[Script Info] Title: [Events] Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text Dialogue: 0,0:00:01.11,0:00:06.45,Default,,0000,0000,0000,,आज मी संताप या विषयावर बोलणार आहे. Dialogue: 0,0:00:09.13,0:00:11.13,Default,,0000,0000,0000,,मी अकरा वर्षांचा असताना Dialogue: 0,0:00:11.13,0:00:14.46,Default,,0000,0000,0000,,माझ्या काही मित्रांना \Nशिक्षण सोडताना पाहिलं. Dialogue: 0,0:00:14.46,0:00:18.68,Default,,0000,0000,0000,,त्यांच्या पालकांना पुस्तकांचा खर्च \Nपरवडत नसे, म्हणून. Dialogue: 0,0:00:18.68,0:00:21.19,Default,,0000,0000,0000,,ते पाहून मला संताप आला. Dialogue: 0,0:00:23.32,0:00:26.07,Default,,0000,0000,0000,,२७ व्या वर्षी, मी Dialogue: 0,0:00:26.07,0:00:31.28,Default,,0000,0000,0000,,एका गुलामीत जगणाऱ्या \Nअगतिक पित्याची अवस्था ऐकली. Dialogue: 0,0:00:31.28,0:00:36.29,Default,,0000,0000,0000,,त्याच्या कन्येला एका वेश्यागृहाला \Nविकलं जात होतं Dialogue: 0,0:00:36.30,0:00:38.68,Default,,0000,0000,0000,,हे ऐकून मला संताप आला. Dialogue: 0,0:00:40.42,0:00:42.76,Default,,0000,0000,0000,,पन्नासाव्या वर्षी, Dialogue: 0,0:00:42.76,0:00:47.59,Default,,0000,0000,0000,,मी रस्त्यावर रक्ताच्या थारोळ्यात पडलो Dialogue: 0,0:00:47.59,0:00:50.53,Default,,0000,0000,0000,,माझ्या मुलासमवेत. Dialogue: 0,0:00:50.53,0:00:52.100,Default,,0000,0000,0000,,याचा मला संताप आला. Dialogue: 0,0:00:55.30,0:01:00.48,Default,,0000,0000,0000,,प्रिय मित्रांनो, संताप हा वाईट असतो \Nअसं आपल्याला शतकानुशतकं शिकवलं गेलं. Dialogue: 0,0:01:01.27,0:01:03.49,Default,,0000,0000,0000,,आपले पालक, गुरुजन आणि धर्मगुरू - Dialogue: 0,0:01:03.49,0:01:09.37,Default,,0000,0000,0000,,सर्वानीच आपल्याला, संतापावर ताबा ठेवून \Nतो दडपून कसा टाकावा, हे शिकवलं Dialogue: 0,0:01:12.24,0:01:14.15,Default,,0000,0000,0000,,पण मी विचारतो, "का?" Dialogue: 0,0:01:15.60,0:01:20.51,Default,,0000,0000,0000,,आपण आपल्या संतापाचं रुपांतर \Nसमाजाच्या भल्यात का करू शकत नाही? Dialogue: 0,0:01:20.51,0:01:22.11,Default,,0000,0000,0000,,आपण आपला संताप, Dialogue: 0,0:01:22.11,0:01:25.62,Default,,0000,0000,0000,,जगातल्या वाईट गोष्टींशी सामना करून, \Nत्या बदलण्यासाठी का वापरू शकत नाही? Dialogue: 0,0:01:29.70,0:01:32.18,Default,,0000,0000,0000,,हे करण्याचा मी प्रयत्न केला. Dialogue: 0,0:01:34.04,0:01:35.85,Default,,0000,0000,0000,,मित्रांनो, Dialogue: 0,0:01:37.37,0:01:43.37,Default,,0000,0000,0000,,माझ्या बऱ्याचशा तेजस्वी कल्पनांचा जन्म \Nसंतापापोटीच झाला. Dialogue: 0,0:01:43.81,0:01:53.51,Default,,0000,0000,0000,,उदाहरणार्थ, जेव्हा मी ३५ व्या वर्षी, \Nएका छोट्या कारागृहात बंदी होतो, Dialogue: 0,0:01:54.56,0:01:57.07,Default,,0000,0000,0000,,ती संपूर्ण रात्र मी संतापात काढली. Dialogue: 0,0:01:57.96,0:02:01.02,Default,,0000,0000,0000,,पण त्यातून एका नवीन कल्पनेचा जन्म झाला. Dialogue: 0,0:02:01.02,0:02:04.18,Default,,0000,0000,0000,,पण त्याबद्दल मी नंतर बोलेन. Dialogue: 0,0:02:04.18,0:02:11.04,Default,,0000,0000,0000,,प्रथम, मी स्वतःचं नाव कसं ठेवलं, \Nत्या गोष्टीपासून सुरुवात करू. Dialogue: 0,0:02:13.48,0:02:17.62,Default,,0000,0000,0000,,माझ्या बालपणापासून मी महात्मा गांधींचा \Nजोरदार चाहता आहे. Dialogue: 0,0:02:19.03,0:02:24.32,Default,,0000,0000,0000,,गांधीजी स्वतंत्र भारत चळवळीचे नेते होते. Dialogue: 0,0:02:25.26,0:02:27.30,Default,,0000,0000,0000,,पण त्याहून