WEBVTT

00:00:01.111 --> 00:00:06.451
आज मी संताप या विषयावर बोलणार आहे.

00:00:09.128 --> 00:00:11.130
मी अकरा वर्षांचा असताना

00:00:11.130 --> 00:00:14.462
माझ्या काही मित्रांना 
शिक्षण सोडताना पाहिलं.

00:00:14.462 --> 00:00:18.684
त्यांच्या पालकांना पुस्तकांचा खर्च 
परवडत नसे, म्हणून.

00:00:18.684 --> 00:00:21.186
ते पाहून मला संताप आला.

00:00:23.316 --> 00:00:26.068
२७ व्या वर्षी, मी

00:00:26.068 --> 00:00:31.280
एका गुलामीत जगणाऱ्या 
अगतिक पित्याची अवस्था ऐकली.

00:00:31.280 --> 00:00:36.292
त्याच्या कन्येला एका वेश्यागृहाला 
विकलं जात होतं

00:00:36.302 --> 00:00:38.683
हे ऐकून मला संताप आला.

00:00:40.423 --> 00:00:42.763
पन्नासाव्या वर्षी,

00:00:42.763 --> 00:00:47.586
मी रस्त्यावर रक्ताच्या थारोळ्यात पडलो

00:00:47.586 --> 00:00:50.532
माझ्या मुलासमवेत.

00:00:50.532 --> 00:00:52.999
याचा मला संताप आला.

NOTE Paragraph

00:00:55.299 --> 00:01:00.484
प्रिय मित्रांनो, संताप हा वाईट असतो 
असं आपल्याला शतकानुशतकं शिकवलं गेलं.

00:01:01.274 --> 00:01:03.486
आपले पालक, गुरुजन आणि धर्मगुरू -

00:01:03.486 --> 00:01:09.371
सर्वानीच आपल्याला, संतापावर ताबा ठेवून 
तो दडपून कसा टाकावा, हे शिकवलं

00:01:12.241 --> 00:01:14.146
पण मी विचारतो, "का?"

00:01:15.596 --> 00:01:20.513
आपण आपल्या संतापाचं रुपांतर 
समाजाच्या भल्यात का करू शकत नाही?

00:01:20.513 --> 00:01:22.109
आपण आपला संताप,

00:01:22.109 --> 00:01:25.615
जगातल्या वाईट गोष्टींशी सामना करून, 
त्या बदलण्यासाठी का वापरू शकत नाही?

00:01:29.705 --> 00:01:32.176
हे करण्याचा मी प्रयत्न केला.

NOTE Paragraph

00:01:34.036 --> 00:01:35.847
मित्रांनो,

00:01:37.367 --> 00:01:43.370
माझ्या बऱ्याचशा तेजस्वी कल्पनांचा जन्म 
संतापापोटीच झाला.

00:01:43.814 --> 00:01:53.514
उदाहरणार्थ, जेव्हा मी ३५ व्या वर्षी, 
एका छोट्या कारागृहात बंदी होतो,

00:01:54.564 --> 00:01:57.067
ती संपूर्ण रात्र मी संतापात काढली.

00:01:57.957 --> 00:02:01.017
पण त्यातून एका नवीन कल्पनेचा जन्म झाला.

00:02:01.017 --> 00:02:04.176
पण त्याबद्दल मी नंतर बोलेन.

00:02:04.176 --> 00:02:11.041
प्रथम, मी स्वतःचं नाव कसं ठेवलं, 
त्या गोष्टीपासून सुरुवात करू.

NOTE Paragraph

00:02:13.481 --> 00:02:17.622
माझ्या बालपणापासून मी महात्मा गांधींचा 
जोरदार चाहता आहे.

00:02:19.032 --> 00:02:24.321
गांधीजी स्वतंत्र भारत चळवळीचे नेते होते.

00:02:25.261 --> 00:02:27.299
पण त्याहून महत्त्वाचं,

00:02:27.299 --> 00:02:34.034
त्यांनी शिकवलं, ते 
समाजाच्या सर्वात दुर्बल घटकांना

00:02:34.034 --> 00:02:38.305
आणि सर्वाधिक वंचित लोकांना 
मानाची आणि आदराची वागणूक देणं.

