1
00:00:00,000 --> 00:00:05,856
Сайн хооллоогүй хүн сайн сэтгэж,
хайрлаж, унтаж чадахгүй - Виржиниа Вүүлф

2
00:00:05,856 --> 00:00:08,303
Дэлхий даяар

3
00:00:08,303 --> 00:00:13,712
хүмүүс өдөрт дунджаар
1-2,7 кг хоол иддэг.

4
00:00:13,712 --> 00:00:17,214
Жилд нэг хүн 365 гаруй кг,

5
00:00:17,214 --> 00:00:23,072
амьдралынхаа турш 28800 гаруй кг
хоол тус тус иддэг гэсэн үг.

6
00:00:23,072 --> 00:00:27,384
Түүний хэсэг бүр нь хоол боловсруулах
системээр дамждаг.

7
00:00:27,384 --> 00:00:30,663
Арван эрхтнээс бүрдэх
есөн метр урт энэхүү систем

8
00:00:30,663 --> 00:00:33,423
20 гаруй онцгой төрлийн
эсүүдээс тогтоно.

9
00:00:33,423 --> 00:00:38,123
Энэ бол хүний бие дэх хамгийн төвөгтэй
системүүдийн нэг юм.

10
00:00:38,123 --> 00:00:42,693
Хэсэг бүр хамтдаа нэг л зорилгын 
төлөө ажилладаг нь

11
00:00:42,693 --> 00:00:45,093
таныг амьд байлгахад шаардагдах

12
00:00:45,093 --> 00:00:48,914
хоолны боловсрогдоогүй хэсгүүдийг
амин дэм, энерги болгон хувиргах юм.

13
00:00:48,914 --> 00:00:52,644
Хоол боловсруулах систем таны
их биеийн ихэнх хэсгийг эзэлдэг ба

14
00:00:52,644 --> 00:00:54,705
үндсэн дөрвөн хэсэгт хуваагдана.

15
00:00:54,705 --> 00:00:57,594
Нэгт, ходоод гэдэсний хэсэг буюу

16
00:00:57,594 --> 00:01:00,015
хоолыг зөөвөрлөх мушгирсан хоолой юм.

17
00:01:00,015 --> 00:01:05,625
Үүний дотоод талбай нь
30-40 метр кв байдаг.

18
00:01:05,625 --> 00:01:08,589
Өөрөөр хэлбэл агаарын теннисний
талбайн талтай тэнцүү.

19
00:01:08,589 --> 00:01:09,977
Хоёрт, нойр булчирхай,

20
00:01:09,977 --> 00:01:10,893
цөс,

21
00:01:10,893 --> 00:01:11,678
элэг багтана.

22
00:01:11,678 --> 00:01:16,504
Эдгээр нь онцгой шүүс ашиглан
хоолыг задалдаг гурамсан эрхтнүүд.

23
00:01:16,504 --> 00:01:18,232
Гуравт, биеийн энзимүүд,

24
00:01:18,232 --> 00:01:18,993
гормонууд,

25
00:01:18,993 --> 00:01:19,996
мэдрэлийн эсүүд,

26
00:01:19,996 --> 00:01:20,727
мөн цус байна.

27
00:01:20,727 --> 00:01:23,203
Бүгд хоол задлах,

28
00:01:23,203 --> 00:01:25,093
хоол боловсруулах явцыг зохицуулах,

29
00:01:25,093 --> 00:01:27,947
эцсийн бүтээгдэхүүнийг
хүргэж өгөхөд тусалдаг.

30
00:01:27,947 --> 00:01:29,776
Эцэст нь, чацархай буюу

31
00:01:29,776 --> 00:01:32,095
том хэмжээний сунасан эдүүд ба энэ нь

32
00:01:32,095 --> 00:01:35,854
гэдсэн дэх бүх эрхтнүүдийг дэмжиж, 
байрлуулан

33
00:01:35,854 --> 00:01:37,833
тэднийг ажлаа хийхэд нь тусалдаг.

34
00:01:37,833 --> 00:01:42,153
Хоол боловсруулах үйл явц нь хоол хэлэнд
тань хүрэхээс ч өмнө эхэлнэ.

35
00:01:42,153 --> 00:01:44,794
Амттай зүйл идэх нь гэдгээ
мэдрэх үед

36
00:01:44,794 --> 00:01:47,644
аман дах булчирхайнууд шүлс ялгаруулна.

37
00:01:47,644 --> 00:01:52,134
Өдөрт бид дунджаар 1,5 литр
шүлс ялгаруулдаг.

38
00:01:52,134 --> 00:01:53,575
Хоол аманд тань орсны дараа

39
00:01:53,575 --> 00:01:56,055
шүлстэй холилдож, бутлагдсанаар

40
00:01:56,055 --> 00:02:00,873
чийглэг "болус" гэх бөөн болно.

41
00:02:00,873 --> 00:02:04,550
Шүлсэн дэх энзимүүд ямар ч 
төрлийн цардуулыг задалдаг.

42
00:02:04,550 --> 00:02:06,225
Дараа нь хоол

43
00:02:06,225 --> 00:02:10,986
25 см урт эсофагус гэх 
хоолойн ирмэг дээр ирнэ.

44
00:02:10,986 --> 00:02:14,314
Тэгээд доошлон ходоодонд очно.

