[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.21,0:00:07.89,Default,,0000,0000,0000,,Ludzie na całym świecie
Dialogue: 0,0:00:07.89,0:00:13.71,Default,,0000,0000,0000,,spożywają średnio od jednego\Ndo 2,7 kilogramów pokarmu dziennie.
Dialogue: 0,0:00:13.71,0:00:17.53,Default,,0000,0000,0000,,To ponad 365 kilogramów na osobę rocznie
Dialogue: 0,0:00:17.53,0:00:23.07,Default,,0000,0000,0000,,i ponad 28 800 kilogramów\Nw ciągu całego życia.
Dialogue: 0,0:00:23.07,0:00:26.92,Default,,0000,0000,0000,,Każdy kawałek przechodzi\Nprzez układ pokarmowy,
Dialogue: 0,0:00:26.92,0:00:30.36,Default,,0000,0000,0000,,który składa się z dziesięciu narządów,\Nmających łącznie dziewięć metrów,
Dialogue: 0,0:00:30.36,0:00:33.42,Default,,0000,0000,0000,,i zawiera ponad 20 typów \Nwyspecjalizowanych komórek.
Dialogue: 0,0:00:33.42,0:00:38.12,Default,,0000,0000,0000,,Jest jednym z najbardziej zróżnicowanych\Ni złożonych układów w ludzkim ciele.
Dialogue: 0,0:00:38.12,0:00:42.69,Default,,0000,0000,0000,,Jego części nieustannie pracują,\Nżeby wykonać jedno zadanie,
Dialogue: 0,0:00:42.69,0:00:45.39,Default,,0000,0000,0000,,przekształcić surowy pokarm
Dialogue: 0,0:00:45.39,0:00:48.91,Default,,0000,0000,0000,,w składniki odżywcze\Ni energię potrzebne do życia.
Dialogue: 0,0:00:48.91,0:00:51.38,Default,,0000,0000,0000,,Układ pokarmowy\Npokrywa powierzchnię tułowia
Dialogue: 0,0:00:51.38,0:00:54.70,Default,,0000,0000,0000,,i składa się z czterech\Ngłównych elementów.
Dialogue: 0,0:00:54.70,0:00:57.59,Default,,0000,0000,0000,,Pierwszy z nich to przewód pokarmowy,
Dialogue: 0,0:00:57.59,0:00:59.100,Default,,0000,0000,0000,,kręty kanał, który przesuwa pokarm,
Dialogue: 0,0:00:59.100,0:01:05.52,Default,,0000,0000,0000,,a jego wewnętrzna powierzchnia wynosi\Nod 30 do 40 metrów kwadratowych.
Dialogue: 0,0:01:05.52,0:01:08.52,Default,,0000,0000,0000,,To wystarczająco dużo, żeby pokryć\Npołowę boiska do badmintona.
Dialogue: 0,0:01:08.52,0:01:09.98,Default,,0000,0000,0000,,Dalej jest trzustka,
Dialogue: 0,0:01:09.98,0:01:10.85,Default,,0000,0000,0000,,pęcherzyk żółciowy
Dialogue: 0,0:01:10.85,0:01:11.68,Default,,0000,0000,0000,,i wątroba.
Dialogue: 0,0:01:11.68,0:01:16.50,Default,,0000,0000,0000,,Trzy narządy, które rozkładają pokarm\Nza pomocą soków trawiennych.
Dialogue: 0,0:01:16.50,0:01:18.47,Default,,0000,0000,0000,,Następnie enzymy trawienne,
Dialogue: 0,0:01:18.47,0:01:19.25,Default,,0000,0000,0000,,hormony,
Dialogue: 0,0:01:19.25,0:01:19.100,Default,,0000,0000,0000,,nerwy
Dialogue: 0,0:01:19.100,0:01:20.73,Default,,0000,0000,0000,,i krew
Dialogue: 0,0:01:20.73,0:01:23.20,Default,,0000,0000,0000,,razem rozkładają pokarm,
Dialogue: 0,0:01:23.20,0:01:25.09,Default,,0000,0000,0000,,regulują proces trawienia
Dialogue: 0,0:01:25.09,0:01:27.95,Default,,0000,0000,0000,,i transportują jego produkty końcowe.
Dialogue: 0,0:01:27.95,0:01:29.78,Default,,0000,0000,0000,,Ostatni element to krezka,
Dialogue: 0,0:01:29.78,0:01:32.10,Default,,0000,0000,0000,,duży kawałek tkanki, który utrzymuje
Dialogue: 0,0:01:32.10,0:01:35.85,Default,,0000,0000,0000,,i stabilizuje narządy trawienne\Nw jamie brzusznej,
Dialogue: 0,0:01:35.85,0:01:37.83,Default,,0000,0000,0000,,umożliwiając im funkcjonowanie.