महत्त्वाचं, Dialogue: 0,0:02:27.30,0:02:34.03,Default,,0000,0000,0000,,त्यांनी शिकवलं, ते \Nसमाजाच्या सर्वात दुर्बल घटकांना Dialogue: 0,0:02:34.03,0:02:38.30,Default,,0000,0000,0000,,आणि सर्वाधिक वंचित लोकांना \Nमानाची आणि आदराची वागणूक देणं. Dialogue: 0,0:02:39.60,0:02:44.56,Default,,0000,0000,0000,,आणि म्हणूनच, १९६९ साली, Dialogue: 0,0:02:44.56,0:02:47.83,Default,,0000,0000,0000,,जेव्हा भारतभर महात्मा गांधींची \Nजन्मशताब्दी साजरी केली जात होती, Dialogue: 0,0:02:47.83,0:02:50.12,Default,,0000,0000,0000,,- त्यावेळी मी १५ वर्षांचा होतो- Dialogue: 0,0:02:50.12,0:02:52.47,Default,,0000,0000,0000,,तेव्हा मला एक कल्पना सुचली. Dialogue: 0,0:02:53.77,0:02:57.24,Default,,0000,0000,0000,,आपण ती वेगळ्या रीतीने का साजरी करून नये? Dialogue: 0,0:02:57.24,0:03:02.67,Default,,0000,0000,0000,,मला ठाऊक होतं, \Nआणि कदाचित तुम्हीही जाणत असाल, Dialogue: 0,0:03:02.67,0:03:10.66,Default,,0000,0000,0000,,की भारतात पुष्कळ लोक \Nनिम्नतम जातींमध्ये जन्मतात. Dialogue: 0,0:03:12.18,0:03:15.32,Default,,0000,0000,0000,,आणि त्यांना अस्पृश्य म्हणून वागवलं जातं. Dialogue: 0,0:03:15.32,0:03:16.66,Default,,0000,0000,0000,,तर या लोकांना, Dialogue: 0,0:03:16.66,0:03:21.07,Default,,0000,0000,0000,,देवळात जाण्याची परवानगी मिळणं \Nतर सोडाच, Dialogue: 0,0:03:21.07,0:03:28.25,Default,,0000,0000,0000,,त्यांना उच्च जातीच्या लोकांच्या घरी \Nकिंवा दुकानांत देखील जाता येत नाही. Dialogue: 0,0:03:28.25,0:03:33.56,Default,,0000,0000,0000,,तर, माझ्या गावच्या नेत्यांचा \Nमाझ्यावर प्रभाव पडला. Dialogue: 0,0:03:33.56,0:03:38.10,Default,,0000,0000,0000,,ते जातीव्यवस्था आणि अस्पृश्यतेचा \Nजोरदार विरोध करीत असत. Dialogue: 0,0:03:38.10,0:03:40.27,Default,,0000,0000,0000,,आणि गांधीवादी आदर्शांबद्दल बोलत असत. Dialogue: 0,0:03:41.77,0:03:44.94,Default,,0000,0000,0000,,तर ती प्रेरणा घेऊन मी ठरवलं, \Nआपण लोकांसमोर एक आदर्श ठेवू. Dialogue: 0,0:03:44.94,0:03:51.39,Default,,0000,0000,0000,,अस्पृश्य समाजाने रांधून वाढलेलं अन्न Dialogue: 0,0:03:51.39,0:03:54.62,Default,,0000,0000,0000,,ग्रहण करण्याचं या नेत्यांना आमंत्रण देऊ. Dialogue: 0,0:03:54.62,0:03:59.55,Default,,0000,0000,0000,,मी काही निम्न जातीच्या, \Nतथाकथित अस्पृश्य, लोकांकडे गेलो. Dialogue: 0,0:04:01.42,0:04:05.81,Default,,0000,0000,0000,,त्यांना पटवून देण्याचा प्रयत्न केला. \Nपण हे त्यांच्या आकलनाबाहेरचं होतं. Dialogue: 0,0:04:05.81,0:04:09.76,Default,,0000,0000,0000,,ते म्हणाले, " छे छे. हे अशक्य आहे. \Nअसं आजपर्यंत कधीच घडलं नाही." Dialogue: 0,0:04:11.07,0:04:12.78,Default,,0000,0000,0000,,मी म्हणालो, " हे नेते पहा," Dialogue: 0,0:04:12.78,0:04:15.22,Default,,0000,0000,0000,,हे महान आहेत. \Nयांचा अस्पृश्यतेला विरोध आहे. Dialogue: 0,0:04:15.22,0:04:17.91,Default,,0000,0000,0000,,ते येतील. कुणीच आलं नाही, \Nतर आपण एक उदाहरण घालून देऊ. Dialogue: 0,0:04:20.89,0:04:26.75,Default,,0000,0000,0000,,त्या लोकांना मी अगदी भोळसट वाटलो. Dialogue: 0,0:04:28.16,0:04:30.65,Default,,0000,0000,0000,,शेवटी एकदाचे ते तयार झाले. Dialogue: 0,0:04:30.65,0:04:36.35,Default,,0000,0000,0000,,मी आणि माझे मित्र सायकली घेऊन गेलो. \Nत्या राजकीय नेत्यांना आमंत्रण देऊन आलो. Dialogue: 0,0:04:37.98,0:04:41.13,Default,,0000,0000,0000,,त्यातल्या प्रत्येकाने \Nआमंत्रण स्वीकारल्याचं पाहून Dialogue: 0,0:04:41.13,0:04:45.72,Default,,0000,0000,0000,,मी