229 --> 00:02:12.620
cũng khăng khăng 
phải được chọn lựa mới cam,

00:02:12.620 --> 00:02:14.689
cái chúng ta đặt tên
là lựa chọn có lý trí

00:02:14.689 --> 00:02:17.322
và ghì mài với nó?

NOTE Paragraph

00:02:17.322 --> 00:02:21.340
Hệ tư tưởng này đã
có nhiều thành quả

00:02:21.340 --> 00:02:25.320
mở rộng đường
tư tưởng cho ta

00:02:25.320 --> 00:02:28.987
về một tương lai
mơ ước từ xa.

00:02:28.987 --> 00:02:31.000
Nào ta hãy đưa ra ví dụ.

00:02:31.000 --> 00:02:32.913
Bạn tôi tên là Mania,

00:02:32.913 --> 00:02:35.962
khi cô ấy là 
sinh viên ở California,

00:02:35.962 --> 00:02:37.660
cô ấy kiếm sống

00:02:37.660 --> 00:02:40.720
bằng cách làm việc
cho một hãng buôn ô-tô.

00:02:40.720 --> 00:02:42.531
Khi Mania gặp khách hàng

00:02:42.531 --> 00:02:45.389
loại khách tiêu biểu,
cô tranh luận với khách

00:02:45.389 --> 00:02:47.233
về cách sống của ông ta,

00:02:47.233 --> 00:02:49.956
về số tiền ông ấy muốn tiêu pha,

00:02:49.956 --> 00:02:51.700
ông ấy có mấy con,

00:02:51.700 --> 00:02:53.973
ông ấy mua xe để làm gì?

00:02:53.973 --> 00:02:56.660
Họ nhanh chóng 
đi đến kết luận

00:02:56.660 --> 00:02:59.214
chiếc xe hoàn hảo
là thế nào

00:02:59.214 --> 00:03:02.702
Trước khi khách hàng của
Mania đi về nhà

00:03:02.702 --> 00:03:05.140
để nghĩ lại cho kỹ,

00:03:05.140 --> 00:03:06.960
cô bèn nói với khách,

00:03:06.960 --> 00:03:10.745
"Cái xe anh định mua
rất hoàn hảo,

00:03:10.745 --> 00:03:12.770
nhưng chỉ trong 
vài năm nữa,

00:03:12.770 --> 00:03:15.403
khi các con anh 
đủ lông đủ cánh để ra khỏi nhà,


00:03:15.403 --> 00:03:18.370
khi đó tiền bạc của anh
dư dả hơn một tí,

00:03:18.370 --> 00:03:21.399
thì chiếc xe kia 
sẽ là lý tưởng.

00:03:21.399 --> 00:03:24.936
Nhưng cái anh chọn bây giờ
là chuẩn."

00:03:24.936 --> 00:03:27.293
Đa số khách hàng của Mania

00:03:27.293 --> 00:03:28.913
ngày hôm sau quay lại

00:03:28.913 --> 00:03:31.738
đều mua chiếc xe kia,

00:03:31.738 --> 00:03:33.795
chiếc mà họ không cần,

00:03:33.795 --> 00:03:36.833
chiếc đắt tiền hơn rất nhiều.

00:03:36.833 --> 00:03:39.769
Mania bán xe hơi 
thành công đến nỗi

00:03:39.769 --> 00:03:42.671
chẳng bao lâu cô ấy
chuyển sang bán máy bay.

00:03:42.671 --> 00:03:47.265
(Vỗ tay)

00:03:47.265 --> 00:03:51.350
Nhờ nắm vững 
tâm lý người ta

00:03:51.350 --> 00:03:52.924
nên công việc hiện nay
của cô rất chạy,

00:03:52.924 --> 00:03:56.755
đó là công việc của
một nhà tâm lý.

NOTE Paragraph

00:03:56.755 --> 00:04:01.278
Thử hỏi sao khách hàng
của Mania thiếu lý trí đến vây?

