0:00:00.000,0:00:05.856
Сайн хооллоогүй хүн сайн сэтгэж,[br]хайрлаж, унтаж чадахгүй - Виржиниа Вүүлф

0:00:05.856,0:00:08.303
Дэлхий даяар

0:00:08.303,0:00:13.712
хүмүүс өдөрт дунджаар[br]1-2,7 кг хоол иддэг.

0:00:13.712,0:00:17.214
Жилд нэг хүн 365 гаруй кг,

0:00:17.214,0:00:23.072
амьдралынхаа турш 28800 гаруй кг[br]хоол тус тус иддэг гэсэн үг.

0:00:23.072,0:00:27.384
Түүний хэсэг бүр нь хоол боловсруулах[br]системээр дамждаг.

0:00:27.384,0:00:30.663
Арван эрхтнээс бүрдэх[br]есөн метр урт энэхүү систем

0:00:30.663,0:00:33.423
20 гаруй онцгой төрлийн[br]эсүүдээс тогтоно.

0:00:33.423,0:00:38.123
Энэ бол хүний бие дэх хамгийн төвөгтэй[br]системүүдийн нэг юм.

0:00:38.123,0:00:42.693
Хэсэг бүр хамтдаа нэг л зорилгын [br]төлөө ажилладаг нь

0:00:42.693,0:00:45.093
таныг амьд байлгахад шаардагдах

0:00:45.093,0:00:48.914
хоолны боловсрогдоогүй хэсгүүдийг[br]амин дэм, энерги болгон хувиргах юм.

0:00:48.914,0:00:52.644
Хоол боловсруулах систем таны[br]их биеийн ихэнх хэсгийг эзэлдэг ба

0:00:52.644,0:00:54.705
үндсэн дөрвөн хэсэгт хуваагдана.

0:00:54.705,0:00:57.594
Нэгт, ходоод гэдэсний хэсэг буюу

0:00:57.594,0:01:00.015
хоолыг зөөвөрлөх мушгирсан хоолой юм.

0:01:00.015,0:01:05.625
Үүний дотоод талбай нь[br]30-40 метр кв байдаг.

0:01:05.625,0:01:08.589
Өөрөөр хэлбэл агаарын теннисний[br]талбайн талтай тэнцүү.

0:01:08.589,0:01:09.977
Хоёрт, нойр булчирхай,

0:01:09.977,0:01:10.893
цөс,

0:01:10.893,0:01:11.678
элэг багтана.

0:01:11.678,0:01:16.504
Эдгээр нь онцгой шүүс ашиглан[br]хоолыг задалдаг гурамсан эрхтнүүд.

0:01:16.504,0:01:18.232
Гуравт, биеийн энзимүүд,

0:01:18.232,0:01:18.993
гормонууд,

0:01:18.993,0:01:19.996
мэдрэлийн эсүүд,

0:01:19.996,0:01:20.727
мөн цус байна.

0:01:20.727,0:01:23.203
Бүгд хоол задлах,

0:01:23.203,0:01:25.093
хоол боловсруулах явцыг зохицуулах,

0:01:25.093,0:01:27.947
эцсийн бүтээгдэхүүнийг[br]хүргэж өгөхөд тусалдаг.

0:01:27.947,0:01:29.776
Эцэст нь, чацархай буюу

0:01:29.776,0:01:32.095
том хэмжээний сунасан эдүүд ба энэ нь

0:01:32.095,0:01:35.854
гэдсэн дэх бүх эрхтнүүдийг дэмжиж, [br]байрлуулан

0:01:35.854,0:01:37.833
тэднийг ажлаа хийхэд нь тусалдаг.

0:01:37.833,0:01:42.153
Хоол боловсруулах үйл явц нь хоол хэлэнд[br]тань хүрэхээс ч өмнө эхэлнэ.

0:01:42.153,0:01:44.794
Амттай зүйл идэх нь гэдгээ[br]мэдрэх үед

0:01:44.794,0:01:47.644
аман дах булчирхайнууд шүлс ялгаруулна.

0:01:47.644,0:01:52.134
Өдөрт бид дунджаар 1,5 литр[br]шүлс ялгаруулдаг.

0:01:52.134,0:01:53.575
Хоол аманд тань орсны дараа

0:01:53.575,0:01:56.055
шүлстэй холилдож, бутлагдсанаар

0:01:56.055,0:02:00.873
чийглэг "болус" гэх бөөн болно.

0:02:00.873,0:02:04.550
Шүлсэн дэх энзимүүд ямар ч [br]төрлийн цардуулыг задалдаг.

0:02:04.550,0:02:06.225
Дараа нь хоол

0:02:06.225,0:02:10.986
25 см урт эсофагус гэх [br]хоолойн ирмэг дээр ирнэ.

0:02:10.986,0:02:14.314
Тэгээд доошлон ходоодонд очно.