उत्तेजित झालो, नव्हे, \Nमाझ्या अंगावर मूठभर मांस चढलं. Dialogue: 0,0:04:47.19,0:04:50.08,Default,,0000,0000,0000,,मला वाटलं, "किती महान कल्पना. \Nआपण एक आदर्श समाजासमोर ठेवू. Dialogue: 0,0:04:50.08,0:04:53.71,Default,,0000,0000,0000,,आपण समाजात परिवर्तन घडवून आणू." Dialogue: 0,0:04:55.45,0:04:57.00,Default,,0000,0000,0000,,तो दिवस उगवला. Dialogue: 0,0:04:57.72,0:05:03.47,Default,,0000,0000,0000,,हे सारे अस्पृश्य, \Nतीन स्त्रिया आणि दोन पुरुष, Dialogue: 0,0:05:03.47,0:05:06.82,Default,,0000,0000,0000,,यायला कबूल झाले. Dialogue: 0,0:05:07.44,0:05:13.08,Default,,0000,0000,0000,,त्यांनी आपल्याजवळचे सर्वोत्तम कपडे\Nघातले होते, असं मला स्मरतं. Dialogue: 0,0:05:14.48,0:05:16.74,Default,,0000,0000,0000,,त्यांनी नवीन भांडी आणली होती. Dialogue: 0,0:05:18.00,0:05:20.34,Default,,0000,0000,0000,,त्यांनी शेकडो वेळा आंघोळी केल्या होत्या. Dialogue: 0,0:05:20.34,0:05:23.30,Default,,0000,0000,0000,,कारण असं काही करणं \Nहे त्यांच्या आकलनाबाहेरचं होतं. Dialogue: 0,0:05:23.30,0:05:25.94,Default,,0000,0000,0000,,परिवर्तनाचा क्षण आला होता. Dialogue: 0,0:05:27.25,0:05:29.70,Default,,0000,0000,0000,,ते एकत्र जमले आणि त्यांनी स्वयंपाक केला. Dialogue: 0,0:05:30.40,0:05:33.00,Default,,0000,0000,0000,,सात वाजले. Dialogue: 0,0:05:33.00,0:05:35.88,Default,,0000,0000,0000,,आठ वाजेपर्यंत आम्ही वाट बघत राहिलो. Dialogue: 0,0:05:35.88,0:05:40.86,Default,,0000,0000,0000,,कारण नेते उशीरा येणं हे तर नेहमीचंच आहे. Dialogue: 0,0:05:40.86,0:05:42.54,Default,,0000,0000,0000,,म्हणजे एखादा तास उशीरा येणं. Dialogue: 0,0:05:43.24,0:05:49.92,Default,,0000,0000,0000,,तर, आठ वाजल्यानंतर आम्ही सायकली काढल्या \Nआणि त्या नेत्यांच्या घरी गेलो. Dialogue: 0,0:05:49.92,0:05:52.28,Default,,0000,0000,0000,,फक्त त्यांना आठवण करून देण्यासाठी. Dialogue: 0,0:05:54.25,0:05:58.94,Default,,0000,0000,0000,,त्यांच्यापैकी एका नेत्याच्या पत्नीने \Nमला सांगितलं, Dialogue: 0,0:05:58.94,0:06:03.96,Default,,0000,0000,0000,,"माफ करा, त्यांचं डोकं दुखतं आहे. \Nबहुतेक ते येऊ शकणार नाहीत." Dialogue: 0,0:06:03.96,0:06:06.04,Default,,0000,0000,0000,,मी दुसऱ्या नेत्याकडे गेलो. Dialogue: 0,0:06:06.04,0:06:10.10,Default,,0000,0000,0000,,आणि त्यांची पत्नी म्हणाली, \N"बरं. तुम्ही जा. ते नक्की येतील." Dialogue: 0,0:06:11.36,0:06:15.47,Default,,0000,0000,0000,,म्हणून मला वाटलं, \Nहा जेवणाचा कार्यक्रम नक्की पार पडणार. Dialogue: 0,0:06:15.47,0:06:19.95,Default,,0000,0000,0000,,तितक्याशा मोठ्या प्रमाणावर का नसेना.\Nमी आमच्या ठिकाणी परत गेलो. Dialogue: 0,0:06:21.35,0:06:27.32,Default,,0000,0000,0000,,हे ठिकाण म्हणजे \Nनवीनच बांधलेलं महात्मा गांधी उद्यान. Dialogue: 0,0:06:28.56,0:06:30.05,Default,,0000,0000,0000,,दहा वाजले. Dialogue: 0,0:06:31.48,0:06:34.82,Default,,0000,0000,0000,,एकही नेता आला नाही. Dialogue: 0,0:06:36.13,0:06:38.84,Default,,0000,0000,0000,,या गोष्टीचा मला संताप आला. Dialogue: 0,0:06:40.28,0:06:46.68,Default,,0000,0000,0000,,मी महात्मा गांधींच्या पुतळ्याला \Nटेकून उभा होतो. Dialogue: 0,0:06:49.84,0:06:54.31,Default,,0000,0000,0000,,मी मनातून थकलो होतो. पार गळून गेलो होतो. Dialogue: 0,0:06:56.89,0:07:02.38,Default,,0000,0000,0000,,जिथे जेवण ठेवलं होतं, तिथे मी बसलो. Dialogue: 0,0:07:05.70,0:07:07.78,Default,,0000,0000,0000,,मी माझ्या भावना काबूत ठेवल्या