WEBVTT

00:00:15.330 --> 00:00:18.629
Işığın bir tür dalga olduğunu
ve bir nesnenin renginin,

00:00:18.629 --> 00:00:22.127
yansıttığı ışık dalgalarının frekansı
ile ilgili olduğunu duymuşsunuzdur.

00:00:22.137 --> 00:00:24.216
Yüksek frekanslı ışık
dalgaları mor görünürken,

00:00:24.216 --> 00:00:26.019
alçak frekanslılar kırmızı görünür

00:00:26.019 --> 00:00:27.931
ve aradaki frekanslar da sarı,

00:00:27.931 --> 00:00:28.733
yeşil,

00:00:28.733 --> 00:00:29.580
turuncu

00:00:29.580 --> 00:00:30.662
ve diğerleri olur.

00:00:30.662 --> 00:00:33.188
Bu düşünceye fiziksel renk diyebilirsiniz,

00:00:33.188 --> 00:00:36.677
çünkü rengin, ışığın kendi
fiziksel özelliği olduğunu söyler.

00:00:36.677 --> 00:00:39.085
İnsan algısına bağlı değildir.

00:00:39.085 --> 00:00:41.245
Her ne kadar yanlış olmasa da,

00:00:41.245 --> 00:00:43.748
öykünün bütünü olduğu da söylenemez.

00:00:43.748 --> 00:00:47.322
Örneğin, şu resmi
daha önce görmüşsünüzdür.

00:00:47.322 --> 00:00:51.781
Gördüğünüz gibi, kırmızı ile yeşil
ışıkların kesişim bölgesi sarı.

00:00:51.781 --> 00:00:54.156
Düşünürsek, bu oldukça tuhaf.

00:00:54.156 --> 00:00:56.833
Işık bir dalga olduğundan,
iki ayrı frekans

00:00:56.833 --> 00:00:58.895
birbiriyle hiç etkileşmez.

00:00:58.895 --> 00:01:00.902
Uyum içinde şarkı söyleyen şarkıcılar gibi

00:01:00.902 --> 00:01:02.468
birlikte var olmalıdırlar.

00:01:02.468 --> 00:01:04.741
Öyleyse sarı görünen bu bölgede,

00:01:04.741 --> 00:01:07.372
iki farklı tür ışık dalgası bulunur:

00:01:07.372 --> 00:01:08.907
Biri kırmızı frekanslı,

00:01:08.907 --> 00:01:10.667
biri de yeşil frekanslı.

00:01:10.667 --> 00:01:13.122
Orada sarı ışık falan yoktur.

00:01:13.122 --> 00:01:14.473
Peki nasıl olur da,

00:01:14.473 --> 00:01:16.620
kırmızı ve yeşil ışığın karıştığı

00:01:16.620 --> 00:01:18.542
bu bölge bize sarı görünür?

00:01:18.542 --> 00:01:22.054
Bunu anlamak için, biraz
biyoloji bilmek gerek;

00:01:22.054 --> 00:01:25.131
özellikle de insanların renkleri
görüşüne ilişkin.

00:01:25.131 --> 00:01:29.002
Işık algılaması, retina denilen ve
göz küresinin arkasını kaplayan

00:01:29.002 --> 00:01:31.672
kağıt inceliğindeki
hücre katmanlarında olur.

00:01:31.672 --> 00:01:35.532
Retinada iki farklı tür
ışık algılayan hücre bulunur:

00:01:35.532 --> 00:01:37.855
Rodlar ve koniler.

00:01:37.855 --> 00:01:40.787
Rod hücreleri düşük ışık
koşullarında görüş için kullanılır

00:01:40.787 --> 00:01:42.940
ve bunlardan tek çeşit vardır.

00:01:42.940 --> 00:01:45.672
Koni hücrelerinin öyküsü ise başka.

00:01:45.672 --> 00:01:48.504
Koni hücreleri üç çeşittir ve
kabaca karşılık geldikleri renkler

00:01:48.504 --> 00:01:49.338
kırmızı,

00:01:49.338 --> 00:01:50.214
yeşil

00:01:50.214 --> 00:01:51.318
ve mavidir.

