0:00:28.409,0:00:34.588
Jen Marcos, el Barcelono, sed tiu povus esti ajna ulo el ajna loko.

0:00:35.799,0:00:41.275
Li vidos ion kio okazas ĉiutage en laborejoj kaj hejmoj de la tuta mondo.

0:01:00.913,0:01:06.151
Printila ilero paneis kaj la fabrikanto konsilas alporti ĝin al la teknika servo.

0:01:08.168,0:01:10.713
Mia teknikulo analizos la problemon,

0:01:10.713,0:01:13.104
sed tio jam kostas 15 € kaj imposton.

0:01:13.104,0:01:16.404
Certe malfacilos trovi la ilerojn por ripari ĝin.

0:01:16.404,0:01:19.778
Vere, ripari ĝin ne estas paginda.

0:01:19.778,0:01:22.245
Tiu reparo kostus 110, 120 €.

0:01:22.245,0:01:24.698
Vi havas printilojn kontraŭ 39€ kaj pli.

0:01:24.698,0:01:28.249
Mi konsilus vin rigardi novajn printilojn.

0:01:28.249,0:01:31.184
Sendube, mi aĉetus novan.

0:01:31.184,0:01:35.965
Ne hazardas, ke la tri vendistoj konsilas aĉeti novan printilon.

0:01:36.842,0:01:42.457
Se Marcos konsentas, li estos plia viktimo de la paneiga programado,

0:01:42.457,0:01:45.818
la motoro sekreta de nia socio konsumema.

0:01:49.143,0:01:52.028
Nia rolo en la vivo ŝajnas limiĝi

0:01:52.028,0:01:54.208
al kreditoj kaj aĉeti aĵojn nebezonatajn.

0:01:56.178,0:02:00.322
Nia socio estas dormanta pro ekonomia kreskado,

0:02:00.322,0:02:04.169
kiu funkcias ne por satigi la bezonojn,

0:02:04.169,0:02:06.116
sed nur por kreski.

0:02:08.466,0:02:12.581
Se homoj ne aĉetas, ekonomio ne kreskas.

0:02:14.993,0:02:16.185
Paneiga programado:

0:02:16.539,0:02:19.223
Deziro en la koro de la konsumanto

0:02:19.823,0:02:24.600
por posedi ion iome pli novan, iome pli frue ol bezonate.

0:02:27.065,0:02:31.334
En jena dokumenta filmo ni montros kiel tia programado

0:02:31.334,0:02:34.188
destinis niajn vivojn ekde 20aj jaroj,

0:02:34.188,0:02:40.307
kiam la fabrikantoj reduktis la vivon de la varoj por plialtigi la vendojn.

0:02:40.768,0:02:45.343
Tiel, ili reduktis la utilan vivon al 1000 horoj.

0:02:47.266,0:02:53.478
Ni malkovros ke dizajnistoj kaj inĝenieroj devigatis havi novajn valorojn kaj celojn.

0:02:53.478,0:02:59.165
Ili devige rekomencis ĉion por krei ion pli rompeblan.

0:02:59.165,0:03:02.650
Tio estas pruvite! VI ĵus pagis ion,

0:03:02.650,0:03:03.900
kaj jam ne plu uzeblas.

0:03:03.900,0:03:06.032
UZI KAJ FORĴETI!

0:03:07.355,0:03:10.426
Ni konos novajn konsumantojn

0:03:10.426,0:03:13.058
kiuj kontraŭas la aliajn fabrikantojn.

0:03:15.212,0:03:19.068
Ĉu realigeblas ekonomio sen paneiga programado

0:03:19.068,0:03:21.341
kaj sen atako al la natura medio?

0:03:22.202,0:03:24.395
Estonteco ne pardonos nin!

0:03:24.395,0:03:29.079
Estonteco malkovros la vivstilon tro malŝpareman

0:03:29.079,0:03:31.226
de evoluintaj landoj.

0:03:38.995,0:03:41.341
Aĉetu, Forĵetu, Aĉetu. La sekreta rakonto pri la paneiga programado.

0:03:44.402,0:03:46.456
Bonvenon al Livermore, Kalifornio,

0:03:46.456,0:03:49.126
hejmo de la ampolo plej malnova tutmonde.

0:03:50.002,0:03:51.626
Mi estas Lynn Owens,

0:03:51.626,0:03:55.064
prezidanto de la Ampola Komitato.

0:03:57.602,0:04:01.579
Je 1972 ni malkovris

0:04:01.579,0:04:05.202
ke ampolo de la fajristejo

0:04:05.202,0:04:07.272
estis gravega ampolo.

0:04:14.982,0:04:20.120
La ampolo de Livermore funkciadas senhalte ekde 1901.

0:04:20.120,0:04:25.223
De nun, jam ĝi konsumis du ret-kameraojn kaj la tria ankoraŭ funkcias.

0:04:33.184,0:04:36.550
Je 2001, kiam la ampolo datrevenis je unu jarcento,

0:04:36.550,0:04:41.005
Livermore organizis festegon datrevenan uson-stile.

0:04:42.126,0:04:45.964
Ni esperis 200 festantojn,

0:04:45.964,0:04:49.264
sed fine prezentiĝis 800, 900 homoj!

0:04:54.768,0:04:58.218
Ĉu vi imagus datrevenan kanton al ampolo?

0:04:58.680,0:05:01.010
Nek ni, sed ili ja kantis.

0:05:15.287,0:05:16.895
La origino de la ampolo estis...

0:05:16.895,0:05:20.072
Ĝin oni faris en urbo Shelbey, en Ohio,

0:05:20.072,0:05:22.264
je 1895 pli malpli.

0:05:22.264,0:05:26.410
Ĝin fiksis tiuj interesaj sinjorinoj, kiuj aperas en miaj bildoj,

0:05:26.410,0:05:29.249
kaj kelkaj akciuloj de la entrepreno.

0:05:30.772,0:05:33.149
La filamento estis invento de Adolphe Chaillet.

0:05:33.149,0:05:35.603
Li inventis sian filamenton por daŭri.

0:05:43.033,0:05:44.995
Kial daŭris tiom? Mi ne scias.

0:05:44.995,0:05:47.895
Estas sekreto kiun li gardis kaj portis tomben.

0:05:48.903,0:05:54.418
La formulo por longdaŭra filamento ne estas la nura mistero de la ampola historio.

0:05:55.049,0:06:00.038
Sekreto eĉ pli grava estas kiel kaj kial ĉi tiu humila varo iĝis

0:06:00.038,0:06:03.229
la unua viktimo de la paneiga programado.

0:06:05.434,0:06:08.411
La kristnaska 1924jara tago estis grava tago.

0:06:08.642,0:06:13.738
En Ĝenevo pluraj sinjoroj belvestitaj rendevuis

0:06:13.738,0:06:15.466
kun sekreta plano.

0:06:15.466,0:06:20.341
Ili kreis la unuan kartelon mondan

0:06:20.341,0:06:24.863
por kontroli la ampolan produktadon

0:06:24.863,0:06:28.501
kaj gardi al si la mondan merkaton ampolan.

0:06:29.963,0:06:32.539
La kartelo nomiĝis Phoebus.

0:06:33.647,0:06:38.947
Phoebus inkluzivis la ĉefajn fabrikantojn de ampoloj eŭropaj kaj usonaj

0:06:38.947,0:06:43.547
kaj eĉ la forajn koloniojn en Azio kaj Afriko.

0:06:44.208,0:06:49.065
Celo estis interŝanĝi patentojn, kontroli la produktadon

0:06:49.065,0:06:52.197
kaj, ĉefe, kontroli la konsumanton.

0:06:52.197,0:06:59.004
Ili deziris ke homoj aĉetu ampolojn ofte.

0:06:59.004,0:07:02.994
Se ampoloj daŭris multe, estis do ekonomia malavantaĝo.

0:07:03.000,0:07:08.611
Origine la celo de fabrikantoj estis longa vivo por siaj ampoloj.

0:07:08.873,0:07:12.050
La 21an oktobron 1871,

0:07:12.050,0:07:14.905
multaj eksperimentoj rezultigis

0:07:14.905,0:07:19.621
lampeton ege rezistan,

0:07:20.005,0:07:23.951
kun filamento tre stabila.