होत्या. Dialogue: 0,0:07:07.78,0:07:12.28,Default,,0000,0000,0000,,पण पहिला घास घेताक्षणी Dialogue: 0,0:07:12.28,0:07:15.21,Default,,0000,0000,0000,,मला रडू कोसळलं. Dialogue: 0,0:07:15.21,0:07:20.15,Default,,0000,0000,0000,,आणि अचानक मला खांद्यावर \Nएका हाताचा स्पर्श जाणवला. Dialogue: 0,0:07:20.15,0:07:26.05,Default,,0000,0000,0000,,तो होता जखमा भरणारा मातेचा स्पर्श. \Nएका अस्पृश्य स्त्रीचा स्पर्श. Dialogue: 0,0:07:26.05,0:07:30.28,Default,,0000,0000,0000,,आणि ती म्हणाली, \N"कैलाश, कशासाठी रडतो आहेस तू?" Dialogue: 0,0:07:31.60,0:07:34.01,Default,,0000,0000,0000,,तू तुझं काम केलंस. Dialogue: 0,0:07:34.01,0:07:37.14,Default,,0000,0000,0000,,तू अस्पृश्यांच्या हातचं जेवलास. Dialogue: 0,0:07:37.14,0:07:40.13,Default,,0000,0000,0000,,आमच्या आठवणीत असं कधीच घडलं नव्हतं. Dialogue: 0,0:07:41.21,0:07:45.79,Default,,0000,0000,0000,,ती म्हणाली, "आज तू जिंकलास." Dialogue: 0,0:07:45.79,0:07:50.76,Default,,0000,0000,0000,,आणि माझ्या मित्रांनो, \Nतिचं म्हणणं बरोबर होतं. Dialogue: 0,0:07:52.06,0:07:55.79,Default,,0000,0000,0000,,मध्यरात्रीनंतर मी घरी परतलो. Dialogue: 0,0:07:55.79,0:08:00.36,Default,,0000,0000,0000,,अंगणात बसलेले अनेक उच्चवर्णीय \Nवयोवृद्ध लोक पाहून Dialogue: 0,0:08:00.36,0:08:02.52,Default,,0000,0000,0000,,मला धक्काच बसला. Dialogue: 0,0:08:02.52,0:08:05.61,Default,,0000,0000,0000,,माझी आई आणि \Nघरातल्या इतर वयस्कर स्त्रिया रडत होत्या Dialogue: 0,0:08:05.61,0:08:10.07,Default,,0000,0000,0000,,आणि त्या वयोवृद्ध लोकांच्या \Nविनवण्या करीत होत्या. Dialogue: 0,0:08:10.07,0:08:13.00,Default,,0000,0000,0000,,कारण त्यांनी आमच्या घराण्याला\Nवाळीत टाकण्याची धमकी दिली होती. Dialogue: 0,0:08:14.34,0:08:19.48,Default,,0000,0000,0000,,आणि घराणं वाळीत टाकणं \Nही सामाजिक शिक्षा, Dialogue: 0,0:08:19.48,0:08:22.59,Default,,0000,0000,0000,,कल्पनेतल्या कुठल्याही शिक्षेहून मोठी आहे. Dialogue: 0,0:08:23.98,0:08:28.82,Default,,0000,0000,0000,,मला एकट्याला शिक्षा द्यायला \Nते कसेबसे राजी झाले. Dialogue: 0,0:08:28.82,0:08:33.34,Default,,0000,0000,0000,,ही शिक्षा म्हणजे शुद्धीकरण. \Nम्हणजे मी गावापासून ६०० मैलावर जायचं. Dialogue: 0,0:08:33.34,0:08:37.27,Default,,0000,0000,0000,,गंगा नदीत बुडी मारून पवित्र व्हायचं. Dialogue: 0,0:08:37.27,0:08:41.69,Default,,0000,0000,0000,,आणि त्यानंतर १०१ पुरोहितांना \Nभोजन द्यायचं. Dialogue: 0,0:08:41.69,0:08:45.24,Default,,0000,0000,0000,,त्यांचे पाय धुवून, ते चरणतीर्थ प्यायचं. Dialogue: 0,0:08:46.53,0:08:49.53,Default,,0000,0000,0000,,हा शुद्ध मूर्खपणा होता. Dialogue: 0,0:08:49.53,0:08:52.42,Default,,0000,0000,0000,,मी ही शिक्षा नाकारली. Dialogue: 0,0:08:53.27,0:08:55.40,Default,,0000,0000,0000,,मग त्यांनी मला कोणती शिक्षा केली? Dialogue: 0,0:08:55.40,0:09:01.19,Default,,0000,0000,0000,,त्यांनी मला माझ्याच स्वयंपाकघरात \Nआणि भोजनघरात जायला बंदी केली. Dialogue: 0,0:09:01.19,0:09:04.25,Default,,0000,0000,0000,,माझी भांडीकुंडी वेगळी ठेवण्यात आली. Dialogue: 0,0:09:04.25,0:09:09.30,Default,,0000,0000,0000,,पण ज्या रात्री मला संताप आला होता, \Nतेव्हा त्यांना मला वाळीत टाकायचं होतं. Dialogue: 0,0:09:10.60,0:09:14.63,Default,,0000,0000,0000,,पण मी संपूर्ण जातीव्यवस्थेलाच \Nवाळीत टाकण्याचं ठरवलं. Dialogue: 0,0:09:15.50,0:09:20.23,Default,,0000,0000,0000,,(टाळ्या) Dialogue: 