00:04:01.278 --> 00:04:03.775
Thành công của cô 
là có thể

00:04:03.775 --> 00:04:06.700
tạo ra cho họ hình ảnh

00:04:06.700 --> 00:04:10.280
về một tương lai
lý tưởng hóa,

00:04:10.280 --> 00:04:12.190
một hình ảnh 
của chính họ

00:04:12.190 --> 00:04:16.420
khi họ thành đạt hơn,
tự do hơn,

00:04:16.420 --> 00:04:18.669
và với họ, bằng
việc chọn chiếc xe kia

00:04:18.669 --> 00:04:21.729
dường như họ đã 
đến gần hơn lý tưởng

00:04:21.729 --> 00:04:26.578
mà Mania đã nhìn thấy ở họ.

NOTE Paragraph

00:04:26.578 --> 00:04:30.981
Hiếm khi ta chọn điều gì 
hoàn toàn hợp lý.

00:04:30.981 --> 00:04:34.559
Lựa chọn của chúng ta
chịu ảnh hưởng của vô thức,


00:04:34.559 --> 00:04:36.398
của cộng đồng.

00:04:36.398 --> 00:04:38.328
Chúng ta thường chọn

00:04:38.328 --> 00:04:40.482
bằng cách đoán 
xem người khác

00:04:40.482 --> 00:04:43.466
nghĩ như thế nào về 
lựa chọn của chúng ta.

00:04:43.466 --> 00:04:44.671
Chúng ta cũng chọn

00:04:44.671 --> 00:04:47.040
bằng cách nhìn vào
lựa chọn của người khác.

00:04:47.040 --> 00:04:51.845
Chúng ta cố đoán đâu là 
lựa chọn xã hội chấp nhận

00:04:51.845 --> 00:04:54.916
Thế nên thực ra

00:04:54.916 --> 00:04:56.805
cả khi chúng ta đã chọn,

00:04:56.805 --> 00:04:58.560
mua một chiếc xe chẳng hạn,

00:04:58.560 --> 00:05:01.710
vẫn cứ không thôi 
đọc các giới thiệu vê xe,

00:05:01.710 --> 00:05:04.070
như thể muốn 
thuyết phục chính mình

00:05:04.070 --> 00:05:06.671
rằng ta chọn đúng.

NOTE Paragraph

00:05:06.671 --> 00:05:09.870
Cho nên lựa chọn là thứ
gây ra lo lắng

00:05:09.870 --> 00:05:12.951
Nó gắn với rủi ro, tổn thất.

00:05:12.951 --> 00:05:15.306
Nó rất khó dự đoán.

00:05:15.306 --> 00:05:17.415
Vì thế, ngày nay

00:05:17.415 --> 00:05:19.918
người ta càng ngày 
càng chịu nhiều rắc rối

00:05:19.918 --> 00:05:23.376
vì không chọn được
cái gì ra hồn.

00:05:23.376 --> 00:05:27.207
Vừa rồi tôi mới dự
một đám cưới,

00:05:27.207 --> 00:05:29.511
tôi gặp một cô gái 
trẻ trung xinh đẹp

00:05:29.511 --> 00:05:34.137
ngay lập tức cô kể cho tôi
nỗi lo của cô trong việc lựa chọn.

00:05:34.137 --> 00:05:36.108
Cô bảo "Tôi mất một tháng

00:05:36.108 --> 00:05:39.154
để nghĩ xem sẽ mặc gì,"

00:05:39.154 --> 00:05:41.675
rồi cô kể, "Tôi mất hàng tuần
để cân nhắc

00:05:41.675 --> 00:05:44.936
sẽ ở khách sạn nào
trong một đêm.

00:05:44.936 --> 00:05:49.434
và giờ, tôi phải chọn
một người hiến tinh trùng."

00:05:49.434 --> 00:05:52.201
(Cười)

00:05:52.201 --> 00:05:55.700
Nhìn cô tôi choáng.

