WEBVTT

00:00:05.483 --> 00:00:07.893
Trên toàn hành tinh này,

00:00:07.893 --> 00:00:13.712
mỗi người trung bình tiêu thụ 
từ 1 đến 2.7 kg thức ăn mỗi ngày.

00:00:13.712 --> 00:00:17.534
Nghĩa là mỗi chúng ta ăn hơn 
365kg thức ăn mỗi năm,

00:00:17.534 --> 00:00:23.072
và hơn 28,800 kg trong cả cuộc đời.

00:00:23.072 --> 00:00:27.384
Tất cả đồ ăn đó đều đi vào hệ tiêu hoá.

00:00:27.384 --> 00:00:30.103
Được cấu tạo từ 10 cơ quan,
có thể dài tới 9m

00:00:30.103 --> 00:00:33.423
và chứa hơn 20 loại tế bào chuyên hoá,

00:00:33.423 --> 00:00:38.123
đây là một trong những hệ thống đa dạng
và phức tạp nhất trong cơ thể con người.

00:00:38.123 --> 00:00:42.693
Các bộ phận phối hợp với nhau
để hoàn thành nhiệm vụ lớn:

00:00:42.693 --> 00:00:45.393
biến đổi thành phần thô trong thức ăn

00:00:45.393 --> 00:00:48.914
thành các chất dinh dưỡng và năng lượng 
để nuôi sống cơ thể.

NOTE Paragraph

00:00:48.914 --> 00:00:51.384
Nếu đi dọc chiều dài 
của phần thân trên,

00:00:51.384 --> 00:00:54.705
hệ tiêu hoá gồm 4 phần chính.

00:00:54.705 --> 00:00:57.594
Đầu tiên - đường tiêu hoá,

00:00:57.594 --> 00:00:59.995
là một ống xoắn, vận chuyển thức ăn

00:00:59.995 --> 00:01:05.625
và có diện tích bề mặt 
khoảng 30 đến 40 mét vuông,

00:01:05.625 --> 00:01:08.589
đủ để che phủ một nửa sân cầu lông.

00:01:08.589 --> 00:01:11.498
Thứ hai là tuyến tuỵ,
túi mật, và gan,

00:01:11.498 --> 00:01:16.504
bộ ba cơ quan này biến đổi thức ăn
bằng các chất dịch đặc biệt.

00:01:16.504 --> 00:01:20.742
Thứ ba là các enzyme,
hoóc môn, dây thần kinh, và máu

00:01:20.742 --> 00:01:23.203
làm việc cùng nhau để tiêu hoá thức ăn,

00:01:23.203 --> 00:01:25.093
điều chỉnh quá trình tiêu hoá,

00:01:25.093 --> 00:01:27.947
và vận chuyển sản phẩm cuối cùng.

00:01:27.947 --> 00:01:31.795
Cuối cùng là mạc treo,
gồm một số lượng lớn các mô hỗ trợ

00:01:31.795 --> 00:01:35.514
và định chỗ cho tất các cơ quan
tiêu hoá trong ổ bụng,

00:01:35.514 --> 00:01:38.233
giúp chúng có thể thực hiện nhiệm vụ.

NOTE Paragraph

00:01:38.233 --> 00:01:42.153
Quá trình tiêu hoá bắt đầu 
trước cả khi lưỡi chạm vào đồ ăn.

00:01:42.153 --> 00:01:44.784
Khi nhận biết được một món ăn ngon,

00:01:44.784 --> 00:01:47.644
các tuyến trong miệng sẽ bắt đầu 
tiết nước bọt.

00:01:47.644 --> 00:01:52.134
Chúng ta sản sinh được khoảng 1.5 lít
nước bọt hàng ngày.

00:01:52.134 --> 00:01:56.075
Khi đồ ăn đã ở trong miệng,
hoạt động nhai kết hợp với nước bọt

00:01:56.075 --> 00:02:00.873
biến thức ăn thành một khối ẩm ướt
được gọi là viên nén

00:02:00.873 --> 00:02:04.550
Các enzyme trong nước bọt 
phân giải tinh bột.

00:02:04.550 --> 00:02:06.225
Sau đó, thức ăn được chuyển tới

00:02:06.225 --> 00:02:10.986
đầu một ống dài 25cm
được gọi là thực quản,

00:02:10.986 --> 00:02:14.314
rồi rơi xuống để tới được dạ dày.

NOTE Paragraph

00:02:14.314 --> 00:02:16.726
Các dây thần kinh xung quanh
mô thực quản

00:02:16.726 --> 00:02:20.268
nhận được tín hiệu của viên nén
và kích hoạt các nhu động,

00:02:20.268 --> 00:02:23.155
một chuỗi các co thắt của các cơ xác định.