0,0:09:20.99,0:09:26.00,Default,,0000,0000,0000,,आणि ते शक्य होतं, कारण त्याची सुरुवात Dialogue: 0,0:09:26.00,0:09:28.12,Default,,0000,0000,0000,,स्वतःचं आडनाव बदलून करता आली असती. Dialogue: 0,0:09:28.12,0:09:31.78,Default,,0000,0000,0000,,कारण भारतात, \Nबरीचशी आडनावं ही जातींची नावं असतात. Dialogue: 0,0:09:31.78,0:09:34.31,Default,,0000,0000,0000,,म्हणून मी स्वतःचं आडनाव गाळून टाकलं. Dialogue: 0,0:09:34.31,0:09:40.81,Default,,0000,0000,0000,,आणि त्यानंतर मी स्वतःला \Nएक नवीन आडनाव दिलं : सत्यार्थी. Dialogue: 0,0:09:40.81,0:09:43.78,Default,,0000,0000,0000,,त्याचा अर्थ, सत्याचा शोध घेणारा. Dialogue: 0,0:09:45.22,0:09:49.25,Default,,0000,0000,0000,,(टाळ्या) Dialogue: 0,0:09:49.25,0:09:52.58,Default,,0000,0000,0000,,संतापातून परिवर्तन घडवण्याची सुरुवात \Nही अशी झाली. Dialogue: 0,0:09:54.10,0:09:56.70,Default,,0000,0000,0000,,मित्रांनो, तुमच्यापैकी कोणी ओळखेल का, Dialogue: 0,0:09:56.70,0:10:01.53,Default,,0000,0000,0000,,बाल अधिकार कार्यकर्ता होण्यापूर्वी \Nमी काय करीत होतो? Dialogue: 0,0:10:02.41,0:10:03.79,Default,,0000,0000,0000,,कोणाला ठाऊक आहे का? Dialogue: 0,0:10:04.90,0:10:06.17,Default,,0000,0000,0000,,नाही. Dialogue: 0,0:10:06.17,0:10:12.56,Default,,0000,0000,0000,,मी एक इंजिनीयर होतो. \Nइलेक्ट्रिकल इंजिनीयर. Dialogue: 0,0:10:12.56,0:10:17.66,Default,,0000,0000,0000,,आणि त्यावेळी मी शिकलो, की ऊर्जा Dialogue: 0,0:10:17.66,0:10:22.15,Default,,0000,0000,0000,,कोळसा जाळून निर्माण होणारी, Dialogue: 0,0:10:22.15,0:10:26.25,Default,,0000,0000,0000,,अणुभट्टीतल्या स्फोटांतून निर्माण होणारी, Dialogue: 0,0:10:26.25,0:10:29.44,Default,,0000,0000,0000,,रोरावणाऱ्या नदीच्या प्रवाहातली, Dialogue: 0,0:10:29.44,0:10:33.07,Default,,0000,0000,0000,,सोसाट्याच्या वाऱ्यामधली, Dialogue: 0,0:10:33.07,0:10:38.08,Default,,0000,0000,0000,,तिचं परिवर्तन केल्यावर, \Nलक्षावधी लोकांची आयुष्यं उजळू शकते. Dialogue: 0,0:10:38.96,0:10:43.50,Default,,0000,0000,0000,,मी हे ही शिकलो की,\Nअत्यंत दुर्दम्य रूपातली ऊर्जा कशा प्रकारे Dialogue: 0,0:10:43.50,0:10:47.97,Default,,0000,0000,0000,,समाजाच्या हितासाठी \Nचांगल्या कामी जुंपता येते. Dialogue: 0,0:10:52.92,0:10:59.69,Default,,0000,0000,0000,,तर आता, मी तुरुंगात कसा गेलो, \Nत्या गोष्टीकडे वळतो. Dialogue: 0,0:10:59.69,0:11:03.92,Default,,0000,0000,0000,,मी डझनभर मुलांना \Nगुलामगिरीतून सोडवल्याच्या आनंदात होतो. Dialogue: 0,0:11:03.92,0:11:06.89,Default,,0000,0000,0000,,त्यांना त्यांच्या पालकांच्या हातात \Nसोपवलं होतं. Dialogue: 0,0:11:06.89,0:11:10.08,Default,,0000,0000,0000,,एखाद्या मुलाला मुक्त केल्यावर \Nमला अवर्णनीय आनंद होतो. Dialogue: 0,0:11:11.24,0:11:12.43,Default,,0000,0000,0000,,मी खूप आनंदात होतो. Dialogue: 0,0:11:13.46,0:11:19.02,Default,,0000,0000,0000,,पण दिल्लीत परतण्यासाठी \Nआगगाडीची वाट पाहत असताना, Dialogue: 0,0:11:19.02,0:11:22.26,Default,,0000,0000,0000,,मला डझनावारी मुलं येताना दिसली. Dialogue: 0,0:11:22.26,0:11:25.56,Default,,0000,0000,0000,,कोणीतरी त्यांचा अपव्यापार करीत होतं. Dialogue: 0,0:11:25.56,0:11:28.42,Default,,0000,0000,0000,,त्या लोकांना मी थांबवलं. Dialogue: 0,0:11:28.42,0:11:30.52,Default,,0000,0000,0000,,पोलिसांजवळ त्यांची तक्रार केली. Dialogue: 0,0:11:30.52,0:11:35.07,Default,,0000,0000,0000,,पण त्या पोलिसांनी मला मदत करण्याऐवजी Dialogue: 