00:02:39.595 --> 00:02:44.562
आणि म्हणूनच, १९६९ साली,

00:02:44.562 --> 00:02:47.829
जेव्हा भारतभर महात्मा गांधींची 
जन्मशताब्दी साजरी केली जात होती,

00:02:47.829 --> 00:02:50.117
- त्यावेळी मी १५ वर्षांचा होतो-

00:02:50.117 --> 00:02:52.474
तेव्हा मला एक कल्पना सुचली.

00:02:53.774 --> 00:02:57.244
आपण ती वेगळ्या रीतीने का साजरी करून नये?

00:02:57.244 --> 00:03:02.672
मला ठाऊक होतं, 
आणि कदाचित तुम्हीही जाणत असाल,

00:03:02.672 --> 00:03:10.665
की भारतात पुष्कळ लोक 
निम्नतम जातींमध्ये जन्मतात.

00:03:12.185 --> 00:03:15.324
आणि त्यांना अस्पृश्य म्हणून वागवलं जातं.

00:03:15.324 --> 00:03:16.656
तर या लोकांना,

00:03:16.656 --> 00:03:21.066
देवळात जाण्याची परवानगी मिळणं 
तर सोडाच,

00:03:21.066 --> 00:03:28.250
त्यांना उच्च जातीच्या लोकांच्या घरी 
किंवा दुकानांत देखील जाता येत नाही.

NOTE Paragraph

00:03:28.250 --> 00:03:33.564
तर, माझ्या गावच्या नेत्यांचा 
माझ्यावर प्रभाव पडला.

00:03:33.564 --> 00:03:38.102
ते जातीव्यवस्था आणि अस्पृश्यतेचा 
जोरदार विरोध करीत असत.

00:03:38.102 --> 00:03:40.274
आणि गांधीवादी आदर्शांबद्दल बोलत असत.

00:03:41.774 --> 00:03:44.944
तर ती प्रेरणा घेऊन मी ठरवलं, 
आपण लोकांसमोर एक आदर्श ठेवू.

00:03:44.944 --> 00:03:51.389
अस्पृश्य समाजाने रांधून वाढलेलं अन्न

00:03:51.389 --> 00:03:54.619
ग्रहण करण्याचं या नेत्यांना आमंत्रण देऊ.

00:03:54.619 --> 00:03:59.551
मी काही निम्न जातीच्या, 
तथाकथित अस्पृश्य, लोकांकडे गेलो.

00:04:01.421 --> 00:04:05.807
त्यांना पटवून देण्याचा प्रयत्न केला. 
पण हे त्यांच्या आकलनाबाहेरचं होतं.

00:04:05.807 --> 00:04:09.760
ते म्हणाले, " छे छे. हे अशक्य आहे. 
असं आजपर्यंत कधीच घडलं नाही."

00:04:11.070 --> 00:04:12.784
मी म्हणालो, " हे नेते पहा,"

00:04:12.784 --> 00:04:15.221
हे महान आहेत. 
यांचा अस्पृश्यतेला विरोध आहे.

00:04:15.221 --> 00:04:17.911
ते येतील. कुणीच आलं नाही, 
तर आपण एक उदाहरण घालून देऊ.

00:04:20.891 --> 00:04:26.751
त्या लोकांना मी अगदी भोळसट वाटलो.

00:04:28.161 --> 00:04:30.651
शेवटी एकदाचे ते तयार झाले.

NOTE Paragraph

00:04:30.651 --> 00:04:36.352
मी आणि माझे मित्र सायकली घेऊन गेलो. 
त्या राजकीय नेत्यांना आमंत्रण देऊन आलो.

00:04:37.982 --> 00:04:41.126
त्यातल्या प्रत्येकाने 
आमंत्रण स्वीकारल्याचं पाहून

00:04:41.126 --> 00:04:45.722
मी उत्तेजित झालो, नव्हे, 
माझ्या अंगावर मूठभर मांस चढलं.