0:07:25.353,0:07:32.821
Je 1881, Edison vendis sian unuan ampolon, ĝi daŭris 1500 horojn.

0:07:34.402,0:07:38.199
Je 1924, kiam ĵus fondiĝis la kartelo Phoebus,

0:07:38.199,0:07:41.774
oni anoncis fiere 2500horan vivdaŭron,

0:07:41.774,0:07:46.187
kaj fabrikantoj insistis pri tiu ampola longa vivdaŭro .

0:07:46.187,0:07:51.865
Sed la uloj de Phoebus decidis redukti la vivdaŭron,

0:07:51.865,0:07:54.159
ĝis 1000 horoj.

0:07:58.743,0:08:03.837
Je 1925 kreiĝis "La komitato de la 1000hora vivdaŭro"

0:08:03.837,0:08:11.375
por redukti teknike la vivdaŭron ampolan.

0:08:14.567,0:08:18.699
Post pli ol 80 jaroj, Berlina historiisto, Helmut Höge,

0:08:18.699,0:08:21.180
trovis pruvojn de la agoj de la komitato

0:08:21.180,0:08:24.854
kaŝitajn inter la komitana dokumentaro.

0:08:24.854,0:08:27.262
Entreprenoj kiel Phillips en Holando,

0:08:27.262,0:08:31.225
Osram en Germanio kaj Lámparas Zeta en Hispanio.

0:08:31.886,0:08:35.897
Jen dokumento de la kartelo.

0:08:35.897,0:08:39.550
"La averaĝa vivdaŭro de la ampoloj

0:08:39.550,0:08:42.584
ne devas esti garantita nek oferita

0:08:42.584,0:08:45.387
por pli ol 1000 horoj"

0:08:49.480,0:08:53.873
Pro la kartelo, la fabrikantoj eksperimentis

0:08:53.873,0:08:56.311
por krei pli rompeblan ampolon

0:08:56.311,0:08:58.735
kiu estus tia, laŭ la nova 1000 hora regulo.

0:09:09.859,0:09:12.977
Fabrikadon oni multe kontrolis

0:09:12.977,0:09:15.720
por certiĝi ke la regulo efektiviĝis.

0:09:17.597,0:09:20.290
Oni muntis bretojn

0:09:20.290,0:09:24.405
kun multaj ampol-ingoj

0:09:24.405,0:09:30.951
por meti ampolojn provatajn.

0:09:30.951,0:09:34.558
Entreprenoj kiel Osram registris rigore

0:09:34.558,0:09:37.222
la vivdaŭrojn ampolajn.

0:09:39.545,0:09:43.840
Phoebus kreis komplikan reton por trudi siajn regulojn.

0:09:43.840,0:09:49.331
Fabrikantojn oni monpunis severe se ili ne agis laŭregule.

0:09:55.223,0:09:59.285
Jen monpuna listo de jaro 1929

0:09:59.285,0:10:03.693
kiu montras kiom da svisaj frankoj

0:10:03.693,0:10:07.178
pagendis de la kartelanoj

0:10:07.178,0:10:11.601
se iliaj ampoloj daŭris

0:10:11.601,0:10:13.824
ekzemple, dum pli ol 1500 horoj.

0:10:20.292,0:10:23.399
Dum la paneiga programado agadis,

0:10:23.399,0:10:25.666
la vivdaŭro ekfalis.

0:10:25.666,0:10:30.909
Dum nur 2 jaroj, ĝi pasis de 2500 horoj al malpli ol 1500.

0:10:34.648,0:10:38.692
Je la 40aj jaroj, la kartelo sukcesis sian celon.

0:10:38.692,0:10:42.302
Kutima ampolo tiam daŭris 1000 horojn.

0:10:43.941,0:10:46.441
Mi komprenas ke tio estis tenta je 1932.

0:10:46.441,0:10:50.879
Tiam ekologia stabileco malpli gravis

0:10:50.879,0:10:54.164
ĉar oni ne vidis ke la mondo

0:10:54.164,0:10:57.310
havas fineblajn krudmaterialojn.

0:10:57.310,0:11:00.564
Ili vidis ĉion de abunda starpunkto.

0:11:02.764,0:11:05.987
Ironie, la ampolo, ĉiam simbolo

0:11:05.987,0:11:08.195
de ideoj kaj inventoj,

0:11:08.195,0:11:13.049
estas unu el la unuaj ekzemploj kun paneiga programado.

0:11:16.849,0:11:21.198
Post 1932, patentiĝis dekoj da novaj ampoloj,

0:11:21.198,0:11:23.839
eĉ unu 100.000hore vivdaŭra.

0:11:25.070,0:11:28.133
Sed nenio enmerkatiĝis.

0:11:29.349,0:11:31.934
Oficiale, Phoebus neniam ekzistis

0:11:31.934,0:11:34.720
sed ĝia spuro neniam malaperis.

0:11:35.182,0:11:40.110
Strategie oni ŝanĝis ĝian nomon.

0:11:40.110,0:11:43.671
Ĝi nomiĝis "Internacia Kartelo De Elektro",

0:11:43.671,0:11:46.341
kaj poste nomiĝis alie.

0:11:46.341,0:11:51.056
Tre gravas ke tiu idearo ankoraŭ ekzistas.

0:11:56.644,0:12:02.699
En Barcelono, Macos ne atentis la vendistajn konsilojn pri reaĉeti printilon.

0:12:02.699,0:12:04.723
Li decidis ripari ĝin

0:12:04.723,0:12:10.179
kaj li trovis iun interrete kiu malkovris tion kio okazas al ĝi.

0:12:13.025,0:12:16.190
Tio estas la fia sekreto de la inkaj printiloj.

0:12:16.190,0:12:19.921
Mi provis printi kaj aperis "kelkaj ileroj printilaj anstataŭendas".

0:12:19.921,0:12:23.252
Mi decidis mem repari ĝin.

0:12:25.006,0:12:26.844
Saluton Marcos, mi ricevis vian mesaĝon.

0:12:26.844,0:12:29.237
Markos ĵus kontaktis la videan aŭtoron.

0:12:31.006,0:12:34.721
Estas spongo en la printilo,

0:12:34.721,0:12:37.867
kien iras inko restanta.

0:12:37.867,0:12:41.060
Printiloj ofte purigas siajn elirigilojn

0:12:41.060,0:12:44.113
de inko

0:12:44.113,0:12:46.075
per tiu spongo.

0:12:46.075,0:12:50.806
Post programita kvanto de purigoj,

0:12:50.806,0:12:53.737
la printilo ĉesas la funkciadon.

0:12:54.629,0:12:57.713
Ili diras ke ili ne volas malpurigi vian tablon.

0:12:57.713,0:13:01.460
Sed mi opinias ke la problemo estas trans tio, temas pri kiel la aparatoj funkcias.

0:13:01.460,0:13:02.917
Oni fabrikas ilin por panei.

0:13:12.963,0:13:16.561
La paneiga programado aperis samtempe al

0:13:16.561,0:13:19.270
la amasa produktado kaj la konsumema socio.

0:13:20.763,0:13:25.606
La problemo de la produktoj faritaj por daŭri malpli

0:13:25.606,0:13:28.951
estas modelo kiu komencis kun la Industria Revolucio.

0:13:28.951,0:13:33.511
El la novaj maŝinoj eliris varoj multe pli malkaraj,

0:13:33.511,0:13:35.919
kaj tio estis mirinda por la konsumantoj.

0:13:35.919,0:13:38.161
Sed ekzistis tiom granda produktado,

0:13:38.161,0:13:40.896
ke homoj ne plu povis konsumi laŭ la ritmo maŝina.

0:13:42.885,0:13:47.602
En 1928 influa revuo de reklamoj avertis:

0:13:48.278,0:13:52.350
"Varo kiu ne elĉerpiĝas estas tragedio por negocoj"

0:13:54.535,0:13:57.962
Fakte, per la amasa produktado, prezoj falis,

0:13:57.962,0:13:59.639
kaj la varoj iĝis pli aĉeteblaj por ĉiuj.

0:13:59.639,0:14:03.024
Homoj ekaĉetis pli por amuzo ol pro neceso.