00:05:55.700 --> 00:05:58.737
"Người hiến tinh trùng? 
Sao phải vội thế?"

00:05:58.737 --> 00:06:02.911
Cô bảo, 
"Cuối năm nay tôi 40 rồi,

00:06:02.911 --> 00:06:07.736
tôi rất dở trong việc
chọn đàn ông."

NOTE Paragraph

00:06:07.736 --> 00:06:12.142
Lựa chọn, vì nó gắn với rủi ro,

00:06:12.142 --> 00:06:14.419
nên gây ra lo lắng,

00:06:14.419 --> 00:06:17.276
nhà triết học nổi tiếng

00:06:17.276 --> 00:06:19.869
người Đan mạch, 
Søren Kierkegaard chỉ ra

00:06:19.869 --> 00:06:22.583
sự lo lắng ấy

00:06:22.583 --> 00:06:25.848
là cái sảy 
nảy ra vô số cái ung.

00:06:25.848 --> 00:06:30.281
Ngày nay ta tin rằng
có thể ngăn chặn được rủi ro này.

00:06:30.281 --> 00:06:33.362
Ta có vô số những 
phân tích thị trường,

00:06:33.362 --> 00:06:35.871
các kế hoạch về các
nguồn thu tương lai.

00:06:35.871 --> 00:06:38.571
Ngay cả về thị trường, tức là
về cơ hội, về khả năng có thể

00:06:38.571 --> 00:06:42.711
chúng ta vẫn tin có thể
dự đoán một cách hợp ly

00:06:42.711 --> 00:06:44.434
nó sẽ đi về đậu.

NOTE Paragraph

00:06:44.434 --> 00:06:49.281
Thực ra, sự ngẫu nhiên
rất dễ gây đau buồn.

00:06:49.281 --> 00:06:52.171
Năm vừa rồi
bạn tôi Bernard Harcourt

00:06:52.171 --> 00:06:56.446
ở trường Đại học Chicago
tổ chức một sự kiện,

00:06:56.446 --> 00:06:59.843
một hội nghị khoa học
về sự ngẫu nhiên.

00:06:59.843 --> 00:07:01.929
Anh ấy và tôi cùng
tham gia hội thảo,

00:07:01.929 --> 00:07:04.446
và ngay trước khi
trình bày tham luận -

00:07:04.446 --> 00:07:06.796
chúng tôi không biết
về tham luận của nhau -

00:07:06.796 --> 00:07:09.304
chúng tôi quyết định xem xét
sự ngẫu nhiên một cách nghiêm túc.

00:07:09.304 --> 00:07:11.140
Nên chúng tôi thông báo
cho cử tọa

00:07:11.140 --> 00:07:13.489
là họ sắp sửa được nghe

00:07:13.489 --> 00:07:15.502
một bản tham luận tình cờ,

00:07:15.502 --> 00:07:17.674
pha trộn từ hai tham luận

00:07:17.674 --> 00:07:21.545
trong đó chúng tôi không biết
người kia đã viết những gì.

00:07:21.545 --> 00:07:25.725
Chúng tôi đã trình bày theo kiểu đó.

00:07:25.725 --> 00:07:27.946
Bernard đọc đoạn đầu tiên
trong tham luận của anh,

00:07:27.946 --> 00:07:30.070
rồi đến tôi đọc đoạn đầu
trong tham luận của tôi,

00:07:30.070 --> 00:07:32.277
Bernard đọc đoạn thứ hai,

00:07:32.277 --> 00:07:33.762
tôi cũng đọc đoạn thứ hai,

00:07:33.762 --> 00:07:37.384
cứ thế cho đến hết
hai bản tham luận.

00:07:37.384 --> 00:07:39.263
Quý vị sẽ ngạc nhiên,

00:07:39.263 --> 00:07:41.445
rằng đa số cử tọa,

00:07:41.445 --> 00:07:44.188
không nghĩ rằng 
cái họ vừa nghe,

00:07:44.188 --> 00:07:47.473
là một tham luận pha trộn tình cờ.