0,0:11:35.07,0:11:40.77,Default,,0000,0000,0000,,मला या छोट्या कोठडीत टाकलं, \Nएखाद्या जनावरासारखं. Dialogue: 0,0:11:41.57,0:11:43.12,Default,,0000,0000,0000,,आणि त्याच संतापभरल्या रात्रीतून Dialogue: 0,0:11:43.12,0:11:46.97,Default,,0000,0000,0000,,एका अत्यंत तेजस्वी आणि \Nमहान कल्पनेचा जन्म झाला. Dialogue: 0,0:11:47.63,0:11:53.10,Default,,0000,0000,0000,,मला वाटलं, मी १० मुलांना मुक्त करीत असेन, \Nपण आणखी ५० मुलं त्यात ओढली जात असतील, Dialogue: 0,0:11:53.10,0:11:54.56,Default,,0000,0000,0000,,तर त्यात काही अर्थ नाही. Dialogue: 0,0:11:54.56,0:11:57.37,Default,,0000,0000,0000,,ग्राहकांच्या ताकदीवर माझा विश्वास आहे. Dialogue: 0,0:11:57.37,0:12:00.85,Default,,0000,0000,0000,,आणि तुम्हाला सांगतो, एक गोष्ट \N Dialogue: 0,0:12:00.85,0:12:05.97,Default,,0000,0000,0000,,माझ्या हातूनच नव्हे, \Nतर जगभरात प्रथमच घडली. Dialogue: 0,0:12:05.97,0:12:10.04,Default,,0000,0000,0000,,ग्राहकांना माहिती देऊन, जागरूक करून, Dialogue: 0,0:12:10.04,0:12:14.50,Default,,0000,0000,0000,,बालमजूर न वापरता बनवलेल्या गालिच्यांची \Nमागणी करण्यासाठी चळवळ उभारली गेली. Dialogue: 0,0:12:15.69,0:12:19.08,Default,,0000,0000,0000,,युरोप आणि अमेरिकेत \Nआम्हाला यश मिळालं आहे. Dialogue: 0,0:12:19.08,0:12:23.77,Default,,0000,0000,0000,,आणि दक्षिण आशियाई देशांत Dialogue: 0,0:12:23.77,0:12:27.02,Default,,0000,0000,0000,,बालमजुरीत ८० टक्के घट झाली आहे. Dialogue: 0,0:12:27.02,0:12:30.41,Default,,0000,0000,0000,,(टाळ्या) Dialogue: 0,0:12:32.74,0:12:39.40,Default,,0000,0000,0000,,इतकंच नव्हे, तर हा नव्याने जन्मलेला \Nग्राहकाचा संताप, किंवा ही ग्राहक चळवळ Dialogue: 0,0:12:39.40,0:12:43.50,Default,,0000,0000,0000,,इतर देशांत आणि इतर उद्योगांमध्ये \Nपसरली आहे. Dialogue: 0,0:12:43.50,0:12:48.93,Default,,0000,0000,0000,,चॉकोलेट असो, कपडे असोत, पादत्राणे असोत, \Nत्याहूनही पलिकडे पोहोचली आहे. Dialogue: 0,0:12:51.27,0:12:52.82,Default,,0000,0000,0000,,वयाच्या ११व्या वर्षी मी संतापलो. Dialogue: 0,0:12:52.82,0:12:58.18,Default,,0000,0000,0000,,जेव्हा मला कळलं की प्रत्येक मुलासाठी \Nशिक्षण हे किती महत्त्वाचं आहे, Dialogue: 0,0:12:58.18,0:13:05.82,Default,,0000,0000,0000,,वापरलेली पुस्तकं जमा करून, गरीब मुलांना \Nमदत करण्याची कल्पना मला सुचली. Dialogue: 0,0:13:05.82,0:13:09.27,Default,,0000,0000,0000,,वयाच्या ११व्या वर्षी मी \Nपुस्तक-पेढी स्थापन केली. Dialogue: 0,0:13:10.57,0:13:11.81,Default,,0000,0000,0000,,मी इतकं करून थांबलो नाही. Dialogue: 0,0:13:11.81,0:13:14.05,Default,,0000,0000,0000,,कालांतराने, मी सहसंस्थापक झालो, Dialogue: 0,0:13:14.05,0:13:18.58,Default,,0000,0000,0000,,नागरी समाजातल्या एकमेव आणि सर्वात मोठ्या \Nशैक्षणिक मोहिमेचा. Dialogue: 0,0:13:18.58,0:13:21.57,Default,,0000,0000,0000,,ही मोहीम म्हणजे ग्लोबल कँपेन फॉर एज्युकेशन Dialogue: 0,0:13:22.22,0:13:26.87,Default,,0000,0000,0000,,या मोहिमेने शिक्षणाबद्दलची पूर्ण विचारसरणी\Nबदलून टाकली आहे. Dialogue: 0,0:13:26.87,0:13:29.26,Default,,0000,0000,0000,,शिक्षण हा दानधर्म नसून, \Nएक मानवी अधिकार ठरला आहे. Dialogue: 0,0:13:29.26,0:13:34.03,Default,,0000,0000,0000,,आणि त्यामुळे शाळेत न जाणाऱ्या मुलांची \Nसंख्या कमी होण्यात ठोस मदत झाली आहे. Dialogue: 0,0:13:34.03,0:13:37.61,Default,,0000,0000,0000,,गेल्या १५ वर्षांत ही संख्या \Nअर्धी झाली आहे. Dialogue: 0,0:13:37.61,0:13:41.69,Default,,0000,0000,0000,,(टाळ्या) Dialogue: 