0:14:03.402,0:14:05.025
La ekonomio akceliĝis.

0:14:26.563,0:14:28.073
Je 1929,

0:14:28.073,0:14:31.916
La krizo Wall Street haltigis la novan konsuman socion

0:14:31.916,0:14:36.468
kaj kondukis Usonon al profunda ekonomia malprospero.

0:14:37.591,0:14:39.711
La senlaboreco timige grandiĝis.

0:14:40.173,0:14:44.151
En 1933, jam atingis la 35% loĝantaron.

0:14:45.332,0:14:50.522
Vicoj ne estis por aĉeti, sed por peti laboron kaj manĝaĵon.

0:14:54.061,0:14:58.329
El Novjorko venis ŝanĝoplena propono por revigligi ekonomion.

0:15:01.283,0:15:03.985
Bernald London, fama konstruaĵa investisto,

0:15:04.278,0:15:08.897
sugestis eliri el la masprospero per devigo uzi la paneigan programadon.

0:15:09.897,0:15:13.151
Tiam estis la unua fojo kiam tiu vorto aperis skribe.

0:15:14.336,0:15:17.952
London proponis ke ĉiuj varoj havu liman vivon

0:15:17.952,0:15:22.883
kun limdaton. Post tiam, oni leĝe konsiderus la varojn mortaj.

0:15:23.538,0:15:27.149
Konsumantoj donus ilin al ia registara servo

0:15:27.149,0:15:28.703
por la varojn detrui.

0:15:30.841,0:15:33.341
Li tiel provis stabiligi kapitalon kaj laboron.

0:15:33.341,0:15:35.964
Tial, ĉiam novaj varoj estus bonvenaj,

0:15:36.380,0:15:38.864
ĉiam oni bezonus laborantojn,

0:15:38.864,0:15:41.149
kaj la kapitalo estus profitdona.

0:15:44.052,0:15:48.228
Bernald London, kredis ke per deviga paneiga programado,

0:15:48.228,0:15:52.120
fabrikoj ade produktus, homoj konsumadus,

0:15:52.120,0:15:54.555
kaj estus laboro por ĉiuj.

0:16:00.385,0:16:04.910
Giles Slade jam troviĝas Novjorke por informiĝi pri la proponinto de tia ideo.

0:16:05.264,0:16:07.684
Li sin demandas ĉu per paneigo,

0:16:07.684,0:16:13.247
Bernald London pretendis plialtigi la profitojn, aŭ helpi la senlaborulojn.

0:16:16.770,0:16:22.511
Dorotia konis al Bernald London en la 30aj jaroj, dum familia ekskurso.

0:16:22.511,0:16:25.503
Ne diru al mi kiu li estas.

0:16:26.688,0:16:28.865
Tre interese!

0:16:29.311,0:16:32.473
Sendube li aspektis tre inteligenta.

0:16:32.626,0:16:35.619
Vi konis lin en 1933...

0:16:35.619,0:16:38.626
Kiam mi estis 16, 17jara,

0:16:38.626,0:16:40.949
miaj gepatroj havis grandegan veturilon Cadillac

0:16:40.949,0:16:43.310
tiom grandan kiom zepelinon.

0:16:43.310,0:16:47.441
Mia patrino veturis, mia patro apudis al ŝi

0:16:47.441,0:16:51.649
kaj la familio London malantaŭe sidis.

0:16:51.649,0:16:55.831
Mia patro petis al Sro London klarigi al mi sian filozofion.

0:16:55.831,0:16:59.731
Kaj tiu interesa homo rakontis min

0:16:59.731,0:17:02.754
pri sia ideo por redukti la malprosperon.

0:17:03.200,0:17:07.470
Ekonomio estis katastrofa, eĉ pli ol nun.

0:17:07.885,0:17:10.339
Li obsedis sin kun tia ideo,

0:17:10.339,0:17:13.962
same kiel artistoj faras kun siaj pentraĵoj.

0:17:13.962,0:17:18.231
Li flustris miaorele, kvazaŭ li timus

0:17:18.231,0:17:22.623
ke tio estis ideo tro ekstrema.

0:17:23.692,0:17:27.478
Fakte, la ideo de Bernalh London kaptis nenies atenton,

0:17:27.478,0:17:31.002
kaj la paneigo deviga neniam uziĝis.

0:17:36.448,0:17:41.876
20 jaroj poste, en la 50aj, la paneiga programado reaperis.

0:17:41.876,0:17:47.492
Sed kun granda ŝanĝo. Ne plu temis pri devigi, sed pri logi la konsumanton.

0:17:48.376,0:17:50.553
Paneiga programado:

0:17:50.553,0:17:53.638
deziro en koro de la konsumanto

0:17:53.638,0:17:54.753
por havi ion

0:17:54.753,0:17:57.561
iome pli novan, iome pli bonan,

0:17:57.561,0:18:00.230
iome antaŭe ol bezonate.

0:18:02.138,0:18:06.536
Jen la voĉo de Brooks Stevens, granda subtenanto de la paneiga programado

0:18:06.536,0:18:08.367
en la usono postmilita.

0:18:09.044,0:18:12.730
Tiu eleganta dizajnisto kreis hejmajn aparatojn

0:18:12.730,0:18:17.344
kaj eĉ veturilojn kaj trajnojn, uzante ĉiam la paneigan programadon.

0:18:20.852,0:18:25.826
Laŭ la ŝatoj tiamaj, la dizajnoj de Brooks Stevens aperis rapidaj kaj modernaj.

0:18:25.826,0:18:28.450
Eĉ lia hejmo estis nekutima.

0:18:29.450,0:18:32.057
Mia patro dizajnis ĉi tiun hejmon, kie mi kreskiĝis.

0:18:32.734,0:18:35.080
Dum ĝia konstruado,

0:18:35.080,0:18:37.827
ĉiuj kredis ke ĝi estus busa stacidomo

0:18:37.827,0:18:41.050
ĉar ĝi ne ŝajnis kiel kutima domo.

0:18:43.819,0:18:46.457
Por mia patro, plej gravis

0:18:46.457,0:18:49.111
ke la vara dizajno havu karakteron.

0:18:49.111,0:18:52.211
Li malŝatis la neviglajn varojn

0:18:52.211,0:18:54.911
kiuj ne donis al la konsumanto

0:18:54.911,0:18:58.950
deziron por aĉeti ĝin.

0:19:01.350,0:19:04.157
La malnova eŭropa filozofio

0:19:04.157,0:19:07.596
estis krei la plej bonan varon kiu daŭru ĉiame.

0:19:07.596,0:19:11.511
Oni aĉetis bonan veston por surmeti ĝin ekde la nupto

0:19:11.511,0:19:15.180
ĝis via entombiĝo, sen renovigi ĝin.

0:19:15.180,0:19:17.465
La usona filozofio

0:19:17.465,0:19:20.303
estis krei konsumanton nekontentan

0:19:20.303,0:19:23.988
pro la varo ĝuita,

0:19:23.988,0:19:26.657
ke tiu vendu ĝin duamane

0:19:26.657,0:19:30.527
kaj aĉetu la plej novan kun plej nova dizajno.

0:19:31.768,0:19:35.332
Brooks Stevens vojaĝis ĉie en Usono

0:19:35.332,0:19:38.720
instigante la paneigan programadon per paroladoj.

0:19:38.720,0:19:41.508
Lia ideo sukcesis kaj eĥe sonis.

0:19:47.801,0:19:52.301
Homoj atentas pli la ŝajnon de la varoj.

0:19:52.947,0:19:55.232
Ili priatentas

0:19:55.232,0:19:58.778
ĉion novan, belan kaj modernan.

0:20:02.759,0:20:05.719
La dezajno kaj merkatiko tentis la konsumanton

0:20:05.719,0:20:07.909
por ĉiam deziri la lastan version.

0:20:08.386,0:20:10.625
Mia patro neniam dizajnis varon

0:20:10.625,0:20:12.786
por panei intence

0:20:12.786,0:20:16.409
aŭ funkcie malmoderniĝi dum ioma tempo.

0:20:16.856,0:20:21.494
La paneiga programado dependas de la konsumanto.