00:01:51.318 --> 00:01:53.354
Siz bir renk gördüğünüzde,

00:01:53.354 --> 00:01:56.758
her bir koni kendi ayrık
iletisini beyne gönderir.

00:01:56.758 --> 00:02:01.048
Örneğin, sarı ışığın,
sarı frekanslı gerçek sarı ışığın

00:02:01.048 --> 00:02:03.155
gözünüze geldiğini varsayalım.

00:02:03.155 --> 00:02:06.052
Sarıyı varlamak için özel bir koniniz yok,

00:02:06.052 --> 00:02:08.088
ama sarı biraz yeşile yakın,

00:02:08.088 --> 00:02:09.853
biraz da kırmızıya yakın.

00:02:09.853 --> 00:02:12.772
O nedenle hem kırmızı
hem de yeşil koniler etkinleşir

00:02:12.772 --> 00:02:16.179
ve her biri beyne bunu
belirten bir sinyal yollar.

00:02:16.179 --> 00:02:18.475
Elbette kırmızı koni ile yeşil koniyi

00:02:18.475 --> 00:02:21.142
eşzamanlı etkinleştirmenin
bir yolu daha vardır:

00:02:21.142 --> 00:02:24.742
Kırmızı ışık ile yeşil ışığın
aynı anda var olması.

00:02:24.742 --> 00:02:28.120
Önemli olan, beyninizin
aynı sinyali almasıdır.

00:02:28.120 --> 00:02:31.302
Gördüğünüz ışığın sarı frekanslı ya da

00:02:31.302 --> 00:02:35.189
yeşil ile kırmızı frekansların karışımı
olması önemsizdir.

00:02:35.189 --> 00:02:39.328
İşte bu yüzden, ışık için
kırmızı artı yeşil, sarı eder.

00:02:39.328 --> 00:02:42.781
Peki neden karanlıkta
renkler algılanmaz?

00:02:42.781 --> 00:02:44.950
Retinadaki rod hücreleri,

00:02:44.950 --> 00:02:47.457
düşük ışık koşullarında
baskınlaşır da ondan.

00:02:47.457 --> 00:02:49.389
Tek bir çeşit rod hücresi olduğundan,

00:02:49.389 --> 00:02:52.586
beyne ulaştırılabilen
tek çeşit sinyal vardır:

00:02:52.598 --> 00:02:54.591
Işık var veya ışık yok.

00:02:54.591 --> 00:02:57.059
Sadece tek çeşit ışık
varlayıcısına sahip olmak

00:02:57.059 --> 00:02:59.713
renkleri görme şansı tanımaz.

00:02:59.713 --> 00:03:02.182
Sonsuz çeşitlilikte fiziksel renk vardır,

00:03:02.182 --> 00:03:04.830
ama bizim sadece üç
çeşit konimiz olduğundan,

00:03:04.830 --> 00:03:07.744
şu üç rengin doğru karışımları ile

00:03:07.744 --> 00:03:12.379
beynin herhangi bir rengi gördüğünü
düşünmesi sağlanabilir:

00:03:12.379 --> 00:03:14.065
Kırmızı, yeşil ve mavi.

00:03:14.065 --> 00:03:17.789
İnsan gözünün bu özelliği
gerçek dünyada gerçekten yararlıdır.

00:03:17.789 --> 00:03:20.079
Örneğin, televizyon üretimi.

00:03:20.079 --> 00:03:22.626
Gerçek dünyaya benzetim için,

00:03:22.626 --> 00:03:24.900
televizyonunuza sonsuz çeşitte
renk koymak yerine

00:03:24.900 --> 00:03:27.544
televizyon üreticilerinin
sadece üçünü koyması yeter:

00:03:27.544 --> 00:03:29.371
Kırmızı, yeşil ve mavi.

00:03:29.371 --> 00:03:32.034
Onlar için büyük şans, gerçekten.