0:02:14.314,0:02:16.726
Эсофагусын мэдрэлийн эдүүд

0:02:16.726,0:02:20.268
болусыг мэдрэн пэристалсис буюу

0:02:20.268,0:02:23.155
тодорхой булчингийн агшилтыг үүсгэдэг.

0:02:23.155,0:02:25.905
Энэ нь хоолыг ходоод руу зөөвөрлөж,

0:02:25.905,0:02:29.537
ходоодны булчинлаг хананууд

0:02:29.537,0:02:32.886
болусыг үсэргэн жижиг хэсгүүдэд хуваадаг.

0:02:32.886,0:02:36.146
Ханан дах гормонууд нь хүчил болон

0:02:36.146,0:02:39.936
энзим ихтэй шүүснүүдийг ходоодны[br]хананаас ялгаруулж,

0:02:39.936,0:02:43.517
хоолыг уусгаж, уургыг задалдаг.

0:02:43.517,0:02:45.778
Эдгээр гормонууд нь мөн нойр булчирхай,

0:02:45.778,0:02:46.505
элэг,

0:02:46.505,0:02:47.767
цөс зэргийг идэвхжүүлж,

0:02:47.767,0:02:49.717
хоол боловсруулах шүүснүүд[br]болон

0:02:49.717,0:02:53.815
цөсний шингэн буюу өөх тосыг [br]задалдаг шар ногоон шингэнийг ялгаруулан

0:02:53.815,0:02:56.427
дараагийн шатны бэлтгэлийг хангадаг.

0:02:56.427,0:02:58.450
Ходоодонд гурван цаг болсны дараа

0:02:58.450,0:03:02.437
болус нь кайм гэх шингэн болж,

0:03:02.437,0:03:05.714
нарийн гэдсэнд ороход бэлэн болно.

0:03:05.714,0:03:08.237
Элэг цөсний шингэнийг цөс рүү явуулж,

0:03:08.237,0:03:14.169
энэ нь нарийн гэдэсний эхний хэсэг [br]болох хос гэдсэнд очно.

0:03:14.169,0:03:17.778
Энд хос гэдэс кайм дах өөх тосыг уусгаж,

0:03:17.778,0:03:24.008
нойр булчирхай болон гэдэсний шүүс[br]хялбархан боловсруулах боломжтой болгоно.

0:03:24.468,0:03:29.528
Эдгээр энзим ихтэй шүүс нь[br]өөх тосыг тосны хүчил ба

0:03:29.528,0:03:33.217
глицерин болгосноор биед амар шингэдэг.

0:03:33.217,0:03:35.889
Энзимүүд мөн сүүлийн задрал болох

0:03:35.889,0:03:38.559
уургийг амин хүчил ба

0:03:38.559,0:03:40.759
нүүрс усыг глюкоз болгож хувиргана.

0:03:40.759,0:03:43.900
Энэ нь нарийн гэдэсний төгсгөл болох

0:03:43.900,0:03:45.888
өлөн ба шулуун гэдсэнд болно.

0:03:45.888,0:03:49.868
Эдгээр нь вили гэх хэдэн сая [br]жижиг хэсгээр бүрхэгдсэн байдаг.

0:03:49.877,0:03:54.410
Ингэснээр талбайн хэмжээ ихэсч,[br]молекулын шимэгдэлт болон

0:03:54.410,0:03:56.991
цусны эргэлт рүү зөөвөрлөлт[br]ихэснэ.

0:03:56.991,0:03:59.650
Цус тэднийг хамгийн сүүлийн шат руу оруулж

0:03:59.650,0:04:02.450
биеийн эд эрхтэнг хооллодог.

0:04:02.450,0:04:04.331
Гэхдээ хараахан дуусаагүй байна.

0:04:04.331,0:04:05.669
Үлдсэн утаслаг,

0:04:05.669,0:04:06.401
ус,

0:04:06.401,0:04:09.300
үхсэн эсүүд хоол [br]боловсруулах явцад хаягдаж,

0:04:09.300,0:04:13.390
бүдүүн гэдсэнд очдог.

0:04:13.390,0:04:17.421
Бие үлдсэн ихэнх шингэнийг нь[br]гэдэсний ханаар авна.

0:04:17.421,0:04:20.029
Ингээд ялгадас гэх зөөлөн цул үлдэнэ.

0:04:20.029,0:04:24.031
Бүдүүн гэдэс ялгадсыг хошного руу шахаж,

0:04:24.031,0:04:26.200
мэдрэлийн эсүүд сунаж байгааг нь мэдрээд,

0:04:26.200,0:04:29.193
биед хэзээ ялгаруулахыг нь мэдээлдэг.

0:04:29.193,0:04:32.041
Ялгадас нь хошногоор гадагшилж,

0:04:32.041,0:04:33.760
хоолны энэ урт аялал

0:04:33.760,0:04:38.226
ихэнхдээ 30-40 цаг үргэлжлээд дуусдаг.