0:20:22.463,0:20:28.086
Neniu devigas iri al vendejo kaj aĉeti varon.

0:20:28.086,0:20:31.833
Ili memvole iras, mem-elekte.

0:20:37.595,0:20:44.174
Libereco kaj feliĉo per senlima konsumo. La usona vivmaniero de la 50aj jaroj

0:20:44.174,0:20:46.743
metis la bazon de nia nuna konsuma socio.

0:21:02.805,0:21:05.569
Sen paneiga programado,

0:21:05.569,0:21:07.414
ĉi tiuj lokoj ne ekzistus.

0:21:09.660,0:21:13.191
Ne estus varoj, ne estus industrio,

0:21:13.499,0:21:16.245
ne estus dizajnistoj, arkitekturistoj,

0:21:16.245,0:21:19.191
vendistoj, purigistoj,

0:21:19.191,0:21:21.660
sekuristoj...

0:21:21.660,0:21:23.150
Ĉiuj laborantoj malaperus.

0:21:23.611,0:21:25.742
Kiom ofte vi ŝanĝas vian poŝtelefonon?

0:21:26.219,0:21:27.457
-Post 18 monatoj.

0:21:27.457,0:21:29.342
-Ĉiujare.

0:21:29.999,0:21:35.243
Nuntempe, paneigan programadon oni instruas en lernejoj de dizajno kaj inĝenierarto.

0:21:36.271,0:21:39.015
Boris Sknuf instruas pri la vara viv-ciklo,

0:21:39.445,0:21:42.680
la moderna eŭfemismo samsignifa al paneiga programado.

0:21:43.572,0:21:45.492
Mi aĉetiris,

0:21:46.361,0:21:48.231
kaj jen miaj varoj;

0:21:48.231,0:21:49.561
pato,

0:21:50.992,0:21:53.846
salo, ĉemizo, alia ĉemizo...

0:21:54.761,0:22:00.190
Oni instruas al studantoj dizajni por entreprena mondo regata de ununura celo:

0:22:00.190,0:22:02.686
oftaj kaj ripetitaj aĉetoj.

0:22:02.983,0:22:07.113
Mi volas ke vi diru kiom ili daŭros ĝis panei,

0:22:07.113,0:22:08.983
kiom longa estos ties uz-vivo.

0:22:12.321,0:22:15.944
Dizajnistoj devas kompreni por kiaj entreprenoj ili laboras.

0:22:15.944,0:22:18.444
La entrepreno destinas, per sia negoca idealo,

0:22:18.444,0:22:22.652
la ofton de renovigo de siaj varoj.

0:22:23.790,0:22:27.363
Dizajnistoj ricevas tiun informon

0:22:27.363,0:22:31.433
kaj devas dizajni la varon ĝuste

0:22:31.433,0:22:35.179
laŭ la strategio negoca de la entrepreno.

0:22:37.449,0:22:42.596
La paneiga programado estas la radiko de la granda kresko ekonomia

0:22:42.596,0:22:46.286
kie vivis la okcidenta mondo ekde la 50aj jaroj.

0:22:48.440,0:22:53.696
De tiam, kresko estas la centro de nia ekonomio.

0:22:56.189,0:22:58.858
Ni vivas en socio de kresko

0:22:58.858,0:23:02.727
kiu ne kreskas por sati la bezonojn,

0:23:02.727,0:23:04.689
sed kreskas nur por kreski.

0:23:04.689,0:23:08.696
Kreski senlime, per senlima produktado.

0:23:08.696,0:23:13.858
Kaj por pravigi tion, la konsumo devas kreski sen limoj.

0:23:15.583,0:23:19.931
Serge Latouche, elstara kritikisto de la socio de kresko,

0:23:19.931,0:23:22.557
ofte skribas pri ĝiaj moviloj.

0:23:24.111,0:23:27.201
Estas tri gravaj iloj:

0:23:27.201,0:23:31.793
reklamado, paneiga programado, kaj kredito.

0:23:39.501,0:23:40.985
En la lasta generacio,

0:23:40.985,0:23:43.470
nia rolo en la vivo limiĝas al peti kreditojn

0:23:43.470,0:23:45.462
por aĉeti aĵojn nebezonatajn.

0:23:45.462,0:23:47.624
Tio ne estas logika laŭ mi.

0:23:50.238,0:23:55.141
La kritikistoj al la kresksocio avertas ke ĉi tio estas nesubtenebla longtempvide,

0:23:55.757,0:23:58.492
ĉar ĝi baziĝas en evidenta kontraŭdiro.

0:23:59.585,0:24:02.685
Tiu, kiu kredas ke kreskado senlima

0:24:02.685,0:24:05.200
kongruas kun kunlima mondo,

0:24:05.200,0:24:06.562
estas freneza

0:24:06.562,0:24:08.062
aŭ estas ekonomiisto.

0:24:08.062,0:24:11.946
Estas tradegedio ke nun ni ĉiuj estas ekonomiistoj.

0:24:13.728,0:24:17.982
Kial novan varon oni kreas tutmonde ĉiun 3 minutojn?

0:24:17.982,0:24:20.005
Ĉu tio necesas?

0:24:20.764,0:24:24.141
Multaj homoj rimarkas ke la aferoj devas ŝanĝiĝi tiam

0:24:24.141,0:24:28.257
kiam politikistoj diras ke aĉetiri kaj konsumi

0:24:28.257,0:24:31.418
estas la plej bona solvo por revigligi la ekonomion.

0:24:31.418,0:24:34.918
Ni povus diri ke per la kreskosocio,

0:24:34.918,0:24:37.618
ni estas kvazaŭ en rapida veturilo

0:24:37.618,0:24:40.995
sen veturanto,

0:24:42.180,0:24:43.957
veturilo sen bremsoj

0:24:43.957,0:24:45.564
kies cela loko

0:24:45.564,0:24:49.526
estas bato en muron,

0:24:49.526,0:24:51.207
aŭ fali en klifon.

0:25:08.022,0:25:10.917
Legante instrukci-librojn,

0:25:10.917,0:25:13.627
Marcos rimarkas ke la inĝenieroj

0:25:13.627,0:25:17.869
destinas la uzvivon de multaj printiloj, kiam ili dizajnis.

0:25:25.945,0:25:30.670
Ili sukcesas tion metante blaton en la printilon.

0:25:42.292,0:25:44.192
Mi trovis la blaton.

0:25:44.192,0:25:47.077
Ĝi estas blato EEPROM, kie registriĝas

0:25:47.077,0:25:48.392
nombrado de printadoj.

0:25:49.354,0:25:51.546
Kiam atingiĝas specifa kvanto,

0:25:51.546,0:25:53.708
la printilo malŝlosiĝas kaj ne plu printas.

0:26:02.934,0:26:06.888
Kion opinias inĝenieroj pro dizajni varon por ke tiu paneu?

0:26:06.888,0:26:12.037
La dilemo videblas en tiu ĉi brita filmo de 1951,

0:26:12.037,0:26:15.772
kie juna kemiisto inventas fadenon neniam elĉerpeblan

0:26:16.388,0:26:19.258
La kemiisto kredas ke li havis grandan sukceson,

0:26:27.608,0:26:29.916
sed al kelkaj ne plaĉas la invento,

0:26:30.947,0:26:34.769
kaj post tempeto post-iris lin ne nur la posedantoj fabrikaj

0:26:34.769,0:26:37.970
sed ankaŭ la laborantoj kiuj timis senlaborecon.

0:26:39.386,0:26:42.623
Tio estas vere interesa, kaj memorigas al mi

0:26:42.623,0:26:44.585
ion okazinta en la ŝtofa industrio.

0:26:47.318,0:26:53.201
En 1949, granda kemia entrepreno Dupont prezentis revolucian fibron homfaritan,

0:26:53.201,0:26:54.368
la nilonon.

0:26:58.984,0:27:03.618
Por virinoj ŝtrumpeto longdaŭra estis granda sukceso,

0:27:03.618,0:27:05.352
sed ĝojo ne tiom daŭris.

0:27:06.598,0:27:08.459
Mia patro laboris ĉe Dupont

0:27:08.459,0:27:11.973
en la nilona fabrikado kaj antaŭ kaj post la milito.