00:04:47.192 --> 00:04:50.083
मला वाटलं, "किती महान कल्पना. 
आपण एक आदर्श समाजासमोर ठेवू.

00:04:50.083 --> 00:04:53.711
आपण समाजात परिवर्तन घडवून आणू."

NOTE Paragraph

00:04:55.451 --> 00:04:57.004
तो दिवस उगवला.

00:04:57.724 --> 00:05:03.467
हे सारे अस्पृश्य, 
तीन स्त्रिया आणि दोन पुरुष,

00:05:03.467 --> 00:05:06.816
यायला कबूल झाले.

00:05:07.436 --> 00:05:13.075
त्यांनी आपल्याजवळचे सर्वोत्तम कपडे
घातले होते, असं मला स्मरतं.

00:05:14.475 --> 00:05:16.740
त्यांनी नवीन भांडी आणली होती.

00:05:18.000 --> 00:05:20.339
त्यांनी शेकडो वेळा आंघोळी केल्या होत्या.

00:05:20.339 --> 00:05:23.300
कारण असं काही करणं 
हे त्यांच्या आकलनाबाहेरचं होतं.

00:05:23.300 --> 00:05:25.944
परिवर्तनाचा क्षण आला होता.

00:05:27.254 --> 00:05:29.702
ते एकत्र जमले आणि त्यांनी स्वयंपाक केला.

00:05:30.402 --> 00:05:33.000
सात वाजले.

00:05:33.000 --> 00:05:35.876
आठ वाजेपर्यंत आम्ही वाट बघत राहिलो.

00:05:35.876 --> 00:05:40.857
कारण नेते उशीरा येणं हे तर नेहमीचंच आहे.

00:05:40.857 --> 00:05:42.539
म्हणजे एखादा तास उशीरा येणं.

NOTE Paragraph

00:05:43.239 --> 00:05:49.922
तर, आठ वाजल्यानंतर आम्ही सायकली काढल्या 
आणि त्या नेत्यांच्या घरी गेलो.

00:05:49.922 --> 00:05:52.278
फक्त त्यांना आठवण करून देण्यासाठी.

00:05:54.248 --> 00:05:58.945
त्यांच्यापैकी एका नेत्याच्या पत्नीने 
मला सांगितलं,

00:05:58.945 --> 00:06:03.960
"माफ करा, त्यांचं डोकं दुखतं आहे. 
बहुतेक ते येऊ शकणार नाहीत."

00:06:03.960 --> 00:06:06.037
मी दुसऱ्या नेत्याकडे गेलो.

00:06:06.037 --> 00:06:10.097
आणि त्यांची पत्नी म्हणाली, 
"बरं. तुम्ही जा. ते नक्की येतील."

00:06:11.357 --> 00:06:15.469
म्हणून मला वाटलं, 
हा जेवणाचा कार्यक्रम नक्की पार पडणार.

00:06:15.469 --> 00:06:19.952
तितक्याशा मोठ्या प्रमाणावर का नसेना.
मी आमच्या ठिकाणी परत गेलो.

NOTE Paragraph

00:06:21.352 --> 00:06:27.319
हे ठिकाण म्हणजे 
नवीनच बांधलेलं महात्मा गांधी उद्यान.

00:06:28.559 --> 00:06:30.053
दहा वाजले.

00:06:31.483 --> 00:06:34.822
एकही नेता आला नाही.

00:06:36.132 --> 00:06:38.835
या गोष्टीचा मला संताप आला.

00:06:40.275 --> 00:06:46.679
मी महात्मा गांधींच्या पुतळ्याला 
टेकून उभा होतो.

00:06:49.839 --> 00:06:54.310
मी मनातून थकलो होतो. पार गळून गेलो होतो.

00:06:56.890 --> 00:07:02.375
जिथे जेवण ठेवलं होतं, तिथे मी बसलो.

00:07:05.695 --> 00:07:07.785
मी माझ्या भावना काबूत ठेवल्या होत्या.

00:07:07.785 --> 00:07:12.279
पण पहिला घास घेताक्षणी

00:07:12.279 --> 00:07:15.210
मला रडू कोसळलं.