00:07:47.473 --> 00:07:49.419
Họ không thể tin rằng

00:07:49.419 --> 00:07:51.939
trên cương vị là hai giáo sư

00:07:51.939 --> 00:07:53.817
phát biều về học thuật,

00:07:53.817 --> 00:07:56.888
lại nhìn nhận sự ngâu nhiên
nghiêm túc như vậy.

00:07:56.888 --> 00:07:59.475
Họ nghĩ chúng tôi
bàn nhau cùng viết

00:07:59.475 --> 00:08:02.953
rồi nói đùa đây là tình cờ.

NOTE Paragraph

00:08:02.953 --> 00:08:07.120
Chúng ta sống trong thời đại
nhiều thông tin,

00:08:07.120 --> 00:08:08.711
nhiều dữ liệu,

00:08:08.711 --> 00:08:11.715
nhiều hiểu biết về
cơ thể con người.

00:08:11.715 --> 00:08:13.458
Chúng ta giải mã bộ gen.

00:08:13.458 --> 00:08:16.569
Biết về bộ não 
nhiều hơn trước.

00:08:16.569 --> 00:08:19.205
Điều đáng ngạc nhiên 
ở chỗ là người ta càng ngày

00:08:19.205 --> 00:08:23.640
càng làm ngơ
trước những kiến thức này.

00:08:23.640 --> 00:08:28.633
Sự không hay biết và chối bỏ
đang lên ngôi.

00:08:28.633 --> 00:08:31.851
Trước cuộc khủng hoảng
kinh tế hiện nay,

00:08:31.851 --> 00:08:34.505
chúng ta nghĩ rồi ta sẽ
hồi tỉnh lại

00:08:34.505 --> 00:08:36.721
mọi việc lại trở về như cũ,

00:08:36.721 --> 00:08:39.984
chẳng cần thay đổi chính trị
hay xã hội làm gì.

00:08:39.984 --> 00:08:42.234
Còn trước cuộc
khủng hoảng môi trường

00:08:42.234 --> 00:08:45.350
chúng ta nghĩ chẳng cần
làm gì cả,

00:08:45.350 --> 00:08:48.252
đó là việc thiên hạ,
chứ chưa phải đến ta.

00:08:48.252 --> 00:08:51.548
Ngay cả khi khủng hoảng
môi trường đã bùng phát

00:08:51.548 --> 00:08:53.877
như thảm họa hạt nhân Fukushima,

00:08:53.877 --> 00:08:56.701
thì những người cùng sống
trong một môi trường,

00:08:56.701 --> 00:08:58.523
cùng có một lượng thông tin 
cần thiết

00:08:58.523 --> 00:09:02.210
chỉ một nửa biết 
lo lắng về vấn đê phóng xạ,

00:09:02.210 --> 00:09:05.531
một nửa kia tiếp tục làm ngơ.

NOTE Paragraph

00:09:05.531 --> 00:09:08.343
Các nhà phân tâm học biết rõ

00:09:08.343 --> 00:09:10.818
điều đáng ngạc nhiên là người ta 
không có

00:09:10.818 --> 00:09:12.607
lòng ham hiểu biết

00:09:12.607 --> 00:09:15.689
nhưng lại vui hưởng 
sự vô minh.

00:09:15.689 --> 00:09:17.174
Điều dó nghĩa là gì?

00:09:17.174 --> 00:09:18.990
Khi chúng ta đối mặt,

00:09:18.990 --> 00:09:21.783
với một căn bệnh giết người,

00:09:21.783 --> 00:09:24.989
thì có nhiều người
vẫn dửng dưng không để ý.

00:09:24.989 --> 00:09:28.387
Họ thích bác đi
là không có bệnh,

00:09:28.387 --> 00:09:31.661
nên nhiều khi 
thà không báo cho họ là hơn

00:09:31.661 --> 00:09:33.370
nếu họ không thiết hỏi.