Dialogue: 0,0:01:37.83,0:01:42.15,Default,,0000,0000,0000,,Proces trawienia rozpoczyna się,\Nzanim pokarm dotknie języka.
Dialogue: 0,0:01:42.15,0:01:44.18,Default,,0000,0000,0000,,Spodziewając się pysznego kąska,
Dialogue: 0,0:01:44.18,0:01:47.64,Default,,0000,0000,0000,,gruczoły w ustach\Nzaczynają wydzielać ślinę.
Dialogue: 0,0:01:47.64,0:01:52.13,Default,,0000,0000,0000,,Codziennie produkujemy\Nokoło 1,5 litra śliny.
Dialogue: 0,0:01:52.13,0:01:53.58,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy pokarm trafia do ust,
Dialogue: 0,0:01:53.58,0:01:56.06,Default,,0000,0000,0000,,poprzez żucie i mieszanie się ze śliną
Dialogue: 0,0:01:56.06,0:02:00.87,Default,,0000,0000,0000,,zmienia się w wilgotną papkę,\Nktórą nazywamy kęsem.
Dialogue: 0,0:02:00.87,0:02:04.55,Default,,0000,0000,0000,,Enzymy obecne w ślinie rozkładają skrobię.
Dialogue: 0,0:02:04.55,0:02:06.22,Default,,0000,0000,0000,,Następnie pokarm trafia
Dialogue: 0,0:02:06.22,0:02:10.99,Default,,0000,0000,0000,,do 25-centymetrowej tuby\Nzwanej przełykiem,
Dialogue: 0,0:02:10.99,0:02:14.31,Default,,0000,0000,0000,,skąd dalej przenika do żołądka.
Dialogue: 0,0:02:14.31,0:02:16.73,Default,,0000,0000,0000,,Nerwy w otaczającej tkance przełyku
Dialogue: 0,0:02:16.73,0:02:20.27,Default,,0000,0000,0000,,wyczuwają obecność pokarmu\Ni pobudzają perystaltykę,
Dialogue: 0,0:02:20.27,0:02:23.16,Default,,0000,0000,0000,,czyli serię skurczów mięśni.
Dialogue: 0,0:02:23.16,0:02:25.90,Default,,0000,0000,0000,,Dzięki temu przeżuty pokarm\Nprzesuwa się do żołądka,
Dialogue: 0,0:02:25.90,0:02:29.54,Default,,0000,0000,0000,,gdzie skazany jest na łaskę\Nmuskularnych ścian żołądka,
Dialogue: 0,0:02:29.54,0:02:32.89,Default,,0000,0000,0000,,które, odbijając pokarm,\Nrozbijają go na kawałki.
Dialogue: 0,0:02:32.89,0:02:37.02,Default,,0000,0000,0000,,Hormony wydzielane przez komórki nabłonka\Npobudzają uwalnianie ze ściany żołądka
Dialogue: 0,0:02:37.02,0:02:39.94,Default,,0000,0000,0000,,kwasów i soków zawierających enzymy.
Dialogue: 0,0:02:39.94,0:02:43.52,Default,,0000,0000,0000,,Zaczynają one rozpuszczać pokarm\Ni rozkładać zawarte w nim białka.
Dialogue: 0,0:02:43.52,0:02:45.99,Default,,0000,0000,0000,,Te hormony pobudzają również trzustkę,
Dialogue: 0,0:02:45.99,0:02:46.70,Default,,0000,0000,0000,,wątrobę
Dialogue: 0,0:02:46.70,0:02:47.77,Default,,0000,0000,0000,,i pęcherzyk żółciowy,
Dialogue: 0,0:02:47.77,0:02:49.72,Default,,0000,0000,0000,,które wydzielają soki trawienne,
Dialogue: 0,0:02:49.72,0:02:53.82,Default,,0000,0000,0000,,i przenoszą żółć, zielono-żółtą wydzielinę\Nrozkładającą tłuszcze,
Dialogue: 0,0:02:53.82,0:02:56.43,Default,,0000,0000,0000,,w przygotowaniu do następnego etapu.
Dialogue: 0,0:02:56.43,0:02:58.45,Default,,0000,0000,0000,,Po trzech godzinach w żołądku
Dialogue: 0,0:02:58.45,0:03:02.96,Default,,0000,0000,0000,,przeżuty pokarm zmienia się\Nw pienisty płyn zwany chymusem
Dialogue: 0,0:03:02.96,0:03:05.71,Default,,0000,0000,0000,,i przechodzi do jelita cienkiego.