00:07:15.210 --> 00:07:20.149
आणि अचानक मला खांद्यावर 
एका हाताचा स्पर्श जाणवला.

00:07:20.149 --> 00:07:26.047
तो होता जखमा भरणारा मातेचा स्पर्श. 
एका अस्पृश्य स्त्रीचा स्पर्श.

00:07:26.047 --> 00:07:30.278
आणि ती म्हणाली, 
"कैलाश, कशासाठी रडतो आहेस तू?"

00:07:31.598 --> 00:07:34.011
तू तुझं काम केलंस.

00:07:34.011 --> 00:07:37.136
तू अस्पृश्यांच्या हातचं जेवलास.

00:07:37.136 --> 00:07:40.127
आमच्या आठवणीत असं कधीच घडलं नव्हतं.

00:07:41.207 --> 00:07:45.789
ती म्हणाली, "आज तू जिंकलास."

00:07:45.789 --> 00:07:50.759
आणि माझ्या मित्रांनो, 
तिचं म्हणणं बरोबर होतं.

NOTE Paragraph

00:07:52.059 --> 00:07:55.789
मध्यरात्रीनंतर मी घरी परतलो.

00:07:55.789 --> 00:08:00.363
अंगणात बसलेले अनेक उच्चवर्णीय 
वयोवृद्ध लोक पाहून

00:08:00.363 --> 00:08:02.517
मला धक्काच बसला.

00:08:02.517 --> 00:08:05.613
माझी आई आणि 
घरातल्या इतर वयस्कर स्त्रिया रडत होत्या

00:08:05.613 --> 00:08:10.071
आणि त्या वयोवृद्ध लोकांच्या 
विनवण्या करीत होत्या.

00:08:10.071 --> 00:08:13.005
कारण त्यांनी आमच्या घराण्याला
वाळीत टाकण्याची धमकी दिली होती.

00:08:14.345 --> 00:08:19.477
आणि घराणं वाळीत टाकणं 
ही सामाजिक शिक्षा,

00:08:19.477 --> 00:08:22.591
कल्पनेतल्या कुठल्याही शिक्षेहून मोठी आहे.

00:08:23.975 --> 00:08:28.821
मला एकट्याला शिक्षा द्यायला 
ते कसेबसे राजी झाले.

00:08:28.821 --> 00:08:33.336
ही शिक्षा म्हणजे शुद्धीकरण. 
म्हणजे मी गावापासून ६०० मैलावर जायचं.

00:08:33.336 --> 00:08:37.267
गंगा नदीत बुडी मारून पवित्र व्हायचं.

00:08:37.267 --> 00:08:41.691
आणि त्यानंतर १०१ पुरोहितांना 
भोजन द्यायचं.

00:08:41.691 --> 00:08:45.239
त्यांचे पाय धुवून, ते चरणतीर्थ प्यायचं.

NOTE Paragraph

00:08:46.529 --> 00:08:49.528
हा शुद्ध मूर्खपणा होता.

00:08:49.528 --> 00:08:52.417
मी ही शिक्षा नाकारली.

00:08:53.267 --> 00:08:55.397
मग त्यांनी मला कोणती शिक्षा केली?

00:08:55.397 --> 00:09:01.194
त्यांनी मला माझ्याच स्वयंपाकघरात 
आणि भोजनघरात जायला बंदी केली.

00:09:01.194 --> 00:09:04.246
माझी भांडीकुंडी वेगळी ठेवण्यात आली.

00:09:04.246 --> 00:09:09.300
पण ज्या रात्री मला संताप आला होता, 
तेव्हा त्यांना मला वाळीत टाकायचं होतं.

00:09:10.600 --> 00:09:14.633
पण मी संपूर्ण जातीव्यवस्थेलाच 
वाळीत टाकण्याचं ठरवलं.

00:09:15.503 --> 00:09:20.228
(टाळ्या)

NOTE Paragraph

00:09:20.988 --> 00:09:26.003
आणि ते शक्य होतं, कारण त्याची सुरुवात

00:09:26.003 --> 00:09:28.119
स्वतःचं आडनाव बदलून करता आली असती.