00:09:33.370 --> 00:09:35.800
đIều ngạc nhiên
nghiên cứu chỉ ra

00:09:35.800 --> 00:09:37.644
những người chối
là không có bệnh

00:09:37.644 --> 00:09:41.560
lại sống lâu hơn những người

00:09:41.560 --> 00:09:43.999
chọn cách điều trị
hợp lý cho mình.

NOTE Paragraph

00:09:43.999 --> 00:09:46.120
Tuy nhiên, 
sự không hiểu biết này

00:09:46.120 --> 00:09:50.849
là không tốt
về mặt xã hội.

00:09:50.849 --> 00:09:54.179
Khi không hay biết
ta đang đi vê đâu

00:09:54.179 --> 00:09:58.364
thì có thể xảy ra
nhiều thiệt hại xã hội.

NOTE Paragraph

00:09:58.364 --> 00:10:00.445
Bên cạnh sự ngu tối,

00:10:00.445 --> 00:10:02.683
chúng ta ngày nay còn đối mặt

00:10:02.683 --> 00:10:05.844
với cái xem ra 
là sự thật hiển nhiên.

00:10:05.844 --> 00:10:07.971
Nhà triết học Pháp


00:10:07.971 --> 00:10:10.080
Louis Althusser đã chỉ ra

00:10:10.080 --> 00:10:12.643
rằng hệ tư tưởng là thứ tạo ra

00:10:12.643 --> 00:10:16.509
một bức màn hiển nhiên.

00:10:16.509 --> 00:10:20.244
Trước khi có cái nhìn
phê phán đối với xã hội

00:10:20.244 --> 00:10:24.631
phải thật sự loại bỏ
bức màn hiển nhiên

00:10:24.631 --> 00:10:27.960
để nghĩ thoát qua,
để nghĩ khác đi.

00:10:27.960 --> 00:10:29.997
Trở lại với tư tưởng

00:10:29.997 --> 00:10:32.528
về cá nhân, 
về lựa chọn hợp lý

00:10:32.528 --> 00:10:34.856
mà chúng ta thường bám giữ,

00:10:34.856 --> 00:10:36.836
chính ở đây chúng ta cần

00:10:36.836 --> 00:10:39.165
loại bỏ bức màn hiển nhiên

00:10:39.165 --> 00:10:42.296
để nghĩ khác đi một chút.

NOTE Paragraph

00:10:42.296 --> 00:10:45.260
Có một câu hỏi
thường đến với tôi

00:10:45.260 --> 00:10:49.863
tại sao ta thích ghì mài
ý tưởng con người làm nên số phận

00:10:49.863 --> 00:10:53.395
điều mà chủ nghĩa tư bản
đã dựa vào từ buổi đầu tiên?

00:10:53.395 --> 00:10:55.880
Tại sao chúng ta nghĩ rằng
chúng ta thật sự là người chủ

00:10:55.880 --> 00:10:58.705
vận mệnh của mình 
và chúng ta có thể

00:10:58.705 --> 00:11:01.157
ra quyết định hợp lý
về những chon lựa tối ưu,

00:11:01.157 --> 00:11:04.386
đến nỗi ta không chấp nhận
tổn thất và rủi ro?

00:11:04.386 --> 00:11:07.671
Đôi lúc tôi kinh hoàng
thấy những người rất nghèo,

00:11:07.671 --> 00:11:10.015
không tán thành quan điểm

00:11:10.015 --> 00:11:13.633
rằng người giàu 
phải nộp thuế nhiều hơn.

00:11:13.633 --> 00:11:15.681
Người ta ở đây
thường mang lấy

00:11:15.681 --> 00:11:18.279
lối nghĩ ăn may 
của trò đỏ đen.