00:02:23.155 --> 00:02:25.905
Điều này giúp đẩy thức ăn vào dạ dày,

00:02:25.905 --> 00:02:29.537
nơi mà nó được các cơ của thành dạ dày

00:02:29.537 --> 00:02:32.886
co bóp biến viên nén thành các mẩu nhỏ.

00:02:32.886 --> 00:02:37.016
Hoóc môn, được tiết ra bởi các tế bào ở
lớp lót, kích hoạt việc giải phóng axit

00:02:37.016 --> 00:02:39.936
và dịch chứa nhiều enzym từ thành dạ dày

00:02:39.936 --> 00:02:43.517
để hoà tan thức ăn 
và phân giải các protein.

NOTE Paragraph

00:02:43.517 --> 00:02:45.988
Những hoóc môn này 
cũng báo cho tuyến tuỵ,

00:02:45.988 --> 00:02:49.755
gan và túi mật
để sản xuất dịch tiêu hoá

00:02:49.755 --> 00:02:53.815
và chuyển mật, một chất lỏng màu xanh vàng
để phân giải chất béo,

00:02:53.815 --> 00:02:56.427
để chuẩn bị cho bước tiếp theo.

00:02:56.427 --> 00:02:58.450
Sau ba giờ ở trong dạ dày,

00:02:58.450 --> 00:03:02.957
viên nén giờ đã trở thành một chất lỏng
sủi bọt, được gọi là dịch dưỡng,

00:03:02.957 --> 00:03:05.714
sẵn sàng được chuyển tới ruột non.

NOTE Paragraph

00:03:05.714 --> 00:03:08.237
Gan nhận mật từ túi mật

00:03:08.237 --> 00:03:14.169
và tiết mật vào phần đầu tiên của
ruột non, được gọi là tá tràng.

00:03:14.169 --> 00:03:17.778
Tại đây, mật phân giải chất béo
nổi trên bề mặt của hỗn hợp dịch dưỡng

00:03:17.778 --> 00:03:24.267
để chúng có thể được dịch tuỵ và dịch ruột
đã thấm vào trước đó tiêu hoá dễ dàng

00:03:24.267 --> 00:03:29.528
Những dịch này chứa nhiều enzym 
phân giải phân tử chất béo

00:03:29.528 --> 00:03:33.217
thành axit béo và glycerol 
để cơ thể có thể dễ dàng hấp thụ.

00:03:33.217 --> 00:03:38.309
Những enzym này cũng có tác dụng
phân giải protein thành amino axit

00:03:38.309 --> 00:03:40.869
và cacbohydrat thành glucozơ.

NOTE Paragraph

00:03:40.869 --> 00:03:46.070
Quá trình này xảy ra ở vùng dưới 
của ruột non, hỗng tràng và hồi tràng,

00:03:46.070 --> 00:03:49.877
nơi mà được bao phủ 
bởi hàng triệu các nhung mao ruột.

00:03:49.877 --> 00:03:54.410
Nó tạo ra một diện tích bề mặt khổng lồ
để tối đa hoá việc hấp thụ các phân tử

00:03:54.410 --> 00:03:56.561
và đưa các phân tử này đến máu.

00:03:56.561 --> 00:03:59.650
Máu đón nhận các phân tử này 
ở cuối cuộc hành trình

00:03:59.650 --> 00:04:02.450
để cung cấp cho các mô và cơ quan.

NOTE Paragraph

00:04:02.450 --> 00:04:04.331
Nhưng vẫn chưa hết.

00:04:04.331 --> 00:04:06.539
Những chất xơ và nước còn thừa

00:04:06.539 --> 00:04:09.300
và tế bào chết thải ra
trong quá trình tiêu hoá

00:04:09.300 --> 00:04:13.390
đi xuống ruột già,
hay còn gọi là đại tràng.

00:04:13.390 --> 00:04:16.961
Cơ thể sẽ đào thải hầu hết chất dịch
còn sót lại qua thành ruột.

00:04:16.961 --> 00:04:20.029
Những gì còn lại 
là một khối mềm được gọi là phân.

00:04:20.029 --> 00:04:23.401
Đại tràng ép sản phẩm này 
vào một túi gọi là trực tràng.

00:04:23.401 --> 00:04:26.200
Dây thần kinh ở đây nhận biết được 
nó đang phình to ra

00:04:26.200 --> 00:04:29.193
và báo với cơ thể khi nào 
thì nên loại bỏ chất thải.

00:04:29.193 --> 00:04:32.041
Sản phẩm phụ của quá trình tiêu hoá
thoát ra qua hậu môn

00:04:32.041 --> 00:04:36.251
và hành trình dài của thức ăn
thường kéo dài từ 30 đến 40 giờ,

00:04:36.251 --> 00:04:38.190
cuối cùng đã hoàn tất.