0:27:11.973,0:27:16.122
Li rakontis min ke kiam la nilono aperis

0:27:16.122,0:27:19.530
kaj estis provita por krei ŝtrumpojn,

0:27:19.791,0:27:23.992
liaj kunlaborantoj alportis ŝtrumpojn hejmen

0:27:23.992,0:27:27.143
por siaj edzinoj aŭ koramikinoj.

0:27:27.143,0:27:29.643
Mia patro alportis kelkajn al mia patrino

0:27:29.643,0:27:34.235
kaj la unuaj plaĉegis al ŝi pro la granda rezisteco.

0:27:38.582,0:27:42.911
La Dupontaj kemiistoj ja rajtis fieri.

0:27:42.911,0:27:46.617
Eĉ viroj miris al la nilonŝtrumpa rezisto!

0:27:47.383,0:27:49.902
Problemo estis ke ili daŭris tro longe.

0:27:49.902,0:27:53.433
Virinoj feliĉegis ĉar ne aperis ŝirstrekoj,

0:27:53.433,0:27:57.433
sed tio signifis ke la fabrikantoj

0:27:57.433,0:27:59.364
ne vendus multajn ŝtrumpojn.

0:28:02.564,0:28:05.876
DuPont donis novan celon al Nicole Fox kaj liaj kunlaborantoj.

0:28:09.167,0:28:12.621
Ili ree devis kemenci ĉion

0:28:12.621,0:28:14.829
por krei fibrojn pli malfortajn.

0:28:15.198,0:28:20.236
Kaj malkovri ion pli ŝireblan

0:28:20.236,0:28:23.105
por ke la ŝtrumpoj ne tiom daŭru.

0:28:25.900,0:28:30.362
La samaj kemiistoj kiuj cerbumis tiom por krei longdaŭran nilonon,

0:28:30.362,0:28:34.354
iris laŭ la epoka fluo kaj tiel kreis pli malfortan.

0:28:34.354,0:28:38.053
Tiu ĉiamdaŭra fadenon malaperis el la fabrikoj,

0:28:38.053,0:28:39.720
same kiel en la filmo.

0:28:39.720,0:28:42.503
Ni volas la plenan posedon de tiu malkovro.

0:28:42.503,0:28:45.118
Se vi akceptas, ni pagos duoblon de la kontrakto.

0:28:45.118,0:28:47.418
Kvaronan milionon...

0:28:48.464,0:28:49.364
-Por forigi ĝin?

0:28:49.364,0:28:50.187
-Jes.

0:28:50.695,0:28:55.818
Kion opiniis la kemiistoj Dupontaj pri intence redukti la uzvivon varan?

0:28:56.772,0:28:59.664
Ja devis esti ĉagrena por la inĝenieroj

0:28:59.664,0:29:03.227
devige uzi siajn konojn por krei subnivelan varon,

0:29:03.227,0:29:06.574
post tiom da penoj por krei bonan varon.

0:29:06.574,0:29:12.197
Sed mi supozas ke tio estas ekstera vidpunkto.

0:29:12.966,0:29:15.343
Eble ili nur plenumis sian laboron.

0:29:15.343,0:29:18.350
Fortigi aŭ malfortigi ĝin estis ilia laboro.

0:29:21.224,0:29:24.000
Etike tiuj estis komplikaj tempoj por la inĝenieroj.

0:29:24.000,0:29:27.962
Tiu alfrontado igis al ili repensi

0:29:27.962,0:29:30.616
siajn etikajn ideojn plej fundamentajn.

0:29:32.647,0:29:35.577
La maljuna filozofio apogis

0:29:35.577,0:29:38.600
la varojn longdaŭrajn, neniam rompeblajn.

0:29:38.600,0:29:41.885
La junaj filozofiuloj, helpataj de la merkato,

0:29:41.885,0:29:43.693
deziris krei varojn

0:29:43.693,0:29:45.685
tiel forĵeteblaj kiel eble.

0:29:45.685,0:29:48.770
La debato finiĝis

0:29:48.770,0:29:52.439
kiam la nova filozofio gajnis la ludadon.

0:29:56.834,0:30:00.893
La paneiga programado ne nur trafis la inĝenierojn.

0:30:00.893,0:30:05.569
La ĉagreno de la konsumantoj videblis en la elstara teatraĵo de Arthur Miller:

0:30:05.569,0:30:07.103
Morto de vojaĝanto.

0:30:07.118,0:30:10.767
Tiel, kiel Willy Loman, la konsumantoj nur rajtis plendi.

0:30:11.183,0:30:14.281
Eĉ nur unu fojon en mia vivo, mi dezirus posedi ion antaŭ rompiĝi!

0:30:14.281,0:30:16.584
Estas ada senĉesa batalo kontraŭ la rubejego!

0:30:16.584,0:30:19.544
Mi ĵus pagis la veturilon kaj jam ĝi misfunkcias.

0:30:19.544,0:30:23.900
La fridujo konsumas rimenojn senĉese.

0:30:24.916,0:30:26.646
Tio estas pruvite!

0:30:26.646,0:30:28.858
VI ĵus pagis ion kaj ne plu uzeblas.

0:30:31.685,0:30:36.184
Konsumantoj ne sciis, ke malantaŭ la Fera Kurteno,

0:30:36.184,0:30:37.757
en la landoj de la orienta bloko,

0:30:37.757,0:30:41.805
ekzistis tuta ekonomio sen paneiga programado.

0:30:48.466,0:30:54.434
La komunisma ekonomio ne baziĝas sur libera merkato, sed sur registara planado.

0:30:54.605,0:30:58.999
Ĝi ne estis tre efika, kaj ĝi suferis oftan mankon de resursoj.

0:30:59.337,0:31:04.192
En tia ekonomio, paneiga programado neniel logikis.

0:31:08.253,0:31:13.056
En la pasinta orienta Germanio, tiu estas la komunisma ekonomio plej efika,

0:31:13.056,0:31:20.031
la reguloj diris ke fridujoj kaj lavmaŝinoj funkciendis por 25 jaroj.

0:31:23.047,0:31:28.114
Mi aĉetis ĉi tiun fridujon en la Orienta Germanio je 1985,

0:31:28.114,0:31:31.538
ĝi jam estas 24jara almenaŭ.

0:31:32.722,0:31:36.557
Mi neniam bezonis ŝanĝi la ampolon,

0:31:36.557,0:31:38.888
ĝi estas preskaŭ 25jara.

0:31:42.103,0:31:49.354
En 1981, orient-Berlina fabriko ekproduktis ampolon longdaŭran kaj

0:31:49.354,0:31:54.213
oni prezentis ĝin en internacia foiro por trovi okcidentaj aĉetantoj.

0:31:55.244,0:31:58.242
Kiam la fabrikantoj de la orienta Germanio

0:31:58.242,0:32:01.164
prezentis tiujn ampolojn

0:32:01.164,0:32:03.145
en la ferio de Hanover en 1981,

0:32:03.837,0:32:07.379
iliaj kolegoj de okcidento diris: "Ili senlaboriĝos".

0:32:07.379,0:32:10.309
La inĝenieroj de orient-Germanio diris:

0:32:10.309,0:32:12.907
"Ne, male.

0:32:12.907,0:32:16.315
Ni gardos niajn postenojn

0:32:16.315,0:32:19.907
se ni enŝparas materialojn kaj ne malŝparas volframon."

0:32:23.138,0:32:26.466
La okcidentuloj malakceptis la ampolon.

0:32:27.374,0:32:30.522
En 1989 falis la muro Berlina,

0:32:31.291,0:32:36.711
la fabriko fermiĝis kaj la longdaŭra ampolo ne plu produktiĝis.

0:32:38.249,0:32:42.404
Nun nur eblas vidi ĝin en ekspozicioj kaj muzeoj.

0:32:52.173,0:32:57.206
20 jaroj post la falo Berlin-mura, la konsumemo sen-brensa

0:32:57.206,0:33:00.202
okazas kaj oriente kaj okcidente.

0:33:06.726,0:33:10.066
Kun unu malsimileco, en la interreta epoko

0:33:10.066,0:33:14.454
la konsumantoj pretas lukti kontraŭ la paneiga programado.