00:11:18.279 --> 00:11:21.562
Okay, có khi họ nghĩ
đời cua kiếp này khó khá

00:11:21.562 --> 00:11:22.964
nhưng biết đâu đấy
đời cáy sau này,

00:11:22.964 --> 00:11:26.153
con ta thành Bill Gatesn cũng nên.

00:11:26.153 --> 00:11:29.370
Và ai lại đi đánh thuế con mình?

00:11:29.370 --> 00:11:33.200
Hoặc tôi cũng tự nêu câu hỏi,

00:11:33.200 --> 00:11:35.580
tại sao những người
không có bảo hiểm y tế

00:11:35.580 --> 00:11:38.561
lại không nhận sự chăm sóc 
sức khỏe cộng đồng?

00:11:38.561 --> 00:11:40.090
có lúc họ không nhận 
sự chăm sóc ấy,

00:11:40.090 --> 00:11:42.914
vì trót mang lấy suy nghĩ
vê lựa chọn

00:11:42.914 --> 00:11:45.472
nhưng họ có gì để chọn đâu.

NOTE Paragraph

00:11:45.472 --> 00:11:49.922
Margaret Thatcher
có một câu nổi tiếng

00:11:49.922 --> 00:11:52.554
rằng làm gì có xã hội.

00:11:52.554 --> 00:11:56.334
Xã hội không tồn tại,
chỉ có các cá nhân

00:11:56.334 --> 00:11:58.130
và gia đình họ mà thôi.

00:11:58.130 --> 00:12:03.263
Đáng buồn là tư tưởng này
vẫn còn rất thịnh hành,

00:12:03.263 --> 00:12:05.547
nên những người nghèo
có thể cảm thấy

00:12:05.547 --> 00:12:07.470
hổ thẹn về sự nghèo khổ của mình.

00:12:07.470 --> 00:12:09.732
Chúng ta vẫn
chưa thôi hối hận

00:12:09.732 --> 00:12:11.846
vì đã lựa chon
không đúng đắn,

00:12:11.846 --> 00:12:14.142
vì thế nên chúng ta
mới không thành công.

00:12:14.142 --> 00:12:17.674
Chúng ta lo lắng rằng 
mình cố thế vẫn còn chưa đủ,

00:12:17.674 --> 00:12:19.597
vì thế nên ta cật lực

00:12:19.597 --> 00:12:21.138
làm việc suốt ngày dài

00:12:21.138 --> 00:12:25.576
rồi mất bằng ấy thời gian
để lấy lại sức lực.

00:12:25.576 --> 00:12:27.989
Khi ta lo lắng trước
lựa chọn,

00:12:27.989 --> 00:12:32.421
đôi lúc ta không còn thiết
lựa chọn nữa.

00:12:32.421 --> 00:12:34.217
Ta phó thác chuyện này cho guru

00:12:34.217 --> 00:12:35.496
ông thầy ta sẽ bảo 
điều ta nên làm,

00:12:35.496 --> 00:12:38.140
hoặc là nhà trị liệu 
về môn thân lập thân,

00:12:38.140 --> 00:12:40.919
hoặc tôn thờ 
nhà lãnh đạo toàn trị

00:12:40.919 --> 00:12:43.706
kẻ đứng trước lựa chọn,
chẳng bao giờ phân vân,

00:12:43.706 --> 00:12:45.790
vì biết việc cần làm.

NOTE Paragraph

00:12:45.790 --> 00:12:48.566
Nhiều người thường hỏi tôi,

00:12:48.566 --> 00:12:50.940
"Anh học được gì qua 
nghiên cứu về lựa chọn?"

00:12:50.940 --> 00:12:54.111
Tôi nhận được
một thông điệp quan trọng

00:12:54.111 --> 00:12:56.598
khi suy nghĩ về chọn lựa.

00:12:56.598 --> 00:13:01.558
Bản thân tôi thôi không coi 
chọn lựa là quá nghiêm trang.

00:13:01.558 --> 00:13:04.180
Trước hết tôi nhận ra
nhiều điều tôi đã chọn

00:13:04.180 --> 00:13:05.639
là không hợp lý tí nào.