00:09:28.119 --> 00:09:31.784
कारण भारतात, 
बरीचशी आडनावं ही जातींची नावं असतात.

00:09:31.784 --> 00:09:34.306
म्हणून मी स्वतःचं आडनाव गाळून टाकलं.

00:09:34.306 --> 00:09:40.810
आणि त्यानंतर मी स्वतःला 
एक नवीन आडनाव दिलं : सत्यार्थी.

00:09:40.810 --> 00:09:43.776
त्याचा अर्थ, सत्याचा शोध घेणारा.

00:09:45.216 --> 00:09:49.248
(टाळ्या)

00:09:49.248 --> 00:09:52.585
संतापातून परिवर्तन घडवण्याची सुरुवात 
ही अशी झाली.

NOTE Paragraph

00:09:54.095 --> 00:09:56.704
मित्रांनो, तुमच्यापैकी कोणी ओळखेल का,

00:09:56.704 --> 00:10:01.530
बाल अधिकार कार्यकर्ता होण्यापूर्वी 
मी काय करीत होतो?

00:10:02.410 --> 00:10:03.788
कोणाला ठाऊक आहे का?

00:10:04.898 --> 00:10:06.169
नाही.

00:10:06.169 --> 00:10:12.558
मी एक इंजिनीयर होतो. 
इलेक्ट्रिकल इंजिनीयर.

00:10:12.558 --> 00:10:17.662
आणि त्यावेळी मी शिकलो, की ऊर्जा

00:10:17.662 --> 00:10:22.146
कोळसा जाळून निर्माण होणारी,

00:10:22.146 --> 00:10:26.250
अणुभट्टीतल्या स्फोटांतून निर्माण होणारी,

00:10:26.250 --> 00:10:29.442
रोरावणाऱ्या नदीच्या प्रवाहातली,

00:10:29.442 --> 00:10:33.066
सोसाट्याच्या वाऱ्यामधली,

00:10:33.066 --> 00:10:38.083
तिचं परिवर्तन केल्यावर, 
लक्षावधी लोकांची आयुष्यं उजळू शकते.

00:10:38.963 --> 00:10:43.495
मी हे ही शिकलो की,
अत्यंत दुर्दम्य रूपातली ऊर्जा कशा प्रकारे

00:10:43.495 --> 00:10:47.970
समाजाच्या हितासाठी 
चांगल्या कामी जुंपता येते.

NOTE Paragraph

00:10:52.925 --> 00:10:59.692
तर आता, मी तुरुंगात कसा गेलो, 
त्या गोष्टीकडे वळतो.

00:10:59.692 --> 00:11:03.919
मी डझनभर मुलांना 
गुलामगिरीतून सोडवल्याच्या आनंदात होतो.

00:11:03.919 --> 00:11:06.890
त्यांना त्यांच्या पालकांच्या हातात 
सोपवलं होतं.

00:11:06.890 --> 00:11:10.078
एखाद्या मुलाला मुक्त केल्यावर 
मला अवर्णनीय आनंद होतो.

00:11:11.238 --> 00:11:12.428
मी खूप आनंदात होतो.

00:11:13.458 --> 00:11:19.021
पण दिल्लीत परतण्यासाठी 
आगगाडीची वाट पाहत असताना,

00:11:19.021 --> 00:11:22.264
मला डझनावारी मुलं येताना दिसली.

00:11:22.264 --> 00:11:25.562
कोणीतरी त्यांचा अपव्यापार करीत होतं.

00:11:25.562 --> 00:11:28.415
त्या लोकांना मी थांबवलं.

00:11:28.415 --> 00:11:30.517
पोलिसांजवळ त्यांची तक्रार केली.

00:11:30.517 --> 00:11:35.071
पण त्या पोलिसांनी मला मदत करण्याऐवजी

00:11:35.071 --> 00:11:40.773
मला या छोट्या कोठडीत टाकलं, 
एखाद्या जनावरासारखं.