0:33:15.315,0:33:16.843
Nia unua laboro sukcesplena

0:33:16.843,0:33:19.420
estis filmeto pri la iPod.

0:33:20.389,0:33:23.166
Mi estis sen-mone kaj aĉetis iPod

0:33:23.166,0:33:25.743
kiu kostis 400, 500 dolarojn.

0:33:26.958,0:33:30.981
Post 8, 12 monatoj la baterio mortis.

0:33:31.920,0:33:35.804
Mi telefonis al Apple por peti ke ili ŝanĝu la baterion,

0:33:35.804,0:33:39.673
kaj ilia tiama politiko estis tiu, diri al klientoj

0:33:39.673,0:33:41.849
ke ili aĉetu alian iPod.

0:33:41.849,0:33:43.784
Pli bone aĉeti novan.

0:33:43.784,0:33:44.894
Apple ne oferas.

0:33:44.894,0:33:45.575
Ne.

0:33:45.575,0:33:48.557
Ĉu Apple ne oferas anstataŭan baterion?

0:33:48.557,0:33:49.294
Ne.

0:33:49.294,0:33:52.000
Kio ĝenis ne estis la morto bateria.

0:33:52.000,0:33:54.718
Se tio okazas al mia poŝtelefono Nokia,

0:33:54.718,0:33:56.554
mi aĉetas novan baterion.

0:33:56.554,0:33:59.153
Eĉ al mia komputileto Apple

0:33:59.153,0:34:01.799
mi povas ŝanĝi la baterion.

0:34:01.799,0:34:04.517
Sed por la iPod, tiom kara, mortinte la baterio

0:34:04.517,0:34:07.906
oni devis ŝanĝi la tutan aparaton.

0:34:10.322,0:34:14.849
Mia frato havis la ideon krei filmeton pri tio.

0:34:14.849,0:34:17.844
Ni iris kun ŝablono kaj aspergilo,

0:34:17.844,0:34:21.072
pentrante sur la reklamojn de iPod viditajn.

0:34:21.072,0:34:24.208
"La baterio ne-reŝanĝebla de iPod nur vivas 18 monatojn."

0:34:27.538,0:34:31.718
Ni enretigis la videon en www.ipodsdirtysecret.com

0:34:31.718,0:34:33.354
En la una monato ĝi havis

0:34:33.354,0:34:36.074
5 aŭ 6 milionojn da vizitoj

0:34:36.074,0:34:38.742
kaj la retejo freneziĝis.

0:34:41.493,0:34:46.400
Advokato de San Francisco, Elizabeth Pritzker, aŭdis pri la video

0:34:46.400,0:34:49.952
kaj decidis procesi al Apple pro la iPod-bateria temo.

0:34:50.353,0:34:54.485
Duon-jarcenton post la kartela okazo, la paneiga programado

0:34:54.485,0:34:56.807
fine alvenis al la tribunalo.

0:34:58.486,0:35:00.663
Kiam la procesado ekis,

0:35:00.663,0:35:03.657
jam du jarojn post la enmerkatiĝo de iPod,

0:35:03.657,0:35:05.074
Apple jam vendis

0:35:05.074,0:35:07.976
3 milionojn da iPodoj en Usono.

0:35:10.032,0:35:13.300
Multaj el tiuj iPodoj havis problemojn bateriajn

0:35:13.300,0:35:16.846
kaj la posedantoj pretis iri tribunalen.

0:35:17.738,0:35:20.957
Unu el tiuj estis Andrew Westley.

0:35:21.927,0:35:25.238
Inter la konsumantoj kiuj vokis nin,

0:35:25.238,0:35:30.017
ni elektis reprezentantojn por opa procesado.

0:35:33.940,0:35:36.467
Opa procesado

0:35:36.467,0:35:38.976
estas usona aparta mekanismo:

0:35:38.976,0:35:43.796
Persona grupeto reprezentas pli grandan grupon

0:35:43.796,0:35:46.266
por prezenti proceson al tribunalo.

0:35:48.960,0:35:53.070
Mia rolo ĉi-procese estis reprezenti milojn,

0:35:53.070,0:35:56.181
eble dekmilojn da homoj.

0:35:56.181,0:35:59.804
La proceso konatiĝis kiel Westley kontraŭ Apple.

0:36:02.893,0:36:07.280
Kiam miaj amikoj kaj familio aŭdis pri tiu grava proceso,

0:36:07.280,0:36:10.972
ili kredis ke mi estis radikaliĝanta,

0:36:10.972,0:36:13.990
ke mi estis la venonta Erin Brockovich.

0:36:16.918,0:36:20.966
Je decembro 2003, Elizabeth Pritzker proceson prezentis

0:36:20.966,0:36:23.335
al tribunalo de la graflando San Mateo

0:36:23.335,0:36:26.344
ege proksime al la sidejo de Apple.

0:36:29.441,0:36:33.635
Ni petis al Apple plurajn teknikajn dokumentojn

0:36:33.635,0:36:37.048
rilate al la uzvivo de la iPoda baterio

0:36:37.048,0:36:39.556
kaj ni ricevis multaj teknikajn datenojn

0:36:39.556,0:36:43.155
pri la dizajna procezo kaj la bateriaj provoj.

0:36:43.155,0:36:44.688
Tiel, ni malkovris ke

0:36:44.688,0:36:49.215
la litia baterio iPoda dizajniĝis

0:36:49.215,0:36:51.653
dekomence

0:36:51.653,0:36:53.813
por vivi mallonge.

0:36:58.155,0:37:01.221
La kondiĉo por krei la iPodon

0:37:01.221,0:37:04.425
estis la paneiga programado.

0:37:06.748,0:37:11.135
Post monatoj de premoj, ambaŭ flankoj atingis interkonsenton.

0:37:11.135,0:37:16.407
Apple kreis anstataŭaĵan servon kaj plilongigis la garantion ĝis 2 jaroj.

0:37:16.407,0:37:19.958
La procesantoj ricevis kompenson.

0:37:21.601,0:37:24.789
Io, kio persone tedas min

0:37:24.789,0:37:27.367
estas ke Apple prezentiĝas

0:37:27.367,0:37:31.429
kiel moderna, juna kaj progresema entrepreno.

0:37:31.429,0:37:36.585
Ke entrepreno tia ne havas naturmedian politikon

0:37:36.585,0:37:38.762
kiu permesas al konsumanto

0:37:38.762,0:37:42.018
redoni la varon por ĝia recikligo kaj forigo,

0:37:42.018,0:37:45.710
tio estas kontraŭintuicia kaj kontraŭas ĝian mesaĝon.

0:37:54.086,0:37:58.690
La paneiga programado estigas fluon senhaltan da forĵetaĵoj

0:37:58.690,0:38:02.521
kiuj fine restas en landoj trimondaj kiel Ganao, en Afriko.

0:38:03.938,0:38:06.329
Ekde ok, naŭ jaroj

0:38:06.329,0:38:08.660
mi ekrimarkis ke al Ganao alvenis

0:38:08.660,0:38:11.113
multaj konteneroj de elektronikaj forĵetaĵoj.

0:38:13.098,0:38:15.362
Ni parolas pri paneaj kaj komputiloj

0:38:15.362,0:38:18.032
kaj televidiloj

0:38:18.032,0:38:21.166
kiujn neniu volas en la evoluintaj landoj.

0:38:22.722,0:38:26.159
Traktaĵo internacia malpermesas sendi elektronikajn forĵetaĵojn

0:38:26.159,0:38:27.878
al la tria mondo.

0:38:27.878,0:38:30.873
Sed komercistoj uzas simplan lertaĵon:

0:38:30.873,0:38:34.007
deklari ilin varoj duamanaj.

0:38:39.974,0:38:43.411
Pli ol 80% el la forĵetaĵoj elektronikaj kiuj iras Ganen

0:38:43.411,0:38:47.911
ne ripareblas kaj restas forlasitaj en la rubejegoj de la tuta lando.

0:38:50.081,0:38:52.722
Ni troviĝas en la rubejego Agbogbloshie.

0:38:52.722,0:38:56.739
Ĉi tie estis belega rivero Odaw,

0:38:56.739,0:39:00.152
kiu serpentis ĉirkaŭe.