0,0:13:43.75,0:13:46.87,Default,,0000,0000,0000,,२७ व्या वर्षी मला आलेल्या संतापामुळे Dialogue: 0,0:13:46.87,0:13:52.24,Default,,0000,0000,0000,,एक मुलगी \Nवेश्यागृहात विकली जाण्यापासून वाचली. Dialogue: 0,0:13:52.24,0:13:57.02,Default,,0000,0000,0000,,आणि त्यामुळे मला एक नवीन कल्पना सुचली. Dialogue: 0,0:13:57.02,0:14:01.27,Default,,0000,0000,0000,,धाड घालून सुटका करण्याचं एक नवीन तंत्र. Dialogue: 0,0:14:01.27,0:14:04.19,Default,,0000,0000,0000,,मुलांना गुलामगिरीतून सोडवण्यासाठी. Dialogue: 0,0:14:04.76,0:14:10.61,Default,,0000,0000,0000,,आणि मला सांगायला अभिमान वाटतो,\Nकी सुदैवाने एक नव्हे, दहा-वीस नव्हे, तर Dialogue: 0,0:14:10.61,0:14:16.96,Default,,0000,0000,0000,,८३, ००० बालमजुरांना \Nमी आणि माझ्या सहकाऱ्यांनी मुक्त केलं आहे. Dialogue: 0,0:14:16.96,0:14:20.09,Default,,0000,0000,0000,,आणि त्यांना त्यांच्या कुटुंबांकडे, \Nमातांकडे सुपूर्द केलं आहे. Dialogue: 0,0:14:20.09,0:14:23.45,Default,,0000,0000,0000,,(टाळ्या) Dialogue: 0,0:14:25.69,0:14:27.98,Default,,0000,0000,0000,,याबद्दल जागतिक धोरणं हवीत, \Nहे मला ठाऊक होतं. Dialogue: 0,0:14:27.98,0:14:31.01,Default,,0000,0000,0000,,आम्ही जगभर बालमजुरीच्या विरोधात \Nपदयात्रा आयोजित केल्या. Dialogue: 0,0:14:31.01,0:14:37.07,Default,,0000,0000,0000,,यातून एक नवा आंतरराष्ट्रीय ठराव \Nनिर्माण झाला. Dialogue: 0,0:14:37.07,0:14:41.17,Default,,0000,0000,0000,,अत्यंत वाईट परिस्थितीतल्या मुलांचं \Nसंरक्षण करणारा. Dialogue: 0,0:14:42.26,0:14:46.35,Default,,0000,0000,0000,,याचा ठोस परिणाम म्हणजे \Nजगभरातल्या बालमजुरांची संख्या Dialogue: 0,0:14:46.35,0:14:51.89,Default,,0000,0000,0000,,गेल्या १५ वर्षांत १/३ ने कमी झाली आहे. Dialogue: 0,0:14:51.89,0:14:56.31,Default,,0000,0000,0000,,(टाळ्या) Dialogue: 0,0:14:56.31,0:14:59.72,Default,,0000,0000,0000,,तर, प्रत्येक वेळी, Dialogue: 0,0:14:59.72,0:15:03.51,Default,,0000,0000,0000,,संतापाने सुरुवात झाली. Dialogue: 0,0:15:03.51,0:15:06.16,Default,,0000,0000,0000,,त्याचं कल्पनेत रुपांतर झालं. Dialogue: 0,0:15:06.16,0:15:09.56,Default,,0000,0000,0000,,मग, कृती. Dialogue: 0,0:15:09.56,0:15:12.44,Default,,0000,0000,0000,,तर, संताप, पुढे काय? Dialogue: 0,0:15:12.44,0:15:14.92,Default,,0000,0000,0000,,कल्पना, आणि.. Dialogue: 0,0:15:14.92,0:15:16.28,Default,,0000,0000,0000,,श्रोते: कृती Dialogue: 0,0:15:16.28,0:15:20.84,Default,,0000,0000,0000,,कै. स.: संताप, कल्पना, कृती. \Nजे करण्याचा मी प्रयत्न केला. Dialogue: 0,0:15:22.25,0:15:24.75,Default,,0000,0000,0000,,संताप ही एक शक्ती आहे, \Nसंताप ही एक ऊर्जा आहे. Dialogue: 0,0:15:24.75,0:15:27.55,Default,,0000,0000,0000,,आणि निसर्ग नियमानुसार, Dialogue: 0,0:15:27.55,0:15:32.80,Default,,0000,0000,0000,,ऊर्जा निर्माण करता येत नाही, \Nकिंवा नष्टही करता येत नाही. Dialogue: 0,0:15:32.80,0:15:39.68,Default,,0000,0000,0000,,तर मग, संतापाच्या ऊर्जेचं परिवर्तन करून, \Nतिला कामाला का जुंपू नये? Dialogue: 0,0:15:39.68,0:15:44.22,Default,,0000,0000,0000,,एक जास्त चांगलं, सुंदर, निःपक्ष \Nआणि न्यायपूर्ण जग निर्माण करण्यासाठी. Dialogue: 0,0:15:44.86,0:15:47.34,Default,,0000,0000,0000,,आपल्यापैकी प्रत्येकाच्या मनात \Nसंताप असतोच. Dialogue: 0,0:15:47.34,0:15:53.24,Default,,0000,0000,0000,,आणि आता थोडक्यात एक गुपित सांगतो. Dialogue: 0,0:15:53.24,0:16:00.80,Default,,0000,0000,0000,,आपण अहंकाराच्या