00:11:41.573 --> 00:11:43.121
आणि त्याच संतापभरल्या रात्रीतून

00:11:43.121 --> 00:11:46.972
एका अत्यंत तेजस्वी आणि 
महान कल्पनेचा जन्म झाला.

00:11:47.632 --> 00:11:53.100
मला वाटलं, मी १० मुलांना मुक्त करीत असेन, 
पण आणखी ५० मुलं त्यात ओढली जात असतील,

00:11:53.100 --> 00:11:54.560
तर त्यात काही अर्थ नाही.

00:11:54.560 --> 00:11:57.368
ग्राहकांच्या ताकदीवर माझा विश्वास आहे.

00:11:57.368 --> 00:12:00.852
आणि तुम्हाला सांगतो, एक गोष्ट 


00:12:00.852 --> 00:12:05.968
माझ्या हातूनच नव्हे, 
तर जगभरात प्रथमच घडली.

00:12:05.968 --> 00:12:10.041
ग्राहकांना माहिती देऊन, जागरूक करून,

00:12:10.041 --> 00:12:14.501
बालमजूर न वापरता बनवलेल्या गालिच्यांची 
मागणी करण्यासाठी चळवळ उभारली गेली.

00:12:15.691 --> 00:12:19.083
युरोप आणि अमेरिकेत 
आम्हाला यश मिळालं आहे.

00:12:19.083 --> 00:12:23.768
आणि दक्षिण आशियाई देशांत

00:12:23.768 --> 00:12:27.024
बालमजुरीत ८० टक्के घट झाली आहे.

00:12:27.024 --> 00:12:30.406
(टाळ्या)

NOTE Paragraph

00:12:32.736 --> 00:12:39.397
इतकंच नव्हे, तर हा नव्याने जन्मलेला 
ग्राहकाचा संताप, किंवा ही ग्राहक चळवळ

00:12:39.397 --> 00:12:43.505
इतर देशांत आणि इतर उद्योगांमध्ये 
पसरली आहे.

00:12:43.505 --> 00:12:48.931
चॉकोलेट असो, कपडे असोत, पादत्राणे असोत, 
त्याहूनही पलिकडे पोहोचली आहे.

00:12:51.271 --> 00:12:52.823
वयाच्या ११व्या वर्षी मी संतापलो.

00:12:52.823 --> 00:12:58.176
जेव्हा मला कळलं की प्रत्येक मुलासाठी 
शिक्षण हे किती महत्त्वाचं आहे,

00:12:58.176 --> 00:13:05.821
वापरलेली पुस्तकं जमा करून, गरीब मुलांना 
मदत करण्याची कल्पना मला सुचली.

00:13:05.821 --> 00:13:09.270
वयाच्या ११व्या वर्षी मी 
पुस्तक-पेढी स्थापन केली.

00:13:10.570 --> 00:13:11.813
मी इतकं करून थांबलो नाही.

00:13:11.813 --> 00:13:14.046
कालांतराने, मी सहसंस्थापक झालो,

00:13:14.046 --> 00:13:18.580
नागरी समाजातल्या एकमेव आणि सर्वात मोठ्या 
शैक्षणिक मोहिमेचा.

00:13:18.580 --> 00:13:21.571
ही मोहीम म्हणजे ग्लोबल कँपेन फॉर एज्युकेशन

00:13:22.221 --> 00:13:26.866
या मोहिमेने शिक्षणाबद्दलची पूर्ण विचारसरणी
बदलून टाकली आहे.

00:13:26.866 --> 00:13:29.257
शिक्षण हा दानधर्म नसून, 
एक मानवी अधिकार ठरला आहे.

00:13:29.257 --> 00:13:34.026
आणि त्यामुळे शाळेत न जाणाऱ्या मुलांची 
संख्या कमी होण्यात ठोस मदत झाली आहे.

00:13:34.026 --> 00:13:37.614
गेल्या १५ वर्षांत ही संख्या 
अर्धी झाली आहे.

00:13:37.614 --> 00:13:41.693
(टाळ्या)

NOTE Paragraph

00:13:43.753 --> 00:13:46.867
२७ व्या वर्षी मला आलेल्या संतापामुळे

00:13:46.867 --> 00:13:52.235
एक मुलगी 
वेश्यागृहात विकली जाण्यापासून वाचली.