00:13:05.639 --> 00:13:07.543
Nó ảnh hưởng bới vô thức,

00:13:07.543 --> 00:13:09.737
bởi điều tôi nghĩ về 
chọn lựa của người khác,

00:13:09.737 --> 00:13:13.393
hoặc bởi lựa chọn
được xã hội chấp nhận.

00:13:13.393 --> 00:13:15.690
Tôi thích một suy nghĩ

00:13:15.690 --> 00:13:17.330
rằng ta cần đi xa hơn

00:13:17.330 --> 00:13:19.254
vượt qua suy nghĩ 
về lựa chọn cá nhân,

00:13:19.254 --> 00:13:22.910
đấy là điều quan trọng,
để đổi mới lựa chọn xã hội,

00:13:22.910 --> 00:13:26.611
chính tư tưởng về lựa chọn cá nhân
đã ru ngủ chúng ta.

00:13:26.611 --> 00:13:29.749
Nó ngăn trở chúng ta
nghĩ về sự thay đổi xã hội.

00:13:29.749 --> 00:13:33.480
Chúng ta dành quá nhiều thơi gian
để chọn lựa cho mình

00:13:33.480 --> 00:13:35.250
và hiếm khi nghĩ về

00:13:35.250 --> 00:13:37.476
những mục tiêu chung
chúng ta nên chọn.

NOTE Paragraph

00:13:37.476 --> 00:13:39.176
Chúng ta hãy đừng quên

00:13:39.176 --> 00:13:41.860
chọn lựa đi liền cùng biến đổi.

00:13:41.860 --> 00:13:43.676
Chúng ta có thể 
tạo sự thay đổi cá nhân,

00:13:43.676 --> 00:13:45.861
Chúng ta có thể
tạo ra biến đổi xã hội.

00:13:45.861 --> 00:13:49.627
Chúng ta có thể chọn
có thêm nhiều chó sói.

00:13:49.627 --> 00:13:52.394
Chúng ta có thể chọn
để thay đổi môi trường

00:13:52.394 --> 00:13:54.824
để có thêm nhiều ong.

00:13:54.824 --> 00:13:59.110
Chúng ta có thể chọn để có
những cơ quan đánh giá khác nhau.

00:13:59.110 --> 00:14:01.573
Hoặc chọn kiểm soát các công ty

00:14:01.573 --> 00:14:05.437
thay vì cho phép nó 
kiểm soát chúng ta.

00:14:05.437 --> 00:14:08.852
Chúng ta có đủ khả năng
để tạo ra biến đổi.

NOTE Paragraph

00:14:08.852 --> 00:14:12.130
Tôi đã bắt đầu bằng câu nói
của Samuel Johnson,

00:14:12.130 --> 00:14:14.859
khuyên chúng ta
khi lựa chọn trong đời

00:14:14.859 --> 00:14:17.446
nhớ lựa chọn để mà sống.

00:14:17.446 --> 00:14:19.673
Rốt cuộc, các bạn thấy

00:14:19.673 --> 00:14:21.180
tôi đã chọn được cho mình

00:14:21.180 --> 00:14:22.467
một trong ba câu đã dẫn

00:14:22.467 --> 00:14:26.491
trong phần mở đầu
bài nói hôm nay.

00:14:26.491 --> 00:14:28.390
Tôi quả đã có lựa chọn,

00:14:28.390 --> 00:14:30.698
là một đất nước,
là một nhân dân,

00:14:30.698 --> 00:14:32.970
chúng ta cũng có 
lựa chọn để quyết định lại

00:14:32.970 --> 00:14:36.282
sẽ sống trong một xã hội
thế nào trong tương lai

NOTE Paragraph

00:14:36.282 --> 00:14:38.333
Cảm ơn.

NOTE Paragraph

00:14:38.333 --> 00:14:42.563
(Vỗ tay)