अरुंद कवचात \Nबंदिस्त राहिलो, Dialogue: 0,0:16:00.80,0:16:05.22,Default,,0000,0000,0000,,स्वार्थाच्या वर्तुळात फिरत राहिलो, Dialogue: 0,0:16:05.22,0:16:12.71,Default,,0000,0000,0000,,तर संतापाचं रुपांतर \Nतिरस्कार, हिंसा, सूड, नाश यात होईल. Dialogue: 0,0:16:13.54,0:16:16.60,Default,,0000,0000,0000,,पण आपण ही वर्तुळं भेदू शकलो, Dialogue: 0,0:16:16.60,0:16:22.48,Default,,0000,0000,0000,,तर त्याच संतापाचं रूपांतर \Nएका महान शक्तीमध्ये होईल. Dialogue: 0,0:16:22.48,0:16:26.83,Default,,0000,0000,0000,,आपण आपल्या अंगभूत करुणेद्वारे \Nही वर्तुळं भेदू शकतो. Dialogue: 0,0:16:26.83,0:16:30.68,Default,,0000,0000,0000,,आणि जगाशी करुणेतून संबंध जोडू शकतो. \Nजग जास्त चांगलं बनवू शकतो. Dialogue: 0,0:16:30.68,0:16:34.35,Default,,0000,0000,0000,,तोच संताप करुणेत रूपांतरित करता येऊ शकतो. Dialogue: 0,0:16:34.35,0:16:38.94,Default,,0000,0000,0000,,तर प्रिय मित्रांनो, बंधुंनो आणि भगिनींनो, \Nनोबेल विजेता या नात्याने, पुन्हा एकदा Dialogue: 0,0:16:39.96,0:16:42.71,Default,,0000,0000,0000,,मी तुम्हाला विनवतो, संतापी व्हा Dialogue: 0,0:16:43.84,0:16:46.98,Default,,0000,0000,0000,,मी तुम्हाला विनवतो, संतापी व्हा. Dialogue: 0,0:16:48.00,0:16:52.30,Default,,0000,0000,0000,,आपल्यापैकी सर्वात जास्त संतापी तो, Dialogue: 0,0:16:52.30,0:16:59.51,Default,,0000,0000,0000,,जो आपल्या संतापाचं रुपांतर \Nकल्पना आणि कृतीमध्ये करेल. Dialogue: 0,0:17:00.44,0:17:02.28,Default,,0000,0000,0000,,अनेक धन्यवाद. Dialogue: 0,0:17:02.28,0:17:06.24,Default,,0000,0000,0000,,(टाळ्या) Dialogue: 0,0:17:15.12,0:17:18.92,Default,,0000,0000,0000,,ख्रिस एण्डर्सन: गेली अनेक वर्षे \Nआपण अनेकांचं प्रेरणास्थान आहात. Dialogue: 0,0:17:18.92,0:17:22.11,Default,,0000,0000,0000,,तुम्हाला प्रेरणा कोणापासून किंवा \Nकशापासून मिळते? आणि का? Dialogue: 0,0:17:22.63,0:17:24.34,Default,,0000,0000,0000,,कै.स. : प्रश्न चांगला आहे. Dialogue: 0,0:17:24.34,0:17:28.34,Default,,0000,0000,0000,,ख्रिस, तुम्हाला मी सत्य सांगतो, Dialogue: 0,0:17:28.34,0:17:32.85,Default,,0000,0000,0000,,दरवेळी जेव्हा मी एखाद्या मुलाला \Nमुक्त करतो, Dialogue: 0,0:17:32.85,0:17:37.03,Default,,0000,0000,0000,,तेव्हा आपल्या मातेला पुन्हा भेटण्याची आशा \Nसोडून दिलेल्या त्या मुलाचं, Dialogue: 0,0:17:37.03,0:17:41.34,Default,,0000,0000,0000,,मुक्त झाल्यावरचं हास्य, Dialogue: 0,0:17:41.34,0:17:43.89,Default,,0000,0000,0000,,आणि आपलं मूल Dialogue: 0,0:17:43.89,0:17:50.50,Default,,0000,0000,0000,,परत येऊन आपल्या मांडीवर बसेल \Nही आशा पूर्णपणे गमावलेल्या मातेच्या Dialogue: 0,0:17:50.50,0:17:52.66,Default,,0000,0000,0000,,गालावर ओघळणारा तो आनंदाचा पहिला अश्रु. Dialogue: 0,0:17:52.66,0:17:57.81,Default,,0000,0000,0000,,त्यांच्या अनावर झालेल्या भावना. Dialogue: 0,0:17:57.81,0:18:01.15,Default,,0000,0000,0000,,त्यात मला देवाची झलक दिसते. \Nतीच माझी सर्वात मोठी प्रेरणा. Dialogue: 0,0:18:01.15,0:18:06.03,Default,,0000,0000,0000,,आणि मी पूर्वी म्हटल्याप्रमाणे, \Nएकदा नव्हे, तर हजारो वेळा Dialogue: 0,0:18:06.03,0:18:09.63,Default,,0000,0000,0000,,मला माझा हा देव पाहण्याचं \Nभाग्य लाभलं आहे. Dialogue: 0,0:18:09.63,0:18:11.64,Default,,0000,0000,0000,,आणि तीच माझी सर्वात मोठी प्रेरणा. Dialogue: 0,0:18:11.64,0:18:13.65,Default,,0000,0000,0000,,धन्यवाद. Dialogue: 0,0:18:13.65,0:18:15.66,Default,,0000,0000,0000,,(टाळ्या)