00:13:52.235 --> 00:13:57.018
आणि त्यामुळे मला एक नवीन कल्पना सुचली.

00:13:57.018 --> 00:14:01.271
धाड घालून सुटका करण्याचं एक नवीन तंत्र.

00:14:01.271 --> 00:14:04.188
मुलांना गुलामगिरीतून सोडवण्यासाठी.

00:14:04.758 --> 00:14:10.614
आणि मला सांगायला अभिमान वाटतो,
की सुदैवाने एक नव्हे, दहा-वीस नव्हे, तर

00:14:10.614 --> 00:14:16.957
८३, ००० बालमजुरांना 
मी आणि माझ्या सहकाऱ्यांनी मुक्त केलं आहे.

00:14:16.962 --> 00:14:20.093
आणि त्यांना त्यांच्या कुटुंबांकडे, 
मातांकडे सुपूर्द केलं आहे.

00:14:20.093 --> 00:14:23.452
(टाळ्या)

NOTE Paragraph

00:14:25.692 --> 00:14:27.979
याबद्दल जागतिक धोरणं हवीत, 
हे मला ठाऊक होतं.

00:14:27.979 --> 00:14:31.011
आम्ही जगभर बालमजुरीच्या विरोधात 
पदयात्रा आयोजित केल्या.

00:14:31.011 --> 00:14:37.073
यातून एक नवा आंतरराष्ट्रीय ठराव 
निर्माण झाला.

00:14:37.073 --> 00:14:41.172
अत्यंत वाईट परिस्थितीतल्या मुलांचं 
संरक्षण करणारा.

00:14:42.262 --> 00:14:46.351
याचा ठोस परिणाम म्हणजे 
जगभरातल्या बालमजुरांची संख्या

00:14:46.351 --> 00:14:51.891
गेल्या १५ वर्षांत १/३ ने कमी झाली आहे.

00:14:51.891 --> 00:14:56.311
(टाळ्या)

NOTE Paragraph

00:14:56.311 --> 00:14:59.721
तर, प्रत्येक वेळी,

00:14:59.721 --> 00:15:03.510
संतापाने सुरुवात झाली.

00:15:03.510 --> 00:15:06.159
त्याचं कल्पनेत रुपांतर झालं.

00:15:06.159 --> 00:15:09.565
मग, कृती.

00:15:09.565 --> 00:15:12.441
तर, संताप, पुढे काय?

00:15:12.441 --> 00:15:14.920
कल्पना, आणि..

00:15:14.920 --> 00:15:16.278
श्रोते: कृती

00:15:16.278 --> 00:15:20.835
कै. स.: संताप, कल्पना, कृती. 
जे करण्याचा मी प्रयत्न केला.

NOTE Paragraph

00:15:22.254 --> 00:15:24.751
संताप ही एक शक्ती आहे, 
संताप ही एक ऊर्जा आहे.

00:15:24.751 --> 00:15:27.552
आणि निसर्ग नियमानुसार,

00:15:27.552 --> 00:15:32.795
ऊर्जा निर्माण करता येत नाही, 
किंवा नष्टही करता येत नाही.

00:15:32.795 --> 00:15:39.685
तर मग, संतापाच्या ऊर्जेचं परिवर्तन करून, 
तिला कामाला का जुंपू नये?

00:15:39.685 --> 00:15:44.221
एक जास्त चांगलं, सुंदर, निःपक्ष 
आणि न्यायपूर्ण जग निर्माण करण्यासाठी.

NOTE Paragraph

00:15:44.861 --> 00:15:47.341
आपल्यापैकी प्रत्येकाच्या मनात 
संताप असतोच.

00:15:47.341 --> 00:15:53.241
आणि आता थोडक्यात एक गुपित सांगतो.

00:15:53.241 --> 00:16:00.795
आपण अहंकाराच्या अरुंद कवचात 
बंदिस्त राहिलो,

00:16:00.795 --> 00:16:05.225
स्वार्थाच्या वर्तुळात फिरत राहिलो,

00:16:05.225 --> 00:16:12.709
तर संतापाचं रुपांतर 
तिरस्कार, हिंसा, सूड, नाश यात होईल.