Dialogue: 0,0:03:05.71,0:03:08.24,Default,,0000,0000,0000,,Wątroba wydziela żółć\Ndo pęcherzyka żółciowego,
Dialogue: 0,0:03:08.24,0:03:14.17,Default,,0000,0000,0000,,który uwalnia ją do początkowego odcinka\Njelita cienkiego, czyli dwunastnicy.
Dialogue: 0,0:03:14.17,0:03:17.78,Default,,0000,0000,0000,,Tutaj żółć rozkłada tłuszcze\Nunoszące się w chymusie,
Dialogue: 0,0:03:17.78,0:03:22.21,Default,,0000,0000,0000,,ułatwiając ich trawienie\Nsokom trzustkowym i jelitowym,
Dialogue: 0,0:03:22.21,0:03:24.36,Default,,0000,0000,0000,,które wkraczają do akcji.
Dialogue: 0,0:03:24.37,0:03:29.53,Default,,0000,0000,0000,,Enzymy w sokach rozkładają\Ncząsteczki tłuszczu na kwasy tłuszczowe
Dialogue: 0,0:03:29.53,0:03:33.22,Default,,0000,0000,0000,,i glicerol, żeby łatwiej je wchłonąć.
Dialogue: 0,0:03:33.22,0:03:35.89,Default,,0000,0000,0000,,Enzymy rozbijają też
Dialogue: 0,0:03:35.89,0:03:38.56,Default,,0000,0000,0000,,białka na aminokwasy
Dialogue: 0,0:03:38.56,0:03:40.76,Default,,0000,0000,0000,,i węglowodany na glukozę.
Dialogue: 0,0:03:40.76,0:03:43.90,Default,,0000,0000,0000,,Ten proces zachodzi w dolnych\Nodcinkach jelita cienkiego,
Dialogue: 0,0:03:43.90,0:03:45.89,Default,,0000,0000,0000,,jelicie czczym i jelicie krętym,
Dialogue: 0,0:03:45.89,0:03:49.88,Default,,0000,0000,0000,,które pokryte są milionami\Nmałych wypustek zwanych kosmkami.
Dialogue: 0,0:03:49.88,0:03:54.41,Default,,0000,0000,0000,,Tworzą one ogromną powierzchnię\Nzwiększającą wchłanianie cząsteczek
Dialogue: 0,0:03:54.41,0:03:56.99,Default,,0000,0000,0000,,i przenikanie do krwiobiegu.
Dialogue: 0,0:03:56.99,0:03:59.65,Default,,0000,0000,0000,,Krew zabiera cząsteczki\Nw ostatni etap podróży,
Dialogue: 0,0:03:59.65,0:04:02.45,Default,,0000,0000,0000,,dostarczając je do narządów\Ni tkanek w całym ciele.
Dialogue: 0,0:04:02.45,0:04:04.33,Default,,0000,0000,0000,,Ale to jeszcze nie koniec.
Dialogue: 0,0:04:04.33,0:04:05.67,Default,,0000,0000,0000,,Resztki błonnika,
Dialogue: 0,0:04:05.67,0:04:06.40,Default,,0000,0000,0000,,woda
Dialogue: 0,0:04:06.40,0:04:09.30,Default,,0000,0000,0000,,i martwe komórki złuszczone\Nw trakcie trawienia
Dialogue: 0,0:04:09.30,0:04:13.39,Default,,0000,0000,0000,,trafiają do jelita grubego.
Dialogue: 0,0:04:13.39,0:04:17.42,Default,,0000,0000,0000,,Większość płynów zostaje\Nwchłonięta przez ścianę jelita.
Dialogue: 0,0:04:17.42,0:04:20.03,Default,,0000,0000,0000,,Miękka masa, która pozostaje, to stolec.
Dialogue: 0,0:04:20.03,0:04:24.03,Default,,0000,0000,0000,,Jelito grube przesuwa go do odbytnicy,
Dialogue: 0,0:04:24.03,0:04:26.20,Default,,0000,0000,0000,,gdzie nerwy, wyczuwając jej powiększanie,
Dialogue: 0,0:04:26.20,0:04:29.19,Default,,0000,0000,0000,,informują ciało, że pora\Nna wydalenie resztek.
Dialogue: 0,0:04:29.19,0:04:32.04,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy produkt uboczny trawienia\Nwydalany jest przez odbyt,
Dialogue: 0,0:04:32.04,0:04:33.47,Default,,0000,0000,0000,,długa droga pokarmu,
Dialogue: 0,0:04:33.47,0:04:36.52,Default,,0000,0000,0000,,trwająca zwykle od 30 do 40 godzin,
Dialogue: 0,0:04:36.52,0:04:38.35,Default,,0000,0000,0000,,dobiega końca.