45
00:02:14,314 --> 00:02:16,726
Эсофагусын мэдрэлийн эдүүд

46
00:02:16,726 --> 00:02:20,268
болусыг мэдрэн пэристалсис буюу

47
00:02:20,268 --> 00:02:23,155
тодорхой булчингийн агшилтыг үүсгэдэг.

48
00:02:23,155 --> 00:02:25,905
Энэ нь хоолыг ходоод руу зөөвөрлөж,

49
00:02:25,905 --> 00:02:29,537
ходоодны булчинлаг хананууд

50
00:02:29,537 --> 00:02:32,886
болусыг үсэргэн жижиг хэсгүүдэд хуваадаг.

51
00:02:32,886 --> 00:02:36,146
Ханан дах гормонууд нь хүчил болон

52
00:02:36,146 --> 00:02:39,936
энзим ихтэй шүүснүүдийг ходоодны
хананаас ялгаруулж,

53
00:02:39,936 --> 00:02:43,517
хоолыг уусгаж, уургыг задалдаг.

54
00:02:43,517 --> 00:02:45,778
Эдгээр гормонууд нь мөн нойр булчирхай,

55
00:02:45,778 --> 00:02:46,505
элэг,

56
00:02:46,505 --> 00:02:47,767
цөс зэргийг идэвхжүүлж,

57
00:02:47,767 --> 00:02:49,717
хоол боловсруулах шүүснүүд
болон

58
00:02:49,717 --> 00:02:53,815
цөсний шингэн буюу өөх тосыг 
задалдаг шар ногоон шингэнийг ялгаруулан

59
00:02:53,815 --> 00:02:56,427
дараагийн шатны бэлтгэлийг хангадаг.

60
00:02:56,427 --> 00:02:58,450
Ходоодонд гурван цаг болсны дараа

61
00:02:58,450 --> 00:03:02,437
болус нь кайм гэх шингэн болж,

62
00:03:02,437 --> 00:03:05,714
нарийн гэдсэнд ороход бэлэн болно.

63
00:03:05,714 --> 00:03:08,237
Элэг цөсний шингэнийг цөс рүү явуулж,

64
00:03:08,237 --> 00:03:14,169
энэ нь нарийн гэдэсний эхний хэсэг 
болох хос гэдсэнд очно.

65
00:03:14,169 --> 00:03:17,778
Энд хос гэдэс кайм дах өөх тосыг уусгаж,

66
00:03:17,778 --> 00:03:24,008
нойр булчирхай болон гэдэсний шүүс
хялбархан боловсруулах боломжтой болгоно.

67
00:03:24,468 --> 00:03:29,528
Эдгээр энзим ихтэй шүүс нь
өөх тосыг тосны хүчил ба

68
00:03:29,528 --> 00:03:33,217
глицерин болгосноор биед амар шингэдэг.

69
00:03:33,217 --> 00:03:35,889
Энзимүүд мөн сүүлийн задрал болох

70
00:03:35,889 --> 00:03:38,559
уургийг амин хүчил ба

71
00:03:38,559 --> 00:03:40,759
нүүрс усыг глюкоз болгож хувиргана.

72
00:03:40,759 --> 00:03:43,900
Энэ нь нарийн гэдэсний төгсгөл болох

73
00:03:43,900 --> 00:03:45,888
өлөн ба шулуун гэдсэнд болно.

74
00:03:45,888 --> 00:03:49,868
Эдгээр нь вили гэх хэдэн сая 
жижиг хэсгээр бүрхэгдсэн байдаг.

75
00:03:49,877 --> 00:03:54,410
Ингэснээр талбайн хэмжээ ихэсч,
молекулын шимэгдэлт болон

76
00:03:54,410 --> 00:03:56,991
цусны эргэлт рүү зөөвөрлөлт
ихэснэ.

77
00:03:56,991 --> 00:03:59,650
Цус тэднийг хамгийн сүүлийн шат руу оруулж

78
00:03:59,650 --> 00:04:02,450
биеийн эд эрхтэнг хооллодог.

79
00:04:02,450 --> 00:04:04,331
Гэхдээ хараахан дуусаагүй байна.

80
00:04:04,331 --> 00:04:05,669
Үлдсэн утаслаг,

81
00:04:05,669 --> 00:04:06,401
ус,

82
00:04:06,401 --> 00:04:09,300
үхсэн эсүүд хоол 
боловсруулах явцад хаягдаж,

83
00:04:09,300 --> 00:04:13,390
бүдүүн гэдсэнд очдог.

84
00:04:13,390 --> 00:04:17,421
Бие үлдсэн ихэнх шингэнийг нь
гэдэсний ханаар авна.

85
00:04:17,421 --> 00:04:20,029
Ингээд ялгадас гэх зөөлөн цул үлдэнэ.

86
00:04:20,029 --> 00:04:24,031
Бүдүүн гэдэс ялгадсыг хошного руу шахаж,

87
00:04:24,031 --> 00:04:26,200
мэдрэлийн эсүүд сунаж байгааг нь мэдрээд,

88
00:04:26,200 --> 00:04:29,193
биед хэзээ ялгаруулахыг нь мэдээлдэг.

89
00:04:29,193 --> 00:04:32,041
Ялгадас нь хошногоор гадагшилж,

90
00:04:32,041 --> 00:04:33,760
хоолны энэ урт аялал

91
00:04:33,760 --> 00:04:38,226
ихэнхдээ 30-40 цаг үргэлжлээд дуусдаг.