00:16:13.539 --> 00:16:16.595
पण आपण ही वर्तुळं भेदू शकलो,

00:16:16.595 --> 00:16:22.481
तर त्याच संतापाचं रूपांतर 
एका महान शक्तीमध्ये होईल.

00:16:22.481 --> 00:16:26.828
आपण आपल्या अंगभूत करुणेद्वारे 
ही वर्तुळं भेदू शकतो.

00:16:26.828 --> 00:16:30.678
आणि जगाशी करुणेतून संबंध जोडू शकतो. 
जग जास्त चांगलं बनवू शकतो.

00:16:30.678 --> 00:16:34.351
तोच संताप करुणेत रूपांतरित करता येऊ शकतो.

NOTE Paragraph

00:16:34.351 --> 00:16:38.936
तर प्रिय मित्रांनो, बंधुंनो आणि भगिनींनो, 
नोबेल विजेता या नात्याने, पुन्हा एकदा

00:16:39.956 --> 00:16:42.711
मी तुम्हाला विनवतो, संतापी व्हा

00:16:43.841 --> 00:16:46.983
मी तुम्हाला विनवतो, संतापी व्हा.

00:16:48.003 --> 00:16:52.299
आपल्यापैकी सर्वात जास्त संतापी तो,

00:16:52.299 --> 00:16:59.510
जो आपल्या संतापाचं रुपांतर 
कल्पना आणि कृतीमध्ये करेल.

NOTE Paragraph

00:17:00.440 --> 00:17:02.275
अनेक धन्यवाद.

NOTE Paragraph

00:17:02.275 --> 00:17:06.245
(टाळ्या)

NOTE Paragraph

00:17:15.115 --> 00:17:18.924
ख्रिस एण्डर्सन: गेली अनेक वर्षे 
आपण अनेकांचं प्रेरणास्थान आहात.

00:17:18.924 --> 00:17:22.109
तुम्हाला प्रेरणा कोणापासून किंवा 
कशापासून मिळते? आणि का?

NOTE Paragraph

00:17:22.629 --> 00:17:24.341
कै.स. : प्रश्न चांगला आहे.

00:17:24.341 --> 00:17:28.335
ख्रिस, तुम्हाला मी सत्य सांगतो,

00:17:28.335 --> 00:17:32.849
दरवेळी जेव्हा मी एखाद्या मुलाला 
मुक्त करतो,

00:17:32.849 --> 00:17:37.028
तेव्हा आपल्या मातेला पुन्हा भेटण्याची आशा 
सोडून दिलेल्या त्या मुलाचं,

00:17:37.028 --> 00:17:41.335
मुक्त झाल्यावरचं हास्य,

00:17:41.335 --> 00:17:43.890
आणि आपलं मूल

00:17:43.890 --> 00:17:50.501
परत येऊन आपल्या मांडीवर बसेल 
ही आशा पूर्णपणे गमावलेल्या मातेच्या

00:17:50.501 --> 00:17:52.656
गालावर ओघळणारा तो आनंदाचा पहिला अश्रु.

00:17:52.656 --> 00:17:57.809
त्यांच्या अनावर झालेल्या भावना.

00:17:57.809 --> 00:18:01.154
त्यात मला देवाची झलक दिसते. 
तीच माझी सर्वात मोठी प्रेरणा.

00:18:01.154 --> 00:18:06.032
आणि मी पूर्वी म्हटल्याप्रमाणे, 
एकदा नव्हे, तर हजारो वेळा

00:18:06.032 --> 00:18:09.628
मला माझा हा देव पाहण्याचं 
भाग्य लाभलं आहे.

00:18:09.628 --> 00:18:11.640
आणि तीच माझी सर्वात मोठी प्रेरणा.

00:18:11.640 --> 00:18:13.652
धन्यवाद.

NOTE Paragraph

00:18:13.652 --> 00:18:15.665
(टाळ्या)