0:39:00.152,0:39:03.195
Ĝi vivigis ĉion, estis multaj fiŝoj.

0:39:03.195,0:39:07.514
Mi iradis al proksima lernejo,

0:39:07.514,0:39:10.532
ni venis por ludi piedpilkon kaj pasigi tempon.

0:39:10.532,0:39:14.643
Fiŝistoj organizadis promenojn surboatajn.

0:39:14.643,0:39:17.382
Nun ĉio malaperis.

0:39:17.382,0:39:20.494
Kaj tio tre tristigas kaj kolerigas min

0:39:25.488,0:39:29.851
Nuntempe ne ekzistas infanoj ludantaj post iri lernejen.

0:39:29.851,0:39:34.681
Anstataŭ tio, junuloj de malriĉaj infanoj venas por serĉi rubon.

0:39:36.213,0:39:40.951
Ili bruligas la plastikaĵon kablan por preni la metalon enan.

0:39:47.345,0:39:52.072
La infanoj pli etaj reserĉas por trovi

0:39:52.072,0:39:55.719
ajnajn metaletojn kiujn granduloj forgesis.

0:40:12.446,0:40:14.735
Kiuj sendas al ni tian rubon diras:

0:40:14.735,0:40:17.940
"Ni volas malfermi tiun digitalan breĉon

0:40:17.940,0:40:21.353
inter Eŭropo kaj Ameriko, kaj la cetera Afriko kaj Ganao."

0:40:21.353,0:40:24.766
Sed la senditaj komputiloj

0:40:24.766,0:40:26.554
ne funkcias.

0:40:29.713,0:40:31.975
Ne logikas ricevi forĵetaĵojn

0:40:31.975,0:40:35.146
se ne eblas ripari ilin, des malpli se ne estas viaj

0:40:35.146,0:40:38.072
kaj via lando iĝas monda rubejego.

0:40:46.849,0:40:49.914
La rubo kiun oni kaŝis al vido dum tiom longe

0:40:49.914,0:40:52.659
dum la industria erao, nun venas al niaj vivoj

0:40:52.659,0:40:54.813
kaj ni ne povas eviti ĝin.

0:40:54.813,0:40:58.250
La malŝparema ekonomio alvenas al sia fino

0:40:58.250,0:41:01.753
ĉar ne plu restas lokoj por surmeti la forĵetaĵojn.

0:41:01.753,0:41:05.865
Danke al pasigo tempa ni rimarkis

0:41:05.865,0:41:09.326
ke la planedon ne povas subteni porĉiame tion ĉi.

0:41:09.326,0:41:11.972
La resursoj materialaj kaj energiaj

0:41:11.972,0:41:15.340
kiujn ni havas estas kunlimaj.

0:41:16.201,0:41:18.382
Estonteco neniam pardonos nin.

0:41:18.382,0:41:23.327
Oni malkovros la vivstilon malŝpareman

0:41:23.327,0:41:26.206
de la evoluintaj landoj.

0:41:28.806,0:41:34.183
Homoj el ĉie ekagas nun kontraŭ la paneiga programado.

0:41:35.814,0:41:39.628
Mike Anane batalas ekde la katena fino,

0:41:39.628,0:41:42.478
li komencis kolektante informojn.

0:41:42.878,0:41:47.918
Ĉi tie mi gardas la forĵetaĵojn kun indentigaj etiketoj.

0:41:47.918,0:41:52.095
Ĉi tie legeblas Centralo AMU en Zelando, Danlando.

0:41:53.909,0:41:57.090
Ĉi tio venas el Germanio, oni sendis tien ĉi por forĵeti.

0:41:57.090,0:41:58.715
Universitato Westminster.

0:41:58.715,0:42:00.432
Apple estas entrepreno

0:42:00.432,0:42:03.079
kiu fanfaronas esti ekologiista.

0:42:03.079,0:42:05.983
Sed multaj varoj de Apple fine restas ĉi tie.

0:42:07.376,0:42:11.856
Mi havas datenbankon kun etiketoj kaj kontaktoj

0:42:11.856,0:42:15.271
de la entreprenoj kiuj posedis

0:42:15.271,0:42:18.103
la rubon forĵetitan en Ganao.

0:42:20.210,0:42:24.070
Mike planas el tiuj datenoj igi pruvojn

0:42:24.070,0:42:26.119
por denunco en tribunalo.

0:42:30.667,0:42:34.240
Ni devas ekagi per punrimedoj,

0:42:34.240,0:42:36.028
procesi homojn

0:42:36.028,0:42:38.375
por ke ne plia rubo alvenu al Ganao.

0:42:49.798,0:42:55.463
Marcos retumas denove, li serĉas kiel longigi la vivon de sia printilo.

0:42:57.711,0:43:02.105
Retejo el Rusio ŝajnas oferi programaron senpagan

0:43:02.105,0:43:04.724
por printiloj kun nombrila blato.

0:43:06.038,0:43:10.882
La programisto penigis sin por klarigi sian personan motivon.

0:43:10.882,0:43:13.807
Tio ĉi okazas pro malbona muntado.

0:43:13.807,0:43:16.130
Tiu estas ilia negoca modelo.

0:43:16.130,0:43:19.380
Ĝi estas malbona por la uzanto kaj la naturmedio.

0:43:19.380,0:43:23.514
Tial, mi trovis rimedon por krei programaron

0:43:23.514,0:43:27.275
permesantan reekigi la blaton nombrilan.

0:43:28.599,0:43:34.335
Marcos ne scias kio okazeblas, sed li fine decidas elŝuti la programaron.

0:43:36.726,0:43:41.280
El vilaĝeto francia, John Thackara batalas kontraŭ la paneiga programado,

0:43:41.280,0:43:45.804
li helpas homojn el la tuta mondo kundividi ideojn negocajn kaj dizajnajn.

0:43:46.806,0:43:51.147
En la plej malriĉaj landoj, aĵojn oni ĉiam riparas.

0:43:51.147,0:43:54.675
La ideo forĵeti varon nur ĉar ĝi paneis

0:43:54.675,0:43:58.012
estas nepensebla por homoj el la sudo.

0:43:59.690,0:44:02.680
En barato ekzistas vorto "jugaad"

0:44:02.680,0:44:06.133
por priskribi tiun kutimon ripari aĵojn,

0:44:06.133,0:44:08.956
senzorge la malfacilecon.

0:44:12.369,0:44:16.293
Ni provas trovi homojn kun realaj projektoj,

0:44:16.293,0:44:21.052
kiuj ne diru al si asertojn absktraktajn

0:44:21.052,0:44:23.561
pri kiel malbone iras ĉio aŭ kio ŝanĝendas.

0:44:28.623,0:44:34.195
Unu el tiuj estas Warlden Phillips, ido de la fabrikantoj ampolaj.

0:44:38.747,0:44:41.184
Mi memoras ke mia avo alportis min

0:44:41.184,0:44:42.507
al fabriko de Phillips

0:44:42.507,0:44:47.454
por ke mi vidu kiel oni fabrikas ampolojn,

0:44:47.454,0:44:48.755
tio estas mirinda.

0:44:53.826,0:44:56.811
Preskaŭ jarcenton post la kartelo ampola,

0:44:56.811,0:45:02.152
Warlden Phillips daŭrigas la familian kutimon, sed kun malsimila vidpunkto.

0:45:02.152,0:45:05.588
Li produktas ampolon LEDan kiu daŭras 25 jarojn.

0:45:10.257,0:45:14.413
Ne ekzistas mondo ekologia kaj mondo negoca.

0:45:16.658,0:45:19.151
Negoco kaj subtenebleco iras mane kune.

0:45:19.151,0:45:21.913
Fakte, tio estas la plej bona bazo por negoco.

0:45:21.913,0:45:24.997
Kaj la sola rimedo sukcesi tion

0:45:24.997,0:45:27.509
estas konsideri la realan koston

0:45:27.509,0:45:30.039
de la resursoj uzitaj.

0:45:30.039,0:45:32.268
Kaj konsideri same la konsumon energian,

0:45:32.268,0:45:35.938
aldone al la transportokonsumo nedirekta.

0:45:35.938,0:45:39.911
Se la transportistoj pagus la koston realan transportan,

0:45:39.911,0:45:44.182
sen mencii ke la nafto estas resurso ne renovebla

0:45:44.182,0:45:47.083
nek ankoraŭ anstataŭebla,

0:45:47.083,0:45:50.833
la kostoj 20obliĝus aŭ 30obliĝus!

0:45:52.690,0:45:55.628
Se oni konsideras tion por ĉiu varo produktita,

0:45:55.628,0:46:01.271
la entreprenistoj tutmondaj havus grandajn emigojn

0:46:01.271,0:46:03.500
por produkti varojn ĉiamdaŭreblajn.

0:46:06.007,0:46:09.538
Ankaŭ bataleblas kontraŭ la paneiga programado

0:46:09.538,0:46:13.448
se oni repensas pri la vara inĝenierio kaj produktado.

0:46:13.878,0:46:17.711
Nova vidpunkto: "El lulilo al lulilo"

0:46:17.711,0:46:21.077
asertas ke se fabrikoj funkcius kiel naturo

0:46:21.077,0:46:24.082
la mema paneigo paneus.

0:46:25.133,0:46:28.989
Kiam ni parolas pri protekti la naturmedion,

0:46:28.989,0:46:32.637
ni ĉiam pensas pri tranĉi, rezigni, redukti.

0:46:33.313,0:46:36.960
Sed en printempo, ĉerizarbo

0:46:36.960,0:46:39.462
nek tranĉas ion nek rezignas.

0:46:43.818,0:46:46.827
La natura ciklo produktas abunde,

0:46:46.827,0:46:51.797
sed la falintaj floroj kaj sekaj folioj ne estas forĵetaĵoj,

0:46:51.797,0:46:54.327
sed nutraĵoj por aliaj vivaĵoj.

0:46:56.324,0:47:00.364
Naturo ne produktas forĵetaĵojn, nur nutraĵojn.

0:47:03.012,0:47:08.128
Braungart kredas ke la industrio povas imiti la virtan ciklon naturan.

0:47:08.482,0:47:14.552
Kaj li pruvis tion kiam li redezajnis la procezon produktadan de svisa ŝtofa fabriko.

0:47:17.333,0:47:21.425
Kiam vi kovras sofon per ŝtofoj tiaj,

0:47:21.425,0:47:25.070
la eltondaĵoj estas tiom venenaj

0:47:25.070,0:47:29.204
ke ili devas esti forigitaj kune kun la venenaj restaĵoj.

0:47:31.876,0:47:38.561
Braungart malkovris ke la fabriko uzis konstante centojn da[br]farboj kaj kemiaj produktoj.

0:47:38.561,0:47:39.838
tre venenaj.

0:47:40.893,0:47:45.969
Por produkti la novajn teksaĵojn, Braungart kaj lia teamo reduktis la liston

0:47:45.969,0:47:48.049
ĝis nur 36 substancoj,

0:47:48.049,0:47:49.661
ĉiuj biomalkomponeblaj.

0:47:51.170,0:47:55.001
Ni elektis ingrediencojn manĝeblajn.

0:47:55.001,0:47:58.112
Se vi ŝatus, vi povus aldoni ilin al via mueslio.

0:47:59.282,0:48:01.126
En malŝparema socio,

0:48:01.126,0:48:03.325
varo mallongviva kreas problemon de forĵetaĵoj.

0:48:03.325,0:48:06.612
Se socio produktas nutraĵojn,

0:48:06.612,0:48:10.047
la varoj mallongvivaj iĝas io nova.

0:48:11.404,0:48:14.831
Por la plej radikalaj kritikantoj kontraŭ la paneiga programado,

0:48:14.831,0:48:17.965
ne sufiĉas reformi la procezojn produktadajn,

0:48:17.965,0:48:21.612
ili volas repensi nian ekonomion kaj niajn valorojn.

0:48:22.426,0:48:26.092
Estas vera revolucio, revolucio kultura,

0:48:26.092,0:48:29.555
ĉar tio estas ŝanĝo de paradigmo kaj pensmaniero.

0:48:30.318,0:48:33.894
Tiu revolucio nomiĝas: Malkreskado.

0:48:33.894,0:48:37.066
Serge Latouche vojaĝas de parolado al parolado klarigante

0:48:37.066,0:48:41.094
kiel forlasi la socion kreskecan porĉiame.

0:48:42.340,0:48:45.969
La malkresko estas provoka slogano

0:48:45.969,0:48:51.635
kiu provas rompi la eŭforian paroladon

0:48:51.635,0:48:55.885
pri kreskado farebla, senlima kaj subtenebla.

0:48:55.885,0:49:00.832
Ĝi provas pruvi la neceson por ŝanĝi la logikon.

0:49:03.278,0:49:05.590
La esenco de la malkresko

0:49:05.590,0:49:08.934
resumeblas per sola vorto: redukti.

0:49:08.934,0:49:13.206
Redukti nian ekologian spuron,

0:49:13.206,0:49:15.737
la tro-produktadon kaj la tro-konsumadon.

0:49:16.759,0:49:20.195
Reduktante la konsumon kaj produktadon,

0:49:20.195,0:49:22.151
ni povas liberigi tempon

0:49:22.151,0:49:25.536
por disvolvi aliajn tipojn de riĉeco

0:49:25.536,0:49:30.250
kiuj avantaĝe ne elĉerpiĝas dum uzado,

0:49:30.250,0:49:32.478
same kiel amikeco aŭ kono.

0:49:35.461,0:49:37.865
Pli kaj pli, ni dependas de objektoj

0:49:37.865,0:49:40.400
por nia identeco kaj memestimo

0:49:40.400,0:49:43.764
Tio estas konsekvenco de la krizo de tio

0:49:43.764,0:49:45.992
kio kutimis indentigi nin,

0:49:45.992,0:49:48.523
kiel la rilato kun la komunumo aŭ lando.

0:49:48.523,0:49:51.054
Aŭ pri tiuj simplaj aferoj

0:49:51.054,0:49:53.958
kiujn konsumismo jam anstataŭis.

0:49:58.021,0:50:03.199
Se feliĉo dependus de la nivelo konsuma,

0:50:03.199,0:50:06.681
ni devus esti absolute feliĉaj,

0:50:06.681,0:50:11.650
ĉar ni konsumas 26oble pli ol en la tempoj de Marx.

0:50:11.650,0:50:13.485
Sed enketoj montras,

0:50:13.485,0:50:16.110
ke homoj ne estas 20oble pli feliĉaj,

0:50:16.110,0:50:18.733
ĉar feliĉo estas ĉiam subjektiva.

0:50:23.353,0:50:27.835
La kritikistoj kontraŭ la malkresko timas tion, ke ĝi detruos la ekonomion

0:50:27.835,0:50:30.760
kaj alportos nin reen al la ŝtonepoko.

0:50:33.161,0:50:36.009
Reveni al subtenebla socio,

0:50:36.009,0:50:40.398
kies ekologia spuro ne pli grandas ol planedo,

0:50:40.398,0:50:43.856
ne signifas reveni al ŝtona epoko, sed reveni,

0:50:43.856,0:50:47.108
konsiderante la parametrojn de lando kiel Francio,

0:50:47.108,0:50:49.731
al la 1960aj jaroj, jaroj tute ne estas Ŝtonepokaj.

0:50:52.608,0:50:57.603
La socio de malkresko realigas la vizion de Gandhi:

0:50:57.603,0:51:00.644
"La mondo sufiĉe grandas por ĉies bezonoj

0:51:00.644,0:51:02.851
por satigi ĉies bezonojn

0:51:02.851,0:51:05.150
sed ĉiam tro malgrandas

0:51:05.150,0:51:06.891
por la avido de kelkuloj."

0:51:33.293,0:51:38.023
Marcos nun instalas la rusan programaron en sia komputilo.

0:51:42.032,0:51:47.409
Per la nova programo li povas irigi al nulo la presilan nombril-blaton.

0:51:50.661,0:51:53.842
La presilo malŝlosiĝas tuj.

0:52:07.217,0:52:08.216
Ĉu la fino?

0:52:08.694,0:52:12.153
Subtekstigita de Alex